MİLLETVEKİLLERİNİN TÜRK SPORUNUN SORUNLARINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ* Hamdi Alper GÜNGÖRMÜŞ** Baki YILMAZ*** Özet: Bu çalışmanın amacı, spor yönetiminin yeniden yapılandırılması çalışmalarının yapıldığı bu dönemlerde, Milletvekillerinin Türk Sporunun sorunlarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi ve konuya ilişkin öneriler getirmeye çalışmaktır. Araştırmanın evrenini TBMM 22. dönem milletvekillerinin tamamı, örneklemini ise araştırmaya gönüllü olarak katılan 120 milletvekili oluşturmaktadır. Araştırmada, yüzde ve frekans dağılımları alınmış, ayrıca bazı sorulara ise çapraz tablo yapılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde ve hesaplanmış değerlerin bulunmasında SPSS for Windows (11.0) istatistik paket programı kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, milletvekilleri, ülkemizdeki spor tesislerinin yetersiz olduğunu, herkes için spor imkanı veren tesislerin yaygınlaştırılmasını, sporun tanıtımı ve topluma yaygınlaştırılması için kamu ve özel televizyon kanallarının yayın akışlarında bu konuya daha fazla ilgi göstermesi gerektiğini belirtmişlerdir. Bununla beraber, yasa koyucuların, sadece yasa yapmakla yetinmeyip çıkarılan yasaların pratikte de uygulanması yolunda çaba göstermelerinin sporun daha sağlıklı bir yapıya kavuşmasında önemli bir katkı sağlayacağı söylenebilir. Anahtar Kelimeler: Milletvekilleri, Spor, Spor Yönetimi Opininons of Members Parliament Related to Problems of Turkish Sport Abstract: The purpose of this study was to find out the parliamentarians ideas about problems of Turkish sport and find adviceses about this subject. * Bu çalışma, 17-20 Kasım 2004 tarihleri arasında Antalya Kemer de gerçekleştirilen 8.Uluslararası Spor Bilimleri Kongresinde Poster Bildiri olarak sunulmuştur. ** Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. *** Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
Hamdi Alper GÜNGÖRMÜŞ / Baki YILMAZ The population of the study was being from 22nd term all parliamentarians of Turkish Parliament. Also sampling was taken from voluntaries 120 parliamentarians. In this study; percentage and frequency values are taken, also for some questions crosstables had drawn. For evaluation the datas and finding calculated values SPSS for Windows (11.0) static package program had used. As a result of this study, parlamantarians said that the sport facilities are not enough, they must be wideseperaded to serve al society, they also declerated, that television channels should make programmes that facialitate to introduce and widespread the sports. By the way, law makers don t satisfaction by making law, they have to force to practice those laws, it can be said that makes more healty. Keywords: Parliamentarians, Sport, Sports Administration GİRİŞ Spor bir toplumda fertlerin sağlığını, eğitimini, ahlakını, iş gücünü, üretim ve verimliliğinin etkileyen çok önemli bir faktör olduğundan toplumun tümünü ilgilendiren fonksiyonları ihtiva etmektedir. Bu yüzden toplumun ana politikaları belirlenirken, spor olgusu da göz önüne alınarak sağlıklı spor politikalarının tespit edilmesi gerekir. Türkiye de gençlik ve spor politikalarının temelini Anayasa, yasa, kalkınma planları ve hükümet programları oluşturmaktadır (Yetim, 2000a:197). Anayasamızın 59. maddesinde ki hükmün gerekçesinde, sağlık hizmetlerinin bir parçasını beden sağlığının spor yaptırarak korunmasının teşkil ettiği, sporun kitlelere yayılmasının bu amacın teminine yarayacak araçlardan en etkini olduğunu, sporun sadece fiilen spor yapanlara değil, seyircileri için de eğitici ve sağlık kurallarına uygun bir ortamda yaşamaya sevk edici etkileri sebebiyle sporun geliştirilmesinin devletçe ele alınmasının öngörüldüğü belirtilmektedir (Özer, 1984: 260; Üçışık, 1990: 218). Ülkemizde sporu kimin nasıl yöneteceği konusundaki tartışmalar uzun zamandan beri devam etme olup, bu bağlamda halen çözüme kavuşturulamamış sorunlar mevcuttur. Cumhuriyet dönemi 40 TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007
Milletvekillerinin Türk Sporunun Sorunlarına İlişkin Görüşleri öncesinden başlamak üzere değişik model ve arayışlar söz konusu olmuş ve sporda devlet müdahaleciliğinin bir sonucu olarak bugünkü adıyla G.S.G.M. kurulmuş ve sporun devlet eliyle yürütülmesi öngörülmüştür. Bu örgütlenmeyle ilgili pratikte devam eden sorunlar ve çözüm yolları sürekli tartışılan gündem konuları olmuş, hükümetlerde bu konuya kalıcı bir çözüm getirememişlerdir. Ancak spor yönetimi ve sporun topluma yaygınlaştırılması konusunda mevcut yasa ve yürütmeler eksik kalmaktadır ve spor yönetiminin yeniden yapılandırılması artık gereklilik haline gelmiştir. Sporun her yönüyle kalkınabilmesi, amaçlarını gerçekleştirebilecek bir seviyeye çıkması, iyi bir teşkilatlanmaya bağlı olduğu kadar, meselelere ilmi ve objektif bakış açısı getirecek, pratik yanı ağır basan kuvvetli spor yöneticilerinin de varlığına bağlıdır (Keten, 1993: 29). TBMM nin temel işlevi, tartışma ve değerlendirme ortamı içinde, kanun yapmak ve yürütmeyi denetlemektir (TBMM, 1973). Bu bakımdan her konuda olduğu gibi sporun topluma yaygınlaştırılması konusunda da yapılacak yasal düzenlemelerle TBMM ye ve dolayısıyla milletvekillerine önemli görevler düşmektedir. Spor, bireyleri fiziki, zihni, moral ve sosyal yönden geliştiren, kişilik, karakter kazandıran (Yetim, 2000a: 115), sağlıklı toplumun oluşmasında bir etken (Yetim, 2000a: 115; Yetim, 2000b: 64) ve en önemli kitlesel olgulardan biri (Balcı, 2003: 65; Yalçıntaş, 2004: 11) olduğu için; TBMM nin spor yönetiminin yeniden yapılandırılması konusunda büyük bir titizlikte durması, bilimselliğe önem vermesi ve topluma sporu yaygınlaştırıcı politikalar geliştirmesi gerekmektedir. Bu bilgilerden hareketle çalışmanın amacı, spor yönetiminin yeniden yapılandırılması çalışmalarının yapıldığı bu dönemlerde, Milletvekillerinin Türk Sporunun sorunlarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi ve konuya ilişkin öneriler getirmeye çalışmaktır. MATERYAL VE YÖNTEM Bu çalışma, 22. dönem Milletvekillerinin, spor yönetiminin yeniden yapılandırılması çalışmalarının yapıldığı dönemlerde, Türk TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007 41
Hamdi Alper GÜNGÖRMÜŞ / Baki YILMAZ Sporuna bakışaçıları ve sorunlarına ilişkin çözümlerinin araştırılmasına yöneliktir. Araştırmanın evrenini TBMM 22. dönem milletvekilleri, örneklemini ise araştırmaya gönüllü olarak katılan 120 milletvekili oluşturmuştur. Araştırma veri toplama aracı olarak milletvekillerinin demografik bilgilerini ve Türk Sporuna bakış açılarını belirlemeye yönelik 22 sorudan oluşan bir anket uygulanmıştır. Araştırmacılar tarafından geliştirilen anket, konu alanı uzmanlarının görüşleri alınarak hazırlanmıştır. Anket, Meclis idari amirliğinden onay alınarak, Bakanlar haricinde tüm milletvekillerine, sekreterleri ve danışmanları aracılığıyla araştırmacılar tarafından elden ulaştırılmıştır. İlk aşamada 80 anket sonucuna ulaşılmıştır. Anketi cevaplandırmayan milletvekillerine tekrar anket soruları dağıtılmış ve 49 adet daha sonuç elde edilmiştir ve toplam 129 anket sonucuna ulaşmıştır. Doldurulan anketler kontrol edilerek, yanlış ve eksik dolduranlar değerlendirme dışı bırakılmış ve 120 anket sonucu değerlendirmeye alınmıştır. Verilerin çözümlenmesinde, anketlerden elde edilen bilgilerin genel dağılım özelliklerini belirlemek için tanımlayıcı istatistik türlerinden frekans ve yüzde dağılımları kullanılmış ve ayrıca bazı sorulara ise çapraz tablo yapılmıştır. BULGULAR Tablo 1. Milletvekillerinin Kişisel Özellikleri Değişkenler f % Bay 117 97.5 Cinsiyet Bayan 3 2.5 Toplam 120 100.0 30-40 26 21.7 41-50 44 36.7 Yaş 51-60 42 35.0 61 ve üzeri 8 6.7 Toplam 120 100.0 42 TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007
Milletvekillerinin Türk Sporunun Sorunlarına İlişkin Görüşleri Öğrenim Durumu Milletvekili Olmadan Önceki Meslek İlköğretim 3 2.5 Lise 12 10.0 Üniversite 74 61.7 Yüksek Lisans 23 19.2 Doktora 8 6.7 Toplam 120 100.0 Memur 24 20.0 Işçi 5 4.2 Serbest Meslek 48 40.0 Işadamı 35 29.2 Akademik Personel 8 6.7 Toplam 120 100.0 Araştırma kapsamına alınan milletvekillerinin, %97.5 inin erkek, %36.7 sinin 41-50 yaş, %35.0 inin 51-60 yaş, %21.7 sinin 30-40 yaş, %6.7 sinin 61 ve üzeri yaş grubunda, %61.7 sinin üniversite, 25.9 unun lisans üstü, %10.0 unun lise, %2.5 inin ilköğretim mezunu oldukları, %69.2 sinin milletvekili olmadan önce serbest meslek sahibi, %20.0 ının memur, %6.7 sinin akademik personel ve %4.2 sinin işçi oldukları tespit edilmiştir. Tablo 2. Milletvekillerinin Spor Yapıp Yapmadıklarına İlişkin Dağılımları Sporla Uğraştınız mı? (Branşınız) f % Hayır Uğraşmadım 45 37.5 Futbol 40 33.3 Basketbol 5 4.2 Voleybol 3 2.5 Atletizm 7 5.8 Taekwondo 1.8 Yüzme 3 2.5 Kayak 2 1.7 Tenis 3 2.5 Güreş 5 4.2 Karate 1.8 Bilardo 1.8 Doğa Sporları 1.8 Masa Tenisi 3 2.5 Toplam 120 100.0 Yukarıdaki tabloya bakıldığında, milletvekillerinin %37.5 inin hiçbir spor branşıyla uğraşmadıkları, spor yapan milletvekillerinin (75 kişi), %33.3 ünün futbol, %5.8 inin atletizm, %4.2 sinin basketbol, güreş, %2.5 inin voleybol, yüzme, masa tenisi, tenis branşı ile uğraştığı tespit edilmiştir. TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007 43
Hamdi Alper GÜNGÖRMÜŞ / Baki YILMAZ Tablo 3. Milletvekillerinin Türk Sporunun Sorunlarına İlişkin Görüşleri Türk Sporunun Sorunları Önem Dereceleri 1 32 f %f%f% Yasalar ihtiyaca cevap vermemektedir 5 5.454.854.2 G.S.G.M. nin örgütü yetersiz kalmaktadır Spor tesisleri yeteri düzeye çıkartılamamaktadır Spora yeteri destek (aile, medya, diğer kurumlar v.b) sağlanamamaktadır Sporu topluma yaygınlaştırarak politikalara öncelik verilmemektedir Performans sporu öncelikli olarak ele alınmaktadır Amatör spor kulüpleri yaygınlaştırılmamaktadır Profesyonel futbola çok fazla kaynak aktarılmakta ve önem verilmektedir 19 7.573.8415.8 32 11.81121.92326.7 24 10.81028.63020.0 26 20.41921.92321.7 1 5.456.77.8 8 16.1154.856.7 5 22.6217.684.2 Toplam 120 100.093100.0105100.0 Tablo 3 deki verilere göre, milletvekillerinin Türk Sporunun sorunlarına ilişkin olarak, 1. derecede spor tesisleri yeteri düzeye çıkartılamamaktadır şeklindeki görüşleri %26.7 lik oranla (32 kişi) ilk sırayı aldığı tespit edilmiştir. Tablo 4. Milletvekillerinin Spor Tesisleri Planlanırken Öncelikli Olarak Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar İle İlişkin Görüşleri Spor Tesisleri Planlanırken Öncelikli Olarak Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Seyirciye yönelik tesisler yapılmalıdır Tesisleri yaptıktan sonra bakım yapılmalıdır Tesislere spor uzmanı istihdam edilmelidir Önem Dereceleri 1 2 3 f % f % f % 4 3.3 3 2.7 2 2.0 12 10.0 2 1.8 7 7.0 9 7.5 10 9.1 12 12.0 44 TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007
Milletvekillerinin Türk Sporunun Sorunlarına İlişkin Görüşleri Tesislere ulaşım kolay olmalıdır Nüfus yoğunluğu göz önüne alınmalıdır Gerekli çevresel güvenliği sağlanmalıdır Gereken talepleri dikkate alıp tesisler ona göre yapmalıdır Çok amaçlı spor tesisleri yapılmalıdır Öncelikli spor dalları tespit edilmeli ve uygun tesisler yapmalıdır Herkes için spor imkânı veren tesisler yaygınlaştırılmalıdır 13 10.8 8 7.3 8 8.0 6 5.0 13 11.8 10 10.0 2 1.7 4 3.6 3 3.0 20 16.7 10 9.1 7 7.0 18 15.0 31 28.2 13 13.0 10 8.3 12 10.9 7 7.0 26 21.7 17 15.5 30 30.0 Diğer - - - - 1 1.0 Toplam 120 100.0 110 100.0 100.0 100.0 Tablo 4 deki verilere göre, milletvekillerinin spor tesisleri planlanırken öncelikli olarak dikkat edilmesi gereken hususlara ilişkin olarak, 1. derecede herkes için spor imkânı veren tesisler yaygınlaştırılmalıdır görüşü %21.7 lik oranla (26 Kişi) ilk sırayı aldığı görülürken, bunu sırasıyla; gereken talepleri dikkate alıp tesisler ona göre yapmalıdır %16.7 lik oranla ve çok amaçlı spor tesisleri yapılmalıdır görüşü %15.0 lik oranla takip ettiği tespit edilmiştir. Tablo 5. Milletvekillerinin Sporun Tanıtımı ve Topluma Yaygınlaştırılması İçin Hangi İletişim Kaynaklarından Yararlanılmasına İlişkin Görüşleri Öncelikli İletişim Kaynakları Önem Dereceleri 1 2 3 f % f % f % TRT 40 33.3 20 19.4 8 9.1 Kamu kuruluşları 12 10.0 15 14.6 6 6.8 GGM halkla ilişkiler birimi 16 13.3 18 17.5 11 12.5 Özel TV. kanalları 33 27.5 30 29.1 16 18.2 Yazılı Basın 10 8.3 15 14.6 28 31.8 Özel sektör 7 5.8 4 3.9 15 17.0 Diğer 2 1.7 1 1.0 4 4.5 Toplam 120 100.0 103 100.0 88 100.0 TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007 45
Hamdi Alper GÜNGÖRMÜŞ / Baki YILMAZ Yukarıdaki tabloya bakıldığında, milletvekillerinin sporun tanıtımı ve topluma yaygınlaştırılması için hangi iletişim kaynaklarından yararlanılmasına ilişkin olarak, 1. derecede TRT %33.3 lük bir oranla (40 kişi) ilk sırayı alırken, Özel TV. kanalları nın oranı ise %27.5 tir. Tablo 6. Milletvekillerinin Sporu Kitlelere Yayma Konusunda Öncelikli Hangi Kurum Olduğuna İlişkin Görüşleri Sporu kitlelere yayma konusunda öncelikli olarak hangi kurum gelmelidir? f % Yerel yönetimler 59 49.2 G.S.G.M 35 29.2 Spor kulüpleri 9 7.5 Üniversiteler 6 5.0 Özel sektör 6 5.0 Diğer 5 4.2 Toplam 120 100.0 Tablo 6 ya göre, milletvekilleri sporun kitlelere yayılması konusunda öncelikli olarak, yerel yönetimler in (%49.2) ve Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü nün (%29.2) olması gerektiğini, son sıralarda ise özel sektör ün (%5.0) olması konusunda görüş bildirdikleri tespit edilmiştir. Tablo 7. Katılımcıların Spor Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması ile İlgili Yasa Tasarısı Hakkında Bilgilerine İlişkin Görüşleri Yasa Tasarısı hakkında bilginiz var mı? f % Evet 13 10.8 Hayır 107 89.2 Toplam 120 100.0 Tablo 7 ye bakıldığında, milletvekillerinin spor yönetiminin yeniden yapılandırılmasıyla ilgili yasa tasarısı hakkında ki bilgilerine ilişkin olarak, büyük bir çoğunluğunun (%89.2) bilgisinin olmadığı ve %10.8 inin is bilgisinin olduğu görülmektedir. 46 TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007
Milletvekillerinin Türk Sporunun Sorunlarına İlişkin Görüşleri Tablo 8. Spor Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması İle İlgili Yasa Tasarısını Okuyan Milletvekillerinin Konuya İlişkin Görüşleri Spor Yönetiminin Yeniden Yapılandırılması ile ilgili Yasa Tasarısı hakkında ki görüşleriniz nelerdir? Yerel yönetimler sporda daha etkin olacak ve topluma sporu sevdirecektir. f % 6 46.2 Üzerinde daha çok çalışmak gerekiyor, yaptırım gücü yoktur. 2 15.4 Cevapsız 5 38.5 Toplam 13 100.0 Tablo 8 deki verilere göre, spor yönetiminin yeniden yapılandırılması ile ilgili yasa tasarısını okuyan milletvekillerinin, %46.2 sinin yerel yönetimlerin sporda daha etkin olacağı ve topluma sporu daha çok sevdireceği, %15.4 ünün üzerinde daha çok çalışılması gerektiği, yaptırım gücünün olmadığı şeklinde görüş bildirdikleri tespit edilmiştir. Tablo 9. Milletvekillerinin Genel Bütçe İçerisinden Spora Ayrılan Bütçe Hakkındaki Görüşleri Genel Bütçe İçerisinden Spora Ayrılan Bütçe Yeterli midir? f % Evet 11 9.2 Hayır 109 90.8 Toplam 120 100.0 Yukarıdaki tablodan da izleneceği gibi, katılımcıların %90.8 inin genel bütçe içerisinden spora ayrılan bütçe yeterli olmadığı, %9.2 sinin yeterli olduğu şeklinde görüş bildirdikleri görülmektedir. Tablo 10. Milletvekillerinin 2012 veya 2016 Olimpiyatları ndan Herhangi Birisinin Türkiye de Olabileceğine İlişkin Görüşleri 2012 veya 2016 Olimpiyatlarından herhangi birisinin Türkiye ye verileceğine inanıyor musunuz? f % Evet 70 58.3 Hayır 50 41.7 Toplam 120 100.0 Tablo 10 daki verilere göre, milletvekillerinin, 2012 veya 2016 Olimpiyatlarından herhangi birisinin Türkiye ye verileceği- TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007 47
Hamdi Alper GÜNGÖRMÜŞ / Baki YILMAZ ne inanıyor musunuz sorusuna ilişkin olarak, %58.3 ünün evet, %41.7 sinin hayır şeklinde görüş bildirdikleri tespit edilmiştir. Tablo 11. Milletvekillerinin, Milletvekili Olmadan Önceki Meslekleri ile Sporun Tanıtımı ve Topluma Yaygınlaştırılması için Hangi İletişim Kaynaklarından Yararlanılmasına İlişkin Görüşleri Meslek grubu İletişim kaynakları Memur İşçi Serbest Meslek Akademik Personel Toplam f % f % f % f % f % TRT 10 41.7 4 80.0 22 26.5 4 50.0 40 33.3 Kamu kuruluşları 3 12.5 - - 8 9.6 1 12.5 12 10.0 G.S.G.M. 1 halkla ilişkiler birimi 1 4.2 1 20.0 12 14.5. 2 25.0 16 13.3 Özel TV. kanalları 6 25.0 - - 27 32.5 - - 33 27.5 Yazılı basın 1 4.2 - - 8 9.6 1 12.5 10 8.3 Özel sektör 2 8.3 - - 5 6.0 - - 7 5.8 Diğer 1 4.2 - - 1 1.2 - - 2 1.7 Toplam 24 100.0 5 100.0 83 100.0 8 100.0 120 100.0 Tablo 11 deki verilere göre, milletvekillerinin vekil olmadan önceki meslekleri ile sporun tanıtımı ve topluma yaygınlaştırılması için yararlanılması gereken iletişim kaynaklarına ilişkin olarak, serbest meslek sahiplerinin %32.5 inin Özel TV. ler kullanılmalıdır, %6.0 sının özel sektör kullanılmalıdır, memurların ise %41.7 sinin TRT kullanılmalıdır, %4.2 sinin G.S.G.M. halkla ilişkiler birimi ve Yazılı basın kullanılmalıdır şeklinde görüş bildirdikleri tespit edilmiştir. Tablo 12. Milletvekillerinin Eğitim Durumları ile Türk Sporunun Sorunlarına İlişkin Görüşleri Türk Sporunun Sorunları Eğitim Durumu Yasalar ihtiyaca cevap vermemektedir G.S.G.M nin örgütü yetersiz kalmaktadır İlköğretim - lise Üniversite Lisans Üstü Toplam f % f % f % f % 2 13.3 2 2.7 1 3.2 5 4.2 1 6.7 13 17.6 5 16.1 19 15.8 48 TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007
Milletvekillerinin Türk Sporunun Sorunlarına İlişkin Görüşleri Spor tesisleri yeteri düzeye çıkartılamamaktadır Spora yeteri destek (aile, medya, diğer kurumlar v.b) sağlanamamaktadır Sporu topluma yaygınlaştırarak politikalara öncelik verilmemektedir Performans sporu öncelikli olarak ele alınmaktadır Amatör spor kulüpleri yaygınlaştırılmamaktadır Profesyonel futbola çok fazla kaynak aktarılmakta ve önem verilmektedir 4 26.7 18 24.3 10 32.3 32 26.7 3 20.0 15 20.3 6 19.4 24 20.0 3 20.0 16 21.6 7 22.6 26 21.7 - - 1 1.4 - - 1.8 2 13.3 4 5.4 2 6.5 8 6.7 - - 5 6.8 - - 5 4.2 Toplam 15 100.0 74 100.0 31 100.0 120 100.0 Tablo 12 deki verilere göre, milletvekillerinin eğitim durumları ile Türk Sporunun sorunlarına ilişkin olarak, üniversite mezunlarının %24.3 ünün spor tesisleri yeteri düzeye çıkartılamamaktadır ve %1.4 ünün ise performans sporu öncelikli olarak ele alınmaktadır, lisansüstü mezunlarının %32.3 ünün spor tesisleri yeteri düzeye çıkartılamamaktadır, %3.2 sinin yasalar ihtiyaca cevap vermemektedir şeklinde görüş bildirdikleri tespit edilmiştir. Tablo 13. Milletvekillerinin Eğitim Durumları ile Sporu Kitlelere Yayma Konusunda Öncelikli Hangi Kurum Olduğuna İlişkin Görüşleri Sporu Kitlelere Yayma Konusunda Öncelikli Kurum İlköğretim - lise Eğitim Durumu Üniversite Lisans Üstü Toplam f % f % f % f % Yerel yönetimler 8 53.3 36 48.6 15 48.4 39 49.2 G.S.G.M. 4 26.7 23 31.1 8 25.8 35 29.2 Spor kulüpleri 1 6.7 6 8.1 2 6.5 9 7.5 Üniversiteler - - 2 2.7 4 12.9 6 5.0 Özel sektör - - 6 8.1 - - 6 5.0 Diğer 2 13.3 1 1.4 2 6.5 5 4.2 Toplam 15 100.0 74 100.0 31 100.0 120 100.0 Tablo 13 deki verilere göre, milletvekillerinin eğitim durumları ile sporu kitlelere yayma konusunda öncelikli hangi kurum olduğuna ilişkin olarak, üniversite mezunlarının %48.6 sının ye- TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007 49
Hamdi Alper GÜNGÖRMÜŞ / Baki YILMAZ rel yönetimler, %31.1 inin G.S.G.M., lisansüstü mezunlarının %48.3 ünün yerel yönetimler, %25.8 inin G.S.G.M. öncelikli olmalıdır şeklinde görüş bildirdikleri tespit edilmiştir. Tablo 14. Milletvekillerinin Eğitim Durumları ile Spor Tesisleri Planlanırken Öncelikli Olarak Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar İle İlişkin Görüşleri Spor Tesisleri Planlanırken Öncelikli Olarak Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Seyirciye yönelik tesisler yapılmalıdır Tesisleri yaptıktan sonra bakım yapılmalıdır Tesislere spor uzmanı istihdam edilmelidir Tesislere ulaşım kolay olmalıdır Nüfus yoğunluğu göz önüne alınmalıdır İlköğretim lise Eğitim Durumu Üniversite Lisans Üstü Toplam f % f % f % f % 2 13.3 1 1.4 1 3.2 4 3.3 - - 10 13.5 2 6.5 12 10.0 1 6.7 5 6.8 3 9.7 9 7.5 1 6.7 8 10.8 4 12.9 13 10.8 1 6.7 3 4.1 2 6.5 6 5.0 Gerekli çevresel güvenliği sağlanmalıdır - - 2 2.7 - - 2 1.7 Gereken talepleri dikkate alıp tesisleri 3 20.0 12 16.2 5 16.1 20 16.7 ona göre yapmalıdır Çok amaçlı spor tesisleri yapılmalıdır 4 26.7 7 9.5 7 22.6 18 15.0 Öncelikli spor dalları tespit edilmeli ve uygun tesisler yapmalıdır - - 6 8.1 4 12.9 10 8.3 Herkes için spor imkânı veren tesisler 3 20.0 20 27.0 3 9.7 26 21.7 yaygınlaştırılmalıdır Toplam 15 100.0 74 100.0 31 100.0 120 100.0 Tablo 14 deki verilere göre, milletvekillerinin eğitim durumları ile spor tesisleri planlanırken öncelikli olarak dikkat edilmesi gereken hususlara ilişkin olarak, üniversite mezunlarının %27 sinin herkes için spor imkânı veren tesisler yaygınlaştırılmalıdır, %1.4 ünün ise seyirciye yönelik tesisler yapılmalıdır, lisansüstü mezunlarının %22.6 sının çok amaçlı spor tesisleri yapılmalıdır 50 TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007
Milletvekillerinin Türk Sporunun Sorunlarına İlişkin Görüşleri ve %3.2 sinin ise seyirciye yönelik tesisler yapılmalıdır şeklinde görüş bildirdikleri tespit edilmiştir. TARTIŞMA VE SONUÇ Bu çalışmada, 22. Dönem Milletvekillerinin Türk Sporuna bakışaçıları ve sorunlarına ilişkin görüşleri tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlar yorumlanmış ve bu bilgiler ışığında önerilerde bulunulmuştur. Araştırma kapsamına alınan milletvekillerinin %97.5 inin erkek, %36.7 sinin 41-50 yaş grubunda, %61.7 sinin üniversite mezunu ve %69.2 sinin milletvekili olmadan önce serbest meslek ile uğraştıkları tespit edilmiştir (Tablo 1). Güngörmüş (2004: 30) yaptığı çalışmada, vekillerin %96.4 ünün bay, %36.0 sının 41-50 yaş grubunda, %55.0 inin üniversite mezunu ve %66.7 sinin milletvekili olmadan önce serbest meslek sahibi oldukları tespit edilmiştir. Bu sonuçlar yaptığımız çalışmayla aynı paraleldedir. Bu bulgulardan hareketle, vekillerin eğitim seviyesinin yüksek olmasının eğitimin her alanına katkısının olabileceği gibi spora da yansıyacağı söylenebilir. Milletvekillerinin yaptıkları spor dallarına bakıldığında %33.3 ünün futbol branşıyla uğraştıkları tespit edilmiştir (Tablo 2). Birçok araştırma sonucunda futbol branşının gerek izlenmesi (Karaküçük vd., 1996: 51) gerekse uğraşı alanı olarak ilk sırada çıktığı bilinmektedir. Neticede milletvekillerinin de böyle bir eğilim içinde oldukları söylenebilir. Milletvekillerinin Türk Sporunun sorunlarına ilişkin olarak ilişkin, 1. derecede spor tesisleri yeteri düzeye çıkartılamamaktadır %26.7 lik oranla (32 kişi) ilk sırada yer alırken, yasalar ihtiyaca cevap vermemektedir maddesi ise %4.2 lik bir oranla son sıralarda yer aldığı gözlenmektedir (Tablo 3). Ancak, Meclis Türk Sporunun yeniden yapılandırılması amacıyla yasal düzenleme yoluna gittiği bilinmektedir. Hatta bu konuya ilişkin olarak Türk Spor Kurumu Kanunu Taslağı (Türk Spor Kurumu Kanun Tasarısı, 2004) hazırladığı ve kısa bir zamanda da TBMM nden geçeceği ifade edilmektedir. Bu durumun bir çelişki yarattığı söylenebilir. TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007 51
Hamdi Alper GÜNGÖRMÜŞ / Baki YILMAZ Milletvekillerinin spor tesisleri planlanırken öncelikli olarak dikkat edilmesi gereken hususlara ilişkin olarak, 1. derecede herkes için spor imkânı veren tesisler yaygınlaştırılmalıdır %21.7 lik oranla (26 Kişi) ilk sırayı aldığı tespit edilmiştir (Tablo 4). Spor faaliyetlerinin gerçekleştiği üniter olan spor tesisleri, aynı zamanda sporun ülke seviyesinde yaygınlaşmasında başlıca araçtır (İmamoğlu, 1992: 14). Ancak milletvekillerinin, tekrar seçilebilmek için uyguladıkları yanlış tesis politikaları yüzünden günümüzde birçok atıl durumda tesis olduğu söylenebilir. Milletvekillerinin sporun tanıtımı ve topluma yaygınlaştırılması için hangi iletişim kaynaklarından yararlanılmasına ilişkin olarak, 1. derecede TRT %33.3 lük bir oranla (40 kişi) ilk sırayı alırken bunu %27.5 lik bir oranla (33 kişi) Özel TV. Kanalları seçeneğini takip etmektedir (Tablo 5). Karaküçük ve arkadaşlarının (1996: 55) yapmış olduğu çalışmada, Türkiye de bu görevi öncelikle talebi karşılayacak altyapıyı hazırlayarak, spordan sorumlu devlet kuruluşlarımızın, profesyonel reklam firmalarına hazırlatacakları filmlerin televizyon kanallarında gösterilmesini sağlayarak yerine getirilmesi gerektiği düşünülmelidir. Ekenci ve Gözenin (2000: 78), G.S.G.M. den 50 yönetici ve 115 spor bilimleri ve iktisadi ve idari bilimler akademisyenlerine uyguladığı, Türkiye de spor tesis ve hizmetlerin özelleştirilmesi isimli araştırmada, kar amacı gütmeyen ve özel kuruluşların devreye girmesinin Türk Sporuna birçok yarar sağlayacağı görüşünün ortaya çıktığını tespit etmişlerdir. TRT nin reyting kaygısı olmaması nedeniyle çalışmamız bu sonuçla paralellik göstermektedir. Sporun topluma yaygınlaştırılmasında, yazılı basının da etkinliğinin olabileceği söylenebilir. Ancak Karaküçük ve Yenel in (1999: 59) yaptığı çalışmada, spor köşe yazılarının %89.8 inin ve Cengiz ve Güngörmüş ün (2003: 201-202) yaptığı çalışmada ise, spor köşe yazılarının %89.3 ünün futbol branşına yönelik olması, yazılı basınımızın sporun topluma yaygınlaştırılması anlamında etkili olmadığı ve futbolla sınırlı kaldığı görülmektedir. Bu sonucun ise, reyting kaygısı yüzünden olduğu söylenebilir. Spor yönetiminin yeniden yapılandırılmasıyla ilgili yasa tasa- 52 TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007
Milletvekillerinin Türk Sporunun Sorunlarına İlişkin Görüşleri rısı hakkında milletvekillerinin, %89.2 sinin bilgisinin olmadığı ve %10.8 inin ise bilgisinin olduğu tespit edilmiştir (Tablo 7). Ortaya çıkan sonuçlar oldukça düşündürücüdür. Katılımcıların çoğunluğunun (%90.8), genel bütçe içerisinden spora ayrılan bütçe yeterli değildir şeklinde görüş bildirdikleri tespit edilmiştir (Tablo 9). Genel bütçeden spora ayrılan pay yetersizdir. Ancak ülkenin içinde bulunduğu ekonomik durum ve öncelikler göz önüne alındığında, spora daha çok para aktarılmasının istenmesinin de haksızlık olacağı söylenebilir. Milletvekillerinin 2012 veya 2016 Olimpiyatlarından herhangi birisinin Türkiye ye verileceğine inanıyor musunuz sorusuna ilişkin olarak, %58.3 ünün evet ve %41.7 sinin ise hayır şeklinde görüş bildirdikleri tespit edilmiştir (Tablo 10). Ancak Uluslararası Olimpiyat Komitesi, İsviçre de yapılan toplantıda 2012 Yaz ülkemizin 2012 olimpiyatları alması hüsranla sonuçlanmış ve Olimpiyat Oyunları na ev sahipliği yapmak için aday olan kent sayısını 5 e indirerek İstanbul u elemişlerdir (Posta Gazetesi, 2004: 1). 2012 Olimpiyatlarını alamamamızın sebepleri ise Olimpiyat Komitesi Başkanı Jacgues Rogge tarafından söylenen hiçbir yeniliğiniz yok, tatmin edici ilerlemeler göremedik (Milliyet Gazetesi, 2004: 29; Sabah Gazetesi, 2004: 36; Star Gazetesi, 2004: 19) cümlesi kısa ve net olarak açıklanmaktadır. Yani Olimpiyatları yapabilmemiz için çalışmaların çok eksik kaldığı ortadadır ve Olimpiyat Kurulumuzun Direktörü Yalçın Aksoy da 2020 bile hayal (Döndaş, 2004: 20) şeklindeki açıklamasıyla Olimpiyatların yakın tarihlerde ülkemizde olamayacağının göstergesi olduğu söylenebilir. Milletvekillerinin vekil olmadan önceki meslekleri ile sporun tanıtımı ve topluma yaygınlaştırılması için hangi iletişim kaynaklarından yararlanılmasına ilişkin olarak, serbest meslek sahiplerinin %32.5 inin Özel TV. ler kullanılmalıdır, %26.5 inin TRT kullanılmalıdır, memurların %41.7 sinin TRT kullanılmalıdır, %25.0 inin Özel TV. ler kullanılmalıdır şeklinde görüş bildirdikleri tespit edilmiştir (Tablo 11). Ekici (2002: 92), Türkiye de spor federasyonlarını oluşturan fahri çalışanların spor politikalarının oluşumu ve uygulamalarına yaklaşımları hakkındaki çalışmasında, TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007 53
Hamdi Alper GÜNGÖRMÜŞ / Baki YILMAZ üyelerden serbest meslek sahiplerinin % 48.4 ünün Özel TV. ler kullanılmalıdır, %38.7 sinin TRT kullanılmalıdır ve memurların %48.6 sının Özel TV. ler kullanılmalıdır, %45.8 inin TRT kullanılmalıdır şeklinde görüş bildirdikleri tespit edilmiştir. Bu sonuçlara göre, her iki grubunda görsel medyadan yararlanılması gerekliliğini belirtilmiş ve sadece devletin değil Özel TV. lerin de sporun topluma yayılması konusunda hizmet etmesi gerekliliği vurgulanmıştır. Milletvekillerinin eğitim durumları ile Türk Sporunun sorunlarına ilişkin olarak, üniversite mezunlarının, %24.3 ünün spor tesisleri yeteri düzeye çıkartılamamaktadır, %1.4 ünün performans sporu öncelikli olarak ele alınmaktadır, lisansüstü mezunlarının, %32.3 ünün spor tesisleri yeteri düzeye çıkartılamamaktadır, %3.2 sinin yasalar ihtiyaca cevap vermemektedir şeklinde görüş bildirdikleri tespit edilmiştir (Tablo 12). Milletvekillerinin eğitim durumları ile sporu kitlelere yayma konusunda öncelikli hangi kurum olduğuna ilişkin olarak, üniversite mezunlarının en fazla yoğunlaştığı kurumlar yerel yönetimler (%48.6) ve G.S.G.M. (%31.1), lisans üstü mezunlarının da aynı şekilde en fazla yoğunlaştığı kurumlar yerel yönetimler (%48.3) ve G.S.G.M. (%25.8) öncelikli olmalıdır şeklinde görüş bildirdikleri tespit edilmiştir (Tablo 13). Milletvekillerinin eğitim durumları ile spor tesisleri planlanırken öncelikli olarak dikkat edilmesi gereken hususlara ilişkin olarak, üniversite mezunlarının %27 sinin herkes için spor imkânı veren tesisler yaygınlaştırılmalıdır, %1.4 ünün seyirciye yönelik tesisler yapılmalıdır, lisansüstü mezunlarının %22.6 sının çok amaçlı spor tesisleri yapılmalıdır, %3.2 sinin seyirciye yönelik tesisler yapılmalıdır şeklinde görüş bildirdikleri tespit edilmiştir (Tablo 14). Sonuç olarak, milletvekilleri, ülkemizdeki spor tesislerinin yetersiz olduğunu, herkes için spor imkanı veren tesislerin yaygınlaştırılmasını, sporun tanıtımı ve topluma yaygınlaştırılması için kamu ve özel televizyon kanallarının yayın akışlarında bu konuya daha fazla ilgi göstermesi gerektiğini belirtmişlerdir. Bu bilgilerin ışığında aşağıdaki öneriler verilebilir. 54 TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007
Milletvekillerinin Türk Sporunun Sorunlarına İlişkin Görüşleri Spor teşkilatları ve onlarda görev alacak bütün personel ile kullanılacak maddi unsurlar, sporun amaçlarına uygun bir tarzda ele alınmalı ve yönetilmelidir (Yetim ve Günay, 1992: 7). Basın yayın organlarının spora olan katkısı arttırılmalı, spor eğitimine yönelik yayınlar yapılmalıdır (Karaküçük ve Yenel, 1997: 66; Sunay, 2000: 65 ). Sporun asıl amacı, öncelikle, toplumdaki bütün bireylerin aktivitelere katılmasıdır. Buna yönelik bir kitle kültürünü okullarda, işyerlerinde ve nüfusu yoğun olan yerlerde oluşturmaya çalışılmalıdır (İmamoğlu, 1992: 18). Yasa koyucuların, sadece yasa yapmakla yetinmeyip çıkarılan yasaların pratikte de uygulanması yolunda çaba göstermelerinin sporun daha sağlıklı bir yapıya kavuşmasında önemli bir katkı sağlayacağı söylenebilir. KAYNAKÇA 1. 2012 İçin Yeniliğiniz Yok, Star Gazetesi, 24 Mayıs 2004. 2. Bir Rüya Hüsranla Bitti, Posta Gazetesi, 19 Mayıs 2004. 3. İstanbul Gerçeği, Milliyet Gazetesi, 24 Mayıs 2004. 4. Rogge: 2008 den Hiçbir Farkı Yoktu, Sabah Gazetesi, 24 Mayıs 2004. 5. Türkiye Büyük Millet Meclisi İç Tüzüğü, Resmî Gazete: 13. 4. 1973, Sayı: 4506. 6. BALCI, V. (2003), Avrupa Birliği ve Spor, Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, C. 8, No.2, 53-66. 7. CENGİZ, R., GÜNGÖRMÜŞ, H.A. (2003), Spor Köşe Yazıları ve Haberlerinin Okuyucuya Yansıttığı Görüşler Üzerine Bir Araştırma, İbrahim Yıldıran, Pınar Doğan, E. Esra Erturan (Edr.), Beden Eğitimi ve Sporda Sosyal Alanlar Kongresi Bildiriler Kitabı, Sim Matbaacılık, Ankara, 199-205. 8. DÖNDAŞ, İ. (2004), Olimpiyat Ateşimiz Söndü, Sabah Gazetesi, 18 Haziran 2004. TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007 55
Hamdi Alper GÜNGÖRMÜŞ / Baki YILMAZ 9. EKENCİ, G., GÖZEN, M. (2000), Türkiye de Spor Tesis ve Hizmetlerin Özelleştirilmesi, Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, C. 5, No. 2, 67-78. 10. EKİCİ, S. (2002), Türkiye de Spor Federasyonlarını Oluşturan Fahri Çalışanların Spor Politikalarının Oluşumu ve Uygulamalarına Yaklaşımları, Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Ankara. 11. GÜNGÖRMÜŞ, H.A. (2004), Milletvekillerinin Boş Zamanlarını Değerlendirme Alışkanlıkları, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı, Ankara. 12. İMAMOĞLU, A.F. (1992), İkibinli Yıllara Doğru Türk Sporu Üzerine Bazı Gözlemler, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 8: No. 1, 9-19. 13. KARAKÜÇÜK, S., YENEL, F. (1997), Sporun Topluma Yaygınlaştırılması Bakımından Basının Etkinliği, Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, C. 2, No. 2, 56-67. 14. KARAKÜÇÜK, S., YENEL, F. (1999), Spor Köşe Yazarlarının Okuyucuya Yansıttığı Görüşlerin Bir Analizi, Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, C. 4, No. 1, 55-62. 15. KARAKÜÇÜK, S., YENEL, F., YAMAN, M. (1996), Sporun Topluma Yaygınlaştırılması Bakımından Televizyon Spor Programlarının Etkinliği, Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, C. 1, No. 3, 44-56. 16. KETEN, M. (1993), Türkiye de Spor, Polat Ofset, Ankara. 17. ÖZER, A. (1984). Gerekçeli ve 1961 Anayasasıyla Mukayeseli 1982 Anayasası, Bilim Yayınları, Ankara. 18. SUNAY, H. (2000), Türkiye de Sporun Yaygınlaştırılması, Milli Eğitim Dergisi, Sayı 147, 64-65. 19. Türk Spor Kurumu Kanun Tasarısı (Taslak). (2004), http:// www.g.s.g.m.gov.tr/haber/sporyuksek%20kurulukanun. doc, Erişim Tarihi: 20. 08. 2004. 56 TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007
Milletvekillerinin Türk Sporunun Sorunlarına İlişkin Görüşleri 20. ÜÇIŞIK, F. (1990), Türk Spor Mevzuatında 1986-1989 Dönemindeki Gelişmelerin Değerlendirilmesi, Spor Bilimleri I. Ulusal Sempozyumu Bildirileri, Hacettepe Üniversitesi, 187-196. 21. YALÇINTAŞ, N. (2004), Spor, Dünden Bugüne Tercüman Gazetesi, 11 Ağustos 2004. 22. YETİM, A.A., GÜNAY, M. (1992), Yönetim Süreçleri ve Spor Yönetimi, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, C. 8, No. 1, 1-8. 23. YETİM, A.A. (2000a), Sosyoloji ve Spor, Topkar Matbaacılık, Ankara. 24. YETİM, A.A. (2000b), Sporun Sosyal Görünümü, Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, C. 5, No. 1, 63-72. TSA / Yıl: 11, S: 1, Nisan 2007 57