ORAN ANALİZİ 8. VE 9. HAFTA
Genel Olarak Oran Analizi p Oran analizi tekniğinin amacı, finansal tablo kalemlerinin aralarındaki anlamlı ve yararlı ilişkilerden yola çıkarak bir işletmenin cari finansal durumunu, faaliyet sonuçlarını, borç ödeme gücünü, varlıkların verimliliğini, karlılığını, etkinliğini ve yönetimin yeterliliğini değerlendirmektir.
Genel Olarak Oran Analizi p Oran, mali tablolarda yer alan iki kalem arasındaki ilişkinin matematiksel ifadesi olarak tanımlanabilir. p Finansal tablolardan bu şekilde bir çok oran hesaplamak mümkündür. p Ancak amaç çok sayıda oran hesaplamak değil, anlamlı ve yararlı ilişkileri ortaya çıkartabilecek oranları hesaplayıp analize tabi tutmaktır. p Bilanço ya da gelir tablosu kalemlerinin anlamlı seçilmesi, analizcinin cevaplandırmak istediği sorulara cevap verebilecek nitelikte oranların hesaplanması gerekmektedir.
Genel Olarak Oran Analizi p Birbirine oranlanan kalemlerin hepsi aynı finansal tabloda olabileceği gibi farklı finansal tablolardan da olabilir. p Tek başına bir oran herhangi bir anlam ifade etmez. p Oran ancak herhangi bir standartla veya ölçüyle mukayese edildiğinde anlam kazanır. p Ancak, bu şekilde hesaplanan oranın yeterliliği konusunda bir yorum yapılabilir.
Genel Olarak Oran Analizi p Oranlar yorumlanırken dikkate alınması gereken ölçü veya standartlar: İşletmenin geçmiş faaliyet dönemleriyle ilgili olarak hesaplanmış oranlar, Rakip ve başarılı işletmelerin oranları, Bütçelenmiş verilere dayanılarak hesaplanan oranlar, İşletmenin faaliyette bulunduğu sektöre ait oranlar veya standartlar.
Genel Olarak Oran Analizi p Oranlar, işletme faaliyet sonuçları ile mali durumunu değerlendirmedeki kullanım amaçları dikkate alınarak sınıflandırılır. p Bu sınıflandırmaya göre oranlar aşağıdaki biçimde sınıflandırılabilir: i) Likidite oranları ii) Mali yapı oranları iii) Faaliyet oranları iv) Kârlılık oranları
Likidite Oranları p Likidite oranları, işletmenin kısa vadeli borç ödeme gücünü ölçmek, diğer bir ifade ile likidite riskini değerlendirmek, net çalışma sermayesinin yeterli olup olmadığını saptamak için kullanılır. p Bir işletmenin kısa vadeli borçlarını ödemede kullanabileceği varlıklar likit varlıkları ifade eder ve bunlar da işletmenin dönen varlıklarıdır.
Likidite Oranları
Likidite Oranları p Asit-Test Oranı= (Dönen Varlıklar - Stoklar) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Likidite Oranları p Nakit Oran= Hazır Değerler + Menkul Kıymetler / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Likidite Oranları p Net İşletme Sermayesi= Dönen Varlıklar - Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Mali Yapı Oranları p İşletmenin gerek uzun vadeli borçlarının anapara ve faizlerinin ödenip ödenemeyeceğinin analizinde ve gerekse kaynaklardan yararlanma derecesinin belirlenmesinde bu oranlardan yararlanılmaktadır. p Diğer bir ifadeyle, mali yapı oranları, işletmenin öz kaynağının yeterli olup olmadığı, kaynak yapısı içinde borç öz kaynak yapısının dengesi konularında bilgi sağlarlar.
Mali Yapı Oranları
Mali Yapı Oranları
Mali Yapı Oranları p Özsermaye Çarpanı Özsermaye Çarpanı = Aktif Toplamı Özsermaye p Bu oran, aktif toplamının, özsermayenin kaç katı olduğunu gösterir. p Bu oranın düşük olması firmanın lehine bir durumdur. p Firmanın az borç yükü altında olduğunu gösterir.
Mali Yapı Oranları
Mali Yapı Oranları
Mali Yapı Oranları p Borç Servis Oranı = [Dönem Karı + Faizler + Nakit Çıkışı Gerektirmeyen Giderler] / [Faizler + Anapara Taksit Ödemeleri (1/(1-t))]
Faaliyet Oranları
Faaliyet Oranları p Alacak Devir Hızı p Belirli bir dönemdeki kredili satış tutarının döneme ait ortalama ticari alacaklara bölünmesi sonucunda, ticari alacakların bir dönemde kaç kez tahsil edildiği hesaplanır:
Faaliyet Oranları
Faaliyet Oranları p = 365 / Ticari Borçların Devir Hızı
Faaliyet Oranları
Karlılık Oranları p Karlılık analizinde, işletmenin yeterli kar elde edip edemediği incelenir. p Karlılık, işletmenin kazanç elde etme gücünü gösterir. p İşletmenin elde ettiği kar büyüklüğü finansal tablolarda yer almakla birlikte, karın yeterli büyüklükte olup olmadığını belirlemede yararlı olmazlar. Bunun için karlılık oranları hesaplanır. p Karlılık oranları, karın satışlarla veya yatırımlarla ilişkilendirilmesi yoluyla hesaplanmaktadır.
Karlılık Oranları
Karlılık Oranları
Karlılık Oranları Formülün payında yer alan büyüklük tüm faaliyet sonuçlarını içeren vergi sonrası kar büyüklüğüdür. Bu bakımdan hem işletme hem de finansman politikalarının sonuçlarını gösterir. Bir liralık satış karşılığında elde edilen karın miktarını gösterir.
Karlılık Oranları
Karlılık Oranları
Du Pont Sistemi p Bir firmanın karlılığını belirlemede oranlar arasındaki karşılıklı etkiler ve ilişkiler Du Pont kontrol sisteminde şematik olarak gösterilmektedir. p Yani bu sistem bir oranı oluşturan oranlar arasındaki karşılıklı etkinin firma karlılığını nasıl belirlediğini ortaya koymaktadır.
Du Pont Sistemi p Du Pont Sistemi, aktif karlılığı oranını etkileyen faktörleri gösterir. p Aşağıdaki eşitlik, aktif karlılığını etkileyen iki faktörü göstermektedir:
Du Pont Sistemi p Du Pont Sistemi, özsermayenin karlılığı oranında değişme yaratan farklı faktörleri ortaya çıkarır. p Aşağıdaki eşitlik, özsermaye karlılığının üç bileşenini göstermektedir:
ORAN KATEGORİLERİ **ORAN ANALİZİ, İŞLETMEDEKİ GÖSTERGELERİ, İLGİLİ KİŞİ VEYA GRUPLAR** İŞLETMEDEKİ GÖSTERGELER İLGİLİ KİŞİ VEYA GRUPLAR LİKİDİTE Firmanın Kısa Süreli Yükümlülüklerini Karşılama Gücü FAALİYET Firma Varlıklarını Yönetme Yeteneği KALDIRAÇ Firmanın Borçlarını Karşılama Gücü KARLILIK İşletmenin Karlılık Durumu --------------------- İşletme Riski Finansal Risk --------------------- ----------------------- İşletme Riski ----------------------- ----------------------- Finansal Risk ----------------------- ----------------------- Kârlılık ----------------------- Hissedarlar Kısa süreli Borç Veren Kurumlar Hissedarlar Kısa Süre. Borç Veren Kurumlar Rakip İşletmeler Hissedarlar İşletme Yöneticileri Rakip İşletmeler Hissedarlar İşletme Yöneticileri Rakip İşletmeler YATIRIM Bir Yatırım Olarak Firma Potansiyeli Performans (Hisse ----------------------- Senedi Fiyatı / ----------------------- Temettü) Hissedarlar İşletme Yöneticileri Rakip İşletmeler
Örnek-1
Örnek-1
Örnek-1 p Firmanın kısa süreli yükümlülüklerini karşılama gücünü ölçmede kullanılan oranlardan cari oran 1.47 ile sektör standardı olan 1.33 ün üzerindedir. p Likidite oranı ise 0.96 ile yine sektör standardı olan 0.86 oranını geçmiştir. p Bu durumda firmanın likidite gücünün iyi göründüğü söylenebilir. p Mali yapıyı incelemek gerekirse; öz kaynak kullanım düzeyini gösteren öz kaynakların aktifler toplamına oranı incelendiğinde, 0.55 olan işletme oranının sektör standardının üzerinde olduğu görülmektedir.
Örnek-1 p Firmanın Toplam Borçlarının aktifler toplamına oranı ile kısa vadeli yabancı kaynaklarının aktifler toplamına oranları uzun süreli yabancı kaynak kullanımı olmadığından aynı çıkmıştır. p Bu oranlar toplam aktifin ne kadarının kısa sürekli yabancı kaynakla finanse edildiğini göstermektedir. p Bu oranlar 0.45 olarak bulunmuştur ve sektör standart oranlarıyla karşılaştırıldığında sektörün gerisinde kalındığı görülmektedir. Firmanın borçlarının tamamı kısa sürelidir. Ancak yine de kısa süreli borç düzeyi bile sektörün gerisinde kalmaktadır.
Örnek-1 p Genel olarak firmanın likidite gücü iyi olmakla beraber, riskten kaçınan dolayısıyla öz kaynak kullanımına fazla yer veren bir işletme görünümü vardır. p Firmanın borçlanmanın olumlu etkisinden yararlanabilmesi için borçlanmaya daha fazla yer vermesi ve borçlarının bir kısmını da uzun süreli olarak gerçekleştirmesi önerilebilir.
Örnek-2 p Aşağıdaki verileri kullanarak bilançodaki bilinmeyen kalemleri hesaplayınız (1 yıl = 360 gün). Borçlar/Özkaynaklar 0,6 Cari Oran 1,2 Aktif Devir Hızı 1,5 Alacakların Ortalama Tahsil Süresi 40 gün Brüt Kar Marjı 0,30 Stok Devir Hızı 6
Örnek-2 Aktifler Pasifler Hazır Değerler??? Kısa Vadeli Borçlar??? Alacaklar??? Ödenmiş Sermaye 10.000 Stoklar??? Kar Yedekleri 20.000 Duran Varlıklar (Net)??? Toplam Aktifler??? Toplam Pasifler???
Örnek-2 p 0,60 = Borçlar/(10.000+20.000) p Borçlar = 18.000 TL p Top.Aktifler=Top.Pasifler= 18.000+30.000=48.000 p 1,5=Satışlar / 48.000 p Satışlar = 72.000 TL p SMM = Satışlar (1-Brüt Kar Marjı) p SMM = 72.000 (1-0,30) p SMM = 50.400 TL
Örnek-2 p SDH = 50.400 / Stoklar p Stoklar = 8.400 TL p 40 = 360/ADH p ADH = 9 p 9 = 72.000 / Alacaklar p Alacaklar = 8.000 TL p 1,2 = Dönen Varlıklar / 18.000 p Dönen Varlıklar = 21.600 p Hazır Değerler = 21.600 (8.000+8.400) = 5.200 TL p Duran Varlıklar = 48.000 21.600 = 26.400 TL
Örnek-2 Aktifler Pasifler Hazır Değerler 5.200 Kısa Vadeli Borçlar 18.000 Alacaklar 8.000 Ödenmiş Sermaye 10.000 Stoklar 8.400 Kar Yedekleri 20.000 Duran Varlıklar 26.400 Toplam Aktifler 48.000 Toplam Pasifler 48.000