X ülkesinde bir köyde ağır solunum hastalığı salgını bilgileri Sağlık Bakanlığına ulaşır. Çevre bölgelerde de olgular saptanır. Hastalardan alınan örneklerde influenza A saptanır. DSÖ ne gönderilen örneklerde daha önce insanda saptanmamış H6N1 virüsü tanımlanır. H6 N1 virüsünün genetik analizi viral genlerin çoğunun kuş influenza virüsünden, kalanların bir insan influenza virüsünden köken aldığını gösterir. Yeni virüs güncel haber konusu olur. Seyahat kısıtlaması getirilir Okullar kapatılır. İlaç kaynakları yeterli değildir Aşı henüz geliştirilmemiştir. PANİK başlar Salgın görülen ülkelerden gelen uçak yolcularında hastalık görülür. Başka kıtalardan hastalık haberleri gelir. Sağlık kurumlarının telefonları kilitlenir. Aşı, antiviral ilaç bulunamamaktadır. Bütün kurumlarda hastalık nedeniyle çalışacak personel sayısı azalır. Doktor hemşire ve diğer sağlık personeli hastalara yetişemez 6-8 hafta içinde pandemi dünyayı silip süpürür Sağlık ve halka hizmet eden tüm kuruluşlar çaresizdir. Bu senaryo WHO checklist for influenza pandemic preparedness planning dökümanından alınmıştır.
BİZ BU FİLMİ DAHA ÖNCE GÖRMÜŞTÜK 20. Yüzyılın İnfluenza Pandemileri İspanyol Gribi 1918-1919 H1N1 Dünya nüfusunun 1/3 ü hastalığı klinik geçirmiş Vaka-ölüm oranı >%2.5 Toplam ölüm ~50 milyon 20. Yüzyılın İnfluenza Pandemileri Asya Gribi 1957-1958 H2N2 ~1 milyon ölüm Hong Kong Gribi 1968 H3N2 ~1 milyon ölüm Anahtar genlerini 1918 virüsünden, yüzey antijenlerini ise kuş virüslerinden almışlardır İNFLUENZA PANDEMİSİ Hiç kimsenin bağışık olmadığı yeni bir influenza alt tipi ortaya çıkarsa influenza pandemisi (veya global epidemi) görülür. Bu da dünya çapında birden fazla noktada aynı anda epidemi görülmesi ve çok sayıda hastalık ve ölüm demektir. Global ulaşımın ve şehirleşmenin artmasıyla birlikte yeni influenza virüsünün yol açtığı epidemi hızla dünyayı etkileyebilmektedir. Pandemi riski İnfluenza pandemisi gelişmesi için; Antijenik yapısı farklı yeni bir virüs olmalı, ya da insan popülasyonunda en az bir kuşak görülmemiş olmalı İnsanlarda çoğalabilmeli ve infeksiyon oluşturmalı İnsandan insana kolaylıkla geçebilmeli İNFLUENZANIN DÖNGÜSÜ Beklenen pandeminin etkeni kuş ve insan virüslerinin genetik karışımı ile şekillenecek Bir Sonraki Pandemi İçin Avian İnfluenza H5N1 Değişime Katkı Sağlayabilir mi? H5N1 için Neden bu kadar ilgi var? Yüksek patojenite Daha önceden sessiz konak olan su kuşlarında mortalitesi yüksek salgınlar Konak yelpazesi giderek genişliyor Domuz, at, kedi, kaplan, balina, fok, insan
Genetik alışveriş şansı İnsanlarda ölümcül infeksiyon Toplam 227 olgu, 129 ölüm, fatalite hızı % 56,82 İnsandan insana geçiş (-) Pandemi (?) riski H5N1 Pandemi riski Bir sonraki pandemi H5N1 olabilir mi? Yabani kuşlar arasında yaygın Kümes hayvanlarında mortalitesi yüksek salgınlara yol açıyor Tür düzeyini aşıp insanlarda ve diğer memelilerde infeksiyon Mortal infeksiyon Avian İnfluenza - Türkiye Türkiye deki kuş gribi olguları Güneydoğu Asya dan bazı farklılıklar göstermekte Aile olguları var Aile içi geçiş? İnfekte olguların çoğu hafif semptomlar içeriyor İnfeksiyon hızında artış var 2 hafta içinde 21 vaka, 4 ölüm (DSÖ 12 KONFİRMASYON) Buna karşılık mortalite oranı düşük - %19 Avian İnfluenza - Türkiye Londra da (National Institute of Medical Research) yapılan sekans çalışmasları sonucunda 3 mutasyon saptanmıştır HA proteinin 223. Pozisyonunda mutasyon Daha önce HK ve VN da görüldü İnsan hücrelerine bağlanmayı kolaylaştırıyor 153. Pozisyonda mutasyon Rolü bilinmiyor Avian İnfluenza - Türkiye Polimeraz proteinin 627.pozisyonunda glutamik asit lizin mutasyonu Virüs polimerazı genetik materyalini replike etmede kullanıyor Bu mutasyon daha önce Asya-Avrupa kuş virüsü sekanslarında görülmüştür Hollanda da H7N7 salgınında ölen kişide ve Tayland ve Vietnam da birkaç kişide 1918 pandemi virüsü ile aynı özellik Glutamik asit kuşlarda, lizin ise primatlardaki virüs replikasyonu ile ilişkili Avian İnfluenza - Türkiye Türkiye de izole edilen suşlar hem reseptör hem de polimeraz mutasyonlarının birlikte bulunduğu ilk suşlar Bu durum; Virüsün kümeslerden daha kolay alınmasına yol açabilir İnsan-insan geçişine kolaylık sağlayabilir Polimeraz mutasyonu ise virüsün nazal bölgede yapışmasına olanak sağlar Solunum yolu ile bulaş? Bununla birlikte bu mutasyonların virüsün davranışını nasıl etkileyeceği tam olarak bilinmemektedir H5N1 grip virüsü ve alınan dersler BİR İNFLUENZA PANDEMİSİNİN SONUÇLARI DSÖ nün hazırladığı en iyimser senaryolara göre, çok kısa bir zaman dilimi içinde, Dünya çapında 233 milyon hasta polikliniklere başvuracak,
5.2 milyon hasta hastaneye yatacak ve 7.4 milyon ölüm gerçekleşecektir. Olası pandemi durumunda; Mortaliteyi tahmin etmek çok güç. 2 50 milyon kişi? Olumlu durumlar: Beslenme şartları Temel sağlık hizmetleri İletişim daha iyi Olumsuz durumlar: Virüsün virülansı değişken olması Dünya nüfusunun daha kalabalık olması Yaşlı nüfusun fazla olması TÜRKİYE İÇİN PANDEMİ SENARYOLARI TÜRKİYE İÇİN PANDEMİ SENARYOLARI 3 BÜYÜK İL PANDEMİNİN 6. ve 7. HAFTASI Bir influenza pandemisi karşısında Morbiditeyi ve Mortaliteyi en aza indirmeye Sosyal sorunları, ekonomik sonuçları karşılamaya HAZIR MIYIZ? Şu an neredeyiz? ULUSAL İNFLUENZA PANDEMİ PLANI AMAÇ İnfluenza pandemisi hakkında ülke genelinde kişi, kurum ve kuruluş olarak bilgilendirilmesi Plandaki rol ve sorumluluklarına göre hazırlık yapmalarına yardımcı olacak bilgi ve çerçeveyi sağlamaktır. ULUSAL İNFLUENZA PANDEMİ PLANI İÇERİK ULUSAL GRİP PANDEMİ PLANININ ANAHATLARI PANDEMİ ALARM DÜZEYLERİ İNFLUENZA VE KAMU SAĞLIĞI MEVZUATI SÜRVEYANS İNFLUENZA PANDEMİSİNİN MUHTEMEL ETKİLERİ İLE İLGİLİ SENARYO HİZMETLERİN KOORDİNASYONU 1. Genel Hazırlık 2. Sağlık Kurumları Pandemik İnfluenza Acil Durum Planı 3. Lojistik Hizmetler 4. Hasta Nakil 5. Morg ve Defin Hizmetleri 6. Pandemi Durumunda Kurum ve Kuruluşların Görev ve Sorumlulukları
7. Ulusal Alarm Düzeylerine Göre Kurumların Sorumlulukları 8. Ulusal Alarm Düzeylerine Göre Birinci, İkinci ve Üçüncü Basamak Sağlık Kuruluşlarında Yapılması Gerekenler 9. Hudut ve Sahiller Sağlık Genel Müdürlüğünce Sınır Kapılarında Alınacak Önlemler, Karantina ve İzolasyon Hizmetleri ULUSAL ALARM DÜZEYLERİ ULUSAL ALARM DÜZEYLERİ ULUSAL ALARM DÜZEYLERİ PANDEMİ DURUMUNDA KURUM VE KURULUŞLARIN GÖREV VE SORUMLULUKLARI SAĞLIK BAKANLIĞI MERKEZ TEŞKİLAT TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Pandemi planlamasında ve pandemi durumunda ana sorumlu kuruluştur. Diğer kurumların çalışmalarında koordinatör olarak görev alacaktır. Operasyonel ve stratejik planlama bu kurum tarafından gerçekleştirilecektir. Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğünün görevleri; Pandemi planlarının hazırlanması Bakanlık üst düzey ve Başbakanlık Kriz Yönetim Merkezi ile işbirliğinin sağlanması Pandemi İzleme Kurulunun oluşturulması ve sekretaryasının yürütülmesi TEMEL SAĞLIK HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Kurumların görev planlamasının yapılması İl düzeyindeki hazırlıkların yapılması Lojistik planlamanın yapılması Eğitim faaliyetlerinin yürütülmesi Tatbikatların yapılması Verilerin değerlendirilmesi Operasyon Merkezinin oluşturulması ve yürütülmesi Hizmetlerin sunulmasında liderlik yapılması ve koordinasyonun sağlanması REFİK SAYDAM HIFZISIHHA MERKEZİ BAŞKANLIĞI Laboratuvar hizmetlerinin planlanması Merkez ve il düzeyinde laboratuvarların kapasitelerinin geliştirilmesi Uluslararası referans laboratuvarlarla iletişimin sağlanması Laboratuvar rehberlerinin hazırlanması Bilimsel araştırmalara destek sağlanması TSHGM tarafından düzenlenecek saha çalışmalarına katkı sağlanması HUDUT VE SAHİLLER SAĞLIK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Sınır kapılarında gerekli sağlık önlemlerinin alınması
Uluslararası Sağlık Tüzüğü gereği diğer ülkelerdeki kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapılması Bilimsel çalışmalara destek sağlanması Sınır kapılarında giriş ve çıkış yapan insanlar için, pandemi konusunda broşür hazırlanması TEDAVİ HİZMETLERİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Hastane hazırlıklarının TSHGM ile işbirliği içinde tamamlanması Seyyar hastane ve kamu binalarının lojistik ihtiyaçlarının belirlenmesi Yoğun bakım ünitelerinin hazırlıklı hale getirilmesi Tatbikatlar için TSHGM ile işbirliği yapılması İLAÇ VE ECZACILIK GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Pandemide kullanılacak ilaç ve tıbbi malzemenin ülkeye getirilmesi ve piyasadan temini için gerekli düzenlemelerin yapılması Uluslararası ilaç sektörünün takip edilmesi PERSONEL GENEL MÜDÜRLÜĞÜ Pandemi için personel planlamalarının yapılması Emekli personellerin ve gönüllülerin göreve çağrılması ile ilgili prosedürlerin düzenlenmesi İDARİ VE MALİ İŞLER DAİRESİ BAŞKANLIĞI Pandemi için gerekli malzemelerin temini ile ilgili alım prosedürlerin tamamlanması Malzemelerin illere sevkıyatı Operasyon merkezinin organizasyonu için TSHGM ne yardımcı olunması Seyyar hastane ve hastane olacak kamu binalarının tespiti ve bu yerlerin organizasyonu BİLGİ İŞLEM DAİRESİ BAŞKANLIĞI TSHGM ile işbirliği içinde veri toplama sisteminin oluşturulması Operasyon merkezinin organizasyonu için TSHGM ne yardımcı olunması TSHGM ile işbirliği içinde web sayfasının güncel olarak kullanılmasının sağlanması Tatbikatların nde teknik altyapının sağlanması için yardımcı olunması SAĞLIK BAKANLIĞI İLETİŞİM MERKEZİ (SABİM) Pandemi durumunda toplum ile iletişimde temel düzenleyici kuruluş olarak görev yapacaktır. Bir eylem planı hazırlayacaktır. Hot-line uygulamasının Yanıt sistemlerinin oluşturulması SAĞLIK BAKANLIĞI BASIN MÜŞAVİRLİĞİ
Basın ile iletişimde temel düzenleyici kuruluş olacaktır. Bir eylem planı hazırlayacaktır. Basın toplantılarının organizasyonu Basın bültenlerinin hazırlanması Özel demeçler ile ilgili çalışmaların yapılması Televizyon programlarının organizasyonunun yapılması Programların ve çalışmaların tanıtılması için gerekli düzenlemelerin yapılması DIŞ İLİŞKİLER DAİRESİ BAŞKANLIĞI Büyükelçilikler ile iletişimin sağlanması Uluslar arası kuruluşlar ile iletişimin sağlanması Yurtdışından ülkemize gelecek veya ülkemizden yurtdışına gidecek kişiler için gerekli hazırlıkların yapılması Dış ülkeler ile ilişkilerin koordine edilmesi DİĞER BAKANLIK BİRİMLERİ TSHGM ne personel, teknik malzeme, donanım ve programlar bazında destek vereceklerdir. PANDEMİ DURUMUNDA KURUM VE KURULUŞLARIN GÖREV VE SORUMLULUKLARI SAĞLIK BAKANLIĞI TAŞRA TEŞKİLATI VALİLİKLER İl Kriz Merkezinin oluşturulması İl Hıfzısıhha Kurulunun kararlarının uygulanması Karantina, izolasyon, okul ve işyeri kapatma, tatil edilme gibi uygulamaların Toplum düzeninin sağlanması, sağlık kuruluşlarında gerekli güvenlik önlemlerinin alınması Hastane olarak kullanılacak kamu binaları ve seyyar hastanelerin hazırlanması İL SAĞLIK MÜDÜRLÜKLERİ İl Pandemi planlarının hazırlanması Bakanlık ve Valilik ile işbirliğinin sağlanması İl Pandemi İzleme Kurulunun oluşturulması ve sekretaryasının yürütülmesi İl içinde kurumların görev planlamasının yapılması İl düzeyindeki hazırlıkların yapılması Lojistik planlamanın yapılması İL SAĞLIK MÜDÜRLÜKLERİ Eğitim faaliyetlerinin yürütülmesi Tatbikat yapılması ve değerlendirilmesi
İl Operasyon Merkezinin oluşturulması ve yürütülmesi Hizmetlerin sunulmasında liderlik yapılması ve koordinasyonun sağlanması Hastane organizasyonunun yapılması Sevk sisteminin oluşturulması BİRİNCİ BASAMAK SAĞLIK KURULUŞLARI Eğitim faaliyetlerinin yürütülmesi Kurumsal sağlık hizmetlerinin sunulması Sevk zinciri ve triaj uygulaması Salgın kontrol önlemlerinin uygulanması İKİNCİ BASAMAK YATAKLI TEDAVİ KURUMLARI Hasta tanı ve tedavi protokollerinin uygulanması Yataklı tedavi hizmetlerinin planlanması ve uygulanması Hastane içi hizmet planlarının yapılması Kurum içi enfeksiyon kontrol uygulamalarının yapılması EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANELERİ Eğitim çalışmalarına destek verilmesi Pandemi ile ilgili bilimsel kurullara destek sağlanması Hasta tanı ve tedavi protokollerinin uygulanması Yataklı tedavi hizmetlerinin planlanması ve uygulanması Hastane içi hizmet planlarının yapılması Kurum içi enfeksiyon kontrol uygulamalarının yapılması PANDEMİ DURUMUNDA KURUM VE KURULUŞLARIN GÖREV VE SORUMLULUKLARI DİĞER SAĞLIK KURULUŞLARI ÜNİVERSİTELER Eğitim çalışmalarına destek verilmesi Pandemi ile ilgili bilimsel kurullara destek sağlanması Hasta tanı ve tedavi protokollerinin uygulanması Yataklı tedavi hizmetlerinin planlanması ve uygulanması Hastane içi hizmet planlarının yapılması Kurum içi enfeksiyon kontrol uygulamalarının yapılması
S.B. DIŞI RESMİ KURUMLARIN SAĞLIK BİRİMLERİ Kurumsal sağlık hizmetlerinin sunulması Sevk zinciri ve triaj uygulaması ÖZEL SAĞLIK KURULUŞLARI Sevk zinciri ve triaj uygulaması PANDEMİ DURUMUNDA KURUM VE KURULUŞLARIN GÖREV VE SORUMLULUKLARI DİĞER BAKANLIKLAR BAŞBAKANLIK TÜRKİYE ACİL DURUM YÖNETİMİ (TAY) GENEL MÜDÜRLÜĞÜ BKYM nin sekretaryasının yürütülmesi Kurumlar arası koordinasyonun sağlanması Cumhurbaşkanlığı, TBMM Başkanlığı, Başbakanlık ve diğer bakanlıklara bilgi verilmesi Sağlık Bakanlığınca talep edilen uygulamaların kriz yönetimi kapsamında İÇİŞLERİ BAKANLIĞI İl düzeyinde valilik ve yerel yönetimlerin görevlerinin koordine edilmesi Güvenlik ile ilgili hizmetlerin yürütülmesi İzolasyon ve karantina gibi uygulamaların Hastane olarak kamu binalarının tahsisi ve düzenlenmesi Sağlık Bakanlığınca talep edilen uygulamaların kriz yönetimi kapsamında MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI Okullarda eğitim verilmesi Gerektiği hallerde okulların tatil edilmesi Gönüllü personel temininde destek verilmesi Sağlık Bakanlığınca talep edilen uygulamaların kriz yönetimi kapsamında TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞI Kanatlılarda hastalık kontrolü ile ilgili gerekli tedbirlerin alınması Sağlık Bakanlığı ile bilgi paylaşımının sağlanması Topluma eğitim verilmesi Sağlık Bakanlığınca talep edilen uygulamaların kriz yönetimi kapsamında GÖNÜLLÜ KURULUŞLAR
Sağlık Bakanlığının belirlediği standartlarda topluma eğitim verilmesi Gerektiği hallerde gönüllü personel temini Gerektiği hallerde, seyyar hastane veya hastanelerin ihtiyaçlarının karşılanması Sağlık Bakanlığının talepleri olduğu takdirde destek sağlanması ULUSLARARASI KURULUŞLAR Teknik destek sağlanması Ortak bilimsel çalışmalar yapılması Ortak konferans ve toplantı düzenlenmesi DİĞER KURUM VE KURULUŞLAR Gerektiği takdirde her türlü personel, araç, gereç ve malzeme temininde yardımcı olunması Personel veya hasta transferi gereken durumlarda araç ve ulaşım desteği sağlanması Sağlık Bakanlığınca talep edilen uygulamaların kriz yönetimi kapsamında ULUSAL ALARM DÜZEYİ - 3 SEÇİLMİŞ GRUPLARDA SÜRVEYANS PROGRAMININ UYGULAMAYA GİRMESİ ULUSAL ALARM DÜZEYİ - 3 SAĞLIK BAKANLIĞINCA YAPILMASI GEREKENLER Pandemi İzleme Kurulunun oluşturulması ve sekretaryasının yürütülmesi Tatbikatların yapılması Hizmetlerin sunulmasında liderlik yapılması ve koordinasyonun sağlanması Hastane hazırlıklarının TSHGM ile işbirliği içinde tamamlanması Seyyar hastane ve kamu binalarının lojistik ihtiyaçlarının belirlenmesi Yoğun bakım ünitelerinin hazırlıklı hale getirilmesi Pandemide kullanılacak ilaç ve tıbbi malzemenin ülkeye getirilmesi ve piyasadan temini için gerekli düzenlemelerin yapılması Pandemi için personel planlamalarının yapılması Emekli personellerin ve gönüllülerin göreve çağrılması ile ilgili prosedürlerin düzenlenmesi Pandemi için gerekli malzemelerin temini ile ilgili alım prosedürlerin tamamlanması TSHGM ile işbirliği içinde veri toplama sisteminin oluşturulması Toplum ile iletişim için bir eylem planı hazırlanması Basın ile iletişim için bir eylem planı hazırlanması Sevk zinciri ve triaj uygulaması planları Hastane organizasyonunun yapılması Yataklı tedavi hizmetlerinin planlanması ve uygulanması Hastane içi hizmet planlarının yapılması ULUSAL ALARM DÜZEYİ - 3 TARIM VE KÖYİŞLERİ BAKANLIĞINCA
YAPILMASI GEREKENLER Salgın kontrol önlemlerinin uygulanması Kriz merkezinin oluşturulması Sağlık Bakanlığı ile koordinasyon merkezi oluşturulması Basın bültenleri ile toplumun bilgilendirilmesi Afiş ve broşürler hazırlanması Kanatlı hayvan sektörü ile işbirliğinin sağlanması ULUSAL ALARM DÜZEYİ - 3 VALİLİKLERCE YAPILMASI GEREKENLER İl Kriz Merkezinin oluşturulması İl içinde kurumların görev planlamasının yapılması İl Hıfzısıhha Kurulunun kararlarının uygulanması İl Hayvan Sağlığı ve Zabıtası Komisyonunun kararlarının uygulanması Güvenlik ile ilgili gerekli desteğin sağlanması Lojistik ve idari desteğin sağlanması SAĞLIK BAKANLIĞI OPERASYON MERKEZİ İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ OPERASYON MERKEZİ TATBİKAT YAPILACAKTIR! - SAĞLIK KURUMLARI DÜZEYİNDE EYLÜL EKİM 2006 - İL SAĞLIK MÜDÜRLÜKLERİ VE BAKANLIK DÜZEYİNDE EYLÜL 2006 - ULUSAL KRİZ YÖNETİMİ DÜZEYİNDE EKİM 2006 TEŞEKKÜRLER HAZIRLAYAN DR. YILDIRIM BAYAZIT