DİYANET İŞLERi BAŞKANLIGI YAYlNLARI II. DİN ŞÜRASI TEBLİG VE MÜZAKERELERİ (23-27 KASIM 1998) (I), TUı'4lyc Pljii!i1N ıt 'fi Isitım Mıışıınnıtlnrı M~rktıl;i KUtUphtHHıııi Tas. No: ANKARA-2003
,, 1 Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınlan 1 584 ilmi Eserler 1 93 Tashih Abdi! AKTAŞ Mustafa KAYA Yusuf APAYDIN Ali Osman PARLAK Dizgi Mehmet KARAVAŞ Hasan EKİNCİ HüseyinDiL Grafik RecepKAYA Baskı Türkiye Diyanet Vakfı Yayın Mat. Tıc. İşl. Tel: (0.312) 354 9I 24 2003-06-Y-0003-584 ISBN: TkNo: 975-I9-3325-0. ISBN: 975-I9-3326-9 Diyanet İşleri Başkanlığı Dini Yayınlar Dairesi Başkanlığı Derleme ve yayın Şubesi Müdürlüğü Tel: (0.312) 295 73 06-295 72 75
'. II. DİN ŞÜRASI TEBLİÖ VE MÜZAKERELERİ 535 SESLi VE GÖRÜNTÜLÜ YAYlNLARDA DİNİ YA YlNLARlN TOPLUMU AYDlNLATMADAKi ROLlİ Dr. Asaf DEMİRBAŞ Zamanımızda hayatın akışı sür'at kazanmış, maddileşmiş şahsi çıkar ve kazanç arzu ön plana geçerek inanç ve ahlak telakkilerini gerilere atma eğilimi göstermi~tir. ları GİRİŞ Böyle bir ortamda çocukluk ve gençlik yaşlarında yapılan örgün eğitim süresi yeterli değildir. Peygamberimizin emrettiği gibi "beşikten mezara kadar ilim tahsil etmeliyiz.". Dolayısı ile yaygın eğitim günümüzde çok önem kazanmaktadır. İşte bu ortamda günümüzde kitle iletişim araçlarının önemi daha çok ortaya çıkmaktadır. Bunlardan özellikle Televizyon insan kitlelerinin sosyal, kültürel ve ahlaki hayatına çok tesir etmektedir. Bu niteliği evrensel hale gelmiştir. Televizyon teknolojisindeki önemli gelişmeler kanal sayısının artması yayınların Ulusulararası hale gelmesi bu etkiyi daha da arttırmıştır. Televizyonun insan hayatındaki etkilerini şöylece sıralayibiliriz: 1- Dünya görüşünde 2- Beşeri davranışlarda 3- Dil ve Kültür hayatında 4- Dini yaşayış ve inançlarda 5- Ahlaki hayatta 6- Eğitim ve Bilgide 7- Haber Akışında 8- Siyasette Televizyonlardan bazı yayınlardan geniş bir kitle şikayet etmektedir. Özellikle açık saçık sahneler, sapık ilişkiler, Türkçenin kötü kullanılması, şiddet ve terör, özel bayatın dokunulmazlığı, yargısız infaz, Alkol kullanılmasını teşvik eden yayınlar, Atatürk ilke ve inkılaplarına, dini inançlara ters düşen yayınlar bunlardan bazılarına örnek teşkil edebilir. Yukarıda belirtilen bu olumsuz unsurlar hiç şüphesiz toplumu etkilerneye başlayacak dinf inançlar, ahlaki davranışlar, manevi ve kültürel değerler üzerine olumsuz yönde tesir edecektir... TRT-TV'DE DİNİ YAYlNLAR 1- Kurumumuz, 1950 yılından itibaren radyoda, 1975 yılından itibaren de televizyonda, "DİN VE AHLAK PROGRAMLARI" yayınlamaktadır.
536 II. DİN ŞÜRASI TEBLİÖ VE MÜZAKERELERİ 2- Bu Programlar, Anayasamızı laiklik, din ve vicdan hürriyeti esaslanna, Atatürk ilke ve inkılaplanna, İslam Dini 'nin ruhuna bağlı olarak, milli birlik ve bütünlüğümüzü güçlendirici, hayata dönük, çağdaş uygarlık anlayışına ve ilmi düşüneeye uygun bir şekilde yapılmaktadır. Bu yayınlarda, siyasi akımlara çağrışım yapılmadığı gibi, dini duygulan rencide edici veya din istismanna imkan tamyıcı yaklaşırnlardan kesinlikle kaçınılmaktadır. Bu yayınlarda, İslam Dini; gerçekiere uygun, akla, mantığa, ilmi ve çağdaş düşünceye ters düşmeden, tarafsız bir biçimde anlatılmaktadır. 3- Diğer taraftan, 2954 sayılı TRT Kanunu'nun 25 inci maddesinin üçüncü fıkrası, "TÜRKİYE RADYO-TELEVizyoN KURUMU YAYGIN EGİTİME YÖNELİK PROGRAtvl PLANLAMALARlNDA İLGİLİ BAKANLlKLARlN GÖRÜŞLERİNİ ALIR." amir hükmü gereğince, Kurumumuz, program planlamalan çalışmalan, safhasında, sadece ilgili B.akanlıklann değil, konu ile ilgili diğer Kurum ve Kuruluşlann da görüşlerini almaktadır. 4- Yukanda açıklanan ilkeler çerçevesinde, programlar, tümüyle Kurumumuz'un yönetim, denetim ve sorumluluğunda yayınlanmaktadır. Programiann hazırlanması safhasında, Kurum ve Kuruluşlarla yürütülen ilişkiler, sadece işbirliği ve yardırnlaşma çerçevesinde olınaktadır. Nitekim, din ve alılak programlanmn hazırlanmasında da, Diyanet İşleri Başkanlığı, ilahiyat Fakülteleri, Milli Eğitim Bakanlığı Din Eğitimi Genel Müdürlüğü ile işbirliği ve yardımiaşmaya gidilınektedir. Bu programiann hazırlanmasında, aynca, dini alanda ilıtisas yapmış ve temayüz etmiş kişilerden de faydalanılınaktadır. 5- Öte yandan, 2954 sayılı Türkiye Radyo ve Televizyon Kanunu'nun "YA YINLAR DENETİMİ" kenar başlıklı 31 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralan, "TÜRKİYE RADYO-TELEViZYON KURUMUNUN YAYINLAYACAGI PROGRAMLARıN SON DENETİMİ, GENEL MÜDÜR ADINA VE GENEL MÜDÜRE DOGRUDAN BAGLI YAYIN DENETLEME KURULU TARAFINDAN YAPILIR. BU DENETi MiN USUL VE ESASLARI YÖNETMELiKLE DÜZENLENiR. RADYO VE TELE VizyoN YAYINLARI, YAYINDAN ÖNCE AYRICA TÜRKİYE RADYO-TELE VizyoN KURUMU DIŞINDAN HİÇ BİR KİŞİ VEYA KURULUŞ TARAFINDAN DENETLENEMEZ. TÜRK SİLAHLI KUVVETLERİYLE İLGİLİ YA YINLAR HAK KINDA GENELKURMAY BAŞKANLIGI'NIN OLUMLU GÖRÜŞÜ ALINIR." hükürnlerini amir bulunmaktadır. 6- Açıklanan bu ilkeler çerçevesinde, diğer prograrnlarda olduğu gibi, din ve ahlak programlarının yayınlanmasında her türlü görev, yetki, denetim ve sorumluluk Kurumumuz' a ait bulunduğundan, bu görev, yetki, denetim ve sorurnluluğun bir başka Kurum ve Kuruluş ile paylaşılmasına hukuken imkan bul urunamaktadır. Ancak, yukanda da açıklandığı gibi, Kurumumuz, bu programiann hazırlamııası saf-
II. DiN ŞÜRASI TEBLİÖ VE MÜZAKERELERİ 537 basında, ilgili Kurum, Kuruluş veya uzmanların işbirliği ve yardımlanın talep etmekte ve gerekli gördüğü hallerde de talep etmeğe devam edecektir. TRT'DE DİNİ YA YlNLARlN TARiHÇESi İlk dini yayın 1950 yılında Radyo'da başladı. Daha sonra 1974 yılında Televizyon'da Hac naklen yayını gerçekleştirildi. (İsmail CEM) Yine 1974 yılında Kıbns Şehitleri için Maltepe Camii'nden naklen mevlid yayını yapıldı... 1975 yılında Televizyonda Ramazan ayı boyunca ilk İftar Programları yapılmaya başlandı... (Prof Dr. Nevzat YALÇINTAŞ) 1976 yılında Sultan Ahmet Camii'nden naklen Cuma namazı yayınlandı. 1980 YILINDA HAFTADA BİR "İNANÇ DÜNYASI" programlan yayınlanmaya başlandı. (Doğan KASAROGLU) 1988 yılında "SAHUR" programları yayma girdi. (Cem DUNA) 1989 yılında TRT-2'de Din programları yayınlanmaya başlandı. 1990 yılında TRT-INT yayınlarında Din ve Ahlak konuşmaları başladı. (K. Aydın ERDEM) 1991 yılındaavrasya kanalında "TÜRK İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİ" adlı program yayınlanmaya başladı. TRT Televizyonunun Şu Andaki Yayınları: PROGRAMIN ADI AD. SÜRESİ YA YlN KANALI PERiYODU İNANÇ DÜNYASI 48 30 Dak. TV-1 HaftadaBir İNANÇ DÜNYASI INT 52 30 Dak. TRT INT HaftadaBir İSLAM VE İNSAN 52 25 Dak. TV-2 HaftadaBir DiNiSOHBET 52 20 Dak. TRT INT HaftadaBir TÜRK İSLAM KÜLTÜR VE MEDENİYETİ 52 40 Dak. TRT AVRASYA HaftadaBir İFT ARA DOÖRU 30 60 Dak. TV-1, INT-AV. Ramazanda Hergün SAHURÖZEL 30 120 Dak. TV-1, INT Ramazanda Hergün MEVLİD KANDiLLERİ 5 90 Dak. TV-1, INT Özel Günlerde Toplam olarak Yılda 321 Adet Program 13.270 Dakika olarak TRT tarafından yayın Ianmaktadır.