Sayı : İMKB/10-GDD-010.06.02, Konu : Tahvil ve Bono Piyasası İşleyiş Esaslarında değişiklik yapılması. Sayın Üyemiz, 0 8 8 2 8 İSTANBUL Genelge: 3>3>3 Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü MENKUL KIYMETLER Emirgan 34467 istanbul Tel : (0 212) 298 21 00 Faks: (0 212) 298 25 00 İstanbul, 21/07/2010 Bilindiği üzere, hisse senetleri İMKB'de işlem gören şirketlerin halka arz etmeksizin yapacakları borçlanma aracı ihraçları için, bu satışların yapılabileceği Nitelikli Yatırımcıya İhraç Pazarı, Tahvil ve Bono Piyasası bünyesinde faaliyete geçmiş ve bu Pazar'dan yapılan ihraçların, ihracı takiben Kesin Alım Satım Pazarı'nda işlem görmesi sağlanmıştır. İMKB Yönetim Kurulu'nun 08.07.2010 tarihli toplantısında, İMKB dışında, halka arz edilmeksizin ihraç edilen borçlanma araçlarına da likidite sağlamaya yönelik olarak, söz konusu menkul kıymetlerin Tahvil ve Bono Piyasası'nda, yalnızca "nitelikli yatırımcılar" arasında işlem görebilmelerini teminen Tahvil ve Bono Piyasası İşleyiş Esaslarında değişiklik yapılması kararlaştırılmıştır. Bu kapsamda, Tahvil ve Bono Piyasası'nın işleyiş esaslarını düzenleyen 313 No'lu Genelge'nin 1.1 nolu "İşlem Görebilecek Menkul Kıymetler" başlıklı maddesine, "Borsada ve Borsa dışında halka arz edilmeksizin ihraç edilen borçlanma araçları Tahvil ve Bono Piyasası'nda, Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri çerçevesinde yalnızca "nitelikli yatırımcılar" arasında alım satıma konu olabilirler." hükmünün eklenmesi kararlaştırılmıştır. 11.12.2009 tarih ve 313 numaralı Genelge, ekteki Genelge'nin yürürlüğe girmesiyle iptal edilmiştir. Saygılarımla, İSTANBUL MENKUL KIYMETLER BORSASI Hüseyin ERKAN Başkan Ek: Tahvil ve Bono Piyasası İşleyiş Esaslarına ilişkin Genelge (22 Sayfa)
Genelge No: 1 GENEL ESASLAR TAHİL E BONO PİYASASI İŞLEYİŞ ESASLARI 1.1 İŞLEM GÖREBİLECEK MENKUL KIYMETLER Tahvil ve Bono Piyasası'nda, Türk Lirası ve döviz ödemeli devlet iç borçlanma senetleri, gelir ortaklığı senetleri ve Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından ihraç edilen likidite senetleri ihraç edildikleri günden itibaren; özel sektör borçlanma araçları, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ve mahalli idarelerce ihraç edilen borçlanma senetleri ise Borsa Yönetim Kurulu'nun kararı ve konuya ilişkin Borsa Günlük Bülteni'nde yapılacak duyuruyu izleyen ikinci işgünü işlem görmeye başlar. Borsada ve Borsa dışında halka arz edilmeksizin ihraç edilen borçlanma araçları Tahvil ve Bono Piyasası'nda, Sermaye Piyasası Kurulu düzenlemeleri çerçevesinde yalnızca "nitelikli yatırımcılar" arasında alım satıma konu olabilirler. 1.2 İŞLEM SAATLERİ Piyasa'da işlemler her gün saat 09:30 ile 17:00 arasında yapılmaktadır. Aynı gün valörlü (Repo- Ters Repo Pazan'nda aynı gün başlangıç valörlü) işlemler saat 09:30-12:00 ile 13:00-14:00 arasında, ileri valörlü (Repo-Ters Repo Pazan'nda ileri başlangıç valörlü) işlemler ise saat 09.30-12:00 ile 13:00-17:00 arasında yapılmaktadır. Ancak, yatırım fonlarına ait aynı gün valörlü emirler saat 17:00'ye kadar verilebilmektedir. 1.3 EMİRLERİN BORSAYA İLETİLMESİ Piyasa'da işlem yapan aracı kuruluşların temsilcileri, emirlerini; üye merkez ofisi ve alternatif erişim noktasındaki OTASS terminalleri / TBPAPI kanalıyla veya Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü'nü (212) 298 22 22 numaralı telefondan arayarak iletirler. Müşteri hesabına emir girişi yapılması durumunda "Emir Giriş" penceresinde "P/M Hesabı" alanında aracı kuruluş müşterileri için tanımlanan genel müşteri kodunun seçilmesi ve "Referans" alanına müşteri hesap bilgilerinin girilmesi zorunludur. Telefonla işlem yapan aracı kuruluşun yetkili temsilcisi, kendisine verilen kodu eksperlerine söyledikten sonra emrini iletir. piyasa Telefonla yapılan işlemlerde, emir piyasa eksperleri tarafından sisteme girilir ve sistem tarafından üretilen emir numarası yetkili temsilciye bildirilir. Temsilci verdiği emirle ilgili yapmak istediği değişikliklerde kendisine verilen emir numarasını eksperlere söylemek zorundadır. Bu nedenle emir numarası mutlaka dikkatli bir şekilde not edilmelidir. 1
1.4 EMİRLERİN İŞLEME SOKULMASI Sisteme iletilen emirler piyasa izleme ekranlarından takip edilir. Ayrıca ilgili Pazarlarda yer alan emirler içerisinden alımda en yüksek fiyatlı (repo emirlerinde en yüksek oranlı), satımda en düşük fiyatlı (ters repo emirlerinde en düşük oranlı) emirler bilgi dağıtım firmalarının veri dağıtım kanalları aracılığıyla anında piyasa katılımcılarına iletilir. İlgili Pazara iletilen emirler içerisinde en iyi talep veya tekliften işlem olması durumunda sonraki bekleyen en iyi teklif veya talep otomatik olarak ekrana gelir. Daha kötü oran/fiyatlı emirler oran/fiyat ve zaman önceliğine göre sistemde yer alır ve derinlik ekranlarından izlenebilir. Telefonla işlem yapan üyeler istedikleri takdirde, ekranda yer alan en iyi emir dışındaki geçerli emirleri öğrenebilirler. Pazarlara iletilen aynı fiyatlı/oranlı emirler ekranlarda birikimli olarak görünür. 1.5 EMİRLERİN GEÇERLİLİĞİ Aynı gün valörlü emirler (ya da aynı gün başlangıç valörlü repo-ters repo emirleri) saat 14:00'e, ileri valörlü emirler (ya da ileri başlangıç valörlü repo-ters repo emirleri) 17:00'ye kadar geçerlidir. Aracı kuruluşlar Piyasa'ya verdikleri emirlerden karşılanmamış olanları istedikleri an iptal edebilirler veya değiştirebilirler. 1.6 EMİRLERİN GERÇEKLEŞTİRİLMESİ Emirler, her pazar için bu genelge ile belirlenmiş olan emir eşleşme kurallarına uygun olarak gerçekleştirilir. 1.7 EMİRLERİN GERÇEKLEŞTİĞİNİN BİLDİRİMİ Piyasa'da işlem yapan banka ve aracı kurumlar işlem sırasında birbirlerini bilmezler. İşlemin teyidi ve karşı taraf bilgisi işlem gerçekleştikten sonra üyelere iletilir. Telefonla aktif olarak yapılan işlemlerde işlemin teyidi ve karşı tarafı üyeye telefonda anında bildirilir. Repo-ters repo işlemlerine ait bütün kayıtlar Borsa bünyesinde tutulmakta, Sermaye Piyasası Kurulu'nun 31.07.1992 tarih ve 21301 sayılı Resmi Gazete'nin mükerrer sayısında yayınlanan Seri: No:7 " Menkul Kıymetlerin Geri Alma veya Satma Taahhüdü ile Alım Satımı Hakkında Tebliğ" hükümleri uyarınca taraflara teyit formu gönderilmemektedir. Üye merkez ofisi veya alternatif erişim merkezinden yapılan işlemlere ilişkin bilgiler ve dökümler üye tarafından sistemden alınır. 1.8 TEŞEKKÜL EDEN FİYATLARIN İLANI İstanbul Menkul Kıymetler Borsası Tahvil ve Bono Piyasası Yönetmeliği'nin 20. Maddesine istinaden Piyasada yapılan işlemler sonucunda kayda alınan fiyatlar ve oranlar izleyen işgünü Borsa bülteninde ilan edilir. Bültenlerde, seansta menkul kıymet ve repo-ters repo vadesi bazında kayda alınan en düşük, en yüksek ve ağırlıklı ortalama fiyat/oran, işlemiş faiz, takas fiyatı, basit ve bileşik faizle getiri, işlem hacimleri ve sözleşme sayıları yer alır. 2
1.9 YETKİ SEİYELERİ Tahvil ve Bono Piyasası'nda işlem yapmaya yetkili kuruluşların temsilcileri yetki seviyelerine bağlı olarak "yönetici temsilci" ve "temsilci" olmak üzere ikiye ayrılır. Yönetici temsilci, o firma ile ilgili her pazarda/her menkul kıymette işlem yapma ve izleme, diğer işlemciler tarafından girilen emirleri onaylama ve izleme, tüm emirleri düzeltme ve iptal etme, pozisyon takip etme ve işlemcilerin yetki seviyelerini belirleme yetkisine sahiptir. Temsilci ise o firma ile ilgili kendisine işlem yapma yetkisi verilen pazarda/menkul kıymette emir girme, kendisi tarafından girilmiş olan emirleri düzeltme, iptal etme ve izleme yetkisine sahiptir. Başlangıç olarak tüm kullanıcılar "yönetici temsilci" olarak belirlenmiştir. Yetki seviyelerinin ayrıştırılması aracı kuruluşun talebine bağlıdır. Aracı kuruluş tarafından belirlenen yetkili yönetici ve temsilciler Borsa tarafından sistemde tanımlanır. Yetki seviyelerinin ayrıştırılmasına ilişkin başlangıç tarihi Borsa Başkanı tarafından belirlenir. 1.10 TEK ÜYENİN TARAF OLDUĞU İŞLEMLER Tahvil ve Bono Piyasası'nda aracı kuruluş tarafından kendi portföyüne, yatırım fonu/yatırım ortaklığı hesabına veya müşterileri hesabına iletilen emirlerin yine aynı kuruluş tarafından karşılanması ile ilgili bekleme süresi 30 saniyedir. Emri ileten aracı kuruluş, iletilen emir başka bir aracı kuruluş tarafından karşılanmadığı takdirde söz konusu emire karşıt emir girerek işlemi gerçekleştirebilir. Ancak, emir ekranda göründükten sonra 30 saniye (yarım dakika) geçmeden aracı kuruluş karşıt emrini Borsa'ya iletemez. 3
2 İŞLEMLERİN İPTALİ 2.1 ÜYE HATASI SONUCU GERÇEKLEŞEN İŞLEMLERİN İPTALİ Üye hatası sonucunda gerçekleşen işlemler prensip olarak iptal edilmez. Ancak alıcı ve satıcı üyeler tarafından yazılı olarak onaylanan ve Borsa tarafından kabul edilebilir bir gerekçeye dayanan iptal talepleri değerlendirilerek işlem iptali yapılabilir. Bu değerlendirmede kabul edilebilecek gerekçeler aşağıda sıralanmıştır. a) Sehven alış /repo emri yerine satış/ters repo emri veya satış/ters repo emri yerine alış/repo emri girmek, b) Emir girerken fiyat/getiri, repo oranı veya miktar girişlerinde maddi hata yapmak, c) Portföyünde veya müşterisinde olmayan kıymeti sehven satmak, d) Yatırım fonu adına yetkisiz repo işlemi yapmış olmak Yukarıdaki gerekçelerden en az biri nedeniyle iptal talebinde bulunan ve işlem veya işlemlerin karşı taraflarının yazılı onaylarını alan üyenin işlem/leri, kendi talebi ve karşı üyelerin onaylarının Borsaya yazılı olarak iletilmesini takiben hazırlanacak olan ve bir örneği EK-l'de verilen "İşlem İptal Formu" kullanılarak Tahvil ve Bono Piyasası Yönetmeliği'nin 17'nci maddesi hükümleri uyarınca Tahvil ve Bono Piyasası Müdürü tarafından iptal edilebilir. "İşlem İptal Formu" taraflara faks yoluyla gönderilir. 2.2 EKSPER HATASI SONUCU GERÇEKLEŞEN İŞLEMLERİN İPTALİ Hatalı işlemlere itiraz süresi, işlem teyidinin üyeye iletilmesinden itibaren 15 dakikadır. Üyeler itirazlarını Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü'ne yukarıda belirtilen süre içerisinde telefonla iletmelerini takiben en geç 15 dakika içinde yazılı olarak da fakslarlar. Yapılan itirazlar Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü tarafından aşağıdaki esaslar göz önünde bulundurularak değerlendirilir. 1. Üyelerin iletişim araçlarında meydana gelen teknik arızalar veya bildirimi yapılmayan değişiklikler (faks numarası... v.b.) itirazlarda dikkate alınmaz. 2. Üye temsilcileri tarafından Tahvil ve Bono Pıyasası'na iletilen emirler piyasa eksperi tarafından tekrar edilip üye temsilcisinin onayı alındıktan sonra sisteme girilmektedir. Eksper tarafından yapılan tekrarda herhangi bir hata yapılmış ise üye temsilcilerinin anında düzeltmeleri gerekmektedir. Aksi takdirde, yanlış yapılmış tekrarın üye temsilcisi tarafından onaylanması söz konusu olur ve işleme itiraz kabul edilmeyerek işlem geçerli sayılır. Yukarıda belirtilen eksper tekrarı işlemlerin yoğunluğu nedeniyle yapılamadığı takdirde, üye temsilcisinin ilettiği emir geçerli olup itirazın değerlendirilmesinde esas olarak alınır. 3. İşlemin sadece eksper hatası sonucu gerçekleşmiş olması esastır. Bunun tespitinde telefon kayıtları ile Borsa bilgisayar sistemindeki bilgiler esas alınır. 4. İtirazın geçerli bulunması halinde işlem iptal edilerek, bu durum taraflara iletilir. Üyenin/üyelerin iptal edilen işleme ilişkin telafi edici işlem talepleri olması halinde, telafi edici işlem Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü tarafından, hakkaniyet ve piyasa kuralları çerçevesinde ilgili kuruluşlar ile koordineli olarak sonuçlandırılır. 4
5. Bu işlemlerin öncelikle Tahvil ve Bono Piyasası'nda söz konusu üye/ler adına aynı gün valörlü işlemlerin gerçekleştirilme saatleri içerisinde yaptırılmasına çalışılır. Emirler eksper tarafından sisteme girilir ve alım-satım işlemleri gerçekleştirilir. Aynı gün valörlü işlemlerin gerçekleştirilme saatinden sonra yapılacak telafi edici işlemlerde, 14:00 sonrası aynı gün valörlü yatırım fonu işlemlerindeki esaslar uygulanır. 6. Üyenin/üyelerin alınan karara itiraz hakkı saklı olup, itirazlar işlem iptalini takiben en geç 1 iş günü içinde Borsa Başkanlığı'na yazılı olarak yapılır. 7. Eksper hatası nedeniyle farklı üye adına gerçekleştirilmiş işlemler için telafi edici işlem yapılmaz, sadece üye kodu değişikliği yapılarak işlem sonuçlandırılır. 2.2.1 Mağduriyetin Oluşması Mağduriyet, eksper hatası sonucu yanlış olarak gerçekleşen işlemin iptal edilerek, Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü tarafından yukarıda belirtilen esaslar doğrultusunda telafi edici işlemin yapılması halinde, üyenin iptal edilen işlemindeki koşullar ile Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü'nün gerçekleştirdiği işlem/işlemlerin koşulları arasında varsa, üye aleyhine oluşan farktır. Telafi edici işlem talebinde bulunmayan üye, herhangi bir mağduriyet ve hak iddiasında bulunamaz. 2.2.2 Tazmin Edilecek Tutar erilmiş emirdeki koşullarla, daha sonra gerçekleşen telafi edici işlem/lerdeki koşullar arasında varsa üye aleyhine oluşmuş olan fark yani mağduriyet miktarı tazmine konu tutarın bazını oluşturur. Ancak, işlem başına her bir üyeye ödenecek tutar her durumda 100 TL'yi geçemez. Mağduriyet tutarı 100 TL'yi aştığı takdirde konu olay bazında Borsa Yönetim Kurulu'nca değerlendirilir. Tazmine konu tutar ancak üyenin Borsa'ya ibraname vermesinden sonra kendisine ödenir. Ödemeler üyelerin T. İş Bankası A.Ş. Borsa Şubesi nezdindeki hesaplarına yapılır. 5
3 PİYASA İZLEME BİLGİLERİ Otomatik Alım Satım Sisteminde Yer Alan Bilgiler eri Yayınına Dahil Olan Bilgiler Alan Adı Açıklama eri Dağıtım alör 1 İlgili satırdaki emirlerin valörü- Repo işlemlerinde başlangıç valörü alör 2 İlgili satırdaki repo emirlerinin bitiş valörü v Tanım Menkul kıymetin tanımı. v KG/Repo Süresi Alış Derinliği (Toplam) Alış Derinliği Alış /Repo Kesin ahm-satım işlemlerinde vadeye kalan gün sayısı, repo işlemlerinde repo süresi. İlgili menkul kıymet / vadede ilgili valör tarihi için bekleyen tüm alım emirlerinin toplam miktarı İlgili menkul kıymet / vadede ilgili valör tarihi için bekleyen en iyi fiyat/oranlı alım emrinin/emirlerinin toplam miktarı İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için bekleyen en iyi alış emrinin fiyatı/repo emirlerinde oranı. Alış Getirişi Alış emrinin getirişi ( KES Pazarı emirleri için ) Satış Getirişi Satış emrinin getirişi ( KES Pazarı emirleri için ) < v v Satış/Ters Repo Satış Derinliği Satış Derinliği (Toplam) Son Getiri Son Fiyat/Oran Değişim Yüzde Değişim Son İşlem Miktarı Son İşlem Tutarı Reel Faiz En Yüksek Fiyat/Oran En Düşük Fiyat/Oran En Yüksek Getiri İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için bekleyen en iyi satış emrinin fiyatı/ters repo emirlerinde oranı. İlgili menkul kıymet / vadede ilgili valör tarihi için bekleyen en iyi fiyat/oranlı satım emrinin/emirlerinin toplam miktarı İlgili menkul kıymet / vadede ilgili valör tarihi için bekleyen tüm satım emirlerinin toplam miktarı İlgili valör tarihi için gerçekleşen son işlemin getirişi ( KES Pazarı işlemleri için) İlgili valör tarihi için gerçekleşen son işlemin fiyatı. Repo işlemlerinde oran. KES'te en son gerçekleşen işlemin basit getirişinin, bir önceki işlem gününün ağırlıklı ortalama basit getirişine göre net değişimi KES'te en son gerçekleşen işlemin bileşik getirişinin bir Önceki işlem gününün ağırlıklı ortalama bileşik getirişine göre % değişimi İlgili valör tarihi için gerçekleşen son işlemin miktarı İlgili valör tarihi için gerçekleşen son işlemin TL tutarı (KES işlemleri için FiyatxMİktar) Özellik arzeden belirli menkul kıymetler için (TÜFE..) enflasyondan arındırılmış yıllık reel getiri. İlgili valör tarihi için gün içerisinde gerçekleşen en yüksek Fiyat/repo işlemleri için oran. İlgili valör tarihi için gün içerisinde gerçekleşen en düşük Fiyat/repo işlemleri için oran. İlgili valör tarihi için gün içerisinde gerçekleşen en yüksek getiri (KES Pazarı işlemleri için ) v 6
En Düşük Getiri Ağırlıklı Ort. Getiri Ağr. Ort. Fiyat/Oran Bileşik Getiri Önceki Ağırlıklı Ort. Bileşik Getiri Ağırlıklı Ort. Bileşik Getiri Bugünkü Miktar Bugünkü İşlem Hacmi işlem Sayısı Toplam Emir Sayısı Açık Emir Sayısı Birikimli Miktar Birikimli İşlem Hacmi İlgili valör tarihi için gün içerisinde gerçekleşen en düşük getiri (KES Pazarı işlemleri için ) İlgili valör tarihi için gün içinde gerçekleşen işlemlerin ağırlıklı ortalama getirişi. ( KES Pazarı işlemleri için ) İlgili valör tarihi için gün içinde gerçekleşen işlemlerin ağırlıklı ortalama fiyatı/repo işlemlerinde oran. İlgili valör tarihi için gerçekleşen son işlemin bileşik getirişi. (KES Pazarı işlemleri için) Bir önceki işlem gününde gerçekleşen (eğer varsa) işlemlerin ağırlıklı ortalama bileşik getirişi İlgili valör tarihi için gün içinde gerçekleşen işlemlerin ağırlıklı Ortalama bileşik getirişi. İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için gün içinde gerçekleşen toplam işlem miktarı. İlgili menkul kıymette/ilgili valör tarihi için gün içinde gerçekleşen TL işlem hacmi tutarı. İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için gerçekleşen işlem adedi İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için verilen toplam emir sayısı İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için bekleyen açık emirlerin toplam adedi Kıymetin işlem görmeye başladığı tarihten itibaren gerçekleşen toplam işlem miktarı. Kıymetin işlem görmeye başladığı tarihten itibaren gerçekleşen toplam TL işlem hacmi tutarı. r/ Alış Emri Sayısı Satış Emri Sayısı İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için bekleyen alım Emirlerinin toplam adedi İlgili menkul kıymette ilgili valör tarihi için bekleyen satım Emirlerinin toplam adedi Önceki Seans Bir önceki işlem günü tarihi. Önceki Getiri Bir önceki işlem gününde gerçekleşen son işlemin getirişi. Önceki Fiyat Bir önceki işlem gününde gerçekleşen son işlemin fiyatı. Önceki Ort. Getiri Önceki Ort. Fiyat Bir Önceki işlem gününde gerçekleşen (eğer varsa) işlemlerin ağırlıklı ortalama getirişi. Bir Önceki işlem gününde gerçekleşen ağırlıklı ortalama fiyat Son İşlem Saati Gerçekleşen son işlemin saati Saat:Dakika:Saniye Seans Pazar Tür,Estrüman İtibari Değer Durum Notlar Enflasyon Katsayısı Kupon Faizi İlgili menkul kıymette işlemlerin gerçekleştiği seans. Menkul kıymetin işlem gördüğü pazar. İlgili satırdaki menkul kıymette/vadede bulunan en iyi alım/satım emirlerinin geçerli olduğu pazar. Menkul kıymetin türü, ( Devlet tahvili, hazine bonosu grup Kodu S s Repo gibi.,) Kıymetin birim nominal değerleme tutarı (100 TL) Menkul kıymetin işlem görme durumu. A:aktif,D: durdurulmuş İlgili menkul kıymetin tanımına ait açıklama Özellik arzeden belirli menkul kıymetler için (TÜFE..) fiyat hesaplamasında kullanılan enflasyon katsayısı. Kuponlu menkul kıymetlerde ödenecek ilk kupon faizi (%, dönemsel)
İşlemiş Faiz Son İşlem Takas Fiyatı Alış Takas Fiyatı Satış Takas Fiyatı Dönemsel kupon faizinin; ilk kupon döneminde ihraç tarihinden, diğer kupon dönemlerinde son kupon ödeme tarihinden valör tarihine kadar geçen gün sayısına isabet eden tutarı İlgili valör tarihi için gerçekleşen son işlemin takas fiyatı İlgili menkul kıymette, ilgili valör tarihi için bekleyen en iyi alış emrinin takas fiyatı İlgili menkul kıymette, ilgili valör tarihi için bekleyen en iyi satış emrinin takas fiyatı
4 PAZARLARIN İŞLEYİŞİ 4.1 KESİN ALIM SATIM PAZARI 4.1.1 Amaç Sabit getirili menkul kıymetlerin şeffaf ve rekabete açık bir ortamda işlem görmelerini sağlayarak bu menkul kıymetlerin likiditesini artırmak, enformasyon akışını hızlandırmak amacıyla kurulmuştur. 4.1.2 Pazarın İşleyişi Sabit getirili menkul kıymetlerin aynı gün veya ileri valörlü olarak doğrudan alım/doğrudan satım işlemlerinin yapıldığı pazardır. Kabul edilebilir en az ve en fazla ileri valör tarihi menkul kıymet türü bazında Borsa Yönetim Kurulu tarafından belirlenir. Üye kodu piyasa ekranlarında ve sorgu ekranlarında gösterilmez. İşlem gerçekleştiren taraflara, işlem gerçekleşmesini takiben, işlem bilgileri ile birlikte karşı üye bilgisi de verilir. Üyeler kullanıcı terminalleri aracılığı ile portföy, fon ya da müşterileri hesabına gerçekleştirdikleri işlemlerin borç-alacak takibini yapabilirler. En iyi alım/satım emirleri ve son işleme ait fiyat/getiri/nominal tutar bilgileri piyasa ekranlarında eşanlı olarak gösterilir. Eşanlı olarak piyasa bazında, emir bazında ve işlem bazında sorgulama yapılır ve pozisyon bilgisi alınabilir. Pazar izleme ekranlarından en iyi talep ve teklifler ile birlikte emir ve fiyat bazında derinlik bilgisine de ulaşılabilir. Yönetim Kurulu tarafından belirlenen menkul kıymetlerde emir büyüklüğü bazında Küçük Emirler veya Normal Emirler Pazar'ında işlem yapılır. 4.1.3 Bu Pazarda İşlem Görecek Menkul Kıymetler Pazar'da Türk Lirası ve döviz ödemeli devlet iç borçlanma senetleri, gelir ortaklığı senetleri, özel sektör borçlanma araçları, Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı ve mahalli idarelerce ihraç edilen borçlanma senetleri ile Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından ihraç edilen likidite senetleri işlem görebilir. 4.1.4 Emir Tipleri Limitli Emir: Limitli emirler fıyat/getiri ve nominal tutar belirtilerek, minimum emir büyüklüğünün katları şeklinde verilir. Emrin gerçekleşmeden kalan kısmı pasif olarak bekler. Piyasa Emri: Bu tür emirlerde fiyat/getiri belirtilmez. Minimum emir büyüklüğünün katları şeklinde verilen emir pasif emirlerle kısmi veya tamamen karşılaşır, emrin gerçekleşmeden kalan kısmı iptal edilir. 4.1.4.1 Özel Koşullu Emirler Yukarıdaki emir tipleri ile birlikte kullanılmak üzere aşağıdaki özel koşullu emirler de verilebilir. Kalanı İptal Et Emri: Kısmen gerçekleşme koşulu ile verilen aktif emir tipidir. Emir girildiği anda bekleyen karşıt emirler ile eşleşir, gerçekleşmeyen kısmı otomatik olarak iptal edilir. "Limitli Emir" veya "Piyasa Emri" şeklinde verilebilir. 9
Gerçekleşmezse İptal Et Emri; Tamamı gerçekleşme koşulu ile verilen aktif emir tipidir. Emir girilir girilmez bu koşul sağlanmadığı takdirde iptal edilir. "Limitli Emir" veya "Piyasa Emri" şeklinde verilebilir. 4.1.5 Emir Geçerlilik Süreleri Emirler verildikleri gün itibarıyla geçerlidir. Aynı gün valörlü tüm emirler gerçekleşmediği takdirde saat 14:00'da, ileri valörlü olanlar Pazar kapanış saatinde iptal edilir. 4.1.6 Emir Büyüklükleri Emirler işleme konu menkul kıymetin nominal değerleri itibarıyla minimum emir büyüklüğü ve katları şeklinde iletilir. Yürürlükteki minimum ve maksimum nominal emir büyüklükleri aşağıdaki gibidir: Normal Emirler Pazarı Küçük Emirler Pazarı Minimum Maksimum Minimum Maksimum DİBS (TL) 100.000 10.000.000 1.000 99.000 DİBS (USD / EUR) 10.000 1.000.000 TCMB Likidite Senetleri (TL) 100.000 10.000.000 1.000 99.000 GOS (USD / EUR) 1.000 100.000 GOS (TL) 100.000 10.000.000 Diğer Borçlanma Araçları/Senetleri (TL) 1.000 100.000 Diğer Borçlanma Araçları/Senetleri 1.000 100.000 (USD/EUR) 4.1.7 alör Pazar'da emirler aynı gün veya ileri valörlü olabilir. alör süresi; Pazar'da yapılacak devlet tahvili ve hazine bonosu işlemlerinde cn fazla 90 gün, işlem gören diğer menkul kıymetlerde ise en fazla 7 gündür. Temiz fiyat üzerinden işlem gören değişken faizli tahvillerin kupon faizi henüz belirlenmemiş kupon dönemlerine ve enflasyon katkısız temiz fiyat üzerinden işlem gören TÜFE'ye endeksli tahvillerin referans endeks ilan edilmemiş dönemlerine ait valörlü emir iletilemez. 4.1.8 Fiyat Tabanı Alım satım emirleri menkul kıymetlerin ihraç edildiği para birimleri cinsinden 100 birim fiyat tabanı esas alınarak iletilir. 4.1.9 Fiyat Tipleri Menkul kıymetin işlemiş faizi içermeyen fiyatı temiz fiyat, işlemiş faizi içeren fiyatı ise kirli fiyat olarak adlandırılır. İşlemiş faiz dönemsel kupon faizinin; ilk kupon döneminde ihraç tarihinden, diğer kupon dönemlerinde son kupon ödeme tarihinden valör tarihine kadar geçen gün sayısına isabet eden tutarıdır. Takas fiyatı ise işlemin takas tutarının hesaplanmasında kullanılan fiyat olup enflasyona endeksli Devlet Tahvilleri için enflasyon katkısı dikkate alınarak hesaplanır. Diğer menkul kıymetler için kirli fiyata eşittir. 10
4.1.10 Emir Giriş Yöntemleri Emirler her bir menkul kıymet için İMKB tarafından belirlenen tek bir fiyat tipi veya getiri üzerinden iletilir. a) Basit getiri üzerinden emir iletilen menkul kıymetler; Iskontolu olarak ihraç edilen TL/Döviz ödemeli Hazine Bonoları, Devlet Tahvilleri, TCMB likidite senetleri ve kuponlu tahvillerin (TÜFE'ye endeksli tahviller hariç) ayrıştırılmış anaparaları b) Temiz fiyat üzerinden emir iletilen menkul kıymetler; TL/Döviz ödemeli sabit faizli tahviller ve ilk kupon faiz oranı sabitlenmiş TL ödemeli değişken faizli tahviller (Hazine tarafından Şubat 2007'de ihracına başlanan TÜFE'ye endeksli Devlet tahvilleri için enflasyon katkısı hariç temiz fiyat kullanılır.) c) Kirli fiyat üzerinden emir iletilen menkul kıymetler; Kuponlu tahvillerin ayrıştırılmış kuponları, ilk kupon faizi de sabit olmayan değişken faizli tahviller ve döviz cinsi değişken faizli tahviller (Hazine tarafından Şubat 2007'de ihracına başlanan TÜFE'ye endeksli Devlet tahvillerinin ayrıştırılmış kupon ve anaparaları için enflasyon katkısı hariç kirli fiyat kullanılır.) Alım satım sisteminde ve bültenlerde yer alan fiyat alanı, menkul kıymetin emir giriş yöntemine göre temiz veya kirli fiyatı ifade eder. Her menkul kıymet için fiyat alanının yanısıra takas fiyatı ve varsa işlemiş faiz de ilan edilir. 4.1.11 Fiyat ve Getiri Adımları Pazar'da temiz veya kirli fiyat üzerinden iletilen emirlerde 0.001 TL, getiri üzerinden iletilen emirlerde ise % 0.01 Tik adım uygulanır. 4.1.12 Emir Değişikliği Piyasa'ya iletilen emirlerden karşılanmamış olanlar ile kısmen karşılanmış emirlerin karşılanmadan kalan kısımları değiştirilebilir. Emrin fiyatı/getirisindeki değişiklik, nominal tutarındaki artış ve portföy/fon/müşteri kodunun değişimi zaman önceliğinin kaybedilmesine neden olurken, müşteri hesap bilgisinin değiştirilmesi ile nominal tutarın azaltılması emrin önceliğinin kaybedilmesi sonucunu doğurmaz. 4.1.13 Emir İptali Piyasa'ya iletilen emirlerden karşılanmamış olanlar ile kısmen karşılanmış emirlerin karşılanmadan kalan kısımları iptal edilebilir. 4.1.14 Emir Eşleşme Kuralları Pazar'da emirler "çok fiyat-sürekli müzayede" yöntemiyle eşleşmektedir.kesin Alım-Satım Pazar'ında iki karşıt emrin eşleşmesi, alımda en yüksek fiyatlı, satımda en düşük fiyatlı emirlere öncelik verilerek sağlanır. Aynı fiyatlı emirlerde zaman önceliği uygulanır. Fiyat eşitliği olan emirlerin gerçekleşmesinin yanısıra, var olan alış emrinin fiyatından daha düşük fiyatlı satış emri geldiğinde veya var olan satış emrinin fiyatından daha yüksek fiyatlı alış emri geldiğinde de iki karşıt emrin eşleşmesi mümkündür. Fiyat eşitliğinin olmadığı durumda, sistemde öncelikle varolan emrin fiyatı işlem fiyatıdır. 11
4.1.15 Döviz Ödemeli Borçlanma Senetleri İşlemlerine İlişkin Özel Hükümler 4.1.15.1 İşlem alörü Döviz ödemeli borçlanma senetlerinin alım satım işlemleri en az üç işgünü en fazla doksan gün valörle yapılabilir. 4.1.15.2 Para Birimi Döviz ödemeli borçlanma senetlerine ait alım-satım emirleri menkul kıymetin ihraç edildiği döviz cinsi üzerinden verilir. Dolar cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerde emirler 100 Amerikan Doları, Euro cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerde 100 Euro üzerinden fıyatlandırılır. 4.2 REPO TERS REPO PAZARI 4.2.1 Amaç Sabit getirili menkul kıymetlerin geri alım vaadi ile satım ve geri satım vaadi ile alımını organize piyasa koşulları içinde güvenli bir şekilde gerçekleştirmek amacıyla açılmıştır. 4.2.2 Pazarın İşleyişi Bu pazarda devlet tahvilleri ve hazine bonoları ile TCMB likidite senetlerinin geri alım vaadi ile satım ve geri satım vaadi ile alım işlemleri yapılır. Üye kodu piyasa ekranlarında ve sorgu ekranlarında gösterilmez. İşlem gerçekleştiren taraflara, işlem gerçekleşmesini takiben, işlem bilgileri ile birlikte karşı üye bilgisi de verilir.üycler kullanıcı terminalleri aracılığı ile portföy, fon ya da müşterileri hesabına gerçekleştirdikleri işlemlerin borç alacak takibini yapabilirler.pazar'da aynı gün ve ileri başlangıç valörlü işlemler yapılabilir. Tutar, repo oranı, başlangıç ve bitiş valörleri ile işlem yapılmak istenen menkul kıymet cinsi (repo işlemleri için teslim edilecek, ters repo işlemleri için teslim alınacak) belirtilerek iletilen repo ve ters repo emirleri oran ve zaman önceliğine göre sistemde sıraya konulur. Repo emirleri arasında en yüksek, ters repo emirleri arasında en düşük oranlı olanlar önceliklidir. İşlem gerçekleştikten sonra repo yapan taraf emir girişi sırasında belirttiği koda ait menkul kıymetlerden en fazla beş değişik vadede olmak üzere bildirimini yapar. Bildirilen menkul kıymetler başlangıç valöründe Takasbank'a teslim edilerek takas yükümlülüğü yerine getirilir. Bu menkul kıymetler ters repo yapan üye adına bitiş valörüne kadar bloke saklamada tutulur. Bu menkul kıymetler ilk repo/ters repo işleminin vadesi içinde kalmak koşuluyla ters repo yapan üye tarafından başka repo işlemlerinde kullanılabilir. En iyi repo/ters repo emirleri ve gerçekleşen son işleme ait oran/tutar bilgileri piyasa ekranlarında eşanlı olarak gösterilir. Eşanlı olarak, emir bazında ve gerçekleşen işlem bazında sorgulama yapılır ve pozisyon bilgisi alınır. Pazar izleme ekranlarından en iyi talep ve teklifler ile birlikte emir ve fiyat bazında derinlik bilgisine de ulaşılabilir. Yönetim Kumlu tarafından belirlenen menkul kıymetlerde emir büyüklüğü bazında Küçük Emirler veya Normal Emirler Pazar'ında işlem yapılır. 12
4.2.3 Bu Pazarda İşlem Görecek Menkul Kıymetler Bu pazarda özelliklerine göre gruplandırılmış menkul kıymetler üzerinde işlem yapılır. Emir girişi sırasında repo karşılığı teslim edilmek istenen ya da ters repo işlemi karşılığı teslim alınmak istenen menkul kıymet grubu belirtilir ancak menkul kıymet belirtme imkanı yoktur. İlk aşamada bu menkul kıymet grupları ve içerecekleri menkul kıymetler aşağıdaki gibi belirlenmiştir: S: TL ödemeli devlet iç borçlanma senetleri ve TCMB likidite senetleri K: Döviz ödemeli devlet iç borçlanma senetleri Yönetim Kurulu bu grupların sayısını ve gruba dahil edilen menkul kıymetlerin özelliklerini değiştirebilir. 4.2.4 Emir Tipleri Limitli Emir: Bu tür emirler oran ve repo tutarı belirtilerek, minimum emir büyüklüğünün katları şeklinde verilir. Emrin gerçekleşmeden kalan kısmı pasif olarak bekler. Piyasa Emri: Bu tür emirlerde oran belirtilmez. Minimum emir büyüklüğünün katları şeklinde verilen emir pasif emirlerle kısmi veya tamamen karşılaşır, emrin gerçekleşmeden kalan kısmı iptal edilir. 4.2.4.1 Özel Koşullu Emirler Yukarıdaki emir tipleri ile birlikte kullanılmak üzere aşağıdaki özel koşullu emirler de verilebilir. Kalanı İptal Et Emri: Kısmen gerçekleşme koşulu ile verilen aktif emir tipidir. Emir girildiği anda bekleyen karşıt emirler ile eşleşir, gerçekleşmeyen kısmı otomatik olarak iptal edilir. "Limitli Emir" veya "Piyasa Emri" şeklinde verilebilir. Gerçekleşmezse İptal Et Emri: Tamamen gerçekleşme koşulu ile verilen aktif emir tipidir. Emir girilir girilmez bu koşul sağlanmadığı takdirde iptal edilir. "Limitli Emir" veya "Piyasa Emri" şeklinde verilebilir. 4.2.4.2 Emir Geçerlilik Sîireleri Emirler verildikleri gün itibarıyla geçerlidir. Aynı gün valörlü tüm emirler gerçekleşmediği takdirde saat 14;00'da, ileri valörlü olanlar Pazar kapanış saatinde iptal edilir. 4.2.5 Emir Büyüklükleri Emirler minimum emir büyüklüğü ve katları şeklinde iletilir. Yürürlükteki minimum ve maksimum emir büyüklükleri aşağıdaki gibidir: Normal Emirler Pazarı Küçük Emirler Pazarı Minimum Maksimum Minimum Maksimum 500.000 10.000.000 1.000 499.000 4.2.6 alör Pazarda 7 güne kadar ileri başlangıç valörlü emir iletilebilir. Repo bitiş valörü için herhangi bir kısıtlama yoktur. 13
4.2.7 Oran Adımı Pazara iletilen emirlerde %0.05' lik oran adımı uygulanır. 4.2.8 Emirlerin Değiştirilmesi Piyasa'ya iletilen emirlerden karşılanmamış olanlar ile kısmen karşılanmış emirlerin karşılanmadan kalan kısımları değiştirilebilir. Emrin oranındaki değişiklik, tutardaki artış ve portföy/fon/müşteri kodunun değişimi zaman önceliğinin kaybedilmesine neden olurken, müşteri hesap bilgisinin değiştirilmesi ile tutarın azaltılması emrin önceliğinin kaybedilmesi sonucunu doğurmaz. 4.2.9 Emir İptali Piyasa'ya iletilen emirlerden karşılanmamış olanlar ile kısmen karşılanmış emirlerin karşılanmadan kalan kısımları iptal edilebilir. 4.2.10 Emirlerin Eşleşme Kuralları Pazar'da işlemler çok fiyat sürekli müzayede yöntemine göre gerçekleştirilir. Buna göre repo emirleri aynı ya da daha düşük oranlı ters repo emirleri ile, ters repo emirleri ise aynı ya da daha yüksek oranlı repo emirleri ile eşleştirilir. Pazara iletilen emirler oran ve zaman önceliğine göre işleme konur. Buna göre repo emirlerinde en yüksek, ters repo emirlerinde ise en düşük oranlı emirlerin önceliği vardır. Aynı oranlı emirlerde ise zaman önceliği uygulanır. Oran eşitliği olan emirlerin gerçekleşmesinin yanısıra, var olan repo emrinin oranından daha düşük oranlı ters repo emri geldiğinde veya var olan ters repo emrinin oranından daha yüksek oranlı repo emri geldiğinde de iki karşıt emrin eşleşmesi mümkündür. Oran eşitliğinin olmadığı durumda, sistemde öncelikle varolan emrin oranı işlem oranıdır. 14
5 YATIRIM FONLARI E YATIRIM ORTAKLIKLARININ İŞLEMLERİNE İLİŞKİN ESASLAR 5.1 GENEL ESASLAR Seri I, No:4 sayılı Sermaye Piyasası Kurulu Tebliğinin Bölüm:III, Madde: 18 (e) şıkkı gereğince Yatırım Ortaklıklarının, Seri II, No: 10 sayılı Sermaye Piyasası Kurulu Tebliğinin Bölüm:I, Madde:41 (c) şıkkı gereğince Yatırım Fonlarının, Borsada işlem gören varlıkları fon portföyüne alımları ve fon portföyünden satımlarının Borsa kanalıyla yapılması zorunluluğu getirilmiş ve ayrıca Yatırım Fonlarının Borsamız Tahvil ve Bono Piyasası'ndan aynı gün valörü ile aynı gün valörlü işlem saatleri dışında fon portföyüne alım ve fon portföyünden satım yapmalarına imkan sağlanmıştır. Hisse senedi dışındaki menkul kıymetler üzerinde yapılan fon ve ortaklık işlemlerinde, "Tahvil ve Bono Piyasası" işlemlerinde uygulanan kurallara ek olarak aşağıdaki kurallar esas alınır: 1. Yatırım ortaklığı veya yatırım fonu portföyüne alım veya satım emirlerini Tahvil ve Bono Piyasası'nda işlem yapmaya yetkili bir kuruluşun yetkili elemanları Borsa'ya iletir. Emir verilirken, emrin hangi yatırım ortaklığı veya yatırım fonu için olduğu mutlaka belirtilir. Bu emirleri verirken, Borsa tarafından her bir yatırım fonu ve ortaklığı için geliştirilen standart kodlar kullanılır. Yetkili aracı kuruluşların aynı anda sadece tek bir yatırım fonu ve ortaklığı adına emir iletmesi gerektiğinden tek bir işlemle birden fazla fon/ortaklık adına işlem yapılması mümkün değildir. 2. Yatırım ortaklığı veya yatırım fonu portföyünden satış yapılıyorsa, önce satış emri Borsa'ya iletilir ve sisteme girilir. Yatırım ortaklığı veya yatırım fonu portföyüne alım yapılıyorsa önce alım emri Borsa'ya iletilir. 3.Emri ileten yetkili kuruluş (örneğin fon yöneticisi Banka), başka bir alıcı veya satıcı çıkmadığı takdirde söz konusu menkul kıymeti kendisi alabilir veya satabilir. Ancak, emir ekranda göründükten sonra 30 saniye (yarım dakika) geçmeden, yetkili kuruluş karşıt emrini Borsa'ya iletemez. 4. Gerçekleşen yatırım fonu işlemlerinde yapılan fon kodu hatalarına ilişkin düzeltme talebi Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü'ne yazılı olarak iletilir. Müdürlüğün değerlendirmesi sonucunda geçerli sebebe dayanan değişiklik talepleri kabul edilerek gerekli düzeltme Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğünce yapılır. 5. İşlem aynı yetkili üye ile gerçekleştiği takdirde, alım-satım aynı üye tarafından yapılmış olacağından takas gerekmeyecektir. Aksi takdirde, normal prosedüre uygun şekilde takas yapılır. 6. Yatırım fonu veya ortaklığı adına yapılan ters repo işlemlerinde işleme konu menkul kıymetler, işlemin bitiş valörüne kadar işlemi gerçekleştiren üye yerine yatırım fonu veya ortaklığı adına saklanacaktır. Bu kıymetler üzerinde üyelerin kendi adlarına işlem yapmaları mümkün değildir. 7. Üyelerin Tahvil ve Bono Piyasası'nda adına işlem yapacakları yatırım fonu ve yatırım ortaklıkları Borsa işlem kodlarını bildirmeleri; bu bildirimlerinde daha sonra meydan gelebilecek değişiklikleri de yine yazılı olarak yatırım fonu ya da ortaklık adına işlemlere başlamadan en az bir gün önce Tahvil ve Bono Piyasası Müdürlüğü'ne iletmeleri gerekir. 15
5.2 14:00-17:00 ARASINDA YAPILAN AYNI GÜN ALÖRLÜ YATIRIM FONU İŞLEMLERİNE İLİŞKİN ESASLAR: 1) Yetkili aracı kuruluş, 14:00-17:00 saatleri arasında yatırım fonları için verdiği emirlerde de önce fon emrini iletir. Emri ileten yetkili kuruluş, başka bir alıcı veya satıcı çıkmadığı takdirde söz konusu emri kendisi karşılayabilir. Ancak, emrin ekranda görünmesinden itibaren 30 saniye (yarım dakika) geçmeden yetkili kuruluş karşıt emrini Borsa'ya iletemez. 2) Bu işlemlerde her Pazar'da saat 14:00'a kadar oluşan ağırlıklı ortalama oran ve fiyatlar referans alınır. Repo-Ters Repo Pazarı'nda işlemler, fon lehine olacak şekilde ters repo emirlerinde ağırlıklı ortalama oran veya üzerinde, repo emirlerinde ağırlıklı ortalama oran veya altında gerçekleştirilebilir. Kesin Alım Satım Pazarı'nda ise işlemler fon lehine olacak şekilde alım emirlerinde ağırlıklı ortalama fiyat veya altında, satım emirlerinde ağırlıklı ortalama fiyat veya üzerinde gerçekleştirilebilir. Ancak, gün içerisinde işlem gerçekleşmemiş menkul kıymet veya vadede yetkili aracı kuruluş kendi oranını/fiyatını bildirebilir. 3) Fonu yöneten kuruluş dışındaki kuruluşlar da ekranda varolan fon emirlerini karşılayabilirler. Ancak, 14:00-17:00 saatleri arasında gerçekleştirilen aynı gün valörlü fon işlemlerinin takasını yetkili aracı kuruluşlar kendi aralarında Borsa dışında yapmayı peşinen kabul etmiş sayılırlar. 4) Bu işlemler, Borsa tarafından piyasa bazında yayımlanan üye sıralamasında yer almaz. 5)14:00-17:00 saatleri arasında yapılan aynı gün valörlü işlemler üzerinden, piyasa dışında gerçekleştirilen işlemlere uygulanan borsa payı tahsil edilir. Yatırım ortaklıkları adına saat 14:00-17:00 arasında aynı gün valörlü emir iletilemez. Borsa, Tahvil ve Bono Piyasası'nda yetkili kuruluşların yatırım ortaklıkları ve yatırım fonları adına yaptıkları işlemlere ilişkin işleme taraf kuruluşların, işleme konu menkul kıymetlerin, işlem oran ve fiyatlarının bir listesini haftalık olarak Sermaye Piyasası Kurulu'na gönderir. 16
6 PİYASA YAPICILIĞI SİSTEMİ Hazine Müsteşarlığı tarafından Piyasa Yapıcı olarak belirlenen kuruluşlar İMKB Tahvil ve Bono Piyasası'nda Piyasa'nın işleyiş kuralları çerçevesinde T.C. Hazine Müsteşarlığı tarafından tespit edilen kurallar doğrultusunda, belirlenen ölçüt ihraçlar için, miktar ve açıklık olarak belli koşullan sağlayan alım ve satım emirlerini PY ek koduyla sisteme iletirler. Belirlenen minimum miktar ve açıklık aralığında girilen emirler en iyi emirler ise piyasa izleme ekranlarına yansıtılır. Ayrıca, Piyasanın mevcut yayın sayfaları dışında veri dağıtım firmalarının sayfalarında piyasa yapıcılara ait emirler piyasa yapıcı kodu ile ilan edilir. Bu şekilde tüm piyasa katılımcıları ölçüt menkul kıymetlerde piyasa yapıcıların emirlerini görme imkanına sahiptir. 17
7 TAHİL E BONO PİYASASI NDA EMİR GİRİŞ YÖNTEMLERİ ve FİYAT- GETİRİ HESAPLAMALARI 7.1 TANIMLAR Fiyat: Bir menkul kıymette 100 birim nominal üzerinden verilen değerdir. Menkul kıymetin İMKB tarafından belirlenen emir giriş yöntemine göre temiz, kirli veya takas fiyatı olarak adlandırılır. İşlemiş faiz: Dönemsel kupon faizinin; ilk kupon döneminde ihraç tarihinden, diğer kupon dönemlerinde son kupon ödeme tarihinden valör tarihine kadar geçen gün sayısına (GGS) isabet eden tutarıdır. GGS İşlemiş Faiz = Dönemsel kupon x x 100 Kupon dönemi içerisindeki gün sayısı Temiz fiyat: İşlemiş faizi içermeyen fiyattır. Menkul kıymetin kirli fiyatından işlemiş faizin düşülmesi suretiyle bulunur. Kirli fiyat: Menkul kıymetin işlemiş faizini de içeren fiyatıdır. Referans endeksler: TÜİK tarafından açıklanan TÜFE endeks değerleri kullanılarak Hazine tarafından aşağıdaki formül ile hesaplanarak ilan edilen endekslerdir. A ayının g günü için referans endeks Günlük referans endeksg-tüfe a. 3 +^^x(tüfe a. 2 -TUFE a _ 3 ) TÜFE a _ 2 :a-2 ayının TÜFE'si g : Aybaşından itibaren geçmiş gün sayısı TÜFE a _ 3 :a-3 ayının TÜFE'si AG : Ay içerisindeki toplam gün sayısı TÜFE'ye endeksli devlet tahvilleri: adeleri boyunca TÜFE enflasyonu üzerine Hazine tarafından belirlenen sabit bir reel getiriyi garanti eden kuponlu tahvillerdir. Kupon ve anapara ödemeleri aşağıdaki formüllere göre yapılmaktadır. Referans endeks itfa tarihi.. Anapara ödemesi = x 100 Referans endeks ihraç tarihi,. Referans endeks kudon tarihi Kupon ödemeleri= x 100 x Reel kupon oranı Referans endeks ihraç tarihi Enflasyon katsayısı: alör tarihindeki referans endeks değerinin menkul kıymetin tarihindeki referans endeks değerine bölünmesi suretiyle bulunan katsayıdır. ihraç Takas fiyatı: İşlemin takas tutarının hesaplanmasında kullanılan fiyattır. Enflasyona endeksli olup da enflasyon katkısı hariç olarak işlem gören menkul kıymetlerde kirli fiyatın valör tarihindeki enflasyon katsayısı ile çarpılması suretiyle bulunur. Diğer menkul kıymetlerde kirli fiyata eşittir. Bazı menkul kıymetlerde yukarıda belirtilen değişkenlerin 0 veya 1 (örneğin iskontolu menkul kıymetlerde işlemiş faizin 0, TÜFE'ye endeksli tahviller haricindeki menkul kıymetlerde enflasyon katsayısının 1 olması gibi) olabileceği göz önünde bulundurularak aşağıdaki eşitlikler genel olarak geçerlidir. 18
Takas fiyatı = Kirli fiyat x Enflasyon katsayısı = (Temiz fiyat + İşlemiş faiz) x Enflasyon katsayısı işlem hacmi = Nominal tutar x Takas Fiyatı / 100 İşlemiş faiz tutarı = Nominal tutar x İşlemiş faiz x Enflasyon katsayısı / 100 Anapara tutarı = Nominal tutar x Temiz fiyat x Enflasyon katsayısı / 100 19
7.2 FORMÜLLER KG adeye kalan gerçek gün sayısı DGS Bir kupon döneminin içerdiği gerçek gün sayısı KGS Bir sonraki kupon ödeme tarihine kalan gerçek gün sayısı GGS Bir önceki kupon ödeme tarihinden (veya ihraç tarihinden) valör tarihine kadar geçen gerçek gün sayısı M Bir yıl içindeki kupon ödeme sayısı N adeye kalan kupon adedi r Yıllık basit getiri R adeye kadar getiri A Anapara (100) KPN Kupon faiz oranı xl00 REF Hazine tarafından açıklanan referans endeks Fiyat = r x KG 1 + _ 365 _ Kirli fiyat = KPN M + mj 1+o + R/ M r- R/M (l+r/m) N HH 365 rx KG Bileşik getiri = 1 + KG 365, Bileşik getiri = 7 r) m r 1 + -1. M) 5 I. f. n., KPN, GGS l işlemiş faiz = Dönemsel KPN (= ) x I M DGS 6 ı Kirli fiyat = Temiz fiyat + İşlemiş faiz ' i ~, R E F valör tarihi i bnılasyon katsayısı = REF ihraç tarihi 8 [ Takas Fiyatı = Kirli fiyat x Enflasyon katsayısı
7.3 MENKUL KIYMET TÜRÜ BAZINDA EMİR GİRİŞ YÖNTEMLERİ E KULLANILAN FORMÜLLER Hazine Bonoları, İskontolu Devlet Tahvilleri ve Kuponlu Tahvillerin Ayrıştırılmış Anaparaları I -1 *.... î: T * > " rr' I Emir Giriş Yöntemi İşlemiş Faiz j Fiyat.? J l^raiz Fi^at IS - ^ BfSİH^ t -? 1. 'T'rt.l^rtA t î * tıt-t^t i Basit getiri j - j Kirli fiyat j - i Formül 1 j Kirli fiyat Basit getiri [j^mül 3 TL ve Döviz Ödemeli Sabit Faizli Tahviller [IsS [ Temiz fiyat ['Formül ü f Tmiz fi^ Kirli fiyat Formül2* ) Formül 4* *Son kupon döneminde basit ve bileşik getiri hesabında sırasıyla 1 ve 3 no'lu formüller kullanılacaktır. İlk Kupon Faiz Oranı Sabitlenmiş TL Ödemeli Değişken ^ m İ Emir Giriş Yöntem f Temiz JFıv^ f' piy^t I' TTaJcats : jjbaişit.getiri î fîile &/Öetir Temiz fiyat Formül 5 J Temiz tlyat Temiz fiyat j Formül 6 Kirlijfî^at j - Kuponlu Tahvillerin Ayrıştırılmış Kuponları, İlk Kupon Faizi de Sabit Olmayan Değişken Faizli Tahviller ve Döviz Cinsi Değişken Faizli Tahviller hjktnr G Kirli Fiyat j Takas Fiyatı Basit Getiri i Bileşik Obtü İ Kirli fiyat l - Kirli fiyat Kirliflyat jkirlifiyat lüfe'yeendeks litahvil 1er I Temiz fiyat 1 Formül 5 Temiz fiyat Tem^ fiyat j JKMi iyât Temiz fiyat ] Formül 6 Formül 8 Formül 2 i Formül 4 TÜFE'ye Endeksli Tahvillerin Ayrıştırılmış Kupon ve Anaparaları Kirli Fiyat ( Tycarpİyatı Ba it Oetiri i Bileşik Ûeti j Kirli fiyat Kirli fiyat Kirli fiyat j Formül 8 21
EK-1 TAHİL E BONO PİYASASI MÜDÜRLÜĞÜ İŞLEM İPTAL FORMU İşlem No İşlem Tarihi/Saati; M.K Tanımı /Repo ade Başı ve Sonu : Alan / Repo Üye Satan / Ters Repo Üye : İşlem Fiyat /Oran / Miktar : Getiri / Miktar : İşlem alör İptal Nedeni : IMKB Yönetmeliğinin 23'ncü ve Tahvil ve Bono Piyasası Yönetmeliğinin 17'nci Maddelerinin -b- bendi hükümleri doğrultusunda işlemin iptali hususunu uygun görüşle tensiplerinize arz ederim. / / Müdür Yrd. OLUR / / Müdür 22