BANKALAR KANUNU ŞERHİ SORULARLA BANKA HUKUKU 2. Baskı Doç. Dr. Ahmet Battal Nisan-2004
Büyük ailemin sağlam yapıtaşları, samimi ilgilerini ve desteklerini her zaman hissettiğim, altın kalpli ve güler yüzlü kardeşlerim, Aynur, Aydın, Aziz ve Adil e içten teşekkürlerimle...
İKİNCİ BASKIYA ÖNSÖZ Birinci baskısı Eylül-2003 te Türkiye Bankalar Birliği tarafından yapılmış olan kitabımızın mevcudu tükenmiş olduğundan ikinci baskısını yapmak gerekmiştir. Bu baskıda, 4389 sayılı Bankalar Kanunda özellikle 5020 sayılı Kanunla yapılan değişiklikleri metne işlemiş ve bu değişiklikler çerçevesinde soru ve cevapları gözden geçirerek kitabımızı güncellemiş bulunuyoruz. Bu baskıda da kitabımız bir yandan Kanun metnini diğer taraftan Banka Hukuku alanında gerekli temel bilgileri içermekte ve bu yönüyle özgün niteliğini korumaktadır. Bankacılık camiasına yararlı olmasını diliyorum. Bu vesileyle, başta eserimizin birinci baskısına bir takdim yazısı yazarak bendenizi onurlandıran Prof. Dr. Rıza Ayhan a, birinci baskıyı gerçekleştiren Türkiye Bankalar Birliğinin değerli yöneticileri Abdullah Taşçıoğlu ve Melike Alparslan a ve ayrıca yapıcı eleştirileri ile eserimizin gelişmesine katkıda bulunan okuyucularıma -ve özellikle yüksek lisans öğrencilerimeşükranlarımı sunuyorum. Nisan 2004, Ankara Doç. Dr. Ahmet Battal battal@gazi.edu.tr
G İ R İ Ş 4389 sayılı yeni Bankalar Kanunu, Banka Hukuku alanına önemli yenilikler getirmiştir. Elinizdeki eserde, Bankalar Kanununun hangi maddelerinin, hangi amaçlarla, hangi konuları, nasıl düzenlediği ele alınmıştır. Eserin öncelikli amacı, uygulamacıların el kitabı ihtiyacını ve öğrencilerin ders kitabı ihtiyacını karşılamaktır. Bu nedenle, Bankalar Kanununun metni ile birlikte, her maddede, ilgili fıkraların veya bentlerinin altında, bu hükümlerle ilgili sorulabilecek sorular ve cevapları verilmiştir. Böylece, bir yönden, teorik ders kitabı ihtiyacı karşılanmış, diğer yandan da Bankalar Kanununun kısa bir şerhi ortaya konulmuştur. Eserin hacminin artmasını önlemek amacıyla, teorik tartışmalardan kaçınılmış ve önceki Bankalar Kanunları döneminde geçerli uygulamalar üzerinde durulmamıştır. Ayrıca, yine eserin hacminin gereksiz biçimde artmasını önlemek ve değişikliklerden olabildiğince az etkilenmesini sağlamak amacıyla, sadece Bankalar Kanununun açıklaması yapılmış, bu Kanuna dayanılarak çıkarılmış bulunan hukuki mevzuat ile konuyla ilgili diğer kanunlar hakkında özet bilgi verilmekle yetinilmiş, bu bilgilerin ayrıntılarına girilmemiştir. Ele alınan konularla ilgili daha ayrıntılı bilgi edinmek isteyen okuyucuların başvurabilecekleri bütün temel kaynaklar, dipnotlarda ve bibliyografyada gösterilmiştir. Okuyucularımızın daha kolay yararlanmasını sağlamak amacıyla, eserin başına, madde numaraları indeksi ile birlikte, sorular indeksi, ve ayrıca eserin sonuna da ayrıntılı bir kavramlar indeksi eklenmiştir. Bu nedenle eserde, klasik monografik eserlerde yer alan türden bir içindekiler tablosu bulunmamaktadır.
Doç. Dr. Ahmet Battal Eserin sonraki baskılarında da soru numaralarını aynen muhafaza etmeyi planladığımızdan, esere yapılacak atıfların daha kalıcı olması için, soru numarası ile birlikte belirtilmesinde fayda vardır. Elinizdeki kitap, gelişmeye aday bir ilk baskıdır. Sonraki baskılar, siz değerli okuyucuların tenkitleri ve değerlendirmeleri ışığında geliştirilecek ve eksiklikleri giderilecektir. Eserimizin bankacılık camiasına yararlı olması dileğiyle. Eylül-2003, Ankara Doç. Dr. Ahmet Battal battal@gazi.edu.tr
İ Ç İ N D E K İ L E R (Madde numaraları dizini) Madde 1- Amaç ve kapsam... 1 Madde 2- Tanımlar... 13 Madde 3- Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu... 25 Madde 4- Kurum başkanlığı ve hizmet birimleri... 41 Madde 5- Bankalar yeminli murakıpları... 45 Madde 6- Kurum çalışanlarının özlük ve mali hakları, Kurumun bütçesi... 49 Madde 7- Bankaların kuruluşları ve faaliyete geçme esasları... 53 Madde 8- Bankaların ana sözleşme ve ortak değişiklikleri... 77 Madde 9- Bankaların teşkilat ve organları... 89 Madde 10- Mevduata ilişkin hükümler... 103 Madde 11- Genel kredi sınırları, iştiraklere, ortaklara ve mensuplara kredi... 113 Madde 12- İştirakler, emtia ticareti yasağı ve gayrimenkul üzerine işlemler... 131 Madde 13- Hesap ve kayıt düzeni... 139 Madde 14- Denetlemeler sonucunda alınacak tedbirler... 147 Madde 15- Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu... 171 Madde 15.a- Hazine alacağı... 199 Madde 16- Bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme izninin kaldırılmasının sonuçları... 203 Madde 17- Şahsi sorumluluk... 211 Madde 17. a- İspat külfeti... 215 Madde 18- Bankaların devir, birleşme ve tasfiyesi... 217 Madde 19- Türkiye Bankalar Birliği... 221 Madde 20- Diğer hükümler... 225 Madde 21- İdari suç ve cezalar... 247
Doç. Dr. Ahmet Battal Madde 22- Adli suç ve cezalar... 251 Madde 23- Diğer kanunlara aykırılıklar... 259 Madde 24- Kovuşturma usulü ve para cezalarının tahsili... 261 Madde 25- Kaldırılan ve değiştirilen hükümler... 269 Ek Maddeler... 271 Geçici Maddeler:... 279 Madde 26- Yürürlük... 287 Madde 27- Yürütme... 287 Bankalar Kanununu değiştiren 4491 Sayılı Kanunun Diğer Mevzuata İlişkin Maddeleri, Geçici Maddeleri ile Yasama ve Yürütmeye İlişkin Maddeleri... 288 Bankalar Kanununu değiştiren 4672 Sayılı Kanunun Geçici Maddeleri ile Yasama ve Yürütmeye İlişkin Maddeleri... 290 Bankalar Kanununu Değiştiren 5020 Sayılı Kanunun 29 uncu ve Geçici Maddeleri ile Yasama ve Yürütmeye İlişkin Maddeleri... 292
Bankalar Kanunu Şerhi İ Ç İ N D E K İ L E R (Maddelere Göre Sorular Dizini) Madde 1- Amaç ve kapsam... 1 S.1. Bankalar Kanununun tarihi süreç içindeki yeri nedir?... 1 S.2. Bankalar Kanunu hangi konuları düzenlemektedir?... 6 S.3. Bankalar Kanununda yer alan düzenlemelerin ayırıcı özellikleri nelerdir?... 7 S.4. Bankalar Kanununun amacı nedir?... 7 S.5. BankK. 1.2 de yer alan kurulmuş ve kurulacak banka deyiminin anlamı nedir?... 8 S.6. Bankalar Kanunu hangi kişilere ve kurumlara uygulanacaktır?... 9 S.7. Özel kanunla kurulmuş bankaların bu kanun karşısındaki konumu nedir?... 9 S.8. T.C. Merkez Bankası, Bankalar Kanununa tabi midir?... 10 S.9. Bankalar Kanununda hüküm bulunmayan hallerde, bankalara uygulanacak genel hükümler nelerdir?... 10 Madde 2- Tanımlar... 13 S.10. Bankalar Kanunu anlamında banka nedir?... 14 S.11. Bankalar nasıl sınıflandırılabilir?... 15 S.12. Banka şubesi niçin ayrıca tanımlanmıştır?... 17 S.13. Banka şubesinin hukuki nitelikleri ve yöneticisinin özellikleri nelerdir?... 18 S.14. Sermaye, öz kaynak, yedek akçe gibi kavramlar niçin ayrı ayrı tanımlanmıştır?... 19 Madde 3- Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu... 25 S.15. BDDK.nun yönetim sistemi ve genel idare içindeki yeri nedir?... 26 S.16. Kurumun teşkilatlanma biçimi nedir?... 27 S.17. BDDK.nun denetimi nasıl gerçekleştirilecektir?... 27 S.18. BDDK.nun yönetim ve karar organı nasıl oluşur?... 29 S.19. Kurul üyelerinin yenilenmesinde uygulanan parçalı sistemin sebebi nedir?... 30 S.20. Kurumun özerkliğinin Kurul üyelerinin statüsü üzerindeki etkisi nedir?... 31 S.21. Kurul üyelerinin görevde iken başka iş yapmalarının ve ayrıldıktan sonra iki yıl süreyle bankalarda görev yapmalarının yasaklanmasının sebebi nedir?... 32 S.22. Kurulun toplantı ve karar yeter sayısı nedir?... 34 S.23. Kurul kararlarının kesinliği ne demektir?... 34 S.24. Kurum mallarının devlet malı hükmünde olması ne anlama gelmektedir?... 35 S.25. Kurul üyeleri ve kurum personelinin soruşturulmasında hangi usul geçerlidir?... 35 S.26. Kurumun bilgi toplama yetkisinin sınırı nedir?... 36
Doç. Dr. Ahmet Battal S.27. Kurulun milletlerarası anlaşma akdetme yetkisi var mıdır?... 37 S.28. Bankacılık mevzuatı nasıl oluşturulur?... 38 S.29. Bankacılık mevzuatı nasıl denetlenir?... 39 Madde 4- Kurum başkanlığı ve hizmet birimleri... 41 S.30. Kurum başkanı ve yardımcıları nasıl belirlenir?... 41 S.31. BDDK.nun özel sektörden hizmet desteği almasının şartları nelerdir?... 43 Madde 5- Bankalar yeminli murakıpları... 45 S.32. Bankaların denetlenmesi niçin gereklidir?... 45 S.33. Bankaların denetimi hangi şekillerde yapılır?... 46 S.34. Bankalar yeminli murakıplarının denetim konusunda yetkileri nelerdir?... 48 Madde 6- Kurum çalışanlarının özlük ve mali hakları, Kurumun bütçesi... 49 S.35. Kurumun bütçesi nasıl belirlenir ve denetlenir?... 50 Madde 7- Bankaların kuruluşları ve faaliyete geçme esasları... 53 S.36. Bir bankanın kurulması ve faaliyete geçmesi için hangi aşamalardan geçilir?... 55 S.37. Alelade bir anonim şirket sonradan banka haline dönüşebilir mi?... 57 S.38. Yurt dışındaki bir banka Türkiye de hangi şartlarla bankacılık yapabilir?... 57 S.39. Bankaların anonim şirket şeklinde kurulmasının sebepleri ve sonuçları nelerdir?... 59 S.40. Müflis veya konkordato ilan etmiş kişilerin banka kurucusu olamamasının sebebi nedir?... 60 S.41. Banka kurucularında genel olarak hangi nitelikler aranmaktadır?... 61 S.42. Banka kurucusu veya ortağı olmak için gereken mali güç ve itibar ne demektir?... 62 S.43. Banka hisse senetlerinin tamamının nama yazılı olmasının sebebi nedir?... 62 S.44. Banka hisse senetlerinin nakit karşılığı çıkarılmasının anlamı ve sebebi nedir?... 63 S.45. Tüzel kişi banka kurucuları, kurucularda aranan şartlar yönünden nasıl değerlendirilmektedir?... 64 S.46. Kuruluş sermayesinin muvazaadan ari olarak getirilmiş olması zorunluluğunun sebebi nedir?... 64 S.47. Banka esas sözleşmelerinin Bankalar Kanununa uygun olması zorunluluğunun sebebi nedir?... 65 S.48. Türkiye de şube açmak isteyen yabancı banka, sermayesini nasıl kullanacaktır?... 66 S.49. Mevduat kabulü ne demektir?... 67 S.50. Bankacılık işlemleri yapmak ne demektir?... 69 S.51. Mevduat kabulü ve bankacılık işlemleri yapma izninin niteliği nedir?... 70 VIII
Bankalar Kanunu Şerhi S.52. Faaliyet izni için gerekirse ek süre verilmesinin sebebi ve sürenin sınırı nedir?... 70 S.53. Faaliyet izni talebinin reddedilmesinin sonucu nedir?... 71 S.54. Faaliyete geçme izni için ayrıca sermayenin nakit olarak hazır bulundurulması şart mıdır?... 71 S.55. Banka kurucularının ödeyeceği, sisteme (sektöre) giriş payının niteliği nedir?... 72 S.56. Sistemden çıkan banka ya da banka kurucuları giriş payını geri isteyebilir mi?... 73 S.57. Sisteme giriş payı ne zaman ödenmelidir?... 73 S.58. Kıyı bankacılığı nedir?... 74 S.59. Serbest bölgelerde yapılan ancak kıyı bankacılığı dışında kalan bankacılık faaliyetleri nelerdir?... 75 Madde 8- Bankaların ana sözleşme ve ortak değişiklikleri... 77 S.60. Ana sözleşme değişikliklerinde Kurumun uygun görüşü niçin zorunlu görülmüştür?... 77 S.61. Sermayenin mevzuata aykırı olarak artırılan kısmının öz kaynak hesabında dikkate alınmamasının sebebi nedir?... 78 S.62. Banka ortaklarının pay devri işlemlerinin izne tabi tutulmasının sebebi ve izne tabi devirlerin kapsamı nedir?... 79 S.63. Pay devrine izin verilebilmesi için gerekli ölçütler nelerdir?... 80 S.64. Banka ortağının payının hesaplanmasında, dolaylı pay sahipliği ne demektir?... 81 S.65. Payın verdiği oy hakkının elde edilmesi ve payın rehni, niçin payın devri ile ilgili kurallara tabi tutulmuştur?... 81 S.66. İzinsiz pay devirlerinin sonucu nedir?... 82 S.67. İzinsiz pay devrinde veya ortaklarda aranan niteliklerin kaybedilmesi halinde, payın sağladığı hakların akıbeti nedir?... 84 S.68. Payın izinsiz devri veya pay sahipliği niteliklerinin kaybı halinde ortaklık hakları hangi biçimde ve nasıl bölünür?... 85 S.69. Ortakların yönetimsel haklarının Fon tarafından kullanılmasının şartları ve yöntemi nedir?... 86 S.70. Fon, pay sahibinin ortaklık haklarını kullanırken hangi ölçüye göre hareket edecektir?... 87 S.71. Tüzel kişi kurucular için kanunun aradığı ölçü nedir?... 87 S.72. Bankanın yönetim ve denetimini yürüten sermaye grubunun değişmesi halinde sermayenin yükseltilmesi zorunluluğunun sebebi nedir?... 88 Madde 9- Bankaların teşkilat ve organları... 89 S.73. Banka yönetim kurulunun özellikleri nelerdir?... 90 S.74. Yönetim kurulu üyeleri hangi özellikleri taşımalıdır?... 90 S.74.a. Banka yöneticilerinin eksik ya da yanlış mal beyan etmesinin sonucu nedir?... 91 S.75. Kredi komitesi ile ilgili özel düzenlemenin sebebi nedir?... 92 S.76. Kredi açma yetkisinin genel müdürlüğe devrinin kapsamı ve sonucu nedir?... 93
Doç. Dr. Ahmet Battal S.77. Banka genel müdür yardımcılarında bulunması gereken nitelikler nelerdir?... 94 S.78. Genel müdür ve yardımcılarının, görevden ayrılma nedenini Kuruma bildirme zorunluluğunun sebebi nedir?... 95 S.79. Bankaların iç denetim sisteminin amacı nedir?... 97 S.80. Bankalarda birinci derecede imza yetkisine sahip olmak ne demektir?... 98 S.81. Yönetici personelin imza yetkilerinin kaldırılması zorunluluğunun sebebi, amacı ve niteliği nedir?... 99 S.82. Bankaların şube açmasının şartları nelerdir?... 100 S.83. Yabancı bankaların Türkiye şubeleri için izin gerekliliğinin anlamı ve sebebi nedir?... 101 Madde 10- Mevduata ilişkin hükümler... 103 S.84. Mevduat ne demektir?... 104 S.85. Tasarruf mevduatının diğer mevduat türlerinden ayırılmasının sebebi nedir?... 105 S.86. Tasarruf mevduatının özellikleri nelerdir?... 106 S.87. Bir hesaba çek keşide edilebilmesinin, bu hesabın mevduat hesabı niteliği üzerindeki etkisi nedir?... 108 S.88. Bankanın iflası halinde tasarruf mevduatı sahiplerinin kanunen imtiyazlı alacaklı olmalarının anlamı ve sonucu nedir?... 108 S.89. Bankanın talep halinde mevduatı iade etme yükümlülüğünün kapsamı ve anlamı nedir?... 109 S.90. Mevduatın iadesi yönünden rehnin ve alacağın temlikinin sonuçları nelerdir?... 110 S.91. Zamanaşımına uğrayan alacakların banka tarafından Fona aktarılmasının sebebi nedir?... 111 Madde 11- Genel kredi sınırları, iştiraklere, ortaklara ve mensuplara kredi... 113 S.92. Bankacılık uygulamasında, hangi tür işlemler kredi oluşturur?... 114 S.93. Bankacılık uygulamasında nakdi kredi ne demektir?... 115 S.94. Bankacılık uygulamasında gayrı nakdi kredi ne demektir?... 116 S.95. Bankacılık uygulamasında büyük kredi ne demektir?... 118 S.96. Kredi sınırlarının aşılmasının sonucu nedir?... 119 S.97. Kredi sınırları konusunda Kurulun yetkileri nelerdir?... 121 S.98. Kredi sınırlarının hesaplanmasında nazara alınmayan kredilerin niteliği nedir?... 122 S.99. Karşılığı nakit olan kredi ne demektir?... 122 S.100. Karşılığı devlet tarafından temin edilen kredi nedir?... 123 S.101. Bankaların kendi aralarındaki işlemlerin kredi kavramı yönünden niteliği nedir?... 123 S.102. Bankaların kendi mensuplarına kredi verme yasağının sebebi nedir?... 124 S.103. Büyük ortak durumundaki banka yönetim kurulu üyelerinin kredi yasağından istisna edilmesinin sebebi nedir?... 125 X
Bankalar Kanunu Şerhi S.104. Sonradan Kanuna aykırı hale gelen kredilerin tasfiyesi zorunluluğunun sebebi nedir?... 126 S.105. Kredi müşterilerinden hesap durumu belgesi istenmesi zorunluluğunun sebebi nedir?... 127 S.106. Bankaların muhtemel zararlar için karşılık ayırma zorunluluğunun sebebi nedir?... 128 S.107. Bankalar hangi riskler için karşılık ayırmak zorundadırlar?... 129 S.108. Ayrılan karşılıkların kurumlar vergisi açısından sonucu nedir?... 130 Madde 12- İştirakler, emtia ticareti yasağı ve gayrimenkul üzerine işlemler... 131 S.109. Bankaların hangi tür ortaklıklara iştiraki sınırlandırılmıştır?... 131 S.110. Bir bankanın bir ortaklığa iştirakinin azami sınırı nedir?... 132 S.111. Bir bankanın büyük ortaklarının ve yöneticilerinin büyük ortak durumunda olduğu ortaklıklara, bu bankanın iştirak etmesinin yasaklanmasının sebebi nedir?... 133 S.112. Geriye iştirak yasağının sebebi nedir?... 134 S.113. Yurt dışı iştiraklerin Kurul iznine tabi tutulmasının sebebi nedir?... 135 S.114. İştirak serbestisinin en genel sınırı nedir?... 135 S.115. Bankaların ticaret yasağının sebebi ve istisnası nedir?... 136 S.116. Bankaların gayrimenkul ticareti yasağının sınırları nelerdir?... 137 Madde 13- Hesap ve kayıt düzeni... 139 S.117. Bankaların muhasebe yöntemlerinin özellikleri nelerdir?... 139 S.118. Banka mali tablolarının yayınlanmasının sebebi nedir?... 140 S.119. Bağımsız denetim kuruluşlarının denetimi hangi amaca yöneliktir?... 141 S.120. Bağımsız denetim kuruluşlarının, denetimden doğan sorumluluğunun sınırı nedir?... 142 S.121. Mevduat sahiplerinin yanıltıcı bilgilere karşı korunması konusunda Kurulun yetkileri nelerdir?... 143 S.122. Mali tabloların konsolide esasa göre hazırlanmasının sebebi nedir?... 144 S.123. Bankaların belgelerini ve kayıtlarını saklama zorunluluğunun sebebi nedir?... 145 S.124. Banka yönetim kurulu karar defterleri nasıl tutulur?... 146 Madde 14- Denetlemeler sonucunda alınacak tedbirler... 147 S.125. BDDK.nun bankalara müdahalesinin şartları ve müdahalenin birinci aşamasındaki tedbirler nelerdir?... 148 S.126. Kurulun alınmasını istediği tedbirlerin, ilgililerin cezai sorumluluğu ile bir ilişkisi var mıdır?... 149 S.127. İkazın yeterli olmaması halinde alınacak tedbirler nelerdir?... 150 S.128. Alınacak tedbirler kapsamında bir bankanın TMSF sigorta primlerini yükseltmek veya mevduatını karşılığa tabi tutmak hangi amaca yöneliktir?... 150 S.129. Bankanın yönetimine el konulması halinde Kurulca atanan yönetim kurulu üyelerinin ücretleri niçin Kurum tarafından karşılanmaktadır?... 151
Doç. Dr. Ahmet Battal S.130. Mali durumu bozulan bankalar hakkında uygulanacak olan ikinci grup tedbirler hangi risklerin karşılığıdır?... 152 S.131. Mali durumu bozulan bir banka hakkında alınacak üçüncü grup tedbirlerin özelliği nedir?... 153 S.132. Yönetimde etkili ortakların bankaya zarar verme ihtimaline karşı alınabilecek tedbirler nelerdir?... 155 S.133. Fon, hangi hallerde hangi yönetim yetkisini kullanacaktır?... 157 S.134. Bu fıkrada 16. maddenin 2. ve 3. fıkralarına yapılan atfın anlamı nedir?... 157 S.135. Yönetimde etkili ortakların kötü niyeti nedeniyle bunların yönetim yetkisini devralan Fonun yetkileri nelerdir?... 159 S.136. Sorumlu tutulan ortakların muvazaalı işlemleri hakkında açılacak iptal davası için aciz vesikası aranmayacak olmasının anlamı nedir?... 160 S.137. Mali sorumluluğu görülen ortakların mal beyanında bulunmamasının sonucu nedir?... 160 S.138. Kötü niyetli ortaklar tarafından verilen zararın öz kaynakları aşmış olmasının sonucu nedir?... 161 S.139. Banka alacaklarının tahsili için sağlanan kolaylıkların sebebi nedir?... 162 S.140. Mali durumu bozuk bankalarla ilgili davalar için mahkemeler arasında işbölümü yapılmış olmasının sebebi nedir?... 163 S.141. Fonun, yönetimi ya da ortaklık hakları kendi elinde olan bankanın güçlendirilmesi ya da tasfiyesi ile ilgili yetkileri nelerdir?... 165 S.142. Alacak ve borçların devrinde iznin gerekli görülmemesinin anlamı nedir?... 165 S.143. Fona ayrı bir şirket kurma yetkisi tanınmasının sebebi nedir?... 166 S.144. Fon bankanın iştiraklerinin mali durumunu düzeltmek üzere tedbir almak yetkisine sahip midir?... 166 S.145. Fonun işlemlerinde güvenlik ihtiyacı nasıl karşılanacaktır?... 168 S.146. Fonun gerek gördüğünde kuracağı yeni bankanın özellikleri nelerdir?... 168 S.147. Kurumun, Kurulun ve Fonun bu madde kapsamındaki takdir yetkisi yargı tarafından denetlenebilir mi? Nasıl?... 168 Madde 15- Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu... 171 S.148. TMSF.nun görevleri nelerdir?... 171 S.149. Fonun gelirlerinin yeterli olmaması halinde Hazine tarafından desteklenmesinin sebebi nedir?... 178 S.150. Fonun alacak tahsilinde kullanacağı yöntemler nelerdir?... 181 S.151. Fonun yönetim biçimi nedir?... 183 S.152. Bankaların, talebi halinde Fona avans vermeleri zorunlu mudur?... 185 S.153. Zorunlu mevduat sigortasının hukuki mahiyeti nedir?... 186 S.154. Sigortanın kapsamı konusunda Kurulun yetkisi nedir?... 186 S.155. Bankaların büyük ortaklarına ve yöneticilerine ait tasarruf mevduatı niçin sigorta kapsamı dışında tutulmuştur?... 187 S.156. Sigorta primlerinin bankalarca gider yazılması ne anlama gelmektedir?... 187 XII
Bankalar Kanunu Şerhi S.157. TMSF.nun bankaların iştirakleri ve tüzel kişi ortakları üzerinde yönetim yetkisi var mıdır?... 188 S.157.a. TMSF.nun bankaların iştirakleri ve tüzel kişi ortaklarının yönetimine müdahalesinin şartları nelerdir?... 189 S.158. Fonun, Yönetimi kendisine intikal eden bankanın alacakları üzerinde yetkisi nedir?... 191 S.158.a. Fonun, Yönetimi kendisine intikal eden bankanın alacaklarını tahsilde kullanacağı kötüniyet varsayımı nedir?... 192 S.159. Fonun yönettiği banka hakkında bilgi toplama yetkisinin sebebi ve ölçüsü nedir?... 193 S.160. Fonun devraldığı ve tahsiline çalıştığı alacaklarla ilgili yetkileri nelerdir?... 195 Madde 15.a- Hazine alacağı... 199 S.160.a. Fon tarafından devralınan banka alacakları niçin Hazine alacağı sayılmaktadır?... 200 S.160.b. Küçük yatırımcının alacaklarının Hazinece devralınmış saylan banka alacaklarının dışında bırakılmasının sebebi nedir?... 201 Madde 16- Bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme izninin kaldırılmasının sonuçları... 203 S.161. Bir bankanın bankacılık işlemleri yapma ve mevduat kabul etme izninin kaldırılmasının sonucu nedir?... 203 S.162. Bir bankanın bankacılık yetkisinin kaldırılması halinde icra ve iflas takibatının duracak olmasının sebebi nedir?... 204 S.163. Bir bankanın tasfiyesi sürecinde Fon hangi yetkilere sahiptir?... 205 S.164. Bir bankanın bankacılık izninin kaldırılmasının, bu bankanın borçları üzerindeki etkisi nedir?... 205 S.165. Fon bir bankanın iflasını hangi halde ister?... 206 S.166. İflas kararını niçin mahkeme verecektir?... 206 S.167. Fonun alacaklarının imtiyazlı alacak olmasının sonucu nedir?... 207 S.168. Fonun talebine rağmen iflas kararı verilmemesi halinde uygulanacak hükümler nelerdir?... 207 S.169. Yabancı bankaların iflası halinde Türkiye deki şubeleri bundan nasıl etkilenir?... 208 S.170. İflas idaresi olarak Fonun yetkilerinin sınırları nelerdir?... 208 Madde 17- Şahsi sorumluluk... 211 S.171. Banka yöneticilerinin banka borçlarından şahsen sorumlu tutulabilmesinin şartları nelerdir?... 211 S.172. Bankaların büyük ortaklarının bankanın borçlarından şahsen sorumlu tutulabilmesinin şartları nelerdir?... 212 S.173. Bankanın iflası söz konusu olmadan ortak ve yöneticilerin iflası mümkün müdür?... 213 S.174. Ortakların ve yöneticilerin banka borçlarından sorumlulukları ne tür sorumluluktur?... 213 S.175. Banka borçlarından şahsen sorumlu olanların iflası konusunda Fonun özel yetkileri nelerdir?... 214
Doç. Dr. Ahmet Battal Madde 17. a- İspat külfeti... 215 S.175.a. Şahsi sorumluluk davalarında ispat külfeti niçin davalılara aittir?... 215 Madde 18- Bankaların devir, birleşme ve tasfiyesi... 217 S.176. Bankaların birleşmesi ve devri konusundaki özel kurallar nelerdir?... 217 S.177. Birleşme veya devir halinde Merkez Bankasının mali destekte bulunabilecek olmasının sebebi nedir?... 218 S.178. Bankaların ihtiyari sona ermesinde tasfiye kuralları nelerdir?... 219 Madde 19- Türkiye Bankalar Birliği... 221 S.179. Bankalar Birliğinin hukuki statüsü nedir?... 222 S.180. Bankalar Birliğinin yetkileri ve görevleri nelerdir?... 222 Madde 20- Diğer hükümler... 225 S.181. Bakanlar Kurulunun bankacılık sektörüne ilişkin yetkileri nelerdir?... 225 S.182. Mevduat kabul etmeyen bankaların temel nitelikleri nelerdir?... 226 S.183. Bankalar Kanununun mevduat kabul etmeyen bankalara uygulanmayacak hükümleri nelerdir?... 227 S.184. Bankalar Kanunundaki parasal sınırların gerektiğinde artırılmasının sebebi nedir?... 228 S.185. Bankaların, müşterilerinin kimliklerini tesbit etmek zorunluluğunun amacı nedir?... 229 S.186. Kurul ve Fon Kurulu kararlarına karşı açılacak idari davalar niçin doğrudan Danıştay da görülecektir?... 229 S.187. Özel finans kurumlarının temel özellikleri nelerdir?... 231 S.188. Özel finans kurumları banka mıdır?... 232 S.189. Özel finans kurumları Bankalar Kanununun hangi hükümlerine tabi değildir?... 233 S.190. Özel finans kurumları hakkında uygulanacak diğer hükümler nelerdir?... 234 S.191. Özel finans kurumları açısından kredi ne demektir?... 235 S.192. Özel Finans Kurumları Birliği ile Bankalar Birliğinin farkı nedir?... 238 S.193. Özel finans kurumlarının hesaplarının Güvence Fonunun teminatı altında olması, bu hesapların mahiyetine uygun mudur?... 240 S.194. Özel finans kurumlarının mali durumunun bozulmasının sonucu nedir?... 242 S.195. Özel finans kurumlarının zorunlu tasfiye süreci nasıl işleyecektir?... 243 S.196. Özel Finans Kurumlarının tasfiyesi sürecinde Güvence fonu hangi sebeple ve hangi yöntemle kullanılacaktır?... 243 S.197. Özel finans kurumlarının kanunen banka addolunma sının anlamı ve sebebi nedir?... 244 Madde 21- İdari suç ve cezalar... 247 S.198. Bankalar hakkında uygulanacak idari para cezalarının özellikleri nelerdir?... 249 Madde 22- Adli suç ve cezalar... 251 S.199. Bankacılık faaliyetlerinin inhisarî niteliğine aykırı davranışın cezaî müeyyidesi nedir?... 251 XIV
Bankalar Kanunu Şerhi S.200. Mevduat sahiplerinin mevduatlarını geri almalarını kasıtlı olarak engellemek suçunun nitelikleri nelerdir?... 252 S.201. Banka görevlileri için zimmet suçunun kapsamı nedir?... 253 S.202. Bankaların itibarını kırma fiilinin suç sayılmasının sebebi nedir?... 254 S.203. Sır saklama yükümlülüğünün ihlali fiilinin suç sayılmadığı haller nelerdir?... 255 S.204. Bankacılık alanındaki adli suçların ve cezaların temel özellikleri nelerdir?... 256 Madde 23- Diğer kanunlara aykırılıklar... 259 S.205. T.C. Merkez Bankasının bankacılık faaliyetleri ile ilgili yetkileri nelerdir?... 259 S.206. Diğer kanunlarda eski Bankalar Kanununa yapılan atıfların yeni kanunun hangi hükmüne yapıldığı nasıl belirlenecektir?... 260 Madde 24- Kovuşturma usulü ve para cezalarının tahsili... 261 S.207. Bankacılık suçlarında Cumhuriyet Savcılarının kendiliğinden kovuşturma başlatamamasının sebebi nedir?... 261 S.207.a. Ceza yargılamasında ihtisas mahkemelerinin görevlendirilme sebebi nedir?... 262 S.208. İlgili kuruluşların dava açma hakkının saklı tutulmasının sebebi ve anlamı nedir?... 263 S.208.a. Cumhuriyet savcılarının kovuşturma yönteminin özellikleri nelerdir?... 264 S.209. Zimmet suçundan mahkumiyetlerde infaz indiriminden yararlanmanın şarta bağlanmasının nedeni nedir?... 265 S.210. Para cezalarında banka tüzel kişisinin sorumluluğu nedir?... 266 S.211. Yönetim ve denetimine müdahale edilen bankalara atanan yöneticilerin hukuki ve cezai sorumluluğunun sınırı nedir?... 267 S.212. Bankalara müdahale aşamalarında görevlendirilen bilirkişilerin çalışma şeklinin özel kurallara bağlanmasının sebebi nedir?... 268 Madde 25- Kaldırılan ve değiştirilen hükümler... 269 S.213. Merkez Bankası bünyesinde faaliyet gösteren Risk Merkezinin niteliği ve amacı nedir?... 270 Ek Maddeler... 271 S.213.a.Tasfiyeye tabi tutulan bankalardaki mevduat miktarı nasıl belirlenir?... 273 S.213.b. Zorunlu tasfiyeye tabi tutulan bankaların mevduat borçlarını ödeyen TMSF.nun ilgililere rücu hakkı var mıdır?... 274 S.213.c. Zorunlu tasfiyeye tabi tutulan bankaların yöneticilerinin ve büyük ortaklarının sorumluluklarını teminat altına almak için hangi düzenlemeler yapılmıştır?... 275 S.213.d. Fonun ve Hazinenin banka tasfiyelerinden doğan alacaklarında zamanaşımı süresi nedir?... 276 Geçici Maddeler:... 279
Doç. Dr. Ahmet Battal Madde 26- Yürürlük... 287 Madde 27- Yürütme... 287 Bankalar Kanununu değiştiren 4491 Sayılı Kanunun Diğer Mevzuata İlişkin Maddeleri, Geçici Maddeleri ile Yasama ve Yürütmeye İlişkin Maddeleri... 288 S.214. Merkez Bankasının, mali durumu bozulan bankayı kendi kaynakları ile desteklemesinin sebebi nedir?... 288 Bankalar Kanununu değiştiren 4672 Sayılı Kanunun Geçici Maddeleri ile Yasama ve Yürütmeye İlişkin Maddeleri... 290 Bankalar Kanununu Değiştiren 5020 Sayılı Kanunun 29 uncu ve Geçici Maddeleri ile Yasama ve Yürütmeye İlişkin Maddeleri... 292 XVI
Bankalar Kanunu Şerhi B İ B L İ Y O G R A F YA Akipek, Şebnem, Türk Hukuku ve Mukayeseli Hukuk Açısından Tüketici Kredisi, Ankara-1999 Altay, Anlam, 4672 Sayılı Kanunun Bankaların Yeniden Yapılandırılmasına ve Tasfiyesine İlişkin Sistem Üzerindeki etkileri, (Ömer Teoman a 65. Yaş Armağanı) İstanbul-2002 Altop, Atilla, Bankaların Verdikleri Banka Bilgilerinden Dolayı Hukuki Sorumlulukları, İstanbul-1996 Aral, Fahrettin, Türk Borçlar Hukukunda Takas, Ankara-1994 Arkan, Sabih, Ticari İşletme Hukuku, Ankara 2001 Arslan, İbrahim, Anonim Şirketlerde Yönetim Yetkisinin Sınırlandırılması, Konya-1994 Atasoy, Ömer Adil, Anonim Ortaklıkların Denetlenmesine Hakim Olan Esaslar ve Türk Hukukunda Denetleme Organının Görevleri, Eskişehir-1984 Ayoğlu, Tolga, Bankalar Hukukunda Mali Yapının Bozulması Kavramı ve Mali Yapısı Bozulan Bankaların Temettü Avansı Müessesesinden Yararlanma İmkanı, (Ömer Teoman a 65. Yaş Armağanı) İstanbul-2002 Avrupa Topluluğunda Banka Hukuku, Altıncı Avrupa Hukuku Haftası, Bankalar Birliği Yayınları, İstanbul-1992 Battal, Ahmet, Bankalarla Karşılaştırmalı Olarak Hukuki Yönden Özel Finans Kurumları, Ankara-1999 (Battal, ÖFK) Battal, Ahmet, Güven Kurumu Nitelendirmesi Işığında Bankaların Hukuki Sorumluluğu, Ankara-2001 (Battal, Banka) Battal, Ahmet, Hukukun Temel Kavramları, Ankara-2001 Battal, Ahmet, Yeni Bankalar Kanununa Göre Özel Finans Kurumlarının Hukuki temeli ve Bankacılık Sistemi İçindeki Yeri, (Türkiye de Özel Finans Kurumları, Albaraka Kültür Yayınları,) İstanbul-2000 (Battal, Yeni Bankalar Kanunu)
Doç. Dr. Ahmet Battal Bilge M. Emin, Bankalar Kanununun 14. Maddesine Göre Bankalar Hakkında Tedbir Alınmasını Gerektiren Durumlar ve Öngörülen Tedbirler, Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi, C. IV, S. 1-2 Bilge, Mehmet Emin, Ticaret Sicili, İstanbul-1999 Çeker, Mustafa, Anonim Ortaklıkta Oy Hakkı ve Kullanılması, Ankara- 2000. Çolak, Nusret İlker, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve ABD Örneği, Ankara-2003 Çolak, Ömer Faruk, Yiğidim, Aslan, Türk Bankacılık Sektöründe Kriz, Ankara-2001 Donay, Süheyl, Meslek Sırrının Açıklanması Suçu, İstanbul-1978. Erdoğan, Niyazi, Dünya ve Türkiye de Finansal Krizler, Türk Bankacılık Sektöründe Yeniden Yapılandırma Uygulamaları, Kamu Bankaları Deneyimi, Ankara-2002 Eren, Kasım, Avrupa Birliğinde ve Türkiye de Bankacılık, İstanbul-1996 Erez, Mesut, Bankalar Sistemi ve Devlet Kontrolü, Ankara-1975 Erman, Sahir, Bankacılık Suçları, İstanbul-1984 Helvacı, Mehmet, Anonim Ortaklıkta Yönetim Kurulu Üyesinin Hukuki Sorumluluğu, İstanbul-2001 Kaplan, İbrahim, Banka Sözleşmeleri Hukuku, C. 1, Ankara-1996 Karacan, Ali İhsan, Mali Piyasalar Üzerine Denemeler, İstanbul-2002 Karahan, Sami, Anonim Şirketlerde Tasfiye, Konya-1998 Karayalçın, Yaşar, Muhasebe Hukuku, Ankara-1988 Kayar, İsmail, Anonim Ortaklıkta Mali Durumun Bozulması ve Alınacak Tedbirler, Konya-1997 Kendigelen, Abuzer, Anonim Ortaklıklarda Yönetime Katılma Haklarında İmtiyaz, İstanbul-2000 XVIII