T.C. ÇEVRE VE ORMAN BAKANLIĞI VİZE ORMAN İŞLETME MÜDÜRLÜĞÜ VİZE NİN FLORA VE VEJETASYONU Hazırlayan Dr. Necmettin GÜLER Vize 2013
ÖZET Vize ilçesindeki doğal çiçekli bitki ve eğreltilerinin saptanması ile ilgili araştırma 25 Mart-05 Mayıs 2013 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Floristik çalışmalar daha önce yapılan çalışmaların incelenmesi, Herbaryumlardaki kayıtların incelenmesi (İSTE ve EDTU) ve arazi çalşmalarından oluşmuştur. Elde edilen veriler değerlendirilerek alanın flora ve vejetasyonu belirlenmiştir. Zaman kısıtlaması nedeniyle sadece belirli alanlarda 3 gün arazi çalışması yapılmıştır. Bölgede daha önceden yapılmış çalışmalar ve 2 büyük projenin verileri (Biyolojik Çeşitlilik ve Doğal Kaynak Yönetimi (GEF II) ve Yıldız Dağları Biyoçeşitliliğin Doğal Kaynakların Korunması ve Sürdürülebilir Gelişimi Projesi) bu çalışmada kullanılmıştır. Flora araştırmaları sırasında saptanan önemli bulgular aşağıda özetlenmiştir: Floristik çalışmalarda yapılan arazi çalışmaları, literatür ve Herbaryum kayıtlarından elde edilen veriler değerlendirildiğinde; 88 familyadan, 724 vasküler bitki taksonunun yetiştiği saptanmıştır. Bunlardan 11 i endemik, 6 sı Bern Sözleşmesi Ek Liste I de yer alan toplam 46 nadir tür bulunmaktadır. CITES Ek liste II de yer alan bitkilerden 23 ü bölgede bulunmaktadır. Ayrıca 20 korunması gereken habitat bulunmaktadır.
1. GIRIŞ Trakya, Türkiye nin Avrupa kıtasında yer alan bölümü küçük bir kısmıdır ve 23.500 km 2 lik yüzölçümüne sahiptir. Marmara Denizinin kuzeyine yerleşmiştir, Karadeniz ile istanbul boğazı, Ege denizi ile de Çanakkale boğazı sayesinde bağlantılıdır. Bu iki boğaz ile Avrupa ve Asya kıtaları birbirinden ayrılır, Türkiye nin genel topografyası ile karşılaştırıldığında Trakya alçak bir topografya sahiptir. Bölgenin kuzeydoğusunda yer alan Yıldız Dağları silsilesi (Istranca Dağları) Güneydoğu Bulgaristan a kadar uzanır. Bu sıradağların en yüksek noktası Mahya Dağıdır (1035 m). Bu sıra dağlar Karadeniz ile sınırlanır ve Anadolunun Kuzey Karadeniz Dağlarının alçak yükseltilerini temsil eder. Büyük oranda şist yapısındadır ve orman vejetasyonu ile kaplıdır. Nemli kuzey yamaçları kayın (Fagus orientalis) ormanları ve orman gülü (Rhododendron ponticum) ile kaplıdır. Bölgenin Güneybatısında, Ganos Dağları (Tekir Dağları) ve Koru Dağ (Güneye doğru Gelibolu Yarımadasına doğru devam eder) kızıl çam (Pinus brutia) ormanları ve maki vejetasyonu ile tipik Doğu Akdeniz peyzajı görülür. Daha büyük bir kısmı Ergene nehri ile drene edilen 200 metreden daha alçak hafif dalgalı bir yüzey şekline hakimdir ve neredeyse tamamı tarım alanı haline getirilmiş antropojen step karakterindedir. Trakya Bölgesi zengin bitki örtüsü, büyük bir kısmının yerleşim ve tarım alanı yoğunluğu, kuzeyde bulunan Istranca dağlarının geçmişte relikt alan olarak görev yapması ile son derece önemli fitocoğrafik alanlardan biridir. Avrupa ile Anadolu arasından bir geçit teşkil eden Trakya Bölgesi son derece önemlidir. Türkiye 167 familya, 1320 cins, 9996 tür ve toplamda 11707 taksonla olağanüstü bitki çeşitliliğine sahiptir, ılıman kuşaktaki floristik bakımdan en zengin ülkedir. Bunların % 31.82 i (3649 takson) endemiktir. Trakya bölgesinde 2573 takson ve 62 endemik tür bulunmaktadır. Vize nin de içine bulunduğu Yıldız dağları ise 118 familya, 529 cins, 985 tür ve 1377 takson bulunmaktadır. Bunlardan 15 i endemik 95 nadir takson bulunmaktadır. Vize de ise 98 familya, 394 cins, 708 tür ve 724 takson tespit edilmiştir.
2. MATERYAL VE METOD Araştırma bölgesine yapılan 3 arazi çalışması ile toplanan örnekler, EDTU (Edirne Trakya Üniversitesi Herbaryumu) ve İSTE (İstanbul Eczacılık Fakültesi Herbaryumu) Herbaryumlarında bulunan örnekler çalışma materyalimizi oluşturmuştur. Morfolojik çalışmalar için araziden toplanan bitkinin, genel görünüşü ile birlikte habitatı ve çiçek durumunu göstermek amacıyla fotoğrafları çekilmiştir. Toplanan bitki türlerin tayininde Flora of Turkey and the East Aegean Islands vol. 1-11 (Davis 1965-1985; Mill & Kit Tan, 1988; Güner, 2000), Moauntain Flora of Greece (Strid, 1991), Flowers of Greece and the Balkans a Field Guide (Polunin, 1987), Flora Republicae Popularis Bulgaricae vol. 1-8 (Kuzmanov, ordanov, Velčev,1963-1989), Flora of Iranica (Rechinger, 1972-1999), Flora of U.S.S.R. vol. 1-30 (Komarov et al. 1933-1964), Flora Europaea vol. 1-5 (Tutin et al., 1963-1993), Drawing of British Plants vol. 1-30 (Ross-Craig, 1951-1974) gibi ülke floraları ve monograflar kullanılmıştır. Karşılaştırma materyali olarak Edirne Trakya Üniversitesi Herbaryumu (EDTU), İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Herbaryumu (ISTE) ve İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Herbaryumu (ISTF) örnekleri kullanılmıştır. Türkçe isimleri Türkiye Bitkileri Listesi-Damarlı Bitkiler (Güner ve ark. 2012) e göre verilmiştir. Alanın vejetasyonu, endemik ve nadir bitkileri ile tehlike kategorileri, CITES listesinde yer alan türler, alanda görülen türlerin listesi sonuçlarda verilmiştir. Ayrıca Bölgede görülen bazı bitkilerin resimleri, Önemli ağaç ve çalıların listesi ve Önemli bazı geofitlerin listesi ayrı ekler olarak verilmiştir. 3. SONUÇLAR Çalışma sonucu yapılan arazi ve literatür çalışmalarında Vize ilçe sınırları içinde yapılan çalışmada elde edilen literatür ve arazi bilgileri 4 başlık altında toplanmıştır. 3.1. ALANIN VEJETASYONU Araştırma bölgesi Yıldız dağlarının yüksek kesimlerinden başlayarak Kuzey- Kuzeybatı istikametinden Doğu-Güneydoğu yönüne doğru alçalarak devam eder. Yükselti yüksek kesimlerde 900 m nin üzerindedir ve bu alanlar nemli ormanlarla
kaplıdır. Araştırma Bölgesi kuzeyde Nemli ormanlar ve Kuru ormanlar güneyinde ise Antropojen Step Sahası olması nedeniyle de son derece önemlidir. Bunun yanı sıra Karadeniz kıyıları boyunca uzanan Kumullar ve yer yer sulak alanlar ve Longos ormanları ile 100-150 m yükseltiye kadar yükselen Pseudo-maki bölgenin bitki örtüsünü oluşturur. Bu özellikleriyle Vize, Trakya vejetasyonunun tamamını yansıtır. Şekil 1. Alanın vejetasyonu 3.1.1. Nemli Ormanlar Nemli ormanlar sahasında rendzinalar, kireçli kahverengi, kestane renkli topraklar ve hatta vertisoller görülmekte olup, yıllık ortalama sıcaklık 10-12 o C arasındadır. Yıllık ortalama yağış ise 800-1400 mm arasındadır. Genel olarak vejetasyon devresinde kurak aylar mevcuttur. Orman altı flora fakirdir. Nispeten higrofit karakterde olan ağaçlar yaygın durumdadır. Araştırma bölgesinin kuzey ve kuzey batı kısımlarında görülmektedir. Sergen nin kuzeyinden başlayan ve 500-600 m ve üzerlerini kaplayan nemli ormanlar kuzeye doğru 100 m lere Kızılağaç-Sivriler civarlarına kadar iner.
Istranca dağlarının 100 m yüksekliğe ulaşan kuzey yamaçları ile 500-600 m ye kadar olan güney yamaçlarında F. orientalis ormanları yaygındır. Kayın ormanları Istrancaların genel doğrultusu olan KB-GD yönünde uygun olarak Bulgaristan sınırı civarından İğneada güneyinde Panayır deresi kabul havzasına kadar devamlı bir şerit halinde uzanır. Istrancaların kuzey yamaçlarında hakim olan kayınlar sahile doğru 250-300 m ye kadar devam eder. Buradan da sahile doğru da bulunan kayın ormanları dâhilinde Quercus petraea (Mattuschka) Liebl. (sapsız meşe) kayın ormanları içerisinde adacıklar halinde bulunur. Istranca dağları üzerindeki nemli ormanlar sahasındaki yaprağını döken ormanlar esas itibarıyla Fagus orientalis Lipsky. (doğu kayını) ile karakterize edilir. Bununla birlikte bu nemli ormanlar sahasında çeşitli türde meşe birlikleri vardır. Bu ormanların diğer önemli bir özelliği Rhododendron ponticum L. (orman gülü) ve Ilex colchica L. (çoban püskül) ile temsil edilen zengin bir orman altı florasına sahip olmalarıdır. Istrancalar üzerindeki ormanlar Trakya nın en mükemmel şekilde oluşmuş ormanlarıdır. Bu ormanları oluşturan ağaçların cüsseleri geniş ve boylarda 25-50 m civarındadır. Yüksek Istranca dağlarının güney doğusundan kaynağını alıp Kıyıköy de denize dökülen akarsuların açmış oldukları vadiler boyunca kayın bulunmaz. Bu saha hâkim meşe türü olan Q. petraea (Sapsız meşe), Q. frainetto Ten. (Macar meşesi) ve Q. cerris L. (saçlı meşe) tarafından kaplanmıştır. Ancak kayın ormanları Kıyıköy güney batısındaki Bahçeköy ile Terkos gölü batısındaki Karacaköy arasında kalan 100-500 m yüksekliğindeki tepelerde tekrar ortaya çıkmaktadır ve bu tepelerin kuzeyini kaplamaktadır. Kayın ormanları içerisinde Cornus mas L. (kızılcık), Sorbus torminalis (L.) Crantz (üvez), Acer campestre L. (Akçaağaç), Corylus avellana L. (Fındık), Mespilus germanica L. (Muşmula) ve Prunus spinosa L. (güvem) karışmaktadır. Yıldız dağları nemli orman alanının hâkim unsurunu oluşturan kayın ormanlarının alt florasının esas itibariyle higrofit karakterdeki R. poncticum ile I. colchica dan ibaret sık bir orman altı florası ile kaplıdır. Yer yer bunların arasına Daphne pontica da katılır. Ancak kayın ormanına Q. petraea birlikleri katılmaktadır. Bu sahanın etek kesimlerinde meşe ve gürgen ormanları geniş yayılış göstermektedir.
Kuzey yamaç boyunca 300 m den sahile doğru olan kuşak meşelerle kaplıdır, yine bu kuşakta 0-150 m arası pseudomaki toplulukları hakim duruma geçer. Özellikle Sergen nin üst kısımlarında Yıldız dağlarının en yüksek kesimini oluşturan Mahya tepe ve çevresinde kayın tamamen hâkim duruma geçer. Kayın burada optimum gelişme şartlarına sahiptir. R. poncticum orman altı flora olarak hâkim duruma geçer ve kayın gençliği ile mücadele eder. Bu alanda az miktarda da olsa meşe, gürgen, ıhlamur, kızılcık, titrek kavak, kiraz, üvez ve dişbudak karışmaktadır. Bunun dışında alanda tek tek de olasa Batı kayını (Fagus sylvatica), da yer almaktadır. Dere içlerinde ise kızılağaç, çınar yapraklı akçaağaç, dağ akçaağacı ve yer yer söğüt yer almaktadır. Bütun bu özellikler Kadınkule-Çiftekuyular arasında bulunan ve yürüyüş parkuru olarak da kullanılan alanda gözlenebilir. Ayrıca bu alanda Porsuk (Taxsus baccata) ormanından sonra, Porsuk ağaçlarının dere boyunca sayıca az olmasına rağmen, görüldüğü bir diğer alandır. Kayın ormanları güney yamacında 500-600m ye kadar inmektedir, ancak bu yamaçlardaki kayın ormanlarının bileşimine %30-40 nispetinde meşe ve gürgen katılmaktadır. Rhododendron'lar ise az olup bu yamaçlarda 750 m'den aşağıya inmemektedir. Güney yamacında 450 m ye kadar olan kesimindeki ormanlar tamamen tahrip edilmiş ve tarım alanı haline dönmüştür. 450-600 m arasında meşe ve gürgen çalılıkları, 600 m den sonra meşe-gürgen ve kayın karışık ormanları başlar. 700-750 m den sonra şistler üzerinde kayının flora dahilindeki oranı artarak zirveye doğru birlikler teşkil etmektedir. Kuzey yamaç boyunca 300 m ye kadar saf kayın ormanları geniş alanlara yayılır. Bu kesimde orman altı R. poncticum, Daphne pontica, Euphorbia amygdaloides, Hypericum sp., Trifolium sp. ve eğrelti otları ile kaplıdır. Kayın ormanları 200-250 m den aşağı kısımlarda yerini sapsız meşe ormanlarına bırakır. Burada orman gülleri görülmez. Meşeler içersinde Carpinus sp. (gürgen), P. spinosa ve dere içlerinde fındık, kızılağaç ve dağ akçaağacı karışır. Orman altı florada Crataegus monogyna Jacq. ve Ruscus aculeatus L. dikkati çeker. Alt flora genellikle Erica arborea, Calluna vulgaris, Sorbus torminalis, Cistus sp. ve yoğun olarak eğreltilerden oluşur. Özellikle Erica ve Calluna açık alanlarda birlikler oluşturur. Nemli orman alanlarında ot katı ortalama olarak 30 cm kadar bir boya sahip olan otsu bitkilerden meydana gelmiştir. Çok sık bir örtü söz konusu değildir. Örtüş oranı %25 kadardır. Başlıca üyeleri: Daphne pontica, Trachystemon orientalis, Galium
palustre, Primula vulgaris, Mycelis muralis, Dorycnium graecum, Campanula vulgaris, Lolium perene, Conium maculatum, Plantago lagopus, Verbena officinalis, Agrostis stolonifera, Euphorbia stricta gibi bitkilerdir. Sarılıcı bitkilerden Hedera helix ve Calystegia sylvatica'da bu vejetasyonda; ağaç, ağaççık ve çalı katında sarılıcı bitkiler olarak bulunurlar. Bu bitkilere dere içlerinde Clamatis sp., Humulus lupulus ve Periploca graeca katılır. Yükseltinin azalmasıyla Q. petraea ve Q. fraineto ormanları artar. Q. frainetto ormanları, ortalama yükseltisi l50-200 m olan tepeler üzerinde yer yer boyları 15-20 m ye ulaşan mükemmel birlikler oluşturur. 3.1.2. Longos Ormanları Derelerin Karadenize dökülen yerlerinde Longos denilen özel tipte bir orman yer alır. Trakya da en iyi korunmuş longoz ormanları İğneada ve civarında yer alır. Bölgedeki en önemli longoz ormanı Saka Longozu dur. Longoz ormanları, İğneada'nın doğusunda ve güneyinde olmak üzere iki alan dâhilinde kıyı kumulları gerisinde kıyı kordonları ile ağızları tıkanarak göl ve bataklık haline dönüşmüş eski vadi yataklarında bulunan çok özel bir orman tipidir. Longoz ormanında arazi oldukça düz olup, eğim yok denecek kadar azdır. Bölgede bulunan göller denizden ince bir kum şeridi ile ayrılmıştır. Bölgeye ilkbaharda düşen oldukça fazla yağmurlardan sonra söz konusu bölgede Istranca Dağlarından getirdiği sularını bu göllere boşaltan bu suların taşmalarına bağlı olarak göller de yükselmekte ve iç kesimlere doğru kabarmaktadır. Baskın ağaç türü Fraxinus angustifolia subsp. oxycarpa dır. Diğar ağaç türleri Carpinus orientalis, C. betulus, Q. robur, Alnus glutinosa, Acer campestre ve A.pseudoplatanus'dur. ayrıca Ulmus leavis, Salix sp. ve Populus sp. gibi higrofit karakterli bitkilerde yer yer bulunmaktadır. Longosların bir diğer önemli özlliği tropikal orman görüntüsü oluşturmalarıdır. Bu yüzden bol miktarda sarılıcı bitki yer almaktadır. Bunlar arasında odunsu taksonlardan Hedera helix (orman sarmaşığı), Clematis sp. (akasma) biraz daha az nemli alanlarda, Smilax excelsa (saparna), Peripleca graeca (ipek fidanı) ve Vitis sylvestris (yabani asma) dere kenarları ve nemli yerlerde bol miktarda bulunur. Otsu sarılıcı bitkilerden ise Humulus lupulus (şerbetçi otu), Calystegia sylvatica (bürük), Dioscorea communis (dolangaç) vb. bitkiler yer yer yoğun örtüler oluşturur. Ayrıca
vejetasyonun zayıf olduğu alanlarda Coryllus sp. (fındık), Rubus sp. (böğürtlen), Crataegus sp. (alıç) vb. çalımsı bitkilerle kaplanmıştır. Yer yer orman altında yoğun olarak Ruscus aculeatus toplulukları kaplamaktadır ki bu alanlara girmek zor olabilir. 3.1.3. Kuru Ormanlar Kuru ormanlar sahasında rendzinalar, kireçli kahverengi, kestane renkli topraklar ve hatta vertisoller görülmekte olup, yıllık ortalama sıcaklık 10-12 o C arasındadır. Yıllık ortalama yağış ise 600-800 mm arasındadır. Genel olarak vejetasyon devresinde kurak aylar mevcuttur. Orman altı flora fakirdir. Nispeten kserofit karakterde olan ağaçlar yaygın durumdadır. Kuru ormanlar sahasındaki yaprağını döken ormanların karakteristik ağacı meşedir. Meşeyi takiben gürgen görülürken, karaçam Kıyıköy ün güneyinde yer alır. Kuru ormanlar sahasındaki meşeler seyrek ve orman altı bakımından yoksunken nemli ormanlar sahasındaki meşeler oldukça sık ve zengin orman altı florasına sahiptirler. Meşeler türce zengin olup, buradaki ormanları teşkil eden belli başlı türleri; Q. petraea (sapsız meşe, yaygın), Q. robur (saplı meşe, yaygın), Q. frainetto (macar mesesi, yaygın), Q. cerris, Q. infectoria ve Q. pubescens dir. Ayrıca Sergen-Saray arasıda Carpinus orientalis (doğu gürgeni), nemli orman sahalarında bulunan C.betulus (adi gürgen) birlikleri bulunmakla beraber her gürgen türü, meşe ormanları içinde dağınık olarak yer alırlar. Meşe ormanları içinde Sorbus sp. (üvez), Tilia tomentosa, T. platyphyllos, Fraxinus ornus, Acer campestre ve Pyrus eleagnifolia münferit olarak görülen diğer ağaçlardır. Saray-Vize-Pınarhisar hattının kuzey doğusunda genellile meşe ormanlarından oluşan vejetasyonun türlerini Q. petraea, Q. frainetto ve Q. cerris oluşturur. Bunların arasına yere yer C. orientalis ve F. ornus yoğun olarak girer. Yükselti ve nemin artmasıyla meşeler baskın hale geçerken, nemin azalması ve yükseltinin düşmesiyle C. orientalis, F. ornus ve en önemlisi maki elemanlarının sayısı artar. Yüksek kesimlerde nemli ormanlara yakınlığı nedeniyle yer yer kayın ve diğer nemli orman elemanları görülebilir. Bazı yerlerde bu vejetasyon içinde küçük parçalar içinde çam ağaçlandırma sahaları görülebilir. Dere içlerinde Alnus glutinosa, Coryllus sp., Populus sp.,bol miktarda görülebilir. Meşe ormanlarının alt florasını genellikle Crataegus monogyna, Paliurus spina-christii ve gramineler oluşturur. Güneye doğru meşeler yerini kuzeyde
çok az görülen gürgenlere bırakır. Bu hattın güney batısında ise genellikle gürgen ağırlıklı bir orman vejetasyonu hakimdir ve içlerine daha az oranda meşeler katılır. Ayrıca vejetasyonun içinde bol miktarda maki elemanlarının dahil oldoğuda görülebilir. Maki elemanlarının oranı orman yoğunluğuna göre değişir. Maki elemanlarından Phyllirea latifolia, Juniperus oxicedrus, Pistacia terebinthus ve Cystus sp. türleri olmak üzere Jasminium fruticans ve Paliurus spina-christii ile birlikte meşe-gürgen ormanları arasında görülebilir. Özellikle ormanın ağır tahrip gördüğü alanlarda bunların baskın olduğunu görmek mümkündür. Bu yapı özellikle Vize civarında net olarak görülebilir. Diğer yandan Çilingoz koyu çevresinde ve Kıyıköy güneyinde meşe ormanları, kıyıdan 150 m yükseklikte yerini karaçam (Pinus nigra) topluluklarına bırakır. 3.1.4. Antropojen Step Sahası Esas itibariyle Ergene havzasına tekabül eder. Bu step sahası ormanın tamamen insan eliyle ortadan kaldırılmasıyla meydana gelmiştir. Antropojen step sahasını kuzeyden Istrancaların güney eteğindeki kuru ormanlar, güneyden ise Ganos ve Koru Dağları kuzey eteklerindeki platolarda bulunan kuru ormanlar sınırlar. Antropojen step sahası Çekmeceleri içine alacak şekilde, İstanbul un batısından başlar ve Çorlu, Çerkezköy, Pınarhisar, Kırklareli, Lalapaşa, Edirne, Pehlivanköy, Hayrabolu ve Muratlı arasında yer alan Ergene havzasını tamamen kaplar. Bu geniş alanın büyük bir kısmı bugün ağaçsızdır ve tabii step görünümünü verir. Fakat havza tamamen ağaçsız değildir. Gerek köy koruları, mezarlıklar, tarıma elverişli olmayan dere yataklarında kalan ormanlık alanlar, bir zamanlar buraların ormanla kaplı olduğunu ve bunların insan eliyle yok edildiğinin en kuvvetli delilleridir. Ergene Havzası na karşılık gelen antropojen step sahasında bitki örtüsü, derin balçık ve marnlı topraklar üzerinde gelişmiş halı görünümünde kuru Bromus ve Festuca meralarının bir karışımından ve dağınık karaçalı (Paliurus spina-christii) öbeklerinden oluşur. Alanın bazı yerlerinde meşe ormanlarından kalma relikt topluluklara da rastlanır. Vadi tabanlarında, daha nemli topraklar üzerinde araların da Galanthus nivalis'in bulunduğu çalı toplulukları görülür. Bazı tepelerde asidik killi kumlu topraklar üzerinde gelişmiş asit karakterli meralar, alanın çeşitliliğine katkıda bulunur. OBA bitki örtüsü tiplerinde, parça parça tahrip edilen orman, onun yerine gelişen çalı ve yoğun otlamanın etkisiyle oluşan mera bitki topluluklan gibi birbirini takip eden arazi kullanım
tarihinin izlerini görmek mümkündür. Genel yapı ve floristik özellikleri açısından Ergene Havzası meraları Orta Avrupa'da bulunan alçak arazi Festuco-Brometea meralarıyla pek çok benzerlik taşır. Ilıman yaz sıcaklığı ve orta düzeyde bir yıllık yağış miktarının etkisiyle meydana gelmiş bu tip meralara Türkiye'nin başka bir yerinde rastlanmaz. Kuru ormanlar alanına tekabül eden Pınarhisar- Saray arasında Q. petraea, Q. frainetto ve C. orientalis ormanları yer almaktadır. Bu hattın güneyinde geniş ölçüde tahrip olmuş ve antropojen step karakterindedir. Ayrıca geniş ölçüde tahribe uğrayan ormanlar önemli ölçüde ortadan kaldırılmıştır. Tahribata uğrayan alanlarda çalılar (Paliurus spina-christii) tutunabilmiştir. 3.1.5. Pseudomaki Sahası Genelde Akdeniz ikliminin hakim olduğu yerlerde ve orman tahribinin yoğun olduğu sahalarda ince gövdeli, sert, bazen kenarları dikensi, cilalı herdem yeşil yapraklı 3-4 m. boyları olan çalı görünümlü ya da ağaççık şeklindeki bitki toplulukları maki formasyonu olarak adlandırılır. Bu formasyonu ülkemizde en yaygın olarak Ege, Akdeniz ve Marmara Bölgelerimizde görürüz. Bu bölgelerimizde deniz seviyesinden başlayıp yer yer 600 m'ye kadar olan sahalarda Maki formasyonu yoğun bir şekilde karşımıza çıkar. Bu formasyonun Akdeniz de başlıca türleri Kocayemiş, Sandal, Funda, Mersin, Menengiç, Keçiboynuzu, Pırnal Meşesi, Defne, Akçakesme, Erguvan, Katran ardıcı, Katırtırnağı, Zakkum, Laden, Tesbih tir. Bu türler gerçek Akdeniz ikliminden uzaklaştıkça çeşit bakımından azalmaları yanında karakter bakımındanda değişikliklere (Karadeniz Bölgesinde kışın yapraklarını döken Kızılcık, Geyikdikeni, Böğürtlen, Yabani erik, Yabani elma, Üvez, v.s.) uğrarlar. Bu örtüyede Pseudomaki formosyonu denir. Araştırma bölgesinde daha çok bu formasyon görülür. Bu alanda önemli olan makinin karakter değiştirdiği ve maki elemanları içine yaprak döken elemanların girdiği ve makinin pseudomakiye dönüştüğüdür. Nitekim İstanbul da bu durum açıklığa kavuşmakta ve İstanbul'dan İğneada ya kadar kıyı bölgesi pseudomaki ile kaplanmaktadır. Kuzeye doğru ilerledikçe irtifasını da kaybeder. Gelibolu Yarımadası nda 300-350 m yüksekliğe ulaşan örtü, İstanbul civarında 200-250 m, Terkos civarında 150-200 m, Çilingoz koyu civarında 100-150 m ve İğneada civarında ise 30-40 m ye kadar düşer.
Çilingoz koyu çevresinde ve Kıyıköy güneyinde Abutus sp. (kocayemiş), Philyria latifolia, Erica arborea, E. verticillata, Cistus villosus, C. touricus, C. saviifolius, Juniperus oxycedrus, Calluna vulgaris gibi Akdeniz elemanlarından oluşan maki elemanları görülür. Maki kendini genellikle kıyıya bakan yamaçlar üzerinde 100-150 m ye yükseliğe kadar özellikle orman örtüsünün ortadan kalktığı alanlarda yoğun olarak diğer kesimlerde ise orman altı florası olarak görülür. Yüksekliği koruyarak Pınarhisar-Vize- Saray hattı boyunca genellikle gürgen ağırlıklı veya meşe gürgen ormenlarının arasınada katılır. Yer yer oranın tahrip olduğu alanlarda baskın örtü olarak da küçük alanlarda gözlenebilir. 3.1.6. Kumullar Kıyı kumulları alandaki su basar ormanları ile birlikte çalışma alanının en hassas ekosistemlerini oluşturur. Alan içersindeki kıyı kumulları çevre şartlarından fazlaca etkilenmeden günümüze kadar büyük oranda korunmuş nadir kumul ekosistemlerimizdendir. Endemik bitkilerin büyük bir kısmı bu bölgedeki kıyı kumulları üzerinde yaşamını sürdürmektedir. Bu nedenle en hassas ekosistemini oluşturur. Saka gölü güneyindeki kıyı kumullarının baskın bitkileri Otanthus maritimus, Cionura erecta, Centaurea kilaea, Leymus racemosus subsp. sabulosus, Elymus elongatus subsp. elongatus, Pancratimum maritimum, Ammophila arenaria subsp. arundinace, Teucrium polium, Jurinea kilaea dır. Bu bitkiler ile birlikte alanda seyrek de olsa Silene sangaria, Matthiola fruticosa, Cyperus capitatus Eryngium maritimum, Cakile maritima, Euphorbia peplis, E. paralias, Stachys maritima, Centaurea arenaria, Aurinia uechtritziana, Medicago marina, Polygonum maritimum, Peucedanum obtusifolium, Calystegia soldanella, Jasione heldreichii, Glaucium flavum, Polycnemum verrucosum ve Crambe maritima gibi bitkiler bulunur. Bu bitkilerden Centaurea kilaea ve Silene sangaria endemik; Jurinea kilaea, Peucedanum obtusifolium Aurinia uechtritziana, Centaurea arenaria Crambe maritima, Polycnemum verrucosum ve Pancratimum maritimum endemik olmadığı halde nadir yayılışlı türlerdir. Kıyı kumullarının gerisinde kıyı kumulu-bataklık geçiş zonunda ise Crataegus monogyna, Rubus sanctus, Quercus robur, Fraxinus angustifolia subsp. oxycarpa, Ligustrum vulgare, Ballota nigra, Cornus sanguinea subsp. australis, Coryllus
avellana, Vitis sylvestris, Clematis flammula, Prunus spinosa, Smilax excelsa, Rosa canina, Galanthus nivalis subsp. nivalis, Periploca graeca ve Ulmus glabra gibi bitkiler yayılış gösterir ve dar bir şerit oluşturur. Terkos Gölü-Kasatura arasında yer alan bölgede, sert kuzey rüzgârlarının etkisiyle kumların biriktiği kayalık yamaçlar ve kayalık çukurlarda gelişmiştir. Bu önemli kumul bitki topluluğunda, Alyssum stribrnyi, Anthemis tinctoria ssp. euxina, Artemisia marschalliana, Aurinia uechtritziana, Centaurea kilaea, Festuca beckeri, Isatis arenaria, Jasione montana, Jurinea kilaea, Linaria odora, Linum tauricum ssp. bosphori, Matthiola fruticulosa, Peucedanum obtusifolium, Silene dichotoma ssp. euxina, Silene sangaria ve Verbascum degenii'nin ulusal ve uluslararası ölçekte önemli popülasyonları yer alır. 3.2. ALANDA GÖRÜLEN ÖNEMLI BITKI ALANLARI Türkiyenin 122 Önemli Bitki Alanı (Özhatay et al., 2003) içinde Istranca (Yıldız) Dağları (Sergen ve Kızılağaç ın üst kısımları dahil), İğneada Longozları (Saka Longozu dahil) ve Kasatura ile Terkos birlikte değerlendirilerek 3 Önemli Bitki Alanı olarak verilmiştir. Yıldız Dağları Biyosfer Projesi ile bunlara Tekkaya, Kıyıköy ve Panayır İskelesi ilave edilerek bölgedeki önemli bitki alanı 6 de çıkarılmıştır. ÖBA lar içinde Istranca Dağları, İğneada Longozları ve Kasatura kumullarının Vize sınırları içinde kalan küçük bir bölüm yer almasına rağmen yinede son derece önemlidir. Alanın güneyi Antropjen step sahası olmasına rağmen Trakya nın orta kısmını kaplayan bir diğer ÖBA Ergene Havzası nın sınırlarının Pınarhisar-Lüleburgaz arasındaki Karaağaç deresi ile sınırlandırılması ile ÖBA sınırları dışında bırakılmıştır. Fakat özellikleri ile bu alanın devamı niteliğindedir. Ayrıca Kadınkule-Çiftekuyular arasında bulunan ve yürüyüş parkuru olarak da kullanılan alanda bunlara ilave edilebilir. Bu alan Porsuk (Taxsus baccata) ormanından sonra, Porsuk ağacının münferit bireyler şeklinde görüldüğü bir diğer alan olaması ve ayrıca nemli ormandan kuru ormana geçişin gözlendiği bir kesit olması açısındanda bu vadi son derece önemlidir. 3.3. ENDEMIK, NADIR VE ÖNEMLI TÜRLER VE TEHDIT ALTINDAKI HABITATLAR Vize floarası incelendiğinde 11 endemik, 6 Bern sözleşmesi ek liste I de yer alan tür olmak üzere toplam 46 nadir tür bulunmaktadır. CITES in resmi internet sitesinde yer alan (http://www.cites.org/eng/app/appendices.php#hash4) 12 Haziran 2013
tarihinden itibaren geçerli olan Ek listelerde yer alan Türkiye türleri tablolarda belirtilmiştir. Buna göre bölgede bulunan Galanthus, Cyclamen cinsleri ile Orchidaceae familyasına ait 23 tür bu listelerde yer almaktadır. Ayrıca bölgede 20 korunması gereken tehdit altındaki habitat yer almaktadır. Tablo 1. Bölgede yer alan endemik ve nadir türlerin listesi. Türlerin korunma statüleri ve açıklaması aşağıda metinde verilmiştir. Endemi Bern Ek Tür IUCN CITES k Liste I Acer pseudoplatanus L. Ağaç VU Anacamptis pyramidalis (L.) L.C.M. Richard Çayır bitkisi Ek-II Anemone blanda Schott & Kotschy Çiçekli bitki LC Anemone coronaria L. Çiçekli bitki LC Anemone nemorosa L. Çiçekli bitki VU Anemone ranunculoides L. subsp. ranunculoides Çiçekli bitki EN Anthoxanthum odoratum L. subsp. odoratum Kumul-sazlık EN Asperula littoralis SM. kumul E VU Bromus tectorum L. subsp. lucidus Sales ot VU Centaurea hermanii F. Hermann Kumul E EN Centaurea kilaea Boiss. Kumul E EN Cephalanthera damasonium (Mill.) Druce Çiçekli bitki Ek-II Cephalanthera longifolia (L.) Fritsch Çiçekli bitki Ek-II Cephalanthera rubra (L.) L.C.M. Richard Çiçekli bitki Ek-II Cirsium baytopae Davis et Parris diken E VU Cyclamen coum Miller var. coum BERN LC Ek-II Dactylorhiza saccifera (Brongn.) Soó subsp. saccifera Çiçekli bitki Ek-II Dianthus pinifolius Sibth. & Sm. Çiçekli bitki VU Digitalis viridiflora Lindley Çiçekli bitki NT Epipactis helleborine (L.) Crantz subsp. helleborine Çiçekli bitki Ek-II Erysimum sorgerae Polatschek E CR Euphorbia amygdoloides L. var. robbiae (Turril.) kumul E VU Radcliffe-Smith Ferulago confusa Velen. Çiçekli bitki LC Fragaria viridis L. Çiçekli bitki CR G. x valantinei Beck. notosubsp. subpilcathus (N. Ek-II Zeybek) A.P. Davis Galium octanarium (Klokov) Pobed. VU Geranium lanuginosum Lam. Çiçekli bitki EN Helianthemum aegyptiacum (L.) Miller Kumul olabilir VU Isatis arenaria Azn. E VU Jurinea kilaea Azn. kumul E VU Knautia drymeia Heuffel LC Leucojum aestivum L. subsp. aestivum VU Lilium martagon L. VU Limodorum abortivum (L.) Swartz var. abortivum Ek-II Linum tauricum subsp. bosphori E CR Lychnis viscaria L. NT Neottia nidus-avis (L.) L.C.M. Rrichard Ek-II Onosma thracicum Velen. VU Ophrys apifera Hudson Ek-II Ophrys coriophora L. Ek-II Ophrys holoserica (Burm.f.) Greuter Ek-II
Ophrys mammosa Desf. Ek-II Ophrys morio L. subsp. morio Ek-II Ophrys oestrifera Bieb. subsp. oestrifera VU Ek-II Orchis papilionacea L. var. papilionacea LC Ek-II Orchis purpurea Hudson Ek-II Orchis simia Lam. Ek-II Orchis tridentata Scop. Ek-II Pancratium maritimum L. kumul EN Peucedanum obtusifolium Sm. kumul E VU Platanthera bifolia (L.) L.C.M. Richard Ek-II Platanthera chlorantha (Custer) Reichb. Ek-II Pseudolysimachion orchideum (Crantz) T. Wraber CR Pulmonaria dacica Simonkai NT Pulmonaria obscura Dumort. NT Ranunculus illyricus L. subsp. illyricus Kumul olabilir NT Saxifraga adscendens L. subsp. parnassica (Boiss. & Heldr.) Hayek NT Serapias orientalis (Greuter) H. Baumann subsp. Ek-II orientelis Silene thymifolia Sibth. & Sm. (S.sangaria Coode & kumul Cullen olarak) E BERN VU Silene viridiflora Lindley Kumul LC Vaccinium arctostaphylos L. BERN VU Verbascum banaticum Schrader VU Verbascum bugulifolium Lam. NT Verbascum degenii Hal. E BERN CR Veronica turrilliana Stoj. et Stef. BERN VU Toplam 12 6 46 23 Türlerin korunma statüleri ve açıklaması aşağıda verilmiştir; IUCN The World Conservation Union (International Union ort he Conservation of Nature) Dünya Korunma Birliği (Doğa ve Doğal Kaynakların Korunması için Uluslararası Birlik) 2006. EX: (Nesli Tükenmiş): Kuşkuya yer bırakmayacak delillerle soyu tükenmiş olduğu ispatlanan türler. EW: (Doğal ortamında nesli tükenmiş): Vahşi yaşamda soyu tükenmiş, fakat diğer alanlarda (yetiştirme veya sergileme amaçlı) varlığını sürdüren türler. CR: (Kritik düzeyde tehlikede): Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi had safhada (extreme) olan türler. EN: (Tehlikede): Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi çok büyük olan türler. VU: (Hassas, zarar görebilir): Vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi büyük olan türler. NT: (Neredeyse tehdit altında): Şu anda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte VU, EN veya CR kategorisine girmeye aday olan türler.
LC: (Düşük risk): Yaygın bulunan türler. DD: (Yetersiz veri): Üzerinde yeterli bilgi bulunmayan türler. NE: (Belirlenmedi, değerlendirilmemiş): Şimdiye kadar yukardaki kriterlere uygunluğu değerlendirilmemiş türler. E: (Endemik): Bölgeye has türler. CITES- (Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine İlişkin Sözleşme)- Ülkemizde 20 Haziran 1996 tarhili Resmi Gazetede yayınlanarak, 22 Aralık 1996 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Yaban hayatı ticareti, koruma alında olan ama ticareti engellenemeyen birçok bitki ve hayvan türünün neslini tehlike altına almıştır. CITES, nesli tehlikedeki yabani hayatın uluslararsı ticaretini kontrol edebilmek için kurulmuş uluslararası bir kuruluştur. CITES, nesli tehlikedeki yaban hayatının uluslararası ticaretini kontrol edebilmek için, bu tür alış verişlerde hükümetlerin iznini şart koşan, dünya çapında bir sistem geliştirmiştir. Sözleşme I, II ve III Ek listelere sahip olup bu EK listelerde yer alan türlerin ticaretini belirli esaslara dayandırmaktadır. EK-I listesinde bulunan türlerin ticareti yasaktır. EK-II listesinde bulunan türkerin nesillleri mutlak olarak tükenme tehlikesiyle karşı karşıya olmamakla birlikte, nesillerinin devamıyla bağdaşmayan kullanımları önlemek amacıyla ticaretleri belirli esaslara bağlanmıştır. EK-III listesinde ise taraflardan herhangi birinin aşırı kullanımını önlemek veya kısıtlamak amacıyla kendi yetki alanı içinde düzenlemeye tabi tutlan ve ticaretinin denetime alınmasında diğer taraflar ile işbirliğine ihtiyaç duyduğu belirtilen bütün türleri kapsar. BERN (Bern Sözleşmesi-Bern Convention Convention on the Conservation of European Wild Life and Natural Habitats, Bern 19.ıx.1979). EK - I listesi SPFS ( Strictly Protected Flora Species) kesinlikle korunması gereken Bitki türlerini kapsamaktadır. Türkiye bu sözleşmeye 1984 de dahil olmuştur. Tehlike Altındaki Habitatlar (Bern Sözleşmesi Sonuç Bildirgesi No: 4, 1996): 16.2113 Doğu Karadeniz embriyonik kumulları 16.2124 Doğu Karadeniz beyaz kumulları 16.22B11 Güneybatı Karadeniz sabit kumulları
31.22C Karadeniz Bölgesi Calluna fundalıkları 34.532 Yunanistan ve balkanlarda yetişen kısa boylu ot ve terofit toplulukları, 38.252 Orta Balkanlar-Trakya Mezofil meraları 41.1E121 Istranca Dağları Vaccinium arctostaphylos-doğu kayın ormanları 41.1E122 Istranca Dağları Rhodendron-doğu kayın ormanları 41.2C Güney Doğu Avrupa meşe-gürgen ormanları 41.7371 Trakya akmeşe-dogu gürgeni orman toplulukları 41.76A1 Oksin-Trakya Quercus frainetto-quercus cerris ormanları 41.76A4 Istranca Dağları Quercus petraea ssp. iberica ormanları 41.76A42 Istranca dağları Fagus orientalis-quercus petraea subsp. iberica ormanları 41.76A5 Güney-Doğu Istranca Dağları sıcak seven meşe ormanları 41.H1111 Istanca Dağları kayın-gürgen-ıhlamur ormanları 41.H1112 Istanca Dağları kayın-quercus petraea subsp. iberica ormanları; 41.H21 Trakya meşe-gürgen ormanları 42.66 Karaçam ormanları 44.432 Balkan dişbudak-meşe-kızılağaç ormanları 44.4322 Batı Karadeniz Longoz Ormanları 3.4. ALANIN FLORASI Arazi çalışmaları, literatür ve Herbaryum kayıtlarından elde edilen veriler değerlendirildiğinde; 88 familyadan, 724 vasküler bitki taksonunun yetiştiği saptanmıştır. Bunlardan 11 i endemik, 6 sı Bern Sözleşmesi Ek Liste I de yer alan toplam 46 nadir tür bulunmaktadır. Tespit edilen türlerin gruplara göre dağılımı (Tablo 2) ve listesi (Tablo 3) de verilmiştir. Bölgede görülen bazı bitkilerin resimleri Ek-I de, Önemli ağaç ve çalıların listesi Ek-II de ve Önemli bazı geofitlerin listesi Ek-III de verilmiştir. Tablo 2. Bölgede yer alan türlerin gruıplara göre dağılımları Tür Familya Cins Tür Alttür Varyete Takson Eğreltiler 7 8 12 1-12 Gymnospermler (açık tohumlular) 3 3 3 2-3 Angiospermler (Kapalı tohumlular) 88 383 694 139 49 709 Toplam 98 394 708 142 49 724
Tablo 3. Vize ve Çevresinde tespit edilen türleri listesi, tehlike kategorileri ve Türkçe isimleri. EĞRELTİLER FAMİLYA CİNS TAKSONLAR END. BERN IUCN CITES TÜRKÇE ADI PTERIDACEAE (Baldırıkaragiller) ADIANTUM L. A. capillus-veneris L. Baldırıkara DRYOPTERIDACEAE (Pilunçgiller) DRYOPTERIS Adans. D. filix-mas (L.) Schott Erkek Eğrelti POLYSTICHUM Roth. P. aculeatum (L.) Roth. Sivri piluncu ASPLENIACEAE (Saçakotugiller) ASPLENIUM L. A. adiantum-nigrum L. Kara saçakotu A. onopteris L. Kalkan eğreltisi A. trichomanes L. Saçakotu A. scolopendrium L. Geyikdili ATHYRIACEAE (Yeleğreltisigiller) ATHYRIUM Roth. A. filix-foemina (L.) Roth Yel Eğreltisi EQUISETACEAE (Atkuyruğugiller) EQUISETUM L. E. telmateia Ehrh. Deredoruk DENNSTAEDTIACEAE (Eğreltiler) PTERIDIUM Gled. ex Scop. P. aquilinum (L.) Kuhn. Eğrelti POLYPODIACEAE (Benlieğreltigiller) POLYPODIUM L. P. vulgare L. subsp. vulgare Benli eğrelti P. interjectum Shivas Kaya elverdisi GYMNOSPERMLER (AÇIK TOHUMLULAR) FAMİLYA CİNS TAKSONLAR END. BERN IUCN CITES TÜRKÇE ADI CUPRESSACEAE (Servigiller) JUNIPERUS L. J. oxycedrus L. subsp. oxycedrus Katran ardıcı PINACEAE (Çamgiller) PINUS L. P. nigra Arn. subsp. pallasiana (Lamb.) Holmboe Karaçam TAXACEAE (Porsukgiller) TAXUS L. T. baccata L. Porsuk ANGIOSPERMLER (KAPALI TOHUMLULAR) FAMİLYA CİNS TAKSONLAR END. BERN IUCN CITES TÜRKÇE ADI ADOXACEAE (Mürvergiller) SAMBUCUS L. S. ebulus L. Mürver otu S. nigra L. Ağaç mürver ALISMATACEAE (Kurbağakaşığıgiller) ALISMA L. A. lanceolatum With. Kurbağakaşığı AMARANTHACEAE (Horozibiğigiller) AMARANTHUS L. A. retroflexus L. Tilkikuyruğu ATRIPLEX L. A. tatarica L. Unluca CHENOPODIUM L. C. album L. subsp. albüm Aksirken SALSOLA L. S. tragus L. Kum döngelesi AMARYLLIDACEAE (Nergisgiller) ALLIUM L. A. amethystinum Tausch Ege soğanı A. atroviolaceum Boiss. Lifli körmen A. guttatum Steven subsp. guttatum Benli soğan
FAMİLYA CİNS TAKSONLAR END. BERN IUCN CITES TÜRKÇE ADI A. longispathum F. Delaroche Kılıç soğanı A. paniculatum L. subsp. fuscum (Waldst. & Kit.) Arc. Mor sürüsalkım A. paniculatum L. subsp. paniculatum Sürüsalkım A. scorodoprasum L. subsp. rotundum (L.) Stearn Deli pırasa A. siculum Ucria subsp. dioscoridis (Sm.) K. Richt. Sultan sarımsağı GALANTHUS L. G. x valantinei Beck. notosubsp. subpilcathus (N. Ek-II Zeybek) A.P. Davis Melez kardelen LEUCOJUM L. L. aestivum L. subsp. aestivum VU Gölsoğanı PANCRATIUM Dill. ex L. P. maritimum L. EN Kum zambağı ANACARDIACEAE (Menengiçgiller) COTINUS Mill. C. coggygria Scop. Boyacı sumağı PISTACIA L. P. palaestina Boiss. Çöğre P. terebinthus L. subsp. terebinthus Menengiç RHUS L. R. coriaria L. Sumak APIACEAE (Maydanozgiller) AEGOPODIUM L. A. podagraria L. Keçiayağı AETHUSA L. A. cynapium L. İt kişnişi ANTHRISCUS Pers. A. nemorosa (Bieb.) Sprengel Peçek APIUM L. A. nodiflorum (L.) Lag. Bendik BUPLEURUM L. B. rotundifolium L. Soluk şeytanayağı B. flavum Forssk. Sarı şeytan CAUCALIS L. C. platycarpos L. Kavkal CHAEROPHYLLUM L. C. byzantinum Boiss. Hılakotu CONIUM L. C. maculatum L. Baldıran CRITHMUM L. C. maritimum L. Deniz teresi DAUCUS L. D. carota L. Yabani havuç D. carota L. subsp. maritimus (Lam.) Batt. ERYNGIUM L. E. campestre L. var. campestre Kırsenet E. campestre L. var. virens Link. Yer kestanesi E. maritimum L. Kum boğadikeni FERULAGO Koch F. confusa Velen. LC Günlükotu F. thirkeana (Boiss.) Boiss. Sarıçakşır FOENICULUM Mill. F. vulgare Mill. Rezene HEPTAPTERA Margot & Reut. H. triquetra (Vent.) Tutin Üçgen çakşır HERACLEUM L. H. humile Sm. Kaya öğrekotu LASER Borkh. ex G. Gaertn. L. trilobum (L.) Borkh. Kefe kimyonu OENANTHE L. O. silaifolia Bieb. Attohumu ORLAYA Hoffm. O. daucoides (L.) Greuter Dilkanatan O. grandiflora (L.) Hoffm. Koca dilkanatan
FAMİLYA CİNS TAKSONLAR END. BERN IUCN CITES TÜRKÇE ADI PEUCEDANUM L. P. obtusifolium Sm. E VU Kıyı kerevizi PHYSOSPERMUM Cusson P. cornubiense (L.) DC. Kızbara SANICULA L. S. europaea L. Sanikel SCANDIX L. S. pecten-veneris L. Zühretarağı SMYRNIUM L. S. perfoliatum L. Sarıkörek TORILIS Adans. T. nodosa (L.) Gaertner Boncuklu dercikotu TRINIA Hoffm. T. glauca (L.) Dum. Üç çatalotu TURGENIA Hoffm. T. latifolia (L.) Hoffm. Karaheci APOCYNACEAE (Zakkumgiller) APOCYNUM L. A. venetum L. subsp. sarmatiense Pembekız CIONURA Griseb. C. erecta (L.) Griseb. Babrik PERIPLOCA L. P. graeca L. var. graeca Gariplerurganı VINCETOXICUM Wolf V. hirundinaria Medicus Kuş gavurbiberi AQUIFOLIACEAE (Işılgangiller) ILEX L. I. colchica Pojark. Işılgan ARACEAE (Yılanyastığıgiller) ARUM L. A. elongatum Steven Yılancücüğü A. maculatum L. Yılanekmaği A. orientale M. Bieb. Yaldıran LEMNA L. L. minor L. Su mercimeği ARALIACEAE (Sarmaşıkgiller) HEDERA L. H. helix L. Duvar sarmaşığı ARISTOLOCHIACEAE (Lohusaotugiller) ARISTOLOCHIA L. A. clematis L. Lohusaotu ASPARAGACEAE (Kuşkonmazgiller) ASPARAGUS L. A. acutifolius L. Tilkişen A. aphyllus L. subsp. orientalis (Baker) P.H. Davis İzmiye MUSCARI Mill. M. armeniacum Leichtlin ex Baker Gavurbaşı M. botryoides (L.) Mill. Müşkürüm M. neglectum Guss. ex Ten. Arapüzümü ORNITHOGALUM L. O. narbonense L. Akbaldır O. pyrenaicum L. Eşek susamı O. sigmoideum Freyn & Sint. Sakarca POLYGONATUM Mill. P. multiflorum (L.) All. Mührüsüleyman PROSPERO Salisb. P. autumnale (L.) Speta Güz sümbülü RUSCUS L. R. aculeatus L. Boiss. Tavşanmemesi R. hypoglossum L. Tavşan kirazı SCILLA L. S. bifolia L. Orman sümbülü ASTERACEAE (Papatyagiller) ACHILLEA L. A. crithmifolia Waldst. & Kit. VU Güzel namusotu A. grandifolia Friv. Akyavşan A. maritima (L.) Ehrend. & Y.P. Guo Çocukotu A. pannonica Scheele Kurpotu ANTHEMIS L. A. cotula L. Hozan çiçeği ASTERISCUS Mill. A. spinosa (L.) Sch.Bip. Dikenotu
FAMİLYA CİNS TAKSONLAR END. BERN IUCN CITES TÜRKÇE ADI BELLIS L. B. perennis L. Koyungözü B. sylvestris Cyr. Nineotu CALENDULA L. C. officinalis L. Aynısafa CARDUUS L. C. acanthoides subsp. acanthoides Saka dikeni C. candicans Waldst. et Kit. subsp. candicans Toptelli C. pycnocephalus L. subsp. albidus (Bieb.) Kazmi Eşek soymacı CARLINA L. C. vulgaris L. Deli domuzdikeni CARTHAMUS L. C. lanatus L. Sarıdiken CENTAUREA L. C. cuneifolia Sm. Kırkdüğme. C. diffusa Lam. Akdüğme C. hermanii F. Hermann E BERN EN Kulindor C. kilaea Boiss. E EN Kiyos düğmesi C. solstitialis L. subsp. solstitialis Çakırdikeni CHONDRILLA L. C. juncea L. Karakavuk CICHORIUM L. C. intybus L. Hindiba C. pumilum Jacq. Dünek CIRSIUM Mill. C. baytopae Davis et Parris E VU Zarif kangal C. vulgare (Savi.) Ten. Yaygın kangal CNICUS L. C. benedictus L. Topdiken CONYZA Less. C. banariensis (L.) Cronquist Çakalotu C. canadensis (L.) Cronquist Selviotu COTA J.Gay ex Guss C. austriaca (Jacq.) Sch.Bip. Babuçça C. euxina (Boiss.) U. Özbek & Vural LC Sarı babuçça C. tinctoria (L.) J. Gay ex Guss. var. tinctoria Boyacı papatyası CREPIS L. C. foetida subsp. rhoeadifolia (Bieb.) Celak Sakarkanak C. zacintha (L.) Babcock Yamaç kıskısı CYANUS Mill. C. segetum Hill Gelin tacı C. triumfettii (All.) Dostál ex Á. Löve Deli kapele DORONICUM L. D. orientale Hoffm. Kaplanotu ECHINOPS L. E. ritro L. Topuz EUPATORIUM L. E. cannabium L. Koyuntırpağı HYPOCHAERIS L. H. radicata L. Dağmarulu INULA L. I. ensifolia L. Kılıç andızotu I. germanica L. Ekin andızotu I. salicina L. Su andızotu JURINEA Cass. J. kilaea Azn. E VU Kilyos moru J. macrocalathia C. Koch Yalı göbeği J. mollis (L.) Reichb. Yaban göbeği
FAMİLYA CİNS TAKSONLAR END. BERN IUCN CITES TÜRKÇE ADI LACTUCA L. L. muralis (L.) Gaertn. Divar marulu L. tatarica (L.) CA. Mey. Yağ marulu LAPSANA L. L. communis L. subsp. intermedia (Bieb.) Hayek Şebrek LEONTODON L. L. crispus Vill. subsp. asper (Waldst. Et Kit.) Röhl. Aslandişi L. tuberosus L. Yumrulu aslandişi MATRICARIA L. M. chamomilla L. var. recutita (L.) Fiori Alman papatyası ONOPORDUM L. O. tauricum Willd. Atdikeni PETASITES Mill. P. hybridus (L.) Gaertner Kabalak SCORZONERA L. S. cretica Willd. SENECIO L. S. aquaticus Hill subsp. erraticus (Bertol.) Matthews Tarla kanaryaotu S. nemorensis L. subsp. nemorensis Koru kanaryaotu S. vernalis Waldst. & Kit. Kanaryaotu S. vulgaris L. Taşakcılotu SILYBUM Adans S. marianum (L.) Gaertner Devedikeni SONCHUS L. S. asper (L.) Hill. subsp. glaucescens (Jordan) Ball. Gevirtlek TANACETUM L. T. balsamitoides Sch.Bip. Marsuvanotu T. corymbosum (L.) Schultz Bip. subsp. cinereum (Gris.) Hayek Boz pireotu T. parthenium (L.) Schultz. Bip. Beyaz papatya TEPHROSERIS (Rchb.) Rchb. T. integrifolia (L.) Holub Ümbülüçiçeği TRIPOLIUM Nees T. pannonicum (Jacq.) Dobrocz. subsp. tripolium (L.) Greuter Bataklık papatyası TUSSILAGO L. T. farfara L. Öksürükotu TYRIMNUS Cass. T. leucographus (L.) Cass. Dulkarıgömleği XERANTHEMUM L. X. cylindraceum Sm. Deli kağıtçiçeği BERBERIDACEAE (Karamukgiller) EPIMEDIUM L. E. pubigerum (DC.) Moren & Decaisne Tekeotu BETULACEAE (Huşgiller) ALNUS Mill. A. glutinosa (L.) Gaertner subsp. glutinosa Kızılağaç CARPINUS L. C. betulus L. Gürgen C. orientalis Mill. subsp. orientalis İstiriç CORYLUS L. C. avellana L. var. avellana Fındık C. colurna L. Türk fındığı BORAGINACEAE (Hodangiller) AEGONYCHON Gray A. purpurocaeruleum (L.) Holub Götaşkesen ANCHUSA L. A. azurea Mill. var. azurea Sığırdili A. officinalis L. Ballağan A. thessala Boiss. Spruner Emmecik CERINTHE L. C. minor L. subsp. auriculata (Ten.) Domac Livarotu CYNOGLOSSUM L. C. officinale Mill. subsp. officinale Gözpıtırağı ECHIUM L. E. vulgare L. subsp. vulgare Engerek otu
FAMİLYA CİNS TAKSONLAR END. BERN IUCN CITES TÜRKÇE ADI MYOSOTIS L. M. arvensis (L.) Hill. subsp. arvensis Kardeşboncuğu M. laxa Lehm. subsp. caespitosa (C.F. Schultz) N. Hylander ex Nordn. Hüthütgözü M. ramosissima Rochel ex Schultes subsp. ramosissima Kuşgözü M. stricta Link ex Roemer et Schultes Yitik unutmabeni NONEA Medik. N. atra Griseb. Bağ sormuğu ONOSMA L. O. thracicum Velen. VU Evren emcek PULMONARIA L. P. dacica Simonkai NT Yorgancık P. obscura Dumort. NT Kara yorgancık SYMPHYTUM L. S. tuberosum L. subsp. nodosum (Schur) Soó Şiş tomara TRACHYSTEMON D.Don T. orientalis (L.) G. Don. Kaldirik BRASSICACEAE (Turpgiller) ALLIARIA Heist. ex Fabr. A. petiolata (Bieb.) Cavara & Grande Sarımsak hardalı ALYSSUM L. A. alyssoides (L.) L. Deliotu A. trichostachyum Rupr. Sülün kevke AURINIA Desv. A. uechtritziana (Bornm.) Cullen & Dudley BERN VU Kum incisi BARBAREA W. Aiton B. vulgaris R.Br. subsp. vulgaris Nicarotu CAKILE Mill. C. maritima Scop. Kumteresi CAPSELLA Medik. C. bursa-pastoris (L.) Medik. Çobançantası CARDAMINE L. C. bulbifera (L.) Crantz. Dişlikök C. hirsuta L. Kıllı kodim C. penzesii Ancev & Marhold Piçik ERYSIMUM L. E. sorgerae Polatschek E CR Ece zarifeotu HESPERIS L. H. macedonica Adamovic EN İskender yıldızı H. matronalis L. subsp. matronalis Akşam yıldızı ISATIS L. I. arenaria Azn. E VU Kelebekotu LEPIDIUM L. L. draba L. Diğnik MARESIA Pomel M. nana (DC.) Batt. Yanalot MATHIOLA Aiton M. fruticulosa (L.) Maire subsp. fruticulosa NT Kum şebboyu M. incana (L.) R. Br. Şebboy RAPHANUS L. R. raphanistrum L. Eşek turpu RORIPPA Scop. R. sylvestris (L.) Besser subsp. sylvestris Çakandura R. thracica (Gris.) Fritsch VU Tüylü düzbağa BUTOMACEAE (Bataklıkgülügiller) BUTOMUS L. B. umbellatus L. Bataklıkgülü CAMPANULACEAE (Çançiçeğigiller) ASYNEUMA Griseb. & Schenk. A. limonifolium (L.) Jachen subsp. limonifolium Tavşanekmeği CAMPANULA L. C. lingulata Waldst. & Kit. Kıllı çançiçeği C. macrostachya Waldst. & Kit. Peker çanı C. persicifolia L. Zarif çıngırak
FAMİLYA CİNS TAKSONLAR END. BERN IUCN CITES TÜRKÇE ADI C. rapunculus L. var. lambertiana (A. DC.) Boiss. Sidikli çançiçeği C. rapunculus L. var. rapunculus Frenk salatası C. trachelium L. subsp. athoa (Boiss et Heldr.) Hayek Kovan çanı JASIONE L. J. heldreichii Boiss. & Orph. subsp. heldreichii Gökçeçiçek LEGOSIA Durande L. pentagonia (L.) Thellung Kadınaynası CANNABACEAE (Kenevirgiller) HUMULUS L. H. lupulus L. Şerbetçiotu CELTIS L. Celtis australis L. Çitlenbik CAPRIFOLIACEAE (Hanımeligiller) DIPSACUS L. D. laciniatus L. Fesçitarağı KNAUTIA L. K. degeni Borbas ex Formanek Has eşekkulağı K. drymeia Heuffel LC Velika kulağı K. macedonica Griseb. Lal eşekkulağı LONICERA L. L. etrusca Santi var. etrusca Dokuzdon L. etrusca Santi var. hispidula Boiss. Dokuzdon SCABIOSA L. S. argentea L. Yazı süpürgesi S. atropurpurea L. Mor uyuzotu S. columbaria L. subsp. columbaria var. columbaria Uyuzotu CARYOPHYLLACEAE (Karanfilgiller) ARENARIA L. A. serpyllifolia L. Tarla kumotu CERASTIUM L. C. comatum Desv. Boz boynusotu DIANTHUS L. D. barbatus L. Hüsnüyusuf D. calocephalus Boiss. Güzel karanfil D. giganteus d Urv. Deve karanfili D. leptopetalus Willd. Gece karanfili D. pinifolius Sibth. & Sm. VU Keçi karanfili HOLESTEUM L. H. umbellatum L. Şeytan küpesi MINUARTIA L. M. anatolica (Boiss.) Woron. var. polymorpha Mc Neill Tıstısotu M. glomerata (Bieb.) Degen. Küme tıstıs MOEHRINGIA L. M. trinervia (L.) Clairv. Keleşot MOENCHIA Ehrh. M. mantica (L.) Bertl. Dördüz otu PARONYCHIA Mill. P. argyroloba Stapf. Taşkepekotu PETRORHAGIA (Ser.) Link. P. dubia (Raf.) G. Lopez. & Romo Zarkaranfil P. prolifera (L.) Ball. et Heywood Çerikaranfili SAPONARIA L. S. officinalis L. Sabunotu SCLERANTHUS L. S. perennis L. subsp. dichotomus (Schur.) Nyman Çatal kınavel SILENE L. S. compacta Fischer Kanlıbasıra otu S. conica L. Sivri nakıl S. coronaria Clairv. ex Rchb. Rana nakıl
FAMİLYA CİNS TAKSONLAR END. BERN IUCN CITES TÜRKÇE ADI S. dichotoma Ehrh. subsp. dichotoma Çatal nakıl S. dichotoma Ehrh. subsp. racemosa (Otth.) Graebn. & P. Graebn.. Çatal nakıl S. euxina Rupr. Yalı nakılı S. italica (L.) Pers. subsp. italica Yuğuşyüreği S. otites (L.) Wibel Sinekkıran S. thymifolia Sibth. & Sm. E BERN VU Istranca nakılı S. viridiflora Lindley LC Dilli nakıl S. viscaria (L.) Jess. NT Gül nakıl S. vulgaris (Moench.) Garcker var. vulgaris Ecibücü SPERGULARIA (Pers.) J. & C. Persl S. marina (L.) Gris. Sahil remilotu STELLARIA L. S. holostea L. Urgancık S. pallida (Dumort.) Piré Kuşmak VACCARIA Medik. V. hispanica (Mill.) Rauschert Ekin ebesi CELASTRACEAE (İğağacıgiller) EUONYMUS L. E. latifolius (L.) Mill. subsp. latifolius İğağacı CISTACEAE (Ladengiller) CISTUS L. C. creticus L. Laden C. parviflorus Lam. Domuz karağanı C. salviifolius L. Kartli HELIANTHEMUM Adans. H. aegyptiacum (L.) Mill. VU Ak güngülü H. nummularium (L.) Mill. subsp. nummularium Güngülü H. oelandicum (L.) DC. Subsp. incanum (Wilk.) G. Tüylü güngülü Lopez TUBERARIA (Dunal) Spach T. guttata (L.) Fourr. Karagözgülü COLCHICACEAE (Acıçiğdemgiller) COLCHICUM L. C. bivonae Guss. Öküzoğlan CONVOLVULACEAE (Tarlasarmaşığıgiller) CALYSTEGIA R. Br. C. soldenalla (L.) R. Br. Kum sarmaşığı C. sylvatica (Kit.) Griseb. Bürük CONVOLVULUS L. C. arvensis L. Tarla sarmaşığı C. lineatus L. Top yayılgan CUSCUTA L. C. epithymum Murray Cinsaçı CORNACEAE (Kızılcıkgiller) CORNUS L. C. mas L. Kızılcık C. sanguinea L. Kiren CRASSULACEAE (Damkoruğugiller) HYLOTELEPHIUM H. Ohba H. telephium (L.) H. Ohba Mandakulağı SEDUM L. S. pallidum Bieb. Koyunörmece UMBILICUS DC. U. luteus (Huds.) Web & Berthel. Sarı göbekotu U. rupestris (Salisb.) Dandy Göbekotu CUCURBITACEAE (Kabakgiller) ECBALLIUM A. Rich. E. elaterium (L.) A.Rich. Eşek hıyarı
FAMİLYA CİNS TAKSONLAR END. BERN IUCN CITES TÜRKÇE ADI CYPERACEAE (Hasırotugiller) BOLBOSCHOENUS (Asch.) Palla B. maritimus (L.) Palla var. maritimus Sandalyesazı CAREX L. C. extensa Good. Uzun ayakotu C. flacca Schreber subsp. erythrostachys (Hoppe) Holub Yanık çayırsaçı C. pallescens L. Soluksaparna C. remota L. subsp. remota Nazlısaparna SCHOENOPLECTUS (Rchb.) Palla S. tabernaemontanii (C.C. Gmelin) Palla Ayna semerotu SCIRPOIDES Seguier S. holoschoenus (L.) Sojak subsp. holoschoenus Vurla CYTINACEAE (Yernarıgiller) CYTINUS L. C. hypocistis L. subsp. orientalis Wettst. İnekmemesi C. ruber (Fourr.) Fritsch. Yernarı DIOSCOREACEAE (Dolanbaçgiller) DIOSCOREA L. D. communis (L.) Caddick & Wilkin Dolanbaç ERICACEAE (Fundagiller) ARBUTUS L. A. unedo L. Kocayemiş ERICACEAE (Fundagiller) CALLUNA Salisb. C. vulgaris ( L. ) Hull. Süpürge çalısı ERICA L. E. arborea L. Funda RHODODENDRON L. R. ponticum L. Kumar VACCINIUM L. V. arctostaphylos L. BERN VU Likarpa EUPHORBIACEAE (Sütleğengiller) EUPHORBIA L. E. agraria M. Bieb. Sütlengeç E. amygdaloides L. var. amygdaloides Zerana E. amygdoloides L. var. robbiae (Turril.) Radcliffe- Smith E VU Has zerana E. cyparissias L. Servi sütleğen E. glareosa Pall. ex M. Bieb. Kırım sütleğeni E. oblongata Griseb. var. oblongata Tüylü sütleğen E. paralias L. Kum sütleğeni E. peplis L. Kıyı sütleğeni E. seguieriana Necker subsp. niciciana (Borbas ex Novak) Rech.fil. Ekin sütleğeni E. sequieriana Necker subsp. sequieriana Tasmaotu E. stricta L. Katı sütleğen MERCURIALIS L. M. pernennis L. Köpekmarulu FABACEAE (Baklagiller) AMORPHA L. A. fruticosa L. Çivitağacı ANTHYLLIS L. A. vulneraria L. subsp. praepropera (Kerner) Bornm. Süslü çobangülü ASTRAGALUS L. A. glycphyllos L. Dev geven BITUMINARIA Heist. ex Fabr. B. bituminosa L. Asfaltotu CYTISUS Desf. C. albus Hacq. Ak keçitırfılı C. austriacus L. Koru keçitırfılı