Mersin Balýklarýnýn Beslenmesinde Yað Asitlerinin Önemi

Yunus Araþtýrma Bülteni 2012 (2):17-23 www.sumae.gov.tr/yunus ISSN 1303-4456 Mersin Balýklarýnýn Beslenmesinde Yað Asitlerinin Önemi 1* 2 1 Bilal AKBULUT, Biro JANKA, Ahmet Faruk YEÞÝLSU 1 Su Ürünleri Merkez Araþtýrma Enstitüsü Müdürlüðü, Vali Adil Yazar Cad., Kaþüstü Beldesi, Yomra, Trabzon 2 Research Institute for Fisheries, Aquaculture and Irrigation, P.O.B. 47 H-5541 Szarvas, Hungary. * Sorumlu yazar: Tel.:0 462 341 10 53; Fax: 0462 341 11 52; E-mail: bakbulut@sumae.gov.tr GeliþTarihi:24.02.2012 Kabul Tarihi:27.03.2012 Özet Bu derlemede, mersin balýklarýnýn yetiþtiricilik þartlarýnda yaþamalarý, büyümeleri ve nesillerini devam ettirebilmeleri için beslenmelerinde yað asitlerinin rolü üzerinde durulmuþtur. Mersin balýklarý için henüz ideal bir yem geliþtirilememiþtir. Ülkemizde mersin balýklarýnýn beslenmesinde alabalýk yemleri kullanýlmaktadýr. Mersin balýklarýnýn yemlerinde linoleik (18:2 n-6) ve á-linolenik (18:3 n-3) yað asitlerine ihtiyaç duyduklarý düþünülmektedir. Ancak, et ve havyarda n-3 serisi (EPA ve DHA) bulunabilmesi için, yemlerin de EPA ve DHA bakýmýndan zengin olmasý önerilmektedir. Mersin balýklarýnýn yað asitleri gereksinimleri ile farklý yað kaynaklarý üzerine son yýllarda yapýlan çalýþmalar incelenerek bir bütünlük içinde sunulmaya çalýþýlmýþtýr. AnahtarKelimeler: Besleme, Linolenik, HUFA,mersin balýðý, yað asitleri, Abstract The Importance of Fatty Acids in Nutrition of Sturgeons In this review, we focused on the role of fatty acids in nutrition for the living, growth and to keep the generations of sturgeon in farming conditions. Not yet been developed an ideal feed for sturgeon. Farmer in our country used trout feed for feeding of sturgeon. It is thought that they need linoleic (18:2 n-6) and á-linolenic (18:3 n-3) fatty acids in their diet. However, it is recommended that the feed is also rich in EPA and DHA in order to find n-3 series (EPA and DHA) in their meat and caviar. With examining the recent studies on fatty acids the requirements of the sturgeon and the fatty oil resources is to present a coherent way. Keywords: Fatty acid, feed, Linolenic, HUFA, Sturgeon Giriþ Mersin balýklarý kuzey yarým kürede deniz karaca mersini (Acipenser gueldensteadtii) ve ve iç sularda yaþayan göçmen balýklardýr. Dünya sivriburun mersini (Acipenser stellatus) türleri az üzerinde 27 türü bulunan bu balýklardan çoka sayýda görülmekte, diðer kolon (A. sturio), çoka (Acipenser ruthenus), paddlefish (Polyodon (A. ruthenus) ve þip (A. nudiventris) türlerine spathula) ve göl (Acipenser fulvescens) mersinleri rastlanýlmamaktadýr (Akbulut vd., 2011). denize göç etmezler. Hayatlarýnýn tamamýný tatlý Birçok ülkede olduðu gibi Ülkemizde de sularda geçirirler. Geçmiþte Karadeniz'de 6 mersin mersin balýklarýnýn doðal sularda stoklarý türünün olduðu bildirilmiþtir (Geldiay ve Balýk, azaldýðýndan, mersin balýðý avcýlýðý 1971 yýlýnda 1996; Edwards ve Doroshov, 1989; Çelikkale, yasal olarak sýnýrlandýrýlmýþ ve 1997 yýlýndan 1994; Ustaoðlu ve Okumuþ, 2004). Ancak itibaren de tamamen yasaklanmýþtýr. Ancak bazý günümüzde sadece mersin morinasý (Huso huso), ülkelerde bu balýklarýn gerek ticaretin gerekse de Su Ürünleri Merkez Arastýrma Enstitüsü Müdürlügü, Trabzon

18 Akbulut vd. / Yunus Arþ. Bül. 2012 (2): 17-23 yetiþtiriciliðinin yapýlabilmesi için, doðadan damýzlýk dönemlerinde farklý olmaktadýr (Altan avcýlýðýna belirli kotalar dahilinde izin vd., 1997; Sargent vd., 2002; Turchini vd., 2009). verilmektedir. Bu ülkelerin birçoðunda doðadan Bu derlemede mersin balýklarýnýn beslenyakalanan balýklar kuluçkahanelere taþýnmakta mesinde de son derece önemli rolü olan yað ve üretilen yavrular doðal stoklarýn desteklenmesi asitleri incelenmiþ ve yemlerin hazýrlanmasýnda amacýyla tekrar doðaya salýnmaktadýr. Doðadan kullanýlacak yað asitleriyle ilgili önerilerde yakalanan veya yetiþtiricilik yoluyla elde edilen bulunulmuþtur. mersin balýklarýnýn yumurtalarýndan havyar üretilmektedir. Yað Asitleri Günümüzde 35 ülkede 14 tür mersin balýðý ve bu türlerden elde edilen bir çok hibrit hattýn Hayvansal organizmalarýn baþlýca enerji kültür þartlarýnda üretiminin yapýldýðý bilinmek- kaynaklarýndan biri olan lipidleri oluþturan yað tedir (Bronzi vd., 2011). Yetiþtiricilikte en çok asitleri oldukça önemli görevlere sahiptir. Bu Sibirya mersini (Acipenser baerii) kullanýl- görevler arasýnda, hücre zarlarýnýn yapý taþý olarak maktadýr. Bunu karaca, çoka ve sivriburun iþlev görmesinin yaný sýra birincil enerji kaynaðý, izlemektedir (Fotoðraf 1). yaðda eriyen vitaminleri taþýma, koruyuculuk özelliði, baðýþýklýk sistemini güçlendirici, üremede ve yumurta geliþimindeki roller yer almaktadýr (Aras vd., 2002). Yaðlarýn bir gramýnýn yanmasý sonucu içeriðindeki yað asitlerinin zincir uzunluðuna baðlý olarak Fotoðraf 1. Yetiþtiriciliði yapýlan karaca mersin balýðý ortalama 9.4 kcal brüt enerji vermeleri nedeniyle önemli bir enerji kayaðý olarak deðerlendirilmektedir. Yað asitleri çoðunlukla çift karbon Bu balýklar zeminden çok iyi yem içeren, düz zincirli ve deðiþik zincir uzunluðuna almaktadýr. Bu durum rostrumlarýnýn altýnda sahip organik asitler olarak tanýmlanabilmektedir. bulunan oldukça hassas býyýklarýndan kaynaklan- Yapýlarýndaki çift baðlarýn varlýðýna göre doymuþ maktadýr ve bu býyýklar zemindeki yiyecekleri ya da doymamýþ yað asitleri olarak ikiye ayrýlýrlar kolaylýkla tespit edebilmektedir. Ayrýca uzun ve (Kayahan, 2007). dýþarý uzayan (kontraktil) dudaklarýyla yemlerini Doymuþ yað asitlerine laurik, miristik, zeminden çekerek beslenebilmektedirler palmitik, stearik ve araþidonik asit; çoklu (Dettlaff vd., 1993). Kültür koþullarýnda doymamýþ yað asitlerine (PUFA) ise omegaù-3 yetiþtirilen Mersin balýklarýnýn beslenmesinde ve ù-6 yað asitleri örnek olarak verilebilir (Þekil balýklarýn geliþim evrelerine baðlý olarak %40-56 1). ù-3 yað asitleri, karbon zincirinin metil ucuna ham protein, %10-22 ham yað içeren granül ve göre ilk çift baðýn 3. karbonunda olduðu yað pelet alabalýk yemleri kullanýlmaktadýr (Hung ve asitleridir. Bu grupta bulunan, 3 bað ihtiva eden á- Deng, 2002; Garcia-Gallego vd., 2009). linolenik asit, eikosapentaenoik asit (EPA), Balýklara verilen yemlerin esansiyel yað dokosaheksaenoik asit (DHA) ve 5 bað ihtiva asitleri bakýmýndan eksik olmasý sonucunda, eden yüksek doymamýþ yað asitleri (HUFA) besin geliþimin durmasýndan ölüme deðin birçok deðeri açýsýndan önemli yað asitleridir. ù-6 yað noksanlýk belirtileri görülmektedir. Mersin asitleri ise ilk çift baðýn metil grubu tarafýndan 6. balýklarýnýn yað asitlerine olan ihtiyaçlarý diðer Karbonda olduðu doymamýþ yað asitleri olup, en balýklarda olduðu gibi yavru dönemi, geliþme ve önemlileri linoleik asit 18:2 n-6) ve araþidonik

Akbulut vd. / Yunus Arþ. Bül. 2012 (2): 17-23 19 Asit (20:4 n-6)'tir. Tekli doymamýþ yað asitleri araþidonik ve DHA'ya dönüþtürebildikleri (MUFA) bir çift bað içeren yað asitleridir. MUFA gerçeðine dayanarak 18:2n-6 ve 18:3n-3'ün grubuna oleik asit (18:1n-9) örnek verilebilir esansiyel olduðu yönündedir. Bunun aksine, (Asý, 1995; Nelson ve Cox, 2000, Kaya vd., Wirth vd. (2002) gibi, mersin balýklarýnýn linoleik 2004). asidi, araþidonik aside dönüþtüremediklerini iddia Yað asitleri ve enerji kaynaðý baðlamýnda eden araþtýrmacýlarýn da olduðunu belirtmekte mersin balýklarýnýn yað gereksinimleriyle ilgili fayda vardýr. Diðer taraftan Sargent vd. (2002) birçok çalýþma yapýlmýþtýr (Gawlicka vd., 2002; birçok balýk türünün HUFA bakýmýndan zengin Garcia-Gallego vd., 2009). Bir çok araþtýrmacý besinlerle beslendiklerinde yað asitlerini mersin balýklarýnýn ù-3 ve ù-6 yað asitlerine dönüþtürme yeteneklerini yitirdiklerini bildirihtiyaç duyduklarýný ve bunlarý yem ile almalarý miþtir. gerektiðini bildirmiþlerdir (Deng vd., 1998; Hung vd. (1997) %25.8-40.2 arasýnda yað Sargent vd., 1995 ve 2002; Þener vd., 2006; içeren dört farklý salmon yemi ile 110 g Turchini vd., 2009). Turchini vd. (2009) aðýrlýðýndaki beyaz mersinler üzerine yaptýklarý 8 balýklarýn temelde linoleik (18:2 n-6) ve á- haftalýk büyütme çalýþmasýnda %25.8, 30.4 ve linolenik (18:3 n-3) yað asitlerine ihtiyaç 35.7 yað içeren yemlerde büyümenin hýzlý ve yem duyduklarýný, ancak tüm balýklarýn az ya da çok bu deðerlendirmenin yüksek olduðunu bildiryað asitlerini 20 ve 22 karbonlu n-6 ve n-3 yað miþlerdir. Buna karþýn, Medale vd. (1991) %22 asitlerine çevirebildiklerini bildirmiþtir. Mersin yað ve ham niþasta ile hazýrladýklarý yem ile balýklarýnýn 18 n karbonlu yað asitlerini 20:4n-6, beslenen Sibirya mersinlerinde lipit sindirim 20:5n-3 ve 22:6n-3'e çevirebilme yetenekleri katsayýsýnýn, %12.5 yað ve jelatinize edilmiþ konusunda bir karmaþa mevcuttur. Ancak niþasta ile hazýrladýklarý yem ile beslenenlerden benimsenen yaygýn görüþ, Deng vd. (1998) daha düþük olduðunu bildirmiþlerdir. Diðer Mersin balýklarýnýn bu iki temel yað asitlerini taraftan Herold vd. (1995) %27 dekstrin ve ham mýsýr niþastasý ile hazýrlanan bir yem ile beslenen beyaz mersinlerde lipit sindirilebilirliðini %95 olarak belirlemiþlerdir. Hung (1991) %15 yað düzeyinde farklý yað kaynaklarýnýn 8 haftalýk bir sürede eþit oranda deðerlendirildiðini bildirmiþlerdir. McKenzie vd. (1994) balýk yaðý ve Hindistan cevizi yaðý ile hazýrlanmýþ yemler ile besledikleri Adriyatik mersinlerinin (Acipenser naccarii) büyümelerinde fark gözlemlememiþlerdir. Yemlerde farklý yað kaynaklarýnýn kullanýlmasý balýk etinin yað asidi kompozisyonunda deðiþikliðe neden olabilmektedir. Örneðin balýk yaðýyla hazýrlanan yem ile beslenen Adriyatik mersinlerinin et, karaciðer ve kalplerindeki ù-3 yüksek doymamýþ yað asitlerinin (HUFA), Hindistan cevizi yaðý ile Þekil 1. Linoleik asidin araþinok aside dönüþme mekanizmasý (Gessner vd., 2002). beslenenlerden daha yüksek olduðu bildirilmiþtir (Agnisola vd., 1996; McKenzie vd., 1997).

20 Akbulut vd. / Yunus Arþ. Bül. 2012 (2): 17-23 Xu vd.(1993 ve 1996) HUFA ù-3 balýklarda HUFA, PUFA, ve araþidonik asit bakýmýndan zengin balýk yaðýyla beslenen mersin deðerlerinin daha yüksek olduðunu bildirilbalýklarýnýn özellikle kaslarýnda bitkisel yaðý ile miþlerdir. hazýrlanan yemlerle beslenenlere nazaran daha Furne vd. (2005) Adriyatik mersinlerinde fazla yað asidi depolandýðýný bildirmiþlerdir. bazý temel enzimlerin aktivitesini belirlemeye Palmegiano vd. (2005) spirulina ile yönelik yaptýklarý bir çalýþmada yað oksidaszenginleþtirilen yem ile beslenen Sibirya yonunun karaciðer ve kalpte gerçekleþtiðini, mersinlerinin etlerinde palmitik ve linoleik hepatik, lipojenik ve glikojenik kapasitelerinin asitlerin artýðýný, buna karþýn miristik asit gökkuþaðý alabalýklarýnkinden (O. mykiss) daha miktarýnýn azaldýðýný bildirmiþlerdir. Þener vd. yüksek olduðunu bildirmiþlerdir. (2005) ortalama aðýrlýklarý 27 g olan karaca Gershanovich (1989) kuluçkahanelerden mersinlerini, yað oraný %13.98 olan balýk yaðý, topladýklarý çoka, sivri burun, mersin morinasý, þip ayçiçeði yaðý ve soya yaðý ilave edilen 3 grup yem ve Sibirya mersin balýklarýnýn döllenmiþ yumurta, ile 63 gün besledikleri çalýþmada, balýk yaðý ve larva ve 10 gün yemlenmiþ yavrularda yaptýklarý ayçiçeði yaðý ile beslenen balýklarýn aðýrlýk yað asidi kompozisyonu belirleme çalýþmasýnda artýþlarýnýn ayný olduðu görülmüþtür. Ayný 50 yað asidi belirlediklerini bildirmiþlerdir. Ayný çalýþmada, doðal olarak balýk yaðý ile beslenen çalýþmada ù-3/ù-6 oranýnýn yumurta ve larvalarda balýklarda ù-3 yað asitleri, bitkisel yaðlarla düþük olduðu, yavrularýn dýþ beslenmeye beslenen balýklarda ise ù-6 yað asitleri daha baþladýktan sonra bu oranýn arttýðý belirtilmiþtir. yüksek bulunduðu bildirilmiþtir. Þener vd. (2006) Hedayatifard vd. (2007) doðadan yakalanan yaptýklarý bir baþka çalýþmada balýk ununun yerine sivri burun mersinlerinin etinde yaptýklarý yað mýsýr unu, soya unu ve ayçiçeði unu kullanarak asitleri profil analizinde oleik, á-linolenik ve DHA hazýrladýklarý yemlerle besledikleri 143 g oranlarýnýn sýrasýyla % 43.71, % 7.75 ve % 3.53 aðýrlýðýndaki karaca mersinlerinde balýk unun olduðunu bildirmiþlerdir. yerine bitkisel un kullanýldýðýnda büyümeyi Caprino vd. (2008) yetiþtiricilikten gelen etkilemediði, ancak et ve karaciðerde biriken beyaz mersin balýðýndan elde edilen 22 havyar yaðýn içeriðini etkilediðini bildirmiþlerdir. örneðinin yað asitleri kompozisyonunu incele- Paleari vd. (1997) 5 ve 10 kg aðýrlýklarýndaki dikleri çalýþmada palmitik (16:0) ve oleik asitlerin beyaz mersin balýklarýnýn yað kompozisyonunu (18:1 n-9) dominant olduðunu bildirmiþlerdir. inceledikleri çalýþmalarýnda kaslarda yað Shin vd. (2010) iki farklý çiftlikten aldýklarý beyaz asitlerinin yem ve sýcaklýktan etkilendiðini mersin havyar örneklerinde yað oranýnýn %10.2 ile bildirmiþlerdir. 14.4 arasýnda deðiþtiðini ve yað asitlerinden Vaccaro vd. (2005) %48 protein ve %20 yað palmitik ve oleik asitlerin en fazla olduðunu içeren yem ile besledikleri hibrit (Acipenser bildirmiþlerdir. naccarii x A. baerii) mersin balýðýnýn sýrt etinde Wirth vd. (2002) farklý doðal kaynaklardan yaptýklarý yað asidi analizlerinde bu hibritin diðer yakalanan mersin morinasý, karaca mersini, mersin balýklarýna göre linolenik asit miktarýnýn sivriburun ve paddlefish türleri ile yetiþtiricilikten daha yüksek olduðunu bildirmiþlerdir. Khoda- gelen Sibirya mersini, sivriburun ve paddlefish bandelo vd. (2011) poliket kutlarýndan Nereidae türlerin havyarlarýnýn yað analizi sonuçlarýna göre, familyasýnýn bir türü olan Nereis diversicolor, bütün havyarlarda oleik asidin (18:1n-9) en fazla Daphniamoina ve konsantre yem kullanarak olduðunu, yetiþtiricilikten gelen balýklarýn hazýrladýklarý altý farklý yem ile besledikleri 95 havyarlarýnda linoleik asidin (18:2n-6) daha fazla gramaðýrlýðýndaki Ýran mersinlerinde (Acipenser ve araþidonik asidin (20:4 n-6) daha az olduðunu persicus), Nereis diversicolor ile beslenen bildirmiþlerdir.

Akbulut vd. / Yunus Arþ. Bül. 2012 (2): 17-23 21 Yað asidi profilinin doðadan ve yetiþtiri- bilinmektedir (Kaya vd., 2004). Mersin balýklarý cilikten gelen havyarlarýn ayrýt edilmesinde da diðer balýklar gibi insan tüketimine yönelik kullanýlabileceðini (Gessner vd., 2002) ve yem yetiþtirilmektedir. Yetiþtiriciliði yapýlan diðer içinde %1-2 oranýnda yað asitlerinin bulunmasý balýklardan farklý olarak bu balýklarýn bu ayrýmýn yapýlmasý için yeterli olacaðý yumurtalarýndan lüks tüketim ürünü olan havyar bildirilmiþtir (Gessner vd., 2008). yapýlmaktadýr. Havyarýn kalitesini de içerdiði Garcia-Gallego vd. (1999) Adriyatik besin elementleri belirlemektedir. mersin balýðýnýn yað ihtiyacý ve kalitesini Mersin balýklarýnýn etinde ve özellikle belirlemeye yönelik yaptýklarý çalýþmada oleik ve havyarýnda uzun zincirli n-3 serisi (EPA ve DHA) palmitik asitlerin bütün yaþ gruplarýnda eþit olmasý için doðrudan yemlerin içerisinde EPA ve oranda bulunduðunu ve bu türün insan tüketimi DHA olmasý önerilir. Bunu saðlamak için mersin için HUFA n-3yað asitlerioraný yüksek, son balýklarýnýn yemlerinde, tercihen hasat öncesinde, derece cazip bir gýda olduðunu bildirmiþlerdir. yüksek oranda balýk yaðý kullanýlmalýdýr. Zira, Þener vd. (2005) n-6/n-3 oranýnýn 0.24 olan balýk yaðý kaynaklarý hali hazýrda maksimum balýk yaðý ile hazýrlanan yemlerle beslenen karaca üretim düzeyinde olmasý nedeniyle sýnýrlýlýk arz mersinlerinde bütün vücut kompazisyonunda bu etmekte ve gelecekte daha sýnýrlý olacaðý oranýn 0.55, Xu vd. (1993) n-6/n-3 oraný 0.40 olan bilinmektedir. morina (Gadus morhua) yaðý ile hazýrlanan yemle Týpký diðer canlýlarda olduðu gibi besledikleri beyaz mersin balýklarýnýn etinde bu yetiþtirilen balýklar da yaþayabilmeleri, saðlýklý oranýn 0.54, Asadi vd. (2012) n-6/n-3 oraný 0.50 olabilmeleri, iyi büyüyebilmeleri ve üreyebilve 2.13 besledikleri mersin morinalarýn etinde bu meleri için yað asitlerine ihtiyaç duymaktadýrlar. oranýn 0.48 ve 1.38 olduðunu ve yem ve etteki n- Mersin balýklarýnýn etinde ve havyarýnda ù-3 ve 6/n-3 oranlarýnýn birbirleriyle iliþkili olduðunu ù-6 yað asitlerinin depolanabilmesi ve arzulanan bildirmiþtir. Diðer taraftan doðadan yakalanan kalitede et ve havyar üretilebilmesi için sivriburun mersinlerinin etinde n-6/n-3 oranýnýn yetiþtirilen balýklarýn yemlerinde yeteri miktarda 0.23 olduðunu bildirmiþtir (Hedayatifard vd., ve dengeli yað asitlerinin bulunmasý 2007). gerekmektedir. Bu nedenle mersin balýklarýnýn Mersin balýklarý n-3 ve n-6 serisi yað beslenmesinde kullanýlacak yemlerde yað asitlerini kýsa sentezlemektedir. Bu nedenle ette asitlerinin miktar, nitelik ve kaynaðýnýn bilinmesi DHA ve araþidonik asit oranlarý düþük büyük önem taþýmaktadýr. çýkmaktadýr. Örneðin araþidonik asit oraný beyaz mersinlerde 2.01-3.36 (Xu vd., 1993), karaca Kaynaklar mersinlerinde 0.72-0.86 (Þener vd., 2005), sivriburun mersininde 0.51 (Hedayatifard vd., 2007) ve mersin morinalarýnda 0-39-0.74 (Asadi vd., 2012) olarak bildirilmiþtir. Sonuç ve Öneriler Günümüzde doymamýþ yað asitlerinin insanlarýn büyüme ve geliþmesine etkisi özellikle kalp rahatsýzlýklarýnýn önlenmesi ve beyin fonksiyonlarýndaki kritik önemi çok iyi Agnisola, C., McKenzie, D.J., Tayolr, E.W., Bolis, C.L. ve Tota, B. 1996. Cardiac Performance in relation to oxgen supply varies with dietary lipd composion in the sturgeon. American Journal of Physiolgy, 27: 417-425 Akbulut, B., Zengin, M., Çiftçi, Y., Ustaoðlu Tiril, S., Memiþ, D., Alkan, A., Çakmak, E., Kurtoðlu, Ý. Z., Aydin, Ý., Üstündað, E., Eroðlu, O. ve Serdar, S. 2011. Stimulating sturgeon conservation and rehabilitation measures in Turkey: an overview on major projects (2006-2009). Journal ofapplied Ichthyology, 27: 415 419.

22 Akbulut vd. / Yunus Arþ. Bül. 2012 (2): 17-23 Aras, N.M., Haliloðlu, H.Ý. ve Atamanalp, M. 2002. 215-234 pp. Balýklarda Yað Asitlerinin Önemi. Atatürk Üniv. Garcia-Gallego, M., Sanz, A., Domezain, A. ve De la Ziraat Fak. Derg., 33(3): 331-335. Higuera, M. 1999. Age-size influences on tissues Asadi, R., Imanpoor, M.R. ve Dastar, B. 2012. lipid quality of the sturgeon Acipenser naccarii from Requirements of n-3 Highly intensive culture. Journal of Applied Ichythyology, Unsaturated Fatty Acids in Beluga (Huso huso) Juvenile 15: 261-264. and their Effects on Gawlicka, A., Herold, M.A., Barrows. F.T., de la Nouee, J., Growth, Carcass Quality and Fatty Acids Composition. J. Hung, S.S.O. 2002. Effects of dietary lipids on Agr. Sci. Tech. Vol. 14: 149-159. growth, fatty acid composition, intestinal absorption Asý, T. 1995. Tablolarla Biyokimya Cilt 1, Ýstanbul and hepatic storage in white sturgeon (Acipenser Üniversitesi Veteriner Fakültesi Ýstanbul: 129-197. transmontanus R.) larvae. Journal of Applied Altan, Ö., Korkut, A.Y., ve Vural, A. 1997. Anaç Balýklarýn Ichthyology, 18(4-6): 673-681. Besin Madde Geldiay, R. ve Balýk, S. 1996. Türkiye Tatlýsu Balýklarý, Gereksinimleri. E.Ü. Su Ürünleri Fak. Dergisi cilt no:14, Ders Kitabý, Ege Üniv., Su Ürün., Fak., Yay., No: 46, sayý:3-4, sayfa: 387-392 Ýzmir. Ýzmir. Bronzi, P., Rosenthal, H. ve Gessner, J. 2011. Global Gershanovich, A.D. 1989. Lipid Mobilization during early sturgeon aquaculture production: an overview. J. development of sturgeons. P. Williot (ed.), Appl. Ichthyol., 27: 169-175. Acipenser, Cemagref Publ. 41-53 pp. Caprino, F., Moretti, V.M., Bellagamba, F., Turchini, G. M., Gessner, J., Wirth, S., Kirschbaum, F., Krüger, A. ve Busetto, M. L., Giani, I., Paleari, M. A., ve Pazzaglia, Patriche, N. 2002. Caviar composition in wild and M. 2008. Fatty acid composition and volatile cultured sturgeons impact of food sources on fatty compounds of caviar from farmed white sturgeon acid composition and contaminant load. J. Appl. (Acipenser transmontanus). Analytica Chimica Ichthyol., 18: 665-672. Acta, 617: 139-47. Gessner, J., Würtz, S., Kirschbaum, F. ve Wirth, M. 2008. Çelikkale, M.S. 1994. Ýçsu Balýklarý Yetiþtiricilði. KTÜ. Biochemical composition of caviar as a tool to Sürmene Deniz Bilimleri Fak. Trabzon: 279-310. discriminate between aquacultureand wild origin. J. Deng, D.F, Hung, S.S.O. ve Conklin, D.E. 1998. White Appl. Ichthyol., 24 (Suppl. 1): 52-56. sturgeon (Acipenser transmontanus) requires both Hedayatifard, M. ve Moeini, S. 2007. Loss of Omega-3 fatty n- 3 and n- 6 fatty acids. Aquaculture, 161: 333. acids of Sturgeon (Acipenser stellatus) During Cold Dettlaff, A.A., Ginsburg, A.S. ve Schmahausen, O.I. 1993. Storage. International Journal of Agrýiculture & Sturgeon Fishes, Development Biology and Biology, 1560-8530. Aquaculture, Sipringer Verlag, Berlin-Heidelberg, Herold, M.A., Hung, S.S.O., Fynn-Aikins, K. 1995. 300 pp. Apparent digestibility coefficients carbohydrates for Edwards, D. ve Doroshov, S. 1989. Appraisal of the white sturgeon. Progressive Fish-Culturist, 57(2): sturgeon and sea trout fisheries and proposals for a 137-140. rehabilitation program. FAO Field Document I.TCP / Hung, S.S.O. 1991. Nutrition and feeding of TUR / 8853. pp. 38. hatcheryproduced juvenile white sturgeon Furne, M., Hidalgo, M.C., Lopez, A., Garcia-Gallego, M., (Acipenser transmontanus): an overview. P. Williot Morales, A.E., Domezain, A., Domezain, J.and (ed.), Acipenser. Actes du premier colloque Sanz, A. 2005. Digestive enzyme activities in international sur l'esturgeon. Cemagref, Bordeaux, Adriatic sturgeon Acipenser naccarii and rainbow France. 25-39 pp. trout Oncorhynchus mykiss. A comparative study. Hung, S.O. ve Deng, D.F. 2002. Sturgeon, Acipenser spp. Aquaculture, 250: 391-398. C.D Webster ve C.E. Lim (eds.), Nutrient Garcia-Gallego, M. de la Higuera, M. Hidalgo, M.C. Furné, Requirements and Feeding of Finfish for M. Morales, A.E. and Sanz A. 2009. on Nutrition and Aquaculture. CABI Publishing New York, 34-358 Feeding Studies as the Basis for the Culture of pp. Different Sturgeon Species. R. Carmona, Domezain, Hung, S.S.O., Storebakken, T., Cui, Y., Tian, L. ve Einen, O. A., García-Gallego, M., Hernando, J.A., Rodríguez, 1997. High-energy diets for white sturgeon, F. ve M. Ruiz-Rejón, M. (eds), Biology, Acipenser transmontanus Richardson. Aquaculture Conservation and Sustainable Development of Nutrition, 3(4): 281-286. Sturgeons, Springer Science Business Media B.V.

Akbulut vd. / Yunus Arþ. Bül. 2012 (2): 17-23 23 Kaya, Y., Duyar, H.A. ve Erdem, M.E. 2004. Balýk Yað Tocher, D.R. 1995. Requirement criteria for Asitlerinin Ýnsan Saðlýðý Ýçin Önemi. E.Ü. Su essential fatty acids. Journal of Applied Ichthyology, Ürünleri Dergisi, 3-4: 365-370. 11:183-198. Kayahan, M. 2007. Lipidler. Ý. Saldamlý (Ed.), Gýda Sargent, J.R., Tocher, D.R, ve Bell, J.G. 2002. The lipids. Kimyasý. Hacettepe Üni. Yayýnlarý, Ankara: 133- J.E, Halver ve R.W. Hardy (eds), FishNutrition, 221. Academic Press, Elsevier, San Diego. 181-257 pp. Khodabandelo, A., Nezami, S.A., Khara, H., Pazhand, Z. ve Þener, E., Yýldýz, M. ve Savaþ, E. 2005. Effects of Dietary Maede T. 2011. Fatty Acid Profile of Persian Lipids on Growth and Fatty Acid Composition in Sturgeon, Acipenser persicus Fries in Relation to the Russian Sturgeon (Acipenser gueldenstaedtii) Consumption of Different Composition of Diet: Juveniles. Turk J. Vet. Anim. Sci., 29: 1101-1107. Food Concentrate and Life Foods, Daphnia moina Þener, E., Yýldýz, M. ve Savaþ, E. 2006. Effect of Vegetable and Nereis diversicolor. Advanced Studies in Protein and Oil Supplementation on Growth Biology, 3(2): 79-88. Performance and Body Composition of Russian McKenzie, D.J., Piraccini, G., Papini, N., Galli, C., Bronzi, Sturgeon Juveniles (Acipenser gueldenstaedtii P., Bolis, C.G. ve Taylor, E.W. 1997. Oxygen Brandt, 1833) at Low Temperatures. Turkish Journal consumption and ventilatory reflex responses are of Fisheries and Aquatic Sciences, 6: 23-27. influenced by dietary lipids in sturgeon. Fish Shin, J.H., Oliveira, A. C. M. ve Rasco, B.A. 2010. Quality Physiology and Biochemistry, 16: 365-379. attributes and microbial storage stability of caviar McKenzie, D.J., Piraccini, G., Taylor, E.W., Steffensen, from cultivated white sturgeon (Acipenser J.F., Bronzi, P. ve Bolis, L. 1994. Effects of dietary transmontanus). Journal of Food Science, 75: 43-48. lipids on responses to stress in fish. D.D. MacKinlay Turchini, G.M., Torstensen, B.E.ve Ng, W.G., 2009. Fish oil (ed.), Proceedings of an International Symposium on replacement in finfish nutrition. Reviews in High Performance Fish., Fish Physiology Aquaculture, 1: 10-57. Society/American Fisheries Society, Vancouver, 40- Ustaoðlu, S. ve Okumuþ, I. 2004. The Sturgeons: Fragile 46 pp. species need conservation. Turkish J. Fish. Aquat. Medale, F., Blanc, D. ve Kaushik, S.J. 1991. Studies on the Sci., 4: 49-57. nutrition of Siberian sturgeon, Acipenser baeri. 2. Vaccaro, A.M., Buffa, G., Messina, C.M., Santulli, A. ve Utilization of dietary non-protein energy by Mazzola, A. 2005. Fatty acid composition of a sturgeon. Aquaculture, 93: 143-154. cultured sturgeon hybrid (Acipenser naccarii x A. Nelson, D.L. ve Cox, M.M. 2000. Lehninger Principles of baerii). Food Chemistry, 93: 627-631. Biochemistry, W. H. Freeman publish. 3rd edition. Wirth, M., Kirschbaum, F., Gessner, J., Williot, P., Patriche, 1200 pp. N. ve Billard, R. 2002. Fatty Acid Composition in Paleari, M.A., Beretta, G., Grimaldi, P. ve Vaini, F. 1997. Sturgeon Caviar from Different Species: Comparing Composition of muscle tissue of farmed white Wild and Farmed Origins. International Review of sturgeon (Acipenser transmontanus) with particular Hydrobiology, 87: 629-636. reference to lipidic content. Journal of Applied Xu, R., Hung, S.S.O. ve German, J.B. 1993. White sturgeon Ichthyology, 13: 63-66. tissue fatty acid compositions are affected by dietary Palmegiano, G.B, Agradi, E., Forneris, G., Gai, F., Gasco, L. lipids. Journal of Nutrition, 123(10): 1685-1692. ve Rigamonti, E. 2005. Spirulina as a nutrient source Xu, R., Hung., S.S.O. ve German, J.B. 1996. Effects of in diets for growing sturgeon (Acipenser baeri). Dietary lipids on the fatty acid composition of triglycerides Aquaculture Research, 36: 188-195. and phospholipids in tissues of white sturgeon. Sargent, J.R., Bell, J.G., Bell, M.V., Henderson, R.J. ve Aquaculture Nutrition, 2(2): 101-109.