Yumurtacı Tavuk Rasyonlarına Geç Dönemde Çörek Otu (Nigella Sativa) Yağı. İlavesinin Performans ve Yağ Asidi Kompozisyonu Üzerine Etkileri

Transkript

1 Yumurtacı Tavuk Rasyonlarına Geç Dönemde Çörek Otu (Nigella Sativa) Yağı İlavesinin Performans ve Yağ Asidi Kompozisyonu Üzerine Etkileri 0 0 Ş. Canan BÖLÜKBAŞI M.Kuddusi ERHAN Hilal ÜRÜŞAN :Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü, 0 Erzurum Sorumlu Yazar: Ş.Canan Bölükbaşı Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü 0 Erzurum Telefon : cananbolukbasi@hotmail.com veya canan@atauni.edu.tr 0

2 Yumurtacı Tavuk Rasyonlarına Geç Dönemde Çörek Otu (Nigella Sativa) Yağı İlavesinin Performans ve Yağ Asidi Kompozisyonu Üzerine Etkileri 0 0 Özet: Bu çalışma yumurta tavuğu diyetlerine ilave edilen çörek otu (Nigella sativa) yağının yumurta verim performansı, yumurta kalite değerleri, kan metabolik profili ve yumurta sarısı yağ asit kompozisyonu üzerine etkisini araştırmak amacıyla yapılmıştır. Çalışmada 0 haftalık yaşta adet Lohman LSL hibrit yumurta tavuğu dört gruba ayrılmış (n=) ve her grup dört tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Diyetler, bazal yeme sırasıyla % 0,.,. ve. ml/kg çörek otu yağı ilave edilerek hazırlanmıştır. Araştırma sonunda yemlere katılan çörek otu yağının yem tüketimi, yemden yaralanma, yumurta ağırlığı, yumurta verimi, Hough birimi, yumurta ak, sarı ve kabuk oranını üzerinde önemli bir etkiye neden olmadığı saptanmıştır. Yeme ilave edilen. ml/kg seviyelerindeki çörek otu yağının serum kolesterol oranını önemli derecede düşürdüğü tespit edilmiştir. Serum globulin konsantrasyonunun. ml/kg çörek otu yağı ilavesiyle önemli derecede yükseldiği bulunmuştur. Yumurta sarısı tekli doymamış yağ asitleri (MUFA), ekosapentaenoik asit (EPA), dokosaheksaenoik asit (DHA) ve n- içeriği. ve. ml/kg çörek otu yağı ilavesiyle önemli derecede yükselmiştir. Sonuç olarak çörek otu yağı ilavesinin performans değerlerini etkilemediğini ancak kan serumu kolesterol oranı ile yumurta sarısı n /n oranını düşürdüğü ve yumurta sarısı EPA, DHA ve n- oranını artırdığı tespit edilmiştir. Anahtar kelimeler: Yumurta tavuğu, çörek otu yağı, metabolik profil, yumurta yağ asitleri

3 The Effects of Suplementation of Nigella Sativa Oil on Performance and Egg Fatty Acid Composition During the Late Laying Period in Hens 0 0 This research was conducted to determine effects of dietary Nigella sativa oil on performance, egg quality, blood metabolic profile and fatty acid composition of egg yolk of laying hens. Sixty four of 0 weeks old white Lohman LSL laying hens were randomly assigned to four groups equally (n = ). Each treatment was replicated four times. Diets were prepared by adding 0,.,., and. ml/kg Nigella sativa oil to basal diets. Dietary supplementation of Nigella sativa oil had no significant effect on feed intake, feed conversion ratio, egg weight, and egg production, Hough Unit, ratio of yolk, albumen and shell. The addition of. ml/kg Nigella sativa oil to the laying hens feed led to a significant decrease in the cholesterol ratio of the serum. It was found that serum globulin concentration increased significantly with supplementation of. ml/kg Nigella sativa oil. The addition of. and. ml/kg Nigella sativa oil to feed significantly (P<0.0) increased the monounsaturated fatty acid (MUFA), eicosapentaenoic asit (EPA), docosahexaenoic asit (DHA), and n- content in the egg yolk. Consequently, it was determined that the addition of Nigella sativa oil did not effect performance values, however, it reduced cholesterol level of serum and n-/n- ratio of egg yolk and increased the EPA, DHA and n- ratio of the egg yolk. Key words: Laying hen, Nigella sativa oil, metabolic profile, egg yolk fatty acid

4 Giriş 0 0 Kanatlı rasyonlarında hastalıkları önlemek ve tedavi etmek, büyümeyi sitimüle edici özellikleriyle yemden yararlanma ve canlı ağırlık artış hızını yükseltmek için antibiyotiklerin kullanımı 0 yıl öncesine dayanmaktadır (Nasir ve Grashorn, 00). Ancak gıda hijyeni ve insan sağlığının çok daha önemle irdelendiği, ürün sağlığı ve kalitesi açısından tüketici bilincinin çok daha fazla geliştiği ve organik tarım konusunda yoğun araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin yapıldığı Avrupa Birliği ülkelerinde yem katkı maddesi olarak kullanımı yasaklanan antibiyotikler ülkemizde de yasaklanmıştır. Bunun sonucu olarak, çoğu bilim adamı antibiyotiklerin yerini alabilecek alternatif yem katkı maddeleri üzerinde çalışmalarını yoğunlaştırmıştır. Son zamanlarda tıbbi aromatik bitki ile beraberinde ki esansiyel yağlardan ve ekstraklarından oluşan herbal ürünler büyümeyi teşvik edici olarak antibiyotiklerin yerini almıştır (Deschepper ve ark., 00). Aromatik bitkilerden elde edilen esansiyel yağ ve ekstraklarının patojen mikroorganizmaların sindirim sisteminde yerleşmelerini engellediği, sindirim enzimlerinin etkilerini yükselttiği, bağışıklık sistemini güçlendirdiği, yemin lezzetini ve yemden yararlanmayı iyileştirdiği belirtilmiştir(baratta ve ark., ; Cowan, ; Craig, ; Faleiro ve ark., 00; Jamroz ve ark., 00). Büyümeyi teşvik etmek için kullanılan alternatif esansiyel yağlardan biri de çörekotu yağıdır (Nigella sativa). Çörekotu bitkisi ve tohumunun alkaloidleri, sabit ve uçucu yağları ve birçok farmakolojik aktif maddeleri içerdiği bildirilmiştir (Nasır ve Grashorn, 00). Nasır ve ark. (00) çörekotu tohumlarının yumurta tavuğu diyetine ilavesinin yumurta verimini, yumurta ağırlığını, yumurta kabuk kalınlığını ve Haugh birimini geliştirdiği sonucuna varmışlardır. El- Sheikh ve ark. (), kanatlı rasyonlarında

5 0 0 çörekotu tohumlarının kullanılmasının yumurtlama performansını artırdığını tespit etmişlerdir. Ayrıca, yapılan bir çalışmada bıldırcın rasyonlarına çörekotu ekstraktı katılmasının hayvanın performansını artırdığı, yumurta kabuk ağırlığı, kabuk kalınlığı, albumin yüksekliği ve yumurta sarısı indeksini iyileştirdiği bildirilmiştir (Denli ver ark., 00). Çörekotu tohumlarının, performans değerleri iyileştirmenin yanı sıra serum ve yumurta sarısı toplam kolesterolünü, LDL (düşük yoğunluklu lipoproteinler) kolesterol, trigliserit içeriğini azalttığı ve HDL (yüksek yoğunluklu lipoprotein) kolesterolü artırdığı belirtilmiştir (Akhtar ve ark., 00). Bölükbaşı ve ark. (00) yumurtacı tavukların rasyonlarına çörek otu yağı ilavesinin serum ve yumurta sarısı kolesterol düzeyini önemli derecede düşürdüğünü tespit etmişlerdir. Çörek otu yağının yumurta tavuklarında kullanımıyla ilgili çok az sayıda kaynak mevcuttur. Bu nedenle bu çalışma geç dönemde yumurta tavuklarının yemlerine ilave edilen değişik seviyelerdeki çörek otu yağının yumurta verim performansı, bazı yumurta kalite kriterleri, kan metabolitleri ile yumurta sarısı yağ asit kompozisyonu üzerine etkisini araştırmak amacıyla yapılmıştır. Materyal ve Yöntem Araştırmada 0 haftalık yaşta adet Lohmann LSL hibrit ticari yumurta tavukları kullanılmıştır. Denemede grup oluşturulmuş, her grup dört alt gruba ayrılmıştır. İlk grup kontrol olup bazal yemle (Çizelge ),, ve. gruplar ise sırasıyla bazal yeme.,. ve. ml /kg çörek otu yağı (Nigella sativa oil) (çörek otu yağının kimyasal kompozisyonu: % - thymocinene, % - p-cymene, % - carvacrol, % -terpineol, % 0.- t-anethole ve %-. linalool, Ege Lokman San. Tic.

6 0 Manisa, Türkiye) ilave edilerek oluşturulan yemlerle hafta süreyle beslenmişlerdir. Araştırma süresince hayvanlara yem ve su adlibitum olarak verilmiş ve iki haftada bir yapılan tartımlarla yem tüketimi alt grup ortalaması olarak belirlenmiştir. Yumurta verimleri, günlük olarak kaydedilmiş ve alt grupta bulunan hayvan sayısına bölünüp yüzde olarak ifade edilmiştir. Her bir gruptan haftada bir 0 yumurta alınarak, yumurta ak, sarı, kabuk oranı ile kabuk kalınlığı ve Haugh birimi tespit edilmiştir. Deneme sonunda her muamele grubundan seçilen sekiz hayvandan alınan kan örneklerinde spektrofotometri (Cobas 000, Japon)yöntemle ticari kitler (Roche) kullanılarak trigliserid, kolesterol, VLDL, toplam protein, albümin ve globülin değerleri belirlenmiştir. Ayrıca, her alt gruptan alınan dört yumurta örneğinde yağ asit kompozisyonu Gaz Kromotografi cihazında tespit edilmiştir (Anonymous, 000). Denemeden elde edilen verilerin varyans analizi tam şansa bağlı deneme planına göre SPSS paket programıyla yapılmıştır (SPSS, ). Grup ortalamaları arasındaki farklılığın tespitinde Duncan çoklu karşılaştırma testi uygulanmıştır. 0

7 0 0 Çizelge. Hayvanlara verilen Bazal Yemin Bileşimi Table. Composition of diets offered to laying hens Yem Maddeleri % Mısır. Soya küspesi. Mermer tozu.00 Soya yağı.00 DCP. Vitamin + Mineral 0. Tuz 0.0 DL-metiyonin 0. L-Lisin 0.0 Toplam 00 Hesaplanmış değerler Ham protein. ME, kcal/kg 0 Metionin 0. Lisin 0.0 Met +sis 0. vitamin ve mineral ön karmasının her kilogramında: 000 IU vitamin A; 00 IU vitamin D ; 0 IU vitamin E; mg vitamin K ; mg vitamin B ; mg vitamin B ; 0 mg niasin; 0 mg kalsiyum D- pantotenat; mg vitamin B ; 0.0 mg vitamin B ; mg folik asit; 0.00 mg D-biotin; 0 mg vitamin C; 00 mg kolin klorid; 0 mg manganez; 0 mg demir; 0 mg çinko; mg bakır; 0. mg kobalt; mg iyot; 0. mg selenyum Bulgular ve Tartışma Yumurta tavuklarının performansı üzerine diyet gruplarının etkisi Çizelge.de gösterilmiştir. Muameleler arasında yem tüketimi, yemden yararlanma oranı, yumurta verimi ve yumurta ağırlığı bakımından önemli bir farklılık olmamıştır (P>0.0). Esansiyel yağların hayvanın sindirim sistemi üzerine uyarıcı etkiye sahip olduğu, bağışıklık sistemini güçlendirdiği, sindirim enzimlerinin etkilerini artırarak yemden yararlanmayı iyileştirdiği bildirilmiştir (Baratta ve ark., ; Cowan; Craig, ; Langhout, 000; Williams ve Losa, 00;Faleiro ve ark., 00; Jamroz ve ark., 00). Ancak bu çalışmanın sonucunda yeme çörek otu yağı ilavesinin yem tüketimi, yemden yararlanma, yumurta verimi ve yumurta ağırlığı üzerine herhangi bir etki yapmadığı sonucuna varılmıştır. Benzer olarak, Bölükbaşı ve ark. (00) haftalık yaştaki

8 Lohman LSL ırkı yumurtacı tavukla yaptıkları çalışmada çörek otu yağı ilavesinin performans değerler üzerine önemli bir etkisinin olmadığını ifade etmişlerdir. Bizim bulgularımızdan farklı olarak, Denli ve ark. (00) bıldırcın rasyonlarına g/kg çörek otu ekstraktı eklenmesinin yumurta üretimi, yemden yararlanma ve yumurta ağırlığını önemli düzeyde artırdığını (P<0.0) bildirmişlerdir. Benzer şekilde El-Sheikh ve ark. () yumurta tavuğu diyetlerinde % 0.- çörek otu tohumunun kullanılması ile performansın geliştirdiğini öne sürmüşlerdir. 0 0 Çizelge. Diyete Çörek Otu Yağı İlavesinin Yumurta Tavuklarının Performansı Üzerine Etkisi Table. Influence of dietary Nigella sativa oil on performance of laying hens Gruplar Yem tüketimi (g) Yemden yararlanma oranı (g :g) Yumurta verimi (%) Yumurta ağırlığı (g) Kontrol Çörek otu yağı. ml/kg.... Çörek otu yağı. ml/kg Çörek otu yağı. ml/kg SH ÖD ÖS ÖS ÖS ÖS ÖS: Önemsiz Yumurta ak, sarı ve kabuk oranı ile Hough birimi değerleri bakımından gruplar arasında önemli bir farklılık görülmemiştir. Muamelelerde yumurta kabuk kalınlığı etkilenmiş olup,. ml/kg çörek otu yağı ilavesinin yumurta kabuk kalınlığını önemli (p<0.0) derecede düşürdüğü tespit edilmiştir (Çizelge ). Nasir ve ark. (00) % ve. çörek otu tohumlarının yumurta tavuğu rasyonlarında kullanımının yumurta üretimini önemli bir şekilde artırdığını bildirmişlerdir. Yine, başka bir çalışmada diyete çörek otu tohumu katılmasının günlük yumurta verimini % dan % ye yükselttiği kaydedilmiştir (Akhtar ve ark. 00). Bu çalışmaların aksine, El-Bagir ve ark. (00) yumurta tavuğu

9 rasyonlarında 0 ve 0 g/kg çörek otu kullanımının yumurta verimini önemli bir şekilde azalttığını bildirmişlerdir. Çizelge. Diyete Çörek Otu Yağı İlavesinin Bazı Yumurta Kalite Kriterleri Üzerine Etkisi Table. Influence of dietary Nigella sativa oil on egg quality of laying hen. Kontrol Çörek otu yağı. ml/kg Yumurta sarısı (%) Yumurta akı (%) Kabuk (%) Kabuk Kalınlığı µm Haugh Birimi.0.. a a. Çörek otu yağı. ml/kg Çörek otu yağı. ml/kg b. SH ab ÖD ÖS ÖS ÖS * NS *: P< 0.0 ÖS: önemsiz a,b,c : Aynı sütunda farklı harf taşıyan ortalamalar arasında fark önemli bulunmuştur. Yumurta tavuğu diyetlerine ilave edilen çörek otu yağının, bazı kan metabolitleri üzerine etkileri Çizelge de verilmiştir. Muameleler arasında kan trigliserit, VLDL, toplam protein ve albumin değerleri bakımından hiçbir önemli farklılık gözlenmemiştir. Çizelge de görüldüğü üzere yeme. ml/kg çörek otu yağı ilavesinin kan kolesterol seviyesini önemli (p<0.0) derecede düşürdüğü tespit edilmiştir. Gruplar arasında serum globulin değeri önemli derecede farklı bulunmuş, bazal yeme. ml/kg çörek otu yağı ilavesi serum globulin yoğunluğunu diğer gruplara nazaran önemli (p<0.0) derecede artırdığı belirlenmiştir. Esansiyel yağların hipokolesterolemik etkisi kolesterol sentezinde anahtar enzim olan -hydroxy--methylglutaryl koenzime A (HMG-CoA) redüktaz aktivitesini inhibe edici özelliğinden kaynaklanmaktadır (Crowell, ). Bizim bulgularımızla benzer olarak Nasir ve ark. (00), yumurta tavuklarının

10 0 0 0 rasyonuna % ve. seviyesinde çörek otu tohumu ilavesinin serumda toplam kolesterol, LDL kolesterol ve trigliserit içeriğini önemli derecede azalttığı, buna rağmen HDL kolesterol seviyesini artırdığını bildirmişlerdir. Çizelge. Diyete Çörek Otu Yağı İlavesinin Bazı Kan Metabolitleri Üzerine Etkisi Table. Influence of dietary Nigella sativa oil on some blood metabolic profil of laying Kan Parametreleri Kontrol Çörek otu yağı. ml/kg hen Çörek otu yağı. ml/kg Çörek otu yağı. ml/kg Trigliserit 0.0 ÖS mg/dl Kolesterol. a 0. a. ab 0. b. * mg/dl VLDL mg/dl 0. ÖS Toplam ÖS protein g/dl Albümin g/dl ÖS Globülin g/dl. b. b. a. b 0.0 * VLDL=çok düşük yoğunluklu lipoprotein *: P< 0.0 ÖS: önemsiz a,b : Aynı satırda farklı harf taşıyan ortalamalar arasında fark önemli bulunmuştur Denemenin sonunda yumurta sarılarında saptanan yağ asidi düzeyleri Çizelge de verilmiştir. Muameleler arasında palmitik, palmiteoleik, stearik, oleik, linoleik, linolenik, araşidonik, doymuş yağ asitleri (SFA), çoklu doymamış yağ asitleri (PUFA) ve n- bakımından önemli bir farklılık saptanmamıştır (P>0.0). Çörek otu yağı ilavesinin ekosapentaenoik asit (EPA), dokosaheksaenoik asit (DHA), tekli doymamış yağ asidi (MUFA) ve n- seviyesini önemli derecede etkilediği tespit edilmiştir. En düşük EPA düzeyi kontrol grubuna ait yumurta sarılarında, en yüksek ise. ml/kg çörek otu yağı ilave edilen grupta saptanmıştır. DHA seviyesinin. ve. ml/kg çörek otu yağı ilave edilen gruplarda önemli derecede yükseldiği belirlenmiştir. Ayrıca, en yüksek MUFA düzeyi. ml/kg çörek otu yağı ilave edilen grubun yumurta sarısı SH ÖD

11 0 yağlarında saptanırken, en düşük MUFA seviyesi kontrol grubunda tespit edilmiştir. Rasyona çörek otu yağı ilavesi ile yumurta sarısı n düzeyi belirgin bir şekilde yükselmiştir. En düşük n- yağ asidi düzeyi kontrol grubu ile. ml/kg çörek otu ilave edilen grubun yumurta sarısı yağlarında, en yüksek de. ve. ml/kg çörek otu yağı ilave edilen gruplarda tespit edilmiştir (Çizelge ). Yumurta sarılarında n- ve n- düzeyleri kadar önemli bir diğer parametrede n-/n- oranıdır. Rasyona. ve. ml/kg çörek otu yağı ilavesi yumurta sarısı yağı n-/n- oranını belirgin bir şekilde düşürmüştür. En düşük n /n oranı. ml/kg çörek otu yağı ilave edilen grupta bulunmuştur. Galobart ve ark. (00) yumurta tavuklarının yemlerine ilave ettikleri biberiye bitki ekstraktının yumurta sarısı yağ asit kompozisyonu üzerine herhangi bir etkisinin olmadığını bildirmişlerdir. Bilgimiz dâhilinde bu konu hakkında yayınlanan bir kaynağa rastlanamadığı için, elde ettiğimiz sonuçlar diğer yayınlarla karşılaştırılamamıştır. Bu konunun kanatlılarda daha ayrıntılı bir şekilde incelenebilmesi için daha üst düzey çalışmalar gerekmektedir. 0

12 0 Çizelge. Diyete Çörek Otu Yağı İlavesinin Yumurta Yağ Asitleri Kompozisyonu Üzerine Etkisi Table. Influence of dietary Nigella sativan oil on fatty acid composition of egg yolk lipids SH ÖD Yağ asit kompozisyonu (%) Kontrol Çörek otu yağı. ml/kg Çörek otu yağı. ml/kg Çörek otu yağı. ml/kg Palmitik ÖS Palmiteoleik ÖS Stearik ÖS Oleik ÖS Linoleik ÖS Linolenik ÖS Araşidonik ÖS EPA. c. b.0 a. ab 0.0 * DHA.0 b.00 b. a. a 0.0 * SFA ÖS MUFA.0 b. ab.0 a 0. ab 0.0 * PUFA ÖS n. b. b. a.00 a 0. * n ÖS n-/n-. a. a. b. c 0.0 * *: P< 0.0 ÖS: önemsiz a,b : Aynı satırda farklı harf taşıyan ortalamalar arasında fark önemli bulunmuştur EPA: Ekosapentaenoik asit,dha: Dokosaheksaenoik asit, SFA: Doymuş yağ asitleri, MUFA: Tekli doymamış yağ asitleri, PUFA: Çoklu doymamış yağ asitleri Sonuç olarak bu çalışmada, yumurta tavuğu rasyonlarına çörek otu yağı katkısının yumurta verim performansı ve bazı yumurta kalite kriterleri üzerine belirgin bir etkisi olmadığı tespit edilmiştir. Ancak serum kolesterol oranının. ml/kg çörek otu ilavesiyle önemli derecede azaldığı gözlenmiştir. Yumurta sarısı EPA, DHA ve n- içeriği. ve. ml/kg çörek otu yağı ilavesiyle önemli derecede yükselmiş, n-/n- oranı ise düşmüştür. İnsan sağlığı için önem arz eden n- yağ asitleri düzeyini artırması ve n-/n- oranını ise düşürmesinden dolayı yumurta tavuğu rasyonlarına. ml/kg çörek otu yağı kullanılması önerilmektedir. 0

13 0 0 Kaynaklar Akhtar, M. S., Z. Nasır and A. R. Abıd, 00. Effect of feeding powdered Nigella sativa L. seeds on poultry egg production and their suitability for human consumption. Veterinarski-Arhiv. ():-0. Anonymous, 000. Sherlock Microbial Identification System, Version MIS Operating Manual, Newark, D.E., USA. Baratta, M. T., H. J. D. Dorman, S. G. Deans, A. C. Figueiredo, J. G. Barroso and G. Ruberto,. Antimicrobial and antioxidant properties of some commercial essential oils. Flavour Fragr. : Bölükbaşı Ş. C., Ö. Kaynar, M. K. Erhan and H. Ürüşan, 00. The Effect of Feeding Nigella Sativa Oil on Laying Hen Performance, Cholesterol and Some Proteins Ratio of Egg Yolk and Escherichia Coli Count in Feces. Arch. Geflügelk (in press). Cowan M. M.,. Plant products as antimicrobial agents. Clin. Microbiol. Rev, : -. Craig, W. J.,. Health-promoting properties of common herbs. Am. J Clin. Nutr, 0 (suppl), S-S. Crowell, P. L.,. Prevention and therapy of cancer by dietary monoterpenes. J. Nutr. : S-S. Denli, M., F. Okan and A. N. Uluocak, 00. Effect of dietary black seed (Nigella sativa L.) extract supplementation on laying performance and egg quality of quail (Coturnix coturnix japonica). J. Appl. Anim. Res. : -. Deschepper, K., M. Lıppens, G. Huyghebaert and K. Molly, 00. The effect of aromabiotic and GALI D OR on technical performances and intestinal

14 0 0 morphology of broilers. In: Proc. th European Symposium on Poultry Nutrition, August, Lillehammer, Norway, pp.. El Bagır, N. M., A. Y. Hama, R. M. Hamed, A. G. Abd El Rahım and A. C. Beynen, 00. Lipid Composition of egg yolk and serum in laying hens fed diets containing black cumin (Nigella sativa). Int. J Poult. Sci. (): -. El-Sheıkh, A. M. A., A. E. Amın and A. A. Khadıga,.The effect of feeding different levels of Nigella sativa seeds on layers performance and egg quality characteristics. Sudan J. Vet. Sci. Anim. Hus. :-. Faleiro, M. L., M. G. Miguel, F. Ladeiro, F. Venancio, R. Taveres, J. C. Brito, A. C. Figueiredo, J. G. Barroso and L. G. Pedro, 00. Antimicrobial activity of essential oils isolated from Portuguese endemic species of Thymus. Lett. Appl. Microbiol. : -0. Galobart, J., A. C. Barroeta, M. D. Baucells, R. Codony and W. Ternes, 00. Effect of Dietary Supplementation with Rosemary Extract and α-tocopheryl Acetate on Lipid Oxidation in Eggs Enriched with ω-fatty Acids. Poult Sci. 0: 0 Jamroz, D., J. Orda, C. Kamel, A. Wiliczkiewicz, T. Wertelecki and J. Skorupinska, 00. The influence of phytogenetic extracts on performance, nutrient digestibility, carcass characteristics, and gut microbial status in broiler chickens. J. Anim. Feed Sci. : -. Langhout, P., 000. New additives for broiler chickens. World Poult. (): -. Nasır, Z., A. R. Abıd, Z. Hayat and H. I. Shakoor, 00. Effect of kalongi (Nigella sativa) seeds on egg production and quality in white Leghorn layers. J. Anim. Plant Sci. : -.

15 Nasır Z. and M. A. Grashorn, 00. Use of Black cumin (Nigella sativa Linn.) as alternative to antibiotics in poultry diets. Tagung Schweine- und Geflügelernährung,.-0. SPSS,. SPSS for Windows Release 0.0, SPSS Inc Williams, P. and R. Losa, 00. The use of essential oils and their compounds in poultry nutrition. World Poult. ():. 0