DOĞAL MĠNERALLĠ SULARIN ĠNSAN SAĞLIĞINA UYGUNLUĞUNUN MĠKROBĠYOLOJĠK YÖNDEN DEĞERLENDĠRĠLMESĠ Bil.Uz.Sevinç ERTAġ Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüketici Güvenliği Laboratuvarları Daire BaĢkanlığı Su ve Gıda Mikrobiyolojisi Laboratuvarı ULUSAL SU VE SAĞLIK KONGRESĠ-2015
AMAÇ Bu çalışmanın amacı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Tüketici Güvenliği Laboratuvarları Su Mikrobiyoloji Laboratuvarına 2014 yılı Ocak-Haziran ayları arasında gelen Doğal Mineralli Suların, ilgili yönetmeliğe uygunluğunun mikrobiyolojik yönden değerlendirilmesini yapmaktır.
DOĞAL MĠNERALLĠ SU NEDĠR? Yerkabuğunun çeşitli derinliklerinde uygun jeolojik şartlarda doğal olarak oluşan, bir veya daha fazla kaynakdan yeryüzüne kendiliğinden veya teknik usullerle çıkartılan, her türlü kontaminasyondan muaf, doğal olarak korunan, fiziko-kimyasal kompozisyon açısından sabit sulardır.
TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU TÜKETİCİ GÜVENLİĞİ LABORATUVARLARI DAİRE BAŞKANLIĞI SU VE GIDA MİKROBİYOLOJİ LABORATUVARI
DOĞAL MĠNERALLĠ SULAR HAKKINDA YÖNETMELĠK 01.12.2004 tarih ve 25657 sayılı Resmi Gazetede yayınlanmıştır. Bu yönetmeliğin amacı, Türkiye Cumhuriyeti topraklarında çıkan, ülkemize ithaline izin verilen ve tüketime sunulan Doğal Mineralli Suların teknik ve hijyenik şartlara uygun şekilde istihsali, ambalajlanması, etiketlenmesi, satışı, denetlenmesi ve onaylanması ile ilgili usul ve esasları düzenlemektedir.
DOĞAL MĠNERALLĠ SU NUMUNELERĠNDE; 22 C de Toplam Jerm Sayımı, 37 C de Toplam Jerm Sayımı, Toplam Koliform Bakteri, E.coli, Fekal Streptokok, Pseudomonas aeruginosa, Parazit, Patojen Mikroorganizmalar, Sülfatları İndirgeyen Anaerop Bakteri parametreleri analiz edilmiştir.
NUMUNE KABUL KRĠTERLERĠ 1- Su Numunelerinin Alımında Kullanılan ġiģelerin Özellikleri Tüm su çeşitleri için kullanılacak şişeler, bu amaç için üretilmiş steril plastik veya cam şişeler olmalıdır. Numune şişeleri sızdırmaz özellikte olmalıdır. Orijinal ambalajında gönderildiği belirtilen numunelerin kapak bütünlüğü korunmuş olmalıdır. Doğal mineralli sularda klor kalıntısı bulunmamalıdır. Bu durumun ilgili laboratuvarda saptanması durumunda numune kabul edilmez. Numune miktarı istenen parametrelerin çalışılması için yeterli olmalı ve buna uygun yeterli büyüklük ve/veya sayıda şişeler kullanılmalıdır (DMS için en az 2 litre)
2- Su Numunelerinin Saklanması ve TaĢınması Su numuneleri alındıktan sonra güneş ışınlarından korunarak ve birbirlerine bulaş olmasını engelleyecek önlemler alınarak saklanmalı ve taşınmalıdır. Doğal Mineralli Su numuneleri şişelenmeyi takiben ısısı 4 ± 1 o c olan ortamda muhafaza edilerek 12 saat içersinde laboratuvara ulaştırılmalıdır. Bir kısmı bile donmuş olduğu tespit edilen numuneler kabul edilmez. Numunenin alındığı tarih ve saat, geliş amacı ve istenilen analizler (ilgili yönetmelik madde ve/veya tablo numarası ile) mutlaka belirtilmelidir. Bunların herhangi birisinin belirtilmediği durumlarda numuneler kabul edilmez.
MEMBRAN FĠLTRASYON YÖNTEMĠ ĠLE SU ANALĠZĠNĠN YAPILIġI Membran Filtrasyon yöntemi kullanılarak analizi yapılan numunenin, içerdiği mikroorganizmanın büyüklüğünden daha küçük gözeneklere sahip membran filtre üzerinden vakum desteği ile süzülmesi ile numunenin içerdiği bütün mikroorganizmalar membran filtre üzerinde tutulmuş olur. Numune içerisinde bulunan tüm mikroorganizmaları üzerinde tutmuş olan filtre, uygun besiyeri üzerine arada hava kabarcığı kalmayacak şekilde yerleştirilerek, uygun sıcaklıktaki inkübatöre, filtre kısmı yukarda kalacak şekilde yerleştirilir. Gerekli inkübasyon işleminin sonunda petri kutusu inkübatörden alınarak oluşan koloniler besiyeri çeşidine bağlı olarak sayılır.
DOĞAL MĠNERALLĠ SULAR MĠKROBĠYOLOJĠK ÖZELLĠKLERĠ BAKIMINDAN AġAĞIDAKĠ NĠTELĠKLERE SAHĠP OLMALIDIR: a- Kaynaktan alınan numunede 22 C de Toplam Jerm Sayımı, 72 saatte 20 ml 37 C de Toplam Jerm Sayımı, 24 saatte 5 ml b-şişelenme sonrasında imlahaneden alınan numunede 22 C de Toplam Jerm Sayımı, 72 saatte 100 ml 37 C de Toplam Jerm Sayımı, 24 saatte 20 ml c-pazarlama sürecinde 22 C de Toplam Jerm Sayımı, 72 saatte 1000 ml 37 C de Toplam Jerm Sayımı, 24 saatte 200 ml d-kaynakta ve satış süresince doğal mineralli su, aşağıdakileri içermemelidir. 1) Parazit ve patojen mikroorganizma, 2) 250 ml lik numunede E. coli, diğer koliformlar ve fekal streptokoklar, 3) 50 ml lik numunede Sülfit redükte eden sporlu anaeroblar, 4) 250 ml lik numunede Pseudomonas aeruginosa
ANALĠZĠ YAPILAN DOĞAL MĠNERALLĠ SULARDA UYGUN NUMUNE YÜZDE DEĞERLERĠ
DOĞAL MĠNERALLĠ SULARIN GELĠġ AMAÇARINA GÖRE:
TOPLAM JERM SAYIMI Suyun hijyenik kalitesinin yanı sıra patojenlerin bulunma olasılığını da değerlendirmede yardımcı olur. Sayımlardaki ani bir artış, ciddi bir kirlenmenin erken bir uyarısıdır. Dağıtım sisteminin güvenilirliği ve temizliğinin bir göstergesidir.
TOPLAM JERM SAYIMI Epidemiyolojik çalışmalardan anlaşılmıştır ki, koloni sayımları tek başına doğrudan sağlık riski ile ilişkili değildir. Koloni sayısındaki beklenmedik artışlar bazen fekal kontaminasyon ile yakından ilişkili olabilir ancak bunun için E.coli veya diğer fekal spesifik göstergeler için kullanılan yöntemler, sağlık riskinin mevcut olup olmadığının tespiti için şarttır.
Pseudomonas aeruginosa Dezenfeksiyon sürecindeki aksaklığın erken göstergesi olabilir. Özellikle yaşlı hastalarda fırsatçı enfeksiyonlara sebep olabilir. Üriner sistemi etkileyebilir.
SÜLFATLARI ĠNDĠRGEYEN ANAEROP BAKTERĠLER Özellikle insan ve hayvan dışkılarında, atık suda ve toprakta bulunur. Filtrasyon işleminin etkinliğinin kontrolünde kullanılır. Sporlar, kimyasal ve fiziki faktörlere vejetatif formlardan daha dayanıklı olduklarından ve suda daha uzun yaşadıklarından kirlenmenin uzun süreli bir göstergesi ve geçmişte olan fekal kontaminasyonu göstermede kullanılabilirler. Anaerob olan bu mikroorganizmalar, yara enfeksiyonları şeklinde klinik belirtilerle veya hiçbir semptom göstermeden hastalık oluştururlar.
SONUÇ Doğal Mineralli Sular ilgili yönetmeliğe göre yüksek oranda uygun bulunmuştur. Doğal Mineralli Sularının ilgili yönetmelik kapsamında izlemelerinin devamlılığı halk sağlığı açısından büyük öneme sahiptir.
ĠLGĠNĠZ ĠÇĠN TEġEKKÜR EDERĠM