mali ÇÖZÜM 201 GIDA BANKACILI I FAAL YET NDE BULUNAN DERNEK VE VAKIFLARA YAPILAN BEDELS Z TESL MLER KATMA DE ER VERG S NDEN ST SNADIR Bilal KOCABAfi * I- G R fi G da maddeleri üreten tesislerin imalat teknolojileri, hammaddede, ara ürünlerde mamul madde üzerinde gerekli araflt rmalar yapmak, etkili bir denetimi sa lamak üzere ilgili mevzuat haz rlamak ve uygulamak, böylece bugünkü uygulama nedeniyle ortaya ç kan karmaflay, dolay s yla ekonomik kay plar önlemek üreticiye daha temiz, güvenilir g da temin etmek ve tüketicinin ekonomik menfaatlerini ve üreticiyi haks z rekabetten korumak amac yla 5179 say l Kanun (Resmi, Haz. 2004) ç kar lm flt r. 5179 say l Kanunun 3. maddesinde G da Bankas ; Ba fllanan veya üretim fazlas sa l - a uygun her türlü g day tedarik eden, uygun flartlarda depolayan ve bu ürünleri do rudan veya de iflik yard m kurulufllar vas tas yla fakirlere ve do- al afetlerden etkilenenlere ulaflt ran ve kâr amac gütmeyen dernek ve vak flar n oluflturdu u organizasyonlar olarak tan mlanm flt r. 5035 say l Kanun(Resmi, Ocak 2004) ile Gelir Vergisi Kanununun 40 ve 89. maddelerinde, Katma De er Vergisi Kanununun ise 17. maddesinde yap lan de iflikliklerle 1.1.2004 tarihinden itibaren fakirlere yard m amac yla g da bankac l faaliyetinde bulunan dernek ve vak flara ba fllanan g da maddelerinin maliyet bedellerinin ba fl yapanlarca gelir veya kurumlar vergisi matrah n n tespitinde indirim konusu yap labilmektedir. * Devlet Bütçe Uzman
202 mali ÇÖZÜM 5281 say l Vergi Kanunlar n n Yeni Türk Liras na Uyumu le Baz Kanunlarda De ifliklik Yap lmas Hakk nda Kanun(Resmi, Ara. 2004) ile yap lan de ifliklikler ile birlikte vergisel teflvik sa lanan g da bankac l kapsam geniflletilmifltir. 5281 say l Kanunla Gelir Vergisi Kanununun 40.maddesine 5035 say l Kanun la eklenen 10. bendindeki; Fakirlere yard m amac yla g da bankac l faaliyetinde bulunan dernek ve vak flara, Maliye Bakanl nca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde ba fllanan g da maddelerinin maliyet bedeli ibaresinin Fakirlere yard m amac yla g da bankac l faaliyetinde bulunan dernek ve vak flara, Maliye Bakanl nca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde ba fllanan g da, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedeli fleklinde de ifltirilmesi suretiyle, 1 Ocak 2005 tarihinden geçerli olmak üzere, an lan kurumlara ba fllanacak temizlik, giyim ve yakacak maddeleri de kapsama al nm fl ve bunlar n maliyet bedellerinin de gelir vergisi matrah n n hesaplanmas s ras nda has - lattan indirilmesi veya y ll k gelir vergisi beyannamesi üzerinde indirim konusu yap lmas na izin verilmifltir. Yine ayn Kanun la, Katma De er Vergisi Kanununun 17. maddesinin 2 numaral f kras nda (b bendi) 1 yap - lan de ifliklikle de, uygulama kapsam na yeni al nan temizlik, giyecek ve yakacak maddelerin teslimleri, katma de er vergisinden istisna edilmifltir. Bu makalemizin konusunu, fakirlere yard m amac yla g da bankac l faaliyetinde bulunan dernek ve vak flara bedelsiz olarak yap lan g da, temizlik, giyecek ve yakacak maddeleri teslimlerinde katma de er vergisi istisnas teflkil etmektedir. II- GIDA BANKACILI I FAAL YET NDE BULUNAN DERNEK VE VAKIFLARA YAPILAN BEDELS Z TESL MLERDE KATMA DE ER VERG S ST SNASI Yap lan düzenlemelerle fakirlere yard m amac yla g da bankac l faaliyetinde bulunan dernek ve vak flara ba- fllanan g da, temizlik, giyecek ve yakacak maddelerinin maliyet bedellerinin ba fl yapanlarca gelir veya ku- 1 Katma De er Vergisi Kanununun 17/b-2 maddesi uyar nca, yasal düzenleme gere i olarak bedelsiz yap lan mal teslimleri ile hizmet ifalar, kültürel, e itim ve sosyal amaçl istisnadan yararlanan kurum ve kurulufllara bedelsiz olarak yap lan her türlü mal teslimi ve hizmet ifalar ile fakirlere yard m amac yla g da bankac l faaliyetinde bulunan dernek ve vak flara Maliye Bakanl taraf ndan belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde ba fllanan g da, temizlik, giyim ve yakacak maddelerinin teslimi katma de er vergisinden müstesnad r.
mali ÇÖZÜM 203 rumlar vergisi matrah n n tespitinde indirim konusu yap labilmektedir. Ayr ca sözkonusu teslimlerin katma de- er vergisinden istisna edilmesi sa lanm flt r. Sözkonusu de iflikliklerle Maliye Bakanl n n belirleyece i usul ve esaslar çerçevesinde g da bankac - l kapsam nda ba fllanan g da maddelerinin maliyet bedellerinin gelir veya kurumlar vergisi matrah n n tespitinde indirim konusu yap lmas ve bu teslimlerin katma de er vergisinden istisna edilmesine yönelik düzenlemelere yer verilmifltir. Maliye Bakanl da 251 seri numaral Gelir Vergisi Genel Tebli i(resmi, Mart. 2004) ile kendisine verilen yetkiyi kullanarak g da bankac l nda katma de er vergisi ile gelir ve kurumlar vergisi aç s ndan g da bankac l na yönelik vergiden müstesna teslimlere yönelik ilkeleri belirlemifl ve bu ilkelerin Resmi Gazete'de yay m tarihinden itibaren uygulanmas öngörülmüfltür. Sözkonusu Genel Tebli de yap lan belirlemelere göre g da bankac l kapsam nda yap lan bedelsiz teslimlerde katma de er vergisi istisnas uygulanabilmesi için aran lan flartlar k - saca afla daki gibidir: - G da, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi ba fllar n n, tüzük veya senedinde ihtiyac bulunanlara g da yard m yapabilmelerine iliflkin hükümler bulunan dernek veya vak flara yap lm fl olmas gerekmektedir. 2 - Yap lacak ba fllar n g da, temizlik, giyecek ve yakacak maddesi niteli inde olmas ve bedelsiz olarak ihtiyaç sahiplerine da t lmak üzere flartl olarak yap lmas gerekmektedir. - Ba fl yap lan dernek veya vak f ad - na fatura ve ayr ca sevk irsaliyesi düzenlenmesi, faturaya htiyaç sahiplerine yard m flart yla ba flland - ndan KDV hesaplanmam flt r. fleklinde bir flerh düflülmesi zorunludur. - Dernek ve vak flar n ba fl karfl l nda kendi mevzuatlar n n öngördü ü belgeleri düzenleyerek, bir örne ini ba fl yapanlara vermeleri gerekmektedir. III - GIDA BANKACILI I KAPSAMINDA YAPILACAK BEDELS Z TESL MLERDE KATMA DE ER VERG S ST SNASI UYGULAMASININ USUL VE ESASLARI A Katma De er Vergisi stisnas Kapsam nda Ba fl n Yap laca Dernek veya Vak flar n Tafl malar Gereken fiartlar G da, temizlik, giyim ve yakacak maddesi ba fl n n dernek veya vakfa yap lm fl olmas gerekmektedir. hti- 2 G da bankac l yapabilmesine iliflkin tüzük veya senedinde hüküm bulunan dernek veya vakf n baflka alanlarda da faaliyet gösteriyor olmas n n, kamuya yararl dernek veya vergiden muaf vak f olup olmamas n n uygulama aç s ndan herhangi bir önemi bulunmamaktad r.
204 mali ÇÖZÜM yac bulunanlara do rudan veya baflka organizasyonlar arac l yla yap lacak yard mlar n yukar da belirtilen hukuki düzenlemeler kapsam nda yap lm fl ba fl olarak de erlendirilmesi mümkün de ildir. G da bankac l kapsam nda yap lacak g da, temizlik, giyecek ve yakacak maddeleri ba fllar n n KDV den istisna tutulabilmesi için, - Ba fl n mutlak suretle fakirlere yard m amac yla g da bankac l faaliyetinde bulunan dernek veya vak flara yap lm fl olmas, - Ba fl kabul edecek dernek veya vak flar n tüzü ünde veya senedinde ihtiyac bulunanlara g da, temizlik, giyecek ve yakacak maddeleri yard m yapabilmelerine iliflkin hüküm bulunmas gerekmektedir. B - stisna Kapsam nda Ba fllanacak Mallar ve Ba fl n Niteli i 1 Ocak 2005 tarihinden geçerli olmak üzere, g da maddeleri yan nda an lan kurumlara ba fllanacak temizlik, giyim ve yakacak maddeleri de kapsama al nm fl ve bunlar n maliyet bedellerinin de gelir vergisi matrah - n n hesaplanmas s ras nda has lattan indirilmesi veya y ll k gelir vergisi beyannamesi üzerinde indirim konusu yap lmas na izin verilmifl olup g da bankac l kapsam nda yap lan bedelsiz teslimlerde katma de er vergisi istisnas ndan faydaland r lm flt r. C - Ba fllanan Mallarda Belge Düzeni 251 Seri No.lu GVK Genel Tebli- i nde, GVK n n 40. maddesine eklenen hüküm çerçevesinde indirim konusu yap lacak ba fllar n, ba fla konu mal bedeli Vergi Usul Kanunu nun 232. maddesinde belirtilen fatura düzenleme s n r n n (2007 y l için 560 YTL) 3 alt nda kalsa dahi mutlaka fatura ile belgelendirilece i ve ayr ca tafl ma için sevk irsaliyesi düzenlenece i, ba fllanan mala iliflkin bilgileri eksiksiz olarak içerecek faturan n, ba fl yap lan dernek veya vak f ad na düzenlenece i, mal bedeli olarak faturada, ba fla konu mal n maliyet bedelinin (yüklenilen KDV hariç) yaz l olaca, faturada ihtiyaç sahiplerine yard m flart yla ba flland ndan KDV hesaplanmam flt r. ibaresinin yer almas n n zorunlu oldu u, Gelir Vergisi Kanunu nun 89. maddesinde yap lan düzenleme çerçevesinde, y ll k beyannamede yer alacak gelir vergisi matrah n n tespitinde indirim konusu yap lacak ifllemlerde ba fl yapan taraf ndan bir belge düzenlenmesine gerek bulunmad, varsa ba fl yap lan 3 Fatura düzenleme s n r 2006 y l için 520.-YTL. 2005 y l için 480.- YTL. 2004 y l için ise 440.000.000.-TL. uygulanm flt r.
mali ÇÖZÜM 205 mal n edinimine iliflkin belgelerin saklanmas n n zorunlu oldu u belirtilmifltir. Hukuki düzenlemeler çerçevesinde, y ll k beyannamede yer alacak gelir vergisi matrah n n tespitinde indirim konusu yap lacak ifllemlerde ba fl yapan taraf ndan bir belge düzenlenmesine gerek bulunmamakta olup, varsa ba fl yap lan mal n edinimine iliflkin belgelerin saklanmas zorunludur. Gerekti inde sözkonusu belgelerin yetkili denetim elemanlar na ibraz edilmesi zorunludur. Dernek ve vak flar kendi mevzuatlar - n n öngördü ü belgeleri düzenleyecek ve ba fl yapanlara bir örne ini vereceklerdir. Ticari faaliyetle u raflanlarca düzenlenen faturalar dernek ve vak f taraf ndan muhafaza edilecektir. D - Dernek ve Vak flarca Düzenlenecek Belge 251 Seri No.lu Gelir Vergisi Kanunu Genel Tebli i nde, dernek ve vak flar n kendi mevzuatlar n n öngördü ü belgeleri düzenleyecekleri ve ba fl yapanlara bir örne ini verecekleri aç klanm flt r. Ba fl yapan mükelleflerin, dernek veya vak flar taraf ndan düzenlenen Ayni Ba fl Al nd Belgesini ve mal n edinilmesi ile ilgili belgeleri saklamalar zorunlu bulunmaktad r. E Katma De er Vergisi stisnas Kapsam nda Yap lan Ba fllarda ndirim ve Beyan G da bankac l kapsam nda yap lan ba fllar 3065 say l Katma De er Vergisi Kanununun 17/2-b maddesine göre katma de er vergisinden müstesnad r. Katma de er vergisi mükellefleri, bir vergilendirme döneminde yapt klar ba fllar n toplam tutar n ilgili dönem beyannamesinin 6 ve 7. 4 sat rlar na dahil etmek suretiyle beyanda bulunacaklard r. Ayn Kanunun 30/a ve 32 nci maddelerine göre, k smi istisna mahiyetindeki bu teslimin (g da, temizlik, giyim ve yakacak maddesi ba fllar n n) bünyesine giren katma de er vergisi tutar n n indirim konusu yap lmas mümkün bulunmamaktad r. Bu nedenle, ba fl n yap ld dönemde, ba- fllanan maddelerin iktisab dolay - s yla yüklenilen katma de er vergisi tutar n n hesaplanmas ve ayn döneme ait katma de er vergisi beyannamesinin 20. sat r na 5 dahil edilmesi, ayn tutar n defter kay tlar nda " ndirim KDV" hesaplar ndan ç kar larak, gider hesaplar na aktar lmas gerekmektedir. KDV mükellefleri, istisna kapsam nda yapt klar ba fllar ilgili dönem beyannamesinin K smi stis- 4 KDV beyannamesinin 6. sat r Teslim ve Hizmetlerin Karfl l n Teflkil Eden Bedel 7. sat r ise stisnalar ve Özel Matrah fieklinde Matraha Dahil Olmayan Bedel dir. 5 KDV beyannamesinin 20. sat r lave Edilecek KDV dir
206 mali ÇÖZÜM na Kapsam na Giren fllemler bafll kl Tablo-7 bölümünde Kod No: 203 E itim ve Sosyal Yard m Amaçl Bedelsiz Teslimler olarak beyan edeceklerdir. KAYNAKÇA (Resmi, Ocak. 2004) 25 Aral k 2003 tarihli ve 5035 say l Baz Kanunlarda De ifliklik Yap lmas Hakk nda Kanun 2 Ocak 2004 tarih ve mükerrer 25334 say l Resmi Gazete. (Resmi, Mart. 2004) 21 Mart 2004 tarih ve 25409 say l Resmi Gazete. (Resmi, Haz. 2004) 5 Haziran 2004 tarih ve 25483 say l Resmi Gazete. (Resmi, Ara. 2004) 31 Aral k 2004 tarih ve 25687(3. Mükerrer) say l Resmi Gazete.