B aflbakanl k Özürlüler daresi Baflkanl taraf ndan Devlet statistik Enstitüsü ne

Transkript

1 mali ÇÖZÜM 165 ENGELL LERDE GÜMRÜK VE TAfiIT VERG S MUAF YET Ali TEZEL SSK Sigorta Baflmüfettifli SSK Sigorta Teftifl Kurulu stanbul 1 Nolu Grup Baflkan I. G R fi B aflbakanl k Özürlüler daresi Baflkanl taraf ndan Devlet statistik Enstitüsü ne yapt r lan Türkiye Özürlüler Araflt rmas ile ülkemizdeki özürlülük profili genifl kapsaml olarak araflt r lm flt r. Araflt rma sonuçlar na göre, özürlü olan nüfusun toplam nüfus içindeki oran yüzde dur. Buna göre ülkemizde kifli özürlü olarak yaflamlar n sürdürmektedir. Özürlülük sadece bu sorunu yaflayan kifliyi de il, ailesini ve yak n çevresini ekonomik, sosyal ve psikolojik olarak etkileyen bir sorundur. Sa l k sistemindeki eksiklikler, ülkenin geliflmifllik düzeyi, vatandafllar n kaliteli sa l k hizmetleri almas na engel olmaktad r. Bilgi eksikli i, sa l k hizmetlerinin ulafl labilirli- i, ekonomik yükü, t bbi yetersizlikler vb. nedenler, özürlünün yeterli, zaman nda ve sürekli sa l k hizmeti almas n engellemektedir. Hemen hemen her konuda genel nüfusun göstergeleriyle özürlü nüfusun göstergeleri aras nda çok büyük uçurumlar var. Genel nüfusta okuma yazma bilmeyenlerin oran yaklafl k yüzde 13 tür. Bu oran özürlülerde yaklafl k yüzde 36, süre en hastal olanlarda yaklafl k yüzde 25 dir. (Kurt, 2006) Özürlülerin yaflamlar n kolaylaflt rmak için kullanacaklar malul ve sakatlara mahsus eflyalarda gümrük muafiyeti uygulanmaktad r. Bu makalede, malul ve sakatlar n kullan m na mahsus eflyalardaki gümrük vergisinden muafiyet konusu aç klanmaya çal fl lm flt r.

2 166 mali ÇÖZÜM II. ENGELL LER N GÜMRÜK VER- G S Z ARAÇ GET RMES 4458 Say l Gümrük Kanunu nun 167 inci maddesi gere ince, Malul ve sakatlar n kullan m na mahsus eflya gümrük vergisinden muaf tutulmufllard r ama bu muafiyetin ne kadar olaca na yine ayn madde gere ince Bakanlar Kurulu yetkili k l nm flt r. Bu yetkiye dayanarak Bakanlar Kurulu 2004/7889 Say l Karar alm fl ve bu karar tarih ve say l Resmi Gazetede yay nlanm flt r. Bakanlar Kurulunun 2004/7889 Say - l Karar gere ince; Madde 1-13/01/2000 tarihli ve 2000/53 say l Bakanlar Kurulu Karar n n eki Gümrük Vergilerinden Muafiyet ve stisna Tan nacak Haller Hakk nda Karar' n 116 nc maddesinin 2 nci f kras afla daki flekilde de- ifltirilmifltir. 2) Münhas ran malul ve sakatlar taraf ndan kullan lmak üzere özel surette imal edilmifl hareket ettirici tertibat bulunan ve bunlar taraf ndan ithal edilen motorlu veya motorsuz koltuklar, bisiklet, motosiklet ve motor silindir hacmi 1600 (dahil) cc'ye kadar olan binek otomobilleri (arazi tafl tlar hariç) ile el ve ayak fonksiyonlar n tamamen yitirmifl olmalar nedeniyle bizzat sakat kifli taraf ndan kullan lamayan, sakat kiflinin araca binip inmesiyle tafl nmas n kolaylaflt - r c tertibat bulunan ve sakat kiflinin üçüncü dereceye kadar kan ve s hri h s mlar ndan bir sürücü veya sakat kifli taraf ndan ifl akdine ba l olarak istihdam edilen bir sürücü taraf ndan kullan lan motor silindir hacmi 2500 (dahil) cc'ye kadar olan tafl tlar (arazi tafl tlar hariç) gümrük vergilerinden muaft r. Bakanlar Kurulunun yukar daki karar ndan sonra bu kere uygulamaya yön vermek üzere, Gümrük Müsteflarl nca haz rlanan 10 Seri Numaral, Gümrük Genel Tebli i Seri No: 2'de De ifliklik Yap lmas na Dair Tebli (Muafiyetler) gün ve Say l Resmi Gazetede yay nlanm flt r. Bu Tebli e göre; MADDE 1-18/02/2000 tarihli ve say l Resmi Gazetede yay mlanan 2 Seri No.lu Gümrük Genel Tebli inin (Muafiyetler) 1 inci maddesinin üçüncü f kras afla daki flekilde de ifltirilmifltir. Bu hükme dayan larak 05/02/2000 tarihli Resmi Gazetede yay mlanan 13/01/2000 tarihli 2000/53 say l Bakanlar Kurulu Karar eki, Gümrük Vergilerinden Muafiyet ve stisna Tan nacak Haller Hakk nda Karar' n 116 nc maddesinin 2 nci f kras nda de ifliklik yapan ve 28/09/2004 tarihli say l Resmi Gazetede yay mlanan 2004/7889 say l Bakanlar Ku-

3 mali ÇÖZÜM 167 rulu Karar 'n n 1 inci maddesinin ikinci f kras nda; münhas ran malul ve sakatlar taraf ndan kullan lmak üzere özel surette imal edilmifl hareket ettirici tertibat bulunan ve bunlar taraf ndan ithal edilen motorlu veya motorsuz koltuklar, bisiklet, motosiklet ve motor silindir hacmi 1600 (dahil) cc'ye kadar olan binek otomobilleri (arazi tafl tlar hariç) ile el ve ayak fonksiyonlar n tamamen yitirmifl olmalar nedeniyle bizzat sakat kifli taraf ndan kullan lamayan, sakat kiflinin araca binip inmesiyle tafl nmas n kolaylaflt r c tertibat bulunan ve sakat kiflinin üçüncü dereceye kadar kan ve s hri h s mlar ndan bir sürücü veya sakat kifli taraf ndan ifl akdine ba l olarak istihdam edilen bir sürücü taraf ndan kullan lan motor silindir hacmi 2500 (dahil) cc'ye kadar olan tafl tlar n (arazi tafl tlar hariç) gümrük vergilerinden muaf oldu u hükme ba lanm flt r. Muafiyetten yararlanacak engelli kifliler 4458 say l Gümrük Kanunu na göre Gümrük Vergisinden muaf olarak araç ithal etmeleri için, özür durumunu sa l k kurulufllar taraf ndan onaylanm fl rapor ve H s n f ehliyete sahip olmalar halinde yurtd fl ndan otomobil yada minibüs ithal edip kullanabilirler. Engelliler için sa lanan avantaj vergi muafiyeti fleklinde de- erlendirildi inden,bir arac n özürlü arac kapsam na girmesi için özüre uygun özel tertibatl olmas yan nda lüks tan ma girmemesi de gerekmektedir. Engelli kifli e er kendisi bir araç kullanamayacak durumda ve bir sürücü bulundurmak zorunda ise özel tertibatl minibüs almas flart olup belirtilen minibüsü ise sadece ismi yaz l kifli kullanabilmektedir. Gümrük vergisinden muafiyet süresi befl y l olup, befl y l içinde ayn kifli için yeni bir özel tertibatl araç yurtd fl ndan getirtilirse gümrük vergisi muafiyeti yoktur. Baflvuru çin; Özel tertibatl otomobil ile minibüs için araç Türkiye ye getirilmeden önce malül ve sakat kifliler veya bunlar hesab na bu kiflinin vekil tayin etti i ve Türkiye Gümrük Bölgesinde yerleflik kifliler taraf ndan Ankara Naklihane ve Bedelsiz thalat Gümrük Müdürlü üne; a) Fizik ve Rehabilitasyon merkezince onayl, 18/3/1998 tarihli Resmi Gazete'de yay mlanan Sa l k Bakanl taraf ndan Özürlülere Verilecek Sa l k Raporlar Hakk nda Yönetmelik eki listede yer alan sa l k kurulu raporu vermeye yetkili sa l k kurulufllar ndan al nm fl heyet raporunun, (bu raporda; ilgilinin sakatl ile bunun derecesinin ve haline göre kullanabilece i tafl t özelli inin belirtil-

4 168 mali ÇÖZÜM mesi gerekir. fiayet ilgili, yurt d fl nda iken resmi bir hastaneden ald ve d fl temsilciliklerimize onaylatt bir rapor ibraz ederse bu raporun 2918 say l Karayollar Trafik Kanununun 41 inci maddesine uygunlu unun da ayr ca belgelenmesi gerekir.), b)trafik Dairesince düzenlenen ve ilgili flahs n sakatl k durumu itibariyle, tafl t kullanabilece ini gösteren H s - n f sürücü belgesinin, biri as l olmak üzere iki nüshas ise birlikte müracaat edilir.. Baflvurudan sonra; Özel tertibatl otomobil ithalat talebi Ankara Gümrükleri Baflmüdürü veya yetki verece i Baflmüdür Yard mc s baflkanl nda, Ankara Naklihane ve Bedelsiz thalat Gümrük Müdürü, çiflleri Bakanl, Sa l k Bakanl ile Türkiye Sakatlar Konfederasyonu temsilcilerinden oluflan bir heyet taraf ndan karara ba lan r. Söz konusu heyet taraf ndan sakat ve malul kiflinin ithal etmek istedi i otomobilde bulunmas gereken özel tertibat da belirlenir. Heyet çal flmalar n Ankara Naklihane ve Bedelsiz thalat Gümrük Müdürlü ünde yürütür. Heyetin toplanaca gün ilgili sakat ve malül kifliler de an lan gümrükte haz r bulunur. Minibüslerin karara ba lama ifllemleri Gümrük Müsteflarl n n olumlu ön iznini müteakip gerçeklefltirilir. Binek otomobili veya minibüsün ithaline iliflkin kararlar n (müspet) Komisyon taraf ndan oybirli i ile verilmesi gerekir. III. ENGELL LER N MOTORLU TAfiITLAR VERG S NDEN MUAF YET 197 Say l Motorlu Tafl tlar Vergisi Kanunu nun 4.maddesinin tarih ve 5035 Say l Kanunla de iflik ( c) bendi gere ince; Sakatl k dereceleri % 90 ve daha fazla olan malul ve engellilerin adlar - na kay tl tafl tlar ile di er malul ve engellilerin, bu durumlar na uygun hale getirilmifl özel tertibatl tafl tlar. Motorlu tafl tlar vergisinden muaf tutulmufltur. Bu düzenleme 5035 Say l Kanun ile de ifltirilmeden önceki halinde, bizzat maluller taraf ndan kullan lan özel tertibatl olarak imal edilmifl tafl tlar vergiden muaf tutuluyordu Say l Kanundan sonra uygulamaya yol göstermesi için Maliye Bakanl nca haz rlanan 21 Seri Numaral, Motorlu Tafl tlar Vergisi Genel Tebli i günü Resmi Gazetede yay nlanm flt r. Tebli e göre, say l Kanun'un 22 nci maddesi ile Motorlu Tafl tlar Vergisi Kanunu'nun istisnalara iliflkin 4 üncü maddesinin ( c ) bendi; Sakatl k dereceleri %90 ve daha fazla olan malul ve engellilerin adlar na kay tl tafl tlar ile

5 mali ÇÖZÜM 169 di er malul ve engellilerin, bu durumlar na uygun hale getirilmifl özel tertibatl tafl tlar. olarak yeniden düzenlenmifltir. -Yap lan düzenleme ile malul ifadesine engelliler ifadesi eklenmifl, malul ve engellilerin bu istisnadan yararlanma flart olan bizzat kullanmak zorunlulu u uygulamadan kald r larak; sakatl k dereceleri % 90 ve daha fazla olan malul ve engellilerin adlar na kay tl tafl tlar ile di er malul ve engellilerin adlar na kay tl olan ve malul ve engellilerin bu durumlar na uygun hale getirilmifl özel tertibatl tafl tlar motorlu tafl tlar vergisinden istisna edilmifltir. Söz konusu istisnan n uygulama flekli afla da aç klanm flt r. 1 - Sakatl k Dereceleri % 90 ve Daha Fazla Olan Malul ve Engellilere Ait Tafl tlarda stisna Uygulamas ; Sakatl k dereceleri % 90 ve daha fazla olan malul ve engellilerin bu durumlar n tam teflekküllü Devlet hastanesinden al nm fl olan sa l k kurulu raporu ile ilgili vergi dairelerine belgelendirmeleri halinde, sözkonusu malul ve engellilerin kendi adlar na kay t ve tescil edilmifl olan tafl tlar, motorlu tafl tlar vergisine tabi tutulmayacakt r. Bu istisnadan yararlanmak için, sözkonusu malul ve engellilere ait tafl t n özel tertibatl veya özel tertibatl hale getirilmifl olmas flart aranmayacakt r. 2 - Di er Malul ve Engellilere Ait Tafl tlarda stisna Uygulamas ; Sakatl k dereceleri % 90 dan az olan malul ve engellilerin bu durumlar n ; tam teflekküllü Devlet hastanesinden al nan sa l k kurulu raporu ile belgelendirmeleri ve kendi adlar na kay t ve tescilli olan tafl tlar n engellilik haline uygun özel tertibatl veya özel tertibatl hale getirilmifl tafl tlar oldu unu belirten Motorlu Araç Tescil Belgesi nin ilgili tescil kurulufllar nca onaylanm fl örne i ile Araçlar çin Teknik Belge ve Proje Raporu nun asl veya noter onayl örne ini ilgili vergi dairelerine ibraz etmeleri halinde bu istisna hükmünden yararlanabileceklerdir. 3 - Malul ve Engelliler stisnas le lgili Bildirim; Malul ve engelliler istisnas ndan yararlanacak olan malul ve engelliler taraf ndan; genel tebli ekinde örne i bulunan Malul ve Engelliler Ad na Kay t ve Tescilli Tafl tlarda Motorlu Tafl tlar Vergisi stisnas Bildirim Formu düzenlenerek (Bildirim Formu'nun internetteki adresinde bulunan örne inin düzenlenmesi mümkün bulunmaktad r.) istisnadan yararlanmak için gerekli olan di er belgeler ile birlikte ilgili vergi dairesine verilecektir.

6 170 mali ÇÖZÜM IV. SONUÇ Malul ve sakatlar n kullan m na mahsus eflyalarda uygulananan muafiyetten yararlanacak engelli kifliler 4458 say l Gümrük Kanunu na göre Gümrük Vergisinden muaf olarak araç ithal etmeleri için, özür durumunu sa l k kurulufllar taraf ndan onaylanm fl rapor ve H s n f ehliyete sahip olmalar halinde yurtd fl ndan otomobil yada minibüs ithal edip kullanabilirler. Engelliler için sa lanan avantaj vergi muafiyeti fleklinde de erlendirildi inden, bir arac n özürlü arac kapsam - na girmesi için özüre uygun özel tertibatl olmas yan nda lüks tan ma girmemesi de gerekmektedir. Engelli kifli e er kendisi bir araç kullanamayacak durumda ve bir sürücü bulundurmak zorunda ise özel tertibatl minibüs almas flart olup belirtilen minibüsü ise sadece ismi yaz l kifli kullanabilmektedir. Sakatl k dereceleri % 90 ve daha fazla olan malul ve engellilerin adlar na kay tl tafl tlar ile di er malul ve engellilerin, bu durumlar na uygun hale getirilmifl özel tertibatl tafl tlar. Motorlu tafl tlar vergisinden muaf KAYNAKÇA Kurt, Resul (2006) Özürlüye flefkat eli Star Gazetesi stanbul:,