. Bindirme Çarpışma kontrolü. Tezgah mekanik sistem taraması (iş mili salgılı çalışması, rulman bozuklukları, takım tutucusalgıları salgıları, takım tutucuyauygunbağlanmaması uygun vd.). Proses iyileştirme. Takım kontrolü/izlenmesi. Bakım (Hata algılama l ve koruyucu bk bakım)
İMALATTA MEVCUT ŞARTLARDA OLABİLECEK HATALAR ÜRETİM İnsan hatası (Yanlış program seçimi, yanlış parça veya takım seçimi, programlama hatası, vd.) Parçadan kaynaklanan problemler (Döküm hataları, Yerleştirme hataları, bağlama hataları ) Tezgah hataları (Tezgah elemanlarının bozulmaları Örn. Sınırlama anahtarları veya ölçme sistemleri, Tezgah elemanlarının gevşemeleri) Muhtemel bindirme problemine karşı 100% koruma olmaması. Tezgaha, takıma veya parçalara direk veya dolaylı hasar verecek sonuçlar. Çoğunlukla algılanamayan ama sürekli tekrarlanan problemleri Ana tezgahın belli bir süre için bile olsa çalışmaması durumunda imalatı buna bağlı diğer ilişkili tezgahlarında tamir ve parça bekleme sürelerinde kapalı kalma riskleri. Tezgahta bindirme sonrası eski haline gelmeyen kalibrasyon problemleri Page / 2
İMALATTA MEVCUT ŞARTLARDA OLABİLECEK HATALAR ÜRETİM Randıman ve Kalite hedefi her zaman mükemmel olması gereken hedefinden bazen çok uzaklarda kalır. Takım iyileştirmeleri yapmak sadece zamana bağlı yoğun testler, mastarlar ile harici olarak yapılan ölçümler ve işleme metodlarına bakarak mümkündür. Tezgahların işleme sırasında farkında olmadan aşırı yüklenmesi çoğunlukla göz ardı edilir. Takımda, parçalarda, yağda olan değişikliklerin operasyona etkisi çoğunlukla ğ bulunmadan fark edilmeden kalır. Kötü parça veya takım bağlamadan dolayı oluşan salgı (balans), hatalı iş mili veya kötü balanslı takımlar mastar ile dışarıdan ölçüm yapılıncaya kadar fark edilmedenkalırlar. Page / 3
İMALATTA MEVCUT ŞARTLARDA OLASI HATALAR BAKIM Bakım için yapılan zaman yoğun problem araştırmaları Gerekli Yedek parçaları istenildiği zaman bulunamaması veya onları stokta tutma maliyetinin oldukça yüksek olması. Koruyucu ouyucubakımın çoğunlukla u adevre e dışı ş olması. as. Bu şekilde mevcut ecut çalışma avantajlarını kullanmanın azalması ve maliyetlerin yükselmesi. Koruyucu çalışma yerine olay sonrası çözüm üretme. Bakım saatlerinin uzunluğu, fazla mesai çalışmaları ve işçilik. Tezgahtaki hatalı parçaların değişimindeki gecikme bazen problemin kaynağını başka yerde arayarak gereksiz parça veya aksam değişikliği yapılarak oluşan Maliyetartışı! artışı! Uzaktan tanılama çoğunlukla mümkün değildir. Öyle olsa bile PLC veya CNC ile sınırlandırılmıştır (gerçek zamanlı olarak tezgahı izleyip proses bilgisine i i ulaşamama)! Page / 4
GÜNÜMÜZDEKİ YÖNTEMLER Parçaların ölçümü. Nadiren de olsa takım kırılma ve aşınmalarının izlenmesi Laser veya benzer belirleyici metodlarla eksen sapmaları ölçümü. Nadiren rulmanların tek eksenli titreşimli sistemlerle izlenmesi Tecrübeli kişilerin yardımı ile, Problem giderilinceye kadar bozuk olan veya olduğu varsayılan elemanların değişimi. Mevcut koruyucu bakımın zaman alması Daraltılmış isabet oranı yöntemleri ile koruyucu bakımın devre dışı kalması. Tezgahı ve operasyonu dinleyerek probleme ulaşmak Operasyon emniyeti için teşhise yönelik analiz yapmadan elemanların önceden planlanarak değişimi. Page / 5
OPERASYONUN UYGUN ŞEKİLDE İZLENEREK ELDE EDİLEN AVANTAJLAR İş yapılması için ihtiyaç duyulan eleman miktarlarının asgariye indirilmesi Cihazların yaygın yöntemler ile işleme alınması İmalat ekipmanlarının korunması (Bindirme algılaması) Hızlı problem algılama / teşhis etme Basit ve hızlı proses iyileştirmesi Takım kullanımının iyileştirilmesi Daha uzun tezgah ömrü İyileştirilmiş kullanılabilirlik Planlanmış Bakım ve Onarım Takım ve yedek parça için asgariye indirilmiş stoklama, Proses değişimlerinin derhal algılanması dolaysı ile Atık sayısının azalması ve kalitenin iyileştirilmesi. (Örn. Takım veya Parçaların bağlama hataları, takımların iş parçalarının balans problemi, tezgahtaki yağın kalite değişimini, tezgah taban terazisinin bozulup bozulmamasının kontrolü, tezgah yapısı ve o anki durumu vd. ) Page / 6
BİNDİRME ALGILAMASI UYGULAMA ÖRNEĞİ Gildemeister torna tezgahı Type CTV250 a iş milinden gelen soğutma suyu bağlantı parçası üzerine Montronix SPECTRA PULSE Sensor bağlanmıştır. Diğer çıkış ise tezgah durdurma acil stop girişine bağlanır. Sensor Page / 7
BİNDİRME ALGILAMASI UYGULAMA ÖRNEĞİ Resim. 1: İlk resimde ilerleme 0,43 den 0,5 m/ dk. ye değiştirilmiştir. Görülebilir yükleme artışı olmasına rağmen takımda ve tezgahta herhangi bir hata görülmemiştir. ş Resim. 2: Bu pozisyondan devamla artan ilerleme ve artan pasolarla devam edilir. Ani durma sonucunda hasar görülmez. Daha sonra tezgahı 60m/dk. lık rapid ilerlemede 5mm.lik pozisyonda bindirme planlanır. Bindirme sonucunda sensor bindirmeyi algılar ve tezgah çok hızlı durdurulur. Bu noktada takımda kırılma yoktur. Page / 8
BİNDİRME ALGILAMASI UYGULAMA ÖRNEĞİ İlerleme 0,43 dan 0,5m/dk. ya çıkarılmıştır. Page / 9
BİNDİRME ALGILAMASI UYGULAMA ÖRNEĞİ Devir 5000mm/dev. İlerleme 60m/min) Yavaşlama Bindirme Tezgah esnemesi Durma Page / 10
BİNDİRME ALGILAMASI UYGULAMA ÖRNEĞİ Devir 5000mm/dev. Ve ilerleme 60m/min) 2.Bindirme Page / 11
BİNDİRME ALGILAMASI UYGULAMA ÖRNEĞİ Devir 5000mm/dev. (ilerleme 60m/min) Tezgahın durduktan d sonraki pozisyonu: Soldaki parça 1. bindirmede, sağdaki ise yeni takımlı 2. bindirme sonrası parça durumlarını görüntülemektedir. Tezgahta, takımlarda, tarette, ve iş milinde (aynı sensör ve göstergelerle) yapılan ölçümlerde kayda değer değişiklik görülmedi. İlk parça ile 4.ncü bindirmeden sonra bile yapılan tornalama sonucunda fark yaratan problem görünmüyor. Geçmişte olan en küçük bindirmenin maliyeti bakım personelinin ve tezgahın en az 4 5 saat meşguliyeti olarak bilinmektedir. Page / 12
BİNDİRME ALGILAMASI İş mili durum kontrolü n:2000 d/d iş ş parçasız ölçüm Soldaki resimde vibrasyon değerlerini, sağdaki resimde ise salgı (balans) ve hareket değerleri gösterilmektedir. Page / 13
BİNDİRME ALGILAMASI İş mili durum kontrolü n:2000 d/d iş ş parçasız ölçüm Soldaki resimde vibrasyon değerlerini, sağdaki resimde ise salgı (balans) ve hareket değerleri gösterilmektedir. Page / 14
BİNDİRME ALGILAMASI İşleme merkezinde Vc: 10m/dk. Hızda uygulama sonucu. Tezgahı test amaçlı olarak ağaç içine monte edilmiş yay destekli vidalı mil ile çalıştırıyoruz. Eğer çalışma sırasında yay 1mm. den daha fazla itilirse bir anahtar (switch) ile kayma hareketi durdurulur. Sensörü kullanarak teması aynı yolla gerçekleştirilir ve eksendeki hareketin anahtar (switch) aktif hale gelmeden çok hızlı durduğu görüldü. Mevcut düzende sürücü üzerinde çok fazla tork değeri algılanırken, PULSE ilehiçbir tork oluşmasına izin verilmeden tezgah durdu. Ayrıca ölçülen durma mesafesi mevcut şartlarda 3 4mm. iken PULSE ile yaklaşık k 0,3mm. idi. Page / 15
BİNDİRME ALGILAMASI SONUÇ Tezgah yüklemesine neden olan ilerleme ve hız değişiklikleri algılandı ve derhal tanımlandı ve sonucunda tezgah takıma ve sisteme hasar vermeden emniyetli şekilde durduruldu. 60m/min rapid hızda oluşan bindirme 1ms (milisaniye) den az bir zamanda algılandı ve durdurma başlatıldı. Tezgahın (örnekte olduğu gibi) yeterince dinamik olması halinde tezgaha ve takımlara hasar verilmeden durdurulacağı görüldü. Page / 16
KÖTÜ BAĞLAMADAN KAYNAKLANAN PROBLEMLERİN ALGILANMALARI Bağlama bölgesinde takımda veya iş milinde talaşın varlığı. Takım ayarlarını uygunsuz yapılması, Parçaların uygunsuz olarak bağlanmalar, İstenen özelliklere uymayan iş parçasının kullanılması, İş milinde yanlış takım bağlanması. Page / 17
KÖTÜ BAĞLAMADAN KAYNAKLANAN PROBLEMLERİN ALGILANMALARI HSK 63 işmili olan işleme merkezinde yapılan ölçümler Hafif salgı (balans) problemi olan takımı işleme Hafif salgı balans problemi olan takımı işleme merkezinde 10 000 d/d. de çalıştırma. merkezinde 10 000 d/d. de küçük talaş (50µm ) yüklemesi ile çalıştırma. Page / 18
TEZGAH DURUM KONTROLÜ (SAĞLIĞI) UYGULAMA ÖRNEKLERİ İş mili Rulmaları, Bilyalı rulmanlar, Yağlama, Servomotor ayarları ve hataları, Tezgah terazisi hızlı kontrolü, Gevşek bağlamalar ve temel kontrolü, Komponentlerin ve temeldeki kırık yapı kontrolü, Tezgahın dinamik eğimi Page / 19
TEZGAH DURUM KONTROLÜ (SAĞLIĞI) İŞMİLİ RULMANLARI VE DİĞERLERİ Ekranresimleri iki benzer işmilini göstermektedir. Belirlenen fark bir yer değişiminin olduğa derhal karar verilmemesini anlamak açısından önemlidir. Tezgaha ve uygulamaya bağlı olarak işmili halâ iyi parça yapıyor ypy olabilir veya aksine limit aşımı ş gösterip değiştirilme ğ ş ihtiyacı olduğu ğ sonucu da çıkarılabilinir. Sistem tezgah ve iş milinin ayrı ayrı, her işte yapılan maksimum performansla değerlendirme yaparak işleme sırasında iş parçasına zarar vermeden veya kalite problemi yaratmadan ne kadar önce işmili değişimi olması gerektiğine olanak sağlar. Yukarıdaki testlerin aynı iş milinde aynı şartlarda ve aynı takımlar kullanılarak yapıldığının yp ğ bilinmesi değerlendirme ğ açısından önemlidir. Çünkü aynı yazılım ile salgılı (balanslı) iş mili veya takım ile kötü durumdaki rulmanların da değerlendirmesi yapılabilmektedir. Problemin salgı (balans), ön yükleme, veya rulman olup olmadığını tanımlamak için servo uygulama yüklemesi yapılabilir. Eğer bu bir salgı (balans) problem ise servo uygulamalardaki belirti sinyalleri iki yönde gösterir, eğer ğ rulman kaynaklı ise her 3 eksende, eğer ğ örneğin ğ aksiyel ön yükleme ise tek eksende vibrasyon değerleri görülür. Page / 20
TEZGAH DURUM KONTROLÜ (SAĞLIĞI) VİDALI YATAKLAR Bir eksende yapılacak ileri ve geri hareketler tek yönde kuvvetli bir vibrasyon gösterir. Bu normalde servo ayarlarını ve yağlama problemlerine işaret eder. Eğer diğer eksende görüntü yakalanırsa bu eksenleme problemi olduğuna işaret eder. Page / 21 Bir eksende yapılacak ileri ve geri hareketler her üç yönde kuvvetli bir vibrasyon gösterir. Bu normalde bilyalı yatak problemlerine işaret eder. Eğer görüntü bütün yol boyunca oluyorsa bu rulman problemi olduğuna işaret eder. Eğer belli bir noktada problem görülüyorsa bu vidalı mil problemi olduğuna ğ işaret ş eder.
TEZGAH DURUM KONTROLÜ (SAĞLIĞI) YAĞLAMA Bu Ekran resmi tornada iş milinin parça tutması sırasında yağlamanın çalışmadığını gösteren bir örnektir. Aynı çalışma ancak yağlama sonrası alınan vibrasyon değerleri Page / 22
TEZGAH DURUM KONTROLÜ YAĞLAMA Hızlanma Hareket Yavaşlama Tek eksende yapılan hareket süresince diğer bir eksende kuvvetli bir vibrasyon vardır. Bu 3 olası problemi belirtir, yağlama problemi, eksenleme problemi (genellikle onarım sonrası, taşınmış tezgah veya yeni tezgahlarda görülür). veya yatak koruyucuları problemi.(bu normalde daha büyük yükselişler gösterir. Yataklar kontrol edildi ve kuru olduğu görüldü. El ile yağlamadan sonra tezgah yukarıdaki değerleri verdi. Normalde müşteri ilk olarak servoyu değiştirip bilyalı yatak siparişi verecekti. Page / 23
Bu çalışmada gerek olmadığından gravity görüntüsünü iptal ettik. Pozisyona doğru giderken olan düzensiz yavaşlamalar gibi hızlanmalarda da bir silkelenme algılanır bu da mekanik gevşeklik olduğuna işaret eder. Bu sadece eksenel yönde ve sensöre yakın bir yerde ise, bu boşluk olduğuna (backlash) işaret eder. Eğer (burada beyaz sinyal olarak görülen) bu silkelenme 2. yönde ise yataklar veya ayaklar da problem düşünülmelidir. Bu bir çeşit dokunmalar olarak görülebilir. Sonraki adımda ise sensörü tezgahın kaidesi üzerine konularak problemden emin olmaya çalışılır. Eğer burada eğim görülürse temelde gevşeme var demektir, eğer yoksa yataklar veya ayaklarda problem aranmalıdır. Eğer sinyal sadece tek bir yönde ve istikrarsız ise o zaman servo nun ince ayar ihtiyacı var anlamına gelmektedir. TEZGAH DURUM KONTROLÜ VİDALI MİLDEKİ BOŞLUK Ş (BACKLASH) VE YATAK /VEYA AYAKLARIN GEVŞEKLİK KONTROLÜ Page / 24
HATA ALGILANMASI Hatayı çok daha çabuk bulabilmek için tezgaha izleme ekipmanı (sabit veya taşınabilir) her zaman aynı noktaya monte edilmelidir. Sensörü farklı noktalara pozisyonlamak tezgahta problemler hakkında dahadetaylı detaylı bilgialmamızı vedahadoğru doğru teşhisyapmamızı sağlar. Sensörün 3 eksenli ölçüm özelliğini kullanarak olasılıkların elenmesi yöntemi veya tezgaha monte edilen Montronix sensörlerinin kombinasyonu problemin doğru teşhisi ve yanlış karar almamızı azaltacak veya en aza indirmemize imkan sağlayacaktır. Tezgahta uygulamalar ve uzaktan tanılama için ayarlar tezgahın ve mevcut duruma en yakın geribildirim bilgileridir. Bundan dolayı sistem kullanıcılara onarım ve parça değişimlerinde planlama ve iletişim olarak eniyi bilgive desteği sağlar. Buçok fazla zaman ve malzeme ve sonunda da maliyet anlamına gelir. Page / 25