İnternet Ortamında Bilgi Yönetimi Eğitimi : AÖF Bilgi Yönetimi Önlisans Programı Örneği Yard. Doç. Dr. Mehmet Emin Mutlu, Öğr. Gör. Özlem Özöğüt Erorta, Öğr. Gör. Salih Gümüş Özet: Kuruluşlarda bilgisayarlaşmanın en önemli etkilerinden birisi de bilgi çalışanlarının veri ve enformasyon çığının altında kalmasıdır. Bilgi çalışanlarının iş yapma alışkanlıklarının bu baskının altından kalkabilecekleri biçimde yeniden tasarlanmaları ve bu bilgi dalgasını yönetebilme becerileriyle donatılmaları gerekmektedir. Türkiye de son yıllarda açılmaya başlayan internete dayalı Bilgi Yönetimi Önlisans Programları bireyleri bu yetilerle donatmayı amaçlamaktadır. Bu çalışmada bilgi yönetimi eğitiminin özellikleri Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Bilgi Yönetimi Önlisans Programı örneği ele alınarak incelenmiştir. Anahtar sözcükler: Bilgi yönetimi eğitimi, internete dayalı eğitim, açıköğretim, e-öğrenme Giriş Yüzyılımızın yeni kavramlarından birisi de bilgi yönetimidir. Teknoloji sayesinden bilgi üretimi hızlanmıştır. Bilginin hızla ve ucuz çoğaltılmasında matbaadan internete geçiş yapılmıştır. Bilgi, hızla gelişen ve küreselleşen dünyamızda ekonominin gelişmesi ve toplumların gelişmişlik düzeylerini belirlemede en önemli unsur haline gelmiştir. Bilginin oluşturulması, elde tutulması, paylaşılması ve kullanılması için bilgi yönetiminin etkin ve verimli yapılması gerekmektedir. Temelinde verinin ve enformasyonun bulunduğu bilgiyi ürettikten sonra gerekli yerlere doğru, hızlı ve güvenilir biçimde ulaşmasını sağlama ihtiyacı bilgi yönetimi kavramının oluşumunu sağlamıştır. Bilgi yönetimi, rekabet üstünlüğü üretme amacı ile organizasyonel bilgiyi tanımlayan ve güdüleyen yönetimsel süreçtir. (Aggarwal. 2003) Bilgi yönetimi en basit deyişle şu anlama gelmektedir; bilginin işletilmesi, yönetilmesi dir. Bilgi yönetimi, yaratıcılığa ve iletişime, iş hedeflerinin gerçekleştirilmesine hizmet edecek her türlü bilginin uygulamaya geçmesine olanak verir. (Tiwana, 2003) Bilgi ve iletişim teknolojilerinin kullanımı açısından gelişmekte olan ülkelerle gelişmiş ülkeler arasındaki uçurum, yaşamın her alanına yansımaktadır. Bu teknolojilerdeki hızlı değişimler ülkeleri bir yandan çeşitli ekonomik ve sosyal çalkantılar içine sürüklerken, diğer yandan da yeni ekonomik süper güçler yaratmaktadır. Elindeki teknolojiyi bilgi yönetiminde iyi kullanan organizasyonlar rakiplerinden farkla önde olmaktadırlar. Bilgi yönetiminin ortaya çıkardığı bir diğer yeni kavramda bilgi işçileridir. Bilgi işçileri bilgiyi işlemek ve yaymak için gerekli teknolojiyi bilen ve kullanan bireylerdir. Teknolojideki hızlı gelişmeler eğitim teknolojilerinin de hızla gelişmesini sağlamıştır. Taylor ın incelediği uzaktan eğitim teknolojileri ile ilişkilendirilmiş uzaktan eğitim modellerine baktığımızda, 4. Nesil Esnek Öğrenme modelleri ile 5. Nesil Akıllı Esnek Öğrenme modellerinde internet teknolojisi kullanılmaktadır. (Taylor, 2001) Bu teknoloji ile zamanda, mekanda ve öğrenme hızında esneklik sağlanmaktadır. Azalan kurum maliyetleri ile rafine edilmiş bilgi yüksek etkileşimli sunular ile öğrenen bireye sunulmaktadır. Bilgisayar destekli ve internet destekli eğitimden sonra yeni nesil öğrenme modelleri arasına e-öğrenme girmiştir. E- öğrenme ile birey bilgi yönetimi için gerekli bilgiye kendi kendine öğrenerek sahip olabilmektedir. 1
E-öğrenmeyi tanımlayacak olursak; e-öğrenme yi uzaktan eğitim kapsamında ele alarak teknolojinin eğitim alanında kullanımının bütünü olarak tanımlamak daha gerçekçi olacaktır. Buna göre e-öğrenme internet, intranet, extranet, CD-ROM, video kaset, DVD, TV, hücresel telefon vb. elektronik ortamlarda sunulan her türlü öğrenme ve öğretim faaliyetine verilen addır (Özkul, 2003). Başlangıçta kitap, televizyon ve yüz yüze akademik danışmanlık bileşenlerine dayalı olarak tasarlanan açıköğretim sisteminde, bilgi teknolojilerine dayalı öğrenme ortamları giderek önem kazanmaya başlamıştır. Açıköğretim sisteminde 1999-2000 öğretim yılında internete dayalı Deneme Sınavları uygulaması başlamıştır. 2001 yılında deneme sınavlarınından yararlana öğrencilere ait kayıtlar incelendiğinde, 60.000 e yakın öğrenciden 10.000 den fazlasının bilgisayar sektöründe çalıştığı saptanmıştır. Böylece bilgisayar sektöründe çalışan ve açıköğretimde okumayı tercih eden adayların çalışma alanlarına daha yakın bir program açılması fikri ortaya çıkmıştır. Anadolu Üniversitesi nde yaygın eğitim alanında diplomaya yönelik internete dayalı program açılması için çalışmalar başlatılarak 2001 Nisan ayında YÖK den onay alınmıştır. 2001-2002 öğretim yılında Bilgi Yönetimi Önlisans Programına ilk öğrenciler kayıt yaptırmıştır. Aynı yıl Sakarya Üniversitesi de Bilgi Yönetimi Önlisans Programı açmıştır. 2002-2003 Öğretim yılında ise Doğu Akdeniz Üniversitesi Bilgi Yönetimi Önlisans Programını başlatmıştır. Bilgi Yönetimi Önlisans Programı Bilgi Yönetimi Önlisans Programı bilgi işçisi olarak nitelendirilen, bilgisayarla ileri düzeyde tanışık orta kademe işgücü yetiştirmeye yönelik bir programdır. Programın (http://www.bilgi.aof.edu.tr) temel amacı öğrencilerine güncel bilgi teknolojilerini kullanarak işletmelerin bilgi tabanlı problemlerine çözüm getirebilme becerileri kazandırmak olarak özetlenebilir. Doğal olarak, öncelikle öğrencilere güncel yazılımları kullanmayı öğretmek ve ardından da öğrencilerin bu kullanım bilgisini işletme ortamındaki problemlerin çözümü için uygulayabilmelerini sağlamak gerekmektedir. Bilgi Yönetimi Önlisans Programı iki yıl boyunca toplam 16 dersi içermektedir. Birinci sınıfın ana teması İşletme Deneyimidir. Öğrenciler bu sınıfta, İşletme ortamındaki değişik rolleri üstlenmekte, çok sayıda uygulamayla işletmelerdeki bilgi problemlerine güncel yazılımlarla çözüm getirme deneyimi ve bu deneyimi benzeri problemlere uygulayabilme becerisi kazanmaktadır. İkinci sınıfta ana tema Takım Çalışmasıdır. Bu sınıfta öğrenciler ekiplere ayrılmakta ve her ekibin kendisine ait bir portalı bulunmakta, ödevler grup çalışmasıyla yapılmakta, kapsamlı İntranet uygulamaları geliştirilmekte ve Kurumsal Bilgi Yönetiminde çağdaş yazılımların kullanımı becerisi kazandırılmaktadır. BYÖP içeriğinin kayıtlı öğrencilere sunumunda temel araç internet ortamındaki derslerdir. Eğitim ortamı ayrıca yardımcı ders kitapları, lisanslı yazılımlar, sanal şirket uygulamaları, uygulamaların CD- ROM ortamındaki ekran videoları, çevrimiçi akademik danışmanlık hizmeti, ödevler, iletişim-erişim hizmetleri, destek hizmeti ve örgün sınavlarla desteklenmektedir. Öğrencilere kayıt sırasında kullanıcı adı ve parola bilgileri verilmektedir. Kayıt olan öğrenciler, http://www.bilgi.aof.edu.tr internet adresinde yer alan Dersler bağlantısını açarak internet ortamında bulunan derslere ulaşabilmektedir. Dersler BYÖP da okutulan dersler kuramsal dersler ve uygulamalı dersler olarak iki grupta toplanmaktadır. birinci sınıfta 5 uygulamalı 2 kuramsal, ikinci, sınıfta ise 7 uygulamalı 2 kuramsal ders bulunmaktadır. Uygulamalı dersler internet ortamında sunulmaktadır. İnternet ortamında sunulan dersler 25 üniteden oluşmaktadır. Öğretim yılının başından itibaren her hafta bir ünite yayınlanır ve yayınlanan ünite bütünleme sınavları sonuna kadar yayında kalır. İnternet ortamında yayınlanan içerik, Konular ve Uygulamalar olmak üzere iki temel bölümden 2
oluşmaktadır. Konular bölümünde, o derse ait yazılımın öğretimi amaçlanırken, Uygulamalar bölümünde ise öğretilen yazılımın gerçek hayat problemleri üzerinde nasıl kullanılacağı deneyimi kazandırılması amaçlanmaktadır. Uygulamaların tamamı Bilgi Yönetimi Önlisans Programı için tasarlanan Anadolu Yayıncılık A.Ş. isimli sanal şirket üzerinde yapılmaktadır. Örgün staj olanağı bulunmayan öğrencilerin, verilen uygulamaları işlem adımlarını takip ederek çözmeleri sağlanmaktadır. Uygulamalar, resimler, canlandırmalar ve ipuçları ile desteklenmektedir. Öğrenciler uygulamalarda, birinci sınıfta 125, ikinci sınıfta 175 olmak üzere iki yıl boyunca toplam 300 gerçek hayat problemi ile karşılaşmakta ve bu problemleri çözme becerileri kazanmaktadır. CD-ROM Ortamındaki Videolar Uygulamalı derslerin konu anlatımı sonunda verilen sanal şirket uygulamalarının çözümünü içeren ekran videoları hazırlanarak öğretim yılı başlamadan önce öğrencilere CD-ROM ortamında dağıtılmaktadır. Her uygulamanın ekran videosu ortalama 20 dakika sürmektedir. Bir dersin CD-ROM ortamında yer alan videoları ise 8,5-9 saat civarındadır. Öğrencilere birinci sınıfta en az 42,5 saat ikinci sınıfta ise en az 60 saat olmak üzere iki yıl boyunca toplam 100 saatin üzerinde ekran videosu gönderilmektedir. Böylece öğrenciler uygulama bölümünde verilen problemi adım adım çözebilecekleri gibi adreslerine gönderilen sesli ve görüntülü CD-ROM ları izleyerek de çözümlerini karşılaştırabilme olanağına sahip olmaktadır. Yardımcı Kitaplar Öğretim yılı başında kayıtlı öğrencilere kuramsal ve uygulamalı derslerin kitapları gönderilmektedir. Kuramsal derslerde temel kaynak gönderilen kitaplardır. Uygulamalı derslerde ise temel eğitim materyali internet üzerinden yayınlanan derslerin konu anlatımlarıdır. Gönderilen kitaplar öğrenciye yardımcı malzeme olarak sunulmaktadır. Belirli bir yazılımın kullanımının öğretildiği derslerde öğrencilere gönderilen yardımcı kitaplar, MS Press Yayınları (Arkadaş Yayınevi) arasından seçilmektedir. Kuramsal dersler için AÖF yayınları kullanılmaktadır. Lisanslı Yazılımlar BYÖP na kayıtlı öğrencilere uygulamalı derslerde kullanabilmeleri için lisanslı işletim sistemi ve uygulama yazılımları gönderilmektedir. Birinci sınıf öğrencilerine, MS Windows XP Professional TR, MS Office 2003 Professional, ikinci sınıf öğrencilerine ise MS Office 2003 Professional ile birlikte Microsoft InfoPath 2003, Microsoft Project 2003 Professional, Microsoft Frontpage 2003, Microsoft Publisher 2003, Microsoft Visio 2003 ve Professional Office OneNote 2003 verilmektedir. Lisanslı yazılımlarla birlikte Microsoft Windows Server 2003, Microsoft Exchange Server 2003, Microsoft SharePoint Portal Server 2003, Microsoft Project Server 2003 ve Microsoft SQL Server 2003 sunucu yazılımları kullanılmaktadır. Çevrimiçi Akademik Danışmanlık Hizmeti BYÖP da Birinci ve ikinci sınıfta yer alan 12 uygulamalı ders için akademik danışmanlık hizmeti verilmektedir. Akademik danışman olarak Anadolu Üniversitesinin çeşitli fakültelerinde görevli, konusunda uzman 60 öğretim elemanı görev almaktadır. Akademik danışmanlar, danışmanlık odasında yer alan konsollarda danışmanlık süreleri boyunca bekleyerek öğrencilerden gelen soruları almakta ve yanıtlamaktadır. Öğrenciler akademik danışmanlarına iletmek istedikleri soruları sadece sohbet odalarından değil e-posta yolu ile de iletebilmekte ve yanıt alabilmektedir. Özellikle ödev haftalarında danışmanlıklara yoğun talep olmaktadır. Öğrenciler hazırladıkları ödevleri akademik danışmanlarına göndermekte ve ödev değerlendirmeleri danışmanları tarafından yapılmaktadır. 3
Uygulamalı her dersten günde 4 saat olmak üzere haftada 20 saat çevrimiçi akademik danışmanlık hizmeti verilmektedir. Birinci sınıfta 25 akademik danışman haftada 100 saat, ikinci sınıfta ise 35 akademik danışman haftada 140 saat çevrimiçi hizmet vermektedir. İletişim Hizmetleri BYÖP öğrencilerine çeşitli iletişim hizmetleri sunulmaktadır. Program ile ilgili sunulan iletişim hizmetleri forum, sohbet, sesli - görüntülü destek ve e-posta olarak gruplandırılabilir. Öğrenciler programla ilgili genel konularda yazışmak için Bilgi Yönetimi Önlisans Programı Genel Forumunu, programda yer alan derslerle ilgili yazışmak için Bilgi Yönetimi Önlisans Programı Ders Forumlarını kullanabilmektedir. Programa ait genel konularda çevrimiçi iletişim kurmak için ise sohbet odaları kullanılmaktadır. Öğrenciler programa ait genel konularda bilgi almak için Genel Sohbet Odasına, teknik destek almak için Destek Sohbet Odasına, derslerle ilgili sorunlarını anında çözmek için ise derslere ait sohbet odalarına katılabilmektedir. Öğrenciler birbirleriyle olan iletişimi sohbet odalarından ve Bilgi Yönetimi Önlisans Programı'na ait MS Windows Messenger sunucusuna bağlanarak gerçekleştirebilmektedir. Ayrıca AÖF Büro Web Hizmetleri sitesi aracılığıyla, hangi ders kitaplarını alacaklarını, öğrenci harçlarını, sınava girecekleri yerleri, sınavda hangi derslerden sorumlu olduklarını ve sınav sonuçlarını öğrenebilmekte, e-posta gönderme ve alma işlemlerini yapabilmektedirler. Erişim Hizmetleri BYÖP öğrencileri Anadolu Üniversitesi sitesinden üniversiteye ait akademik bilgilere ulaşabilmektedir. Açıköğretim Fakültesi sitesinde fakültenin tanıtımı, yönetmelikler, akademik takvim ve sağlanan olanaklar hakkında bilgi verilmektedir. BYÖP öğrencileri için sunulan erişim hizmetlerinden bir de Ders Arası Sitesidir. (http://dersarasi.bilgi.aof.edu.tr). Ders çalışırken nefes almak isteyen öğrenciler, bu site aracılığı ile sosyalleşebilmekte ve bilgi paylaşabilmektedir. BYÖP öğrencileri Anadolu Üniversitesi'nde bilgisayara merak duyan öğrencilerin kurduğu Bilgisayar Klübü'ne (http://cc.anadolu.edu.tr/) üye olabilmekte, Bilgi Yönetimi Programı'na ait canlı görüntülerin yer aldığı BDE Birimi WebCam sayfasından izleyebilmektedir. Öğrenciler öğretim süresince kullanılan erişim ve iletişim araçlarına ait öğretici malzemeleri gözden geçirebilmek için http://www.bilgi.aof.edu.tr/ogretici.html bağlantısını ziyaret edebilmektedir. Mezuniyet sonrası Bilgi Yönetimi mezunlarıyla iletişimi sağlamak amacıyla Mezun (http://mezun.bilgi.aof.edu.tr/) sitesine girerek bu hizmetten yararlanabilmektedir. BYÖP öğrencileri Açıköğretim e-öğrenme hizmetlerinden de yararlanabilmektedir. E-öğrenme hizmetlerinin yer aldığı e-öğrenme portalında (http://eogrenme.aof.edu.tr) TC kimlik numaraları ile oturum açarak, Açıköğretim ders kitaplarının eksiksiz kopyalarını görebilmekte, TV programlarını izleyebilmekte, alıştırma yazılımlarını takip edebilmekte, deneme sınavı olabilmekte ve danışmanlık hizmetlerinden yararlanabilmektedir. Öğrencilere sunulan erişim hizmetlerinin diğerleri ise programa kayıtlı öğrencilerin kişisel sayfalarını ziyaret etmek, ftp://ftp.aof.edu.tr adresinden dosya indirebilmek, dosya alma/verme amacıyla kullanılan http://www.bilgi.aof.edu.tr/public adresinden ortak klasörlere erişebilmek, uygulamalarda kullanmak amacıyla hazırlanan http://www.bilgi.aof.edu.tr/webdaw web klasörüne erişebilmek ve Anadolu Üniversitesinin kütüphanesine (http://www.kdm.anadolu.edu.tr) girerek tarama yapabilmek olarak özetlenebilir. Ödevler Uygulamalı derslerin her birinden her hafta sanal işletme ile ilgili bir ödev verilmektedir. Ödevlerde de tıpkı uygulamalarda olduğu gibi, öğrenciye bir görev tanımı yapılmakta ve yaşanabilecek işletme problemlerine çözüm getirmeleri istenmektedir. İki yıl boyunca birinci sınıfta 4
25 ödev, ikinci sınıfta 28 ödev olmak üzere toplam 53 ödev verilmektedir. İkinci sınıfta verilen ödevlerin 14 ü ekip çalışmasına yönelik tasarlanmıştır. Ekip ödevleri için kullanılmak üzere ekip web sitesi (http://ekip.aof.edu.tr) kurularak öğrencilerin ödevlerini bu sitede yapmaları sağlanmaktadır. Öğretim yılı başında öğrenciler beş kişilik ekiplere ayrılmaktadır. Ekip ödevleri oluşturulurken, ödevi oluşturan işler tanımlanmakta ancak bir öğrenciye herhangi bir iş ataması yapılmamaktadır. Ödevler yayınlandıktan sonra ekip üyeleri sanal ortamda bir araya gelerek bir ekip liderini seçmektedir. Ekip lideri ise ekip üyelerine iş tanımlarını vererek ödevin yapımını başlatmaktadır. Ekip liderinin yöneticiliğinde ekip web sitesinde yer alan duyurular, görevler, ortak belgeler ve tartışma bölümleri kullanılarak ödev tamamlanmaktadır. Ekip liderinin hazırladığı bir ödev tutanağı ile birlikte ekip elemanlarının tümü ödevlerini akademik danışmanlarına göndermektedir. Akademik danışmanlara gelen ödevler, teslim edildikten sonra bir hafta içinde okunarak ödev notları ve ödevin çözümü Bilgi Yönetimi Önlisans Programının sitesinde yayınlanmaktadır. Öğrenciler devamsızlıktan kalmamak için birinci sınıfta verilen beş ödevin dördünü, ikinci sınıfta ise verilen dört ödevin üçünü yaparak göndermek zorundadır. Ayrıca ödev notlarının ortalaması, öğrencilerin başarısını %20 etkilemektedir. Böylece Bilgi Yönetimi Önlisans Programına kayıtlı öğrencilere, uygulamalar ve ödevlerle iki yıl boyunca kurgulanan sanal şirketle ilgili 350 den fazla işletme problemi verilmekte ve bu problemleri çözerek işletme deneyimi kazanmaları amaçlanmaktadır. Destek Hizmetleri Öğrencilerden gelebilecek yazılım kurulumu, bağlantı sorunları, virüs temizleme gibi teknik sorunları çözmek amacıyla haftanın yedi günü, günde 15 saat destek hizmeti verilmektedir. Destek hizmeti telefonla ve destek sohbet odasından çevrimiçi olarak gerçekleştirilmektedir. AÖF Bilgisayar Destekli Eğitim Birimi bünyesinde görevli öğretim elemanları günde üç vardiya olarak bu hizmeti vermektedir. Sanal Şirket Uygulamaları Bilgi Yönetimi Önlisans Programına kayıtlı öğrencilere Anadolu Yayıncılık A.Ş. (http://www.anayay.com) isimli sanal bir işletme ortamı sunularak şirket benzetimi yapılmaktadır. Anadolu Yayıncılık A.Ş. Yayın Kurulu, Üretim, İnsan Kaynakları, Bilgi Teknolojileri, Muhasebe- Finansman, Pazarlama bölümleri ile Ankara, İstanbul ve İzmir de şubeleri olan web sitesi ve çalışma portalı bulunan, 1997 yılında 5 kurucu üye ile kurulan, merkezi Eskişehir de olan bir şirkettir. Şirket, yerli ve yabancı yazarların kitapları ile periyodik yayınlanan 8 derginin basım, yayım, dağıtım ve satışını yapmaktadır. Anadolu Yayıncılık A.Ş. de farklı bölümlerde toplam 65 kişi görev almaktadır. Anadolu Yayıncılık A.Ş. kurgulanırken küçük ve orta büyüklükte bir işletmenin gereksinim duyacağı teknik alt yapı oluşturulmuştur. Windows 2003 Server üstünde çalışan Share Point Portal Server (SPPS) 2003, Exchange Server 2003, Project Server 2003, SQL Server 2000 kurulmuştur. Office 2003 uygulamalarını barındıran, içerik yönetimi, belge yönetimi, iş akışı, kurumsal iletişim ve birlikte çalışma faaliyetleri sanal şirketin sanal çalışanlarının her türlü ihtiyacına cevap verebilecek düzeydedir. Anadolu Yayıncılık A.Ş. de yapılan tüm işler şirketin çalışma portalı üzerinde gerçekleştirilmektedir. (http://portal.anayay.com) Öğrenciler uygulamalarda şirketin hemen hemen her bölümünde çalışarak, çalıştıkları bölüme göre bilgisayar operatörlüğünden yöneticiliğe kadar çeşitli roller üstlenmektedir. Bu rolleri yerine getirebilmek için kayıtlar sırasında verilen kullanıcı adı ve parolasını kullanarak çalışma portalına girmeleri gerekmektedir. Öğrenciler, uygulamada tanımlanan probleme göre uygulamayı yapacakları bölümü çalışma portalından seçtiklerinde bir görev tanımıyla karşılaşmaktadır. Görev tanımını alan öğrenci problemi isterse yardım almadan kendi çözebilir, isterse uygulama bölümündeki işlem adımlarını takip edebilir ya da kayıtlar sırasında dağıtılan CD- ROM lardan uygulamanın videosunu izleyip öğrenerek görevini tamamlayabilir. 5
Çalışma portalı, derslerin başladığı ilk haftadan itibaren Genel duyurular, bölüm duyuruları, toplantı duyuruları, görev atamaları, tamamlanan görevler, yayınlanan dosyalarla öğretim yılı sonuna kadar iş bilgileriyle dolmaktadır. Tıpkı yaşayan bir işletmede olduğu gibi yapılan işlerde bir sıra takip edilmektedir. Bir bölümde tamamlanan bir işin üzerine başka bir bölümde yenileri eklenebilmektedir. Uygulamalar tasarlanırken, şirketin kendi içindeki tutarlılığını sağlamak için programdaki derslerin konu uzmanlarıyla mümkün olduğunca koordineli çalışılmıştır. (Erorta ve ark, 2004) Örgün Sınavlar Öğrencilere öğretim yılında her ders için bir arasınav, bir dönem sonu ve bir bütünleme sınavı olmak üzere üç sınav hakkı verilmektedir. Sınavlar örgün olarak Adana, Ankara (Anıttepe), Antalya, Bursa, Diyarbakır, Erzurum, Eskişehir, İstanbul (Kadıköy), İstanbul (Aksaray), İzmir ve Trabzon illerinde yapılmaktadır. Öğrencilerin uygulamalı derslerde bir dersin dönem sonu sınavına girebilmeleri için internet üzerinden gerçekleştirilen ödevlerin en az 3/4'ünü teslim etmeleri gerekmektedir. Sınavlar merkezi sistem ile yapılmakta ve merkezi sitem ile değerlendirilmektedir. Sınav merkezlerine internet üzerinden ders veren öğretim elemanları gönderilerek öğrencilerden programla ilgi görüşleri alınmakta ve bu görüşler doğrultusunda program güncellenmektedir. Programın Gelişimi 2001-2002 öğretim yılında programa lise ve dengi okullardan mezun olan öğrenciler kayıt yaptırabilirken 2002-2003 öğretim yılından itibaren YÖK ün aldığı kararla yalnızca meslek liselerinin Bilgisayar ile ilgili bölümlerinden mezun olma şartı getirilmiştir. 2004-2005 öğretim yılında ise düz lise mezunlarına ek yerleştirme ile programa kayıt yaptırma hakkı verilmiştir. Öğrencilerde aranan diğer önkoşullar ise programları çalıştırabilecek donanım özelliklerine sahip bilgisayarlarının olması ve internet bağlantılarının bulunmasıdır. Ön koşulları sağlayan öğrencilerin ÖSYS sınavına katılarak, sınavdan EA puan türünde 160 ve üstü puan almış olmaları ve ÖSYM tarafından kendilerine verilen formlarda tercihlerini yaparken bu bölümü seçmeleri gerekmektedir. Açıköğretim Fakültesinin diğer bölümlerinden farklı olarak BYÖP nın kontenjanı vardır ve eşit ağırlıklı puan sıralamasında en yüksek puanı alan ilk 500 öğrenci programa kabul edilmektedir. Programa kabul edilen öğrenciler yılda 1000 $ mertebesinde öğrenim harcı ödemektedir. Öğrencilerin bir bölümü BYÖP na kayıt yaptırma hakkı elde etmesine rağmen öğrenim harcının yüksek olması nedeni ile kesin kayıt yaptıramamaktadır. Öğrenim harcının yüksek olmasının nedenlerinden biri de öğrencilerin piyasadaki rekabet gücünü artırmak için kullanılan yazılımların ve okutulan derslerin sürekli güncellenmesidir. 2001-2002 öğretim yılından günümüze kadar yazılım teknolojisindeki gelişmeler derslere yansıtılmıştır. Ders içeriği dört yılda üç kez güncellenmiştir. 2002-2003 öğretim yılında Batı Avrupa Programı dahilinde, yurt dışında yaşayan Türk vatandaşlarının da bu programa kayıt yaptırabilme olanağı sağlanmıştır. Tablo 1 de 2001-2005 yılları arasında BYÖP a kayıt yaptıran, kaydı devam eden, kayıt donduran, kaydını sildiren ve mezun olan öğrenci sayıları yer almaktadır. Tablo 2 de ise programa Batı Avrupa Programı dahilinde kayıt olan öğrenci sayıları yer almaktadır. 2001-2002 2002-2003 2003-2004 2004-2005 TOPLAM Kayıt Yaptıran 189 130 67 220 606 Kaydı Devam Eden 15 42 46 219 322 Kayıt Donduran 5 11 20 0 36 Kayıt Sildiren 58 44 1 1 104 Mezun 111 33 0 0 144 Tablo 1. Yıllara Göre Bilgi Yönetimi Önlisans Programı Öğrenci Sayıları 6
2002-2003 2003-2004 2004-2005 TOPLAM Kayıt Yaptıran 7 5 5 17 Kaydı Devam Eden 2 1 5 8 Kayıt Donduran 3 3 Kayıt Sildiren 3 0 3 Mezun 2 2 Türkiye'ye Nakil 1 1 Tablo 2. Yıllara Göre Bilgi Yönetimi Önlisans Batı Avrupa Programı Öğrenci Sayıları BYÖP da şu ana kadar kayıt yaptıran öğrenci sayısı Batı Avrupa Programındaki öğrenciler ile birlikte 623 tür. Programdan kaydını sildiren öğrenci sayısı 107 dir. Programa kayıt yaptırdıktan sonra devam eden öğrencilerin oranı %87 olurken, kaydını sildiren öğrencilerin oranı %17 olarak görülmektedir. Kaydını sildiren öğrencilerin oranının azlığı programın başarılı olduğunun bir göstergesi olarak görülebilir. Sonuç Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi bünyesinde 2001-2002 öğretim yılında açılan Bilgi Yönetimi Önlisans Programı, Türkiye de tamamen internet üzerinden eğitim veren diplomaya yönelik ilk önlisans programıdır. Günümüzde birçok üniversite uzaktan eğitim sistemi ile BYÖP açmıştır. Ülkemizde bu tür programların açılış nedeni gelişen teknoloji ile beraber bürolarda günlük faaliyetlerinin büyük bir bölümünü bilgisayarla gerçekleştiren insanların sayısının giderek artmasıdır. Bilgi, hızla gelişen ve küreselleşen dünyamızda toplumların gelişmişlik düzeylerini belirlemede en önemli unsurlardan biridir. Gelişen teknoloji ile beraber bürolarda günlük faaliyetlerinin büyük bir bölümünü bilgisayarla gerçekleştiren bilgi çalışanlarının iş yapabilme yetenekleri ve piyasadaki rekabet gücü bilgi dalgasını yönetebilmeleriyle ilişkilidir. Elindeki teknolojiyi bilgi yönetiminde iyi kullanan organizasyonlar bugün olduğu gibi gelecekte de rakiplerinden bir adım önde olacaklardır. Kaynakça (Tiwana, 2003) (Aggarwal. 2003) (ASTD, 2001) (Özkul, 2003) (Taylor. 2001) (Erorta ve ark, 2004) Amrit Tiwana, The Knowledge Management Toolkit, Pearson Education Publications, Page 18, 2003 Anil Aggarwal, Web-Based Education:Learning From Experience, Information Science Publishing, Pages 29, 2003 American Society for Training and Development (ASTD) ve National Governors Association (NGA), Web address:http://www.nga.org/cda/files/elearningreport.pdf) - 2005 Ali Ekrem Özkul, Tmmob Elektrik Mühendisleri Odası Dergisi Sayı: 419 Web adres= http://dergi.emo.org.tr/altindex.php?sayi=419&yazi=220 J.C.Taylor, 5th Generation Distance Education. DETYA's Higher Education Series, Report No. 40, June, ISBN 0642 77210X, 2001 Özlem Özöğüt Erorta, Recep Okur, S. Gümüş, E-Öğrenme'de Sanal Şirket Uygulaması: Anayay.com Örneği, 3. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir, 25-26 Kasım 2004. 7
8