BİLİM VE BİLİMSEL BİLGİNİN ÖZELLİKLERİ Bilimin ulaşmak istediği temel amaç insanlara hizmet etmektir. İnsanın doğal dengenin bozulmadığı bir çevrede yaşaması, ekonomik bakımdan gelişmesi, gereksinimlerini daha iyi karşılaması, üretimin kalitesinin ve miktarının artması bilimin uğraş alanlarından bazılarıdır. 1 Her şeyden önemlisi de insanın sağlıklı meydana gelmesi, sağlıklı ve uzun yaşaması yine bilimin amaçlarının başında gelir. Bilimin ulaşmak istediği temel amaç insanlara hizmet etmektir. İnsanın doğal dengenin bozulmadığı bir çevrede yaşaması, ekonomik bakımdan gelişmesi, gereksinimlerini daha iyi karşılaması, üretimin kalitesinin ve miktarının artması Her şeyden önemlisi de insanın sağlıklı meydana gelmesi, sağlıklı ve uzun yaşaması bilimin amaçlarının başında gelir.
Bütün bu alanlarda bir bilim olarak biyolojinin etkisi ve katkısı çoktur. 2 Bilim Olarak Biyolojinin Etkisi ve Katkıları : -Doğanın bilinçsiz kullanılmasını önlemek. -Çevre kirlenmesini, erozyon ve madde kaybını engellemek. -Hızlı nüfus artışını ve plansız kentleşmeyi önlemek. -Doğal kaynakların ve kıyı güzelliklerinin kaybolmasını engellemek.
Bilimsel Bilginin Doğası ve Biyoloji Doğada yaşayan her canlı, çevresini algılar. Çevresinden aldığı uyarılara göre davranışlar geliştirerek yaşamını sürdürür. 3 Örnek: Ayılar havaların soğumaya başlamasıyla ve kışın yaklaşmasıyla birlikte vücuduna bol miktarda yağ depolar. Kışın kendisine bir mağara bulur ve kış uykusuna yatar. Örnek: Bir ağacın yapraklarının, sabahın ilk ışıklarıyla beraber Güneş'e döndüğü gözlenir. Bu hareket, yapraklarının daha bol ışık almasına neden olur. Bütün canlılar içinde insan, çevresinden aldığı uyarılara karşı en karmaşık şekilde cevap veren canlıdır.
Yaşadığımız çağ "bilgi çağı" olarak nitelendirilmektedir. Üretilen her şey ve problemlerin çözümü, bilim ve bilimsel düşünce sayesindedir. Bilim, insanlara her zaman yol gösterici olmuştur. Bilgiyi üreten, işleyen ve yayan toplumlar tarihin akışını değiştirmiştir. 4 İnsan doğa olayları karşısında zekasını ve algılama yeteneğini etkin bir şekilde kullanarak problemlere çözüm bulur. Çevresinden aldığı uyarılara, kendisi için en yararlı yanıtları vermeye çalışır.
BİLİMDE KULLANILAN YÖNTEMLER Doğadaki canlıların en akıllısı olan insan, yaşadığı çevre ile sürekli bilgi alış verişinde bulunur. 5 İnsan doğada karşılaştığı problemleri çözmede aklını kullanır. Bunu yaparken deney ve gözlemlere dayanarak gerçeklere ulaşması, akılcılığın bir gereğidir. İnsan, doğadan bilgi edinirken duyu organlarını kullanır. Duyu organlarının yetersiz kaldığı hallerde ise mikroskop, teleskop, barometre gibi algılama sınırlarını genişleten araçlar kullanır. İnsan bilgi akışı esnasında aklını kullanarak gözlediği olaylara "neden, niçin, nasıl?" sorularını yöneltir. İşte, bu sorulara cevap bulunamadığı zaman problemler ortaya çıkar. Bu şekilde ortaya çıkarılan bilimsel problemlerin çözümünde deney ve gözleme dayalı bilimsel çalışma yöntemi uygulanır.
Bilim 1-Tarafsız gözlem ve deneylerle geliştirilen, daha ileri gözlem ve deneylere açık olan birbirine bağlı kavramlar dizisidir. 2-Bilimi düzenli bilgiler birikimi ya da gerçekleri anlamak için doğrulara ulaşma çabası olarak da tanımlayabiliriz. Bilimsel Yöntem İnsanın düşünme yeteneğini kullanarak gözlenen olayların açıklamasını yapmak için izlediği yoldur. Bilim İnsanı (Bilim Adamı) Bilimsel çalışmalarla uğraşan kimseye denir. Bilimsel Çalışma Bilimsel yöntemlerle yapılan araştırma, inceleme ve uğraşılara denir. 6 Kısaca bilimi düzenli bilgiler birikimi ya da gerçekleri anlamak için doğrulara ulaşma çabası olarak da tanımlayabiliriz. Amaç; gerçekleri bulmak ve bu gerçekler arasındaki ilişkileri ortaya koymaktır.
Bilim adamında bulunması gereken özelikler: Çalışkan olmalıdır. Akılcı olmalıdır. Meraklı olmalıdır. Ön yargıdan uzak (objektif) olmalıdır. Sabırlı olmalıdır. Şüpheci olmalıdır. Diğer bilim adamlarının çalışmalarından faydalanmalıdır. Bilgilerini paylaşmalıdır. Otoriteyi kabul etmez. 7 İnsan bilgi akışı esnasında aklını kullanarak gözlediği olaylara "Neden?, Niçin?, Nasıl?"sorularını yöneltir. İşte, bu sorulara cevap bulunamadığı zaman problemler ortaya çıkar. Bu şekilde ortaya çıkarılan bilimsel problemlerin çözümünde deney ve gözleme dayalı Bilimsel çalışma yöntemi uygulanır.
BİLİM ADAMININ ÖZELLİKLERİ 8 MERAKLIDIR GÖZLEMCİDİR OBJEKTİFTİR ŞÜPHECİDİR TİTİZDİR YENİ FİKİRLER ÜRETİR İŞ BİRLİĞİ YAPAR OTORİTEYİ KABUL ETMEZ
Örnek 1 Aşağıdakilerden hangisi bilim insanının sahip olduğu özelliklerden biri değildir? 9 A) Sorgulayıcı olma B) Otoriteye bağlı kalma C) İyi bir gözlemci olma D) Tarafsız olma E) Meraklı ve şüpheci olma Bilim adamında bulunması gereken özelikler: Çalışkan olmalıdır. Akılcı olmalıdır. Meraklı olmalıdır. Ön yargıdan uzak (objektif) olmalıdır. Sabırlı olmalıdır. Şüpheci olmalıdır. Diğer bilim adamlarının çalışmalarından faydalanmalıdır. Bilgilerini paylaşmalıdır. Otoriteyi kabul etmez.
BİLİMSEL BİLGİNİN ÖZELLİKLERİ 1. Kesin değildir değişebilir. 2. Deneyseldir. 3. Deneylerle desteklenmiştir ve sınanabilir yapıdadır. 4. Geniş bir toplum ve kültür içinde üretilir. 5. İnsanın yaratıcılığına ve hayal gücüne bağlıdır. 6. Bilimsel bilgi nesneldir. (objektiftir) 7. Bilimsel bilgi mantıksaldır.
Farklı bilim dallarında kullanılan yöntem ve teknikler birbirinden farklılık gösterebilir. Biyoloji, kimya, fizik, mühendislik gibi doğa bilimlerinde; bilimsel araştırmalar gözleme ve ölçmeye dayanır.
Bilimde ÖZNELLİK (subjektiflik) ; bilginin kişiye bağlı olarak değişebilmesidir. Bilimde NESNELLİK (objektiflik); gerçekliği kanıtlanabilen, ölçülebilen ve geçerliliği herkesçe kabul edilen bilgilerdir. NOT: Bilimsel bilgi NESNEL olmalıdır.
Örnek 2 BİLİMSEL BİLGİNİN ÖZELLİKLERİ 1. Kesin değildir değişebilir. 2. Deneyseldir. 3. Deneylerle desteklenmiştir ve sınanabilir yapıdadır. 4. Geniş bir toplum ve kültür içinde üretilir. 5. İnsanın yaratıcılığına ve hayal gücüne bağlıdır. 6. Bilimsel bilgi nesneldir. (objektiftir) 7. Bilimsel bilgi mantıksaldır.
Bilim insanlarının bilimsel çalışmalar üzerindeki ortak yaklaşımına paradigma denir. Bu ortak yaklaşımlar bilim insanlarını bir araya getirir. Yapmış olduğumuz gözlemden ulaştığımız sonuca ise çıkarım denir. Farklı bilim dallarında kullanılan yöntem ve teknikler birbirinden farklılık gösterebilir. Biyoloji, kimya, fizik, mühendislik gibi doğa bilimlerinde; bilimsel araştırmalar gözleme ve ölçmeye dayanır.
Küresel ısınma sonucu ortaya çıkan Tarımdaki verimliliğin azalması sorununa bilim insanlarının farklı yaklaşımları örnek gösterilebilir. Bir grup bilim insanı GDO lu (Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar) ürünlerle çözüm yoluna giderken diğer bir grup ise bu durumun ileride sağlık sorunlarına neden olabileceğini belirtmiştir. Bilim nesnelliği hedeflese de bu örnekte olduğu gibi aynı konuda farklı yaklaşımlar ve yorumlar olabilmektedir. Belirli bir alanda çalışan bilim adamlarının paylaştığı ortak değerler ve anlayışlar dizisine PARADİGMA denir.
Düşünelim-Tartışalım: şekilde kaç dikdörtgen çubuk vardır? Farklı cevaplar veriyorsanız bunun sebebi ne olabilir?
Tümdengelim; soyuttan somuta, genelden özele, bütünden parçaya doğru akıl yürütüp çıkarımlarda bulunma yöntemidir. Tümevarım; somuttan soyuta, özelden genele, parçadan bütüne doğru akıl yürütme yöntemidir. Genel prensiplere dayanarak gözlemlerin açıklanmasına tümdengelim, Gözlemlerden genel prensiplerin çıkarılmasına tümevarım denir.
Bilimsel bilgiler gelişen teknolojilerin sunduğu gözlemler ve var olan gözlemlerin yeniden yorumlanmasıyla değişebilir.
Bilim evrenseldir ve bilimin milleti yoktur. Günümüze kadar kazanılan tüm bilgi birikimi; çeşitli dine, dile, tarihe ve kültüre sahip toplumların ortak ürünüdür. Örneğin Behçet hastalığı, Türk doktoru olan Hulusi Behçet tarafından tanımlanarak tüm dünyaya duyurulmuş ve literatüre Behçet hastalığı olarak geçmiştir. Üniversite kütüphanelerinde bulunan bazı bilimsel dergiler incelendiğinde birçok makaleyi farklı kültürlerdeki bilim insanlarının birlikte yazdığı görülür. Japon bilim insanının çalışmasını bir Türk bilim insanı tamamlayabilir veya İngiliz bilim insanının ürettiği bir ilaç, diğer milletlerin insanları tarafından kullanılabilir.
Gözlemlerin ve ölçümlerin tekrarlanabildiği, sayısal değerler içeren, objektif araştırma yöntemine nicel araştırma yöntemi denir. Nicel veriler; anketlerden, görüşmelerden, laboratuvar ortamında yapılan deneylerden ya da gözlemlerden elde edilir. Nicel araştırmalarda daha çok tümdengelim ilkesi hâkimdir. Nitel araştırma yöntemi ise gözlem, görüşme ve doküman inceleme gibi nitel veri toplama tekniklerinin kullanıldığı, tümevarım ilkesinin hakim olduğu bir araştırma yöntemidir. Nitel araştırmalar, araştırmacının yaklaşımından etkilenir.
Bilim Toplum İlişkisi DNA testleri sayesinde suçluların tespit edilmesi bilimin topluma etkisine örnektir. Birçok çift günümüzde tüp bebek yöntemi ile çocuk sahibi olmaktadır.