2014 YILI BİRİM FAALİYET RAPORU

2014 YILI BİRİM FAALİYET RAPORU BULAŞICI OLMAYAN HASTALIKLAR-PROGRAMLAR VE KANSER KANSER DAİRE BAŞKANLIĞI 2015-ANKARA I

İÇİNDEKİLER Sayfa No KISALTMALAR III TABLO ŞEKİL GRAFİK DİZİNİ IV ÜST YÖNETİCİ SUNUŞU V I- GENEL BİLGİLER 1 A- Misyon ve Vizyon... 1 B- Yetki, Görev ve Sorumluluklar 2 C- İdareye İlişkin Bilgiler..... 3 1- Fiziksel Yapı. 3 2- Örgüt Yapısı. 3 3- Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar 6 4- İnsan Kaynakları.. 7 5- Sunulan Hizmetler. 9 6- Yönetim ve İç Kontrol Sistemi 10 D- Diğer Hususlar... 13 II- AMAÇ ve HEDEFLER 15 A- İdarenin Amaç ve Hedefleri... 15 B- Temel Politikalar ve Öncelikler. 16 C- Diğer Hususlar...... 18 III- FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER.. 19 A- Mali Bilgiler 19 1- Bütçe Uygulama Sonuçları 19 2- Temel Mali Tablolara İlişkin Açıklamalar 19 3- Mali Denetim Sonuçları... 19 4- Diğer Hususlar... 19 B- Performans Bilgileri 19 1- Faaliyet ve Proje Bilgileri 19 2- Performans Sonuçları Tablosu 57 3- Performans Sonuçlarının Değerlendirilmesi 58 4- Performans Bilgi Sisteminin Değerlendirilmesi 58 5- Diğer Hususlar 58 IV- KURUMSAL KABİLİYET ve KAPASİTENİN DEĞERLENDİRİLMESİ 59 A- Üstünlükler 59 B- Zayıflıklar...... 59 C-Fırsatlar. 59 D-Tehditler 59 C- Değerlendirme...... 60 V- ÖNERİ VE TEDBİRLER... 62 II

EKLER... 63 KISALTMALAR KKM: Kanser Kayıt Merkezi KETEM: Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi III

TABLO, ŞEKİL VE GRAFİK DİZİNİ Sayfa No TABLO 1: Birim Fiziksel Bilgiler 3 ŞEKİL 1: Kanserle Dairesi Başkanlığı Örgüt Şeması 5 TABLO 2: Teknolojik Malzeme Dağılımı 6 TABLO 3: Birim İnsan Kaynakları 7 TABLO 4: Birim İnsan Kaynakları 8 TABLO 5: Fiili Çalışan Personelin Yaş İtibariyle Dağılımı 9 TABLO 6: Fiili Çalışan Personelin Eğitim Durumu 9 TABLO 7: Fiili Çalışan Personelin Hizmet Süresi 9 TABLO 8: Fiili Çalışan Personelin Cinsiyete Göre Dağılımı 9 GRAFİK 1: Türkiye de ilk 10 sıra kanser 15 TABLO 9: Açılacak Ketemler 18 GRAFİK 2:2014 Tarama Faaliyetleri 20 GRAFİK 3:2014 Eğitim Faaliyetleri 21 GRAFİK 4: KETEM Ortalama Mamografi Çekim Sayıları 23 GRAFİK 5:Türkiye de Kanser Taramaları 23 GRAFİK 6: HPV ile Görülen Artış 27 TABLO 10: Eğitim Tablosu 36-39 GRAFİK 7: Toplamda Yapılan eğitimler 47 GRAFİK 8: Yıllara Göre Halk Eğitim Dağılımları 47 GRAFİK 9: Yıllara Göre Halk Eğitim Dağılımları 48 TABLO 11: Performans Sonuçları Tablosu 50 IV

BİRİM / ÜST YÖNETİCİ SUNUŞU Kanser beraberinde taşıdığı fiziksel rahatsızlıkların yanı sıra sosyal, maddi ve manevi yönleri ile mücadelesi zor bir hastalıktır. Dünya genelinde de kanser hastalığının yükü her geçen gün artış göstermektedir. Yirmi birinci yüzyılda kanser konusunda en önemli kontrol stratejisinin korunma ve erken teşhis olduğu bilinen bir gerçektir. Bu nedenle, kanserojen maddelerin tespiti ve gerekli önlemlerin zamanında alınması oldukça önemlidir. Kanser hem dünyada hem de ülkemizde sebebi bilinen ölümler sıralamasında kardiyovasküler hastalıklardan sonra ikinci ölüm sebebi olması açısından önemli bir toplum sağlığı problemidir. 2002 yılında ülkemizde kanserden ölümler tüm ölümlerin %12 sini oluşturmaktayken bu oran 2009 da %21 e çıkmıştır. Özellikle ortaya çıkışının önlenebildiği, taramalarla ölümün yok edilebildiği ve erken teşhis edildiğinde tedavinin yaşam kalitesine çok şey katabildiği kanser türlerini göz önüne alırsak korunmanın önemi artmaktadır Kanserde benzer seyir devam ettiği taktirde 2030 yılına gelindiğinde yıllık 22 milyon yeni vaka ortaya çıkması yani 2008 verilerine göre yeni vakalarda %75 artış olması beklenmektedir. Dünya genelinde her yıl yaklaşık 4 milyonu genç yaşta(30-69 yaş) olmak üzere 7.6 milyon kişi kanserden kaybedilmektedir. Kanser %90 çevresel,%10 oranında ise genetik faktörlere bağlı oluşmakta çevresel faktörler arasında da Tütün, Alkol, Obezite ve Enfeksiyonlar ilk sıralarda yer almaktadır. Özellikle ortaya çıkışının önlenebildiği, taramalarla ölümün yok edilebildiği ve erken teşhis edildiğinde tedavinin yaşam kalitesine çok şey katabildiği kanser türlerini göz önüne alırsak korunmanın önemi artmaktadır. Dünya Kanser Günü her yıl 4 Şubat Günü Kanser ile ilgili farkındalık ve bilinç düzeyinin artmasını sağlamak, kansere karşı mücadelede önemli bir adım olan doğru V

bilinen yanlışlardan kurtulmak ve doğruların herkese ulaşmasını hedeflemek amacıyla dünya genelinde kutlanmaktadır. Dünya Sağlık Örgütü nün 25 e kadar 25 olarak tanımladığı hedef; Bulaşıcı Olmayan Hastalıklara bağlı ölümlerin 2025 yılına kadar %25 azaltılmasıdır ki bunun içinde kansere bağlı yıllık 1.5 milyon ölümün engellenmesi de yer almaktadır. 2013 yılında gerçekleştirilen Dünya Sağlık Toplantısı nda Dünya Kanser Bildirge si yayınlanmış ve bu bildirgede global kanser yüküne değinilerek kanser kontrolünün önemi vurgulanmıştır. Öngörülen bu kanser yükü ile başa çıkabilmek için oluşturulan ulusal kanser kontrol programına büyük bir enerji ile çalışmaktayız. Ulusal kanser kontrol programımızın dört ana başlığı olan kanser kayıtçılığı, kanser taraması, kanser önleme ve kanser tedavisi konularında kayda değer gelişmeler kaydettik. Kanser kayıtçılığında, dünya nüfusunun % 8 i takip edilmektedir. Ülkemizde ise toplam nüfusun yaklaşık % 100 ünün 81 ilimizde kurulumu tamamlanmış olan aktif kanser kayıt merkezleri ile aktif takibe alınmaya başlanmıştır. İzmir Kanser Kayıt Merkezimiz, Dünya Sağlık Örgütü Uluslararası Kanser Araştırma Kurumu (IARC) tarafından, kendi ülkelerinin kanser kaydını yapacak yabancı uzmanların eğitimi için Bölgesel Eğitim Merkezi olarak belirlenmiş ve geçtiğimiz yıl, IARC uzmanlarının katıldığı açılışın ardından eğitime başlanmıştır. Kanser önleme çalışmalarında tütün ve obezite ile mücadele devam edecektir. Ayrıca 2013 yılında, Türkiye Radon Haritalandırma ve Eylem Planı hayata geçirilmiş, Türkiye Asbest Kontrolü Stratejik Eylem Planının ise 1. Fazı tamamlanmıştır. Asbest için alınan toprak numuneleri ölçümü ve radon için belirlenen adreslerde ölçüm işlemi tamamlanmasının ardından ıslah ve önleme çalışmalarını başlatılacaktır. KETEM lerde yapılan kanser taramalarına Aile Hekimlerinin entegrasyonu sağlanmış olup 2014 te daha da aktif yer almalarına başlanılmıştır. Gaitada gizli kan testi ile taramalara da devam edilmektedir. Servikal kanser tarama programında kullanılacak olan HPV testlerinin alımı tamamlanmış olup, Ağustos 2014 de rahim ağzı kanseri taramalarında pap smeare ilaveten HPV DNA testlerine geçilmiştir. Kanser tedavisi olan vatandaşlarımızın ağrı kontrolünde kullanılan morfinlere ulaşabilmeleri için merkezi olarak uluslararası morfin ithalatı ve yerli morfin üretimi sağlanmıştır. Benzer şekilde ilk defa ulusal ilaç firmalarımızca yerli kemoterapiler üretilmeye başlanmıştır. Kemoterapi ve radyoterapi merkezlerimizi 2023 planlamamıza göre yaygınlaştırmaya devam etmekteyiz. Ülkemizde uluslararası standartlara göre VI

uygulanan tedavilere her bir vatandaşımız kolayca ve ücret ödemeden ulaşabilmektedir. Sosyal devletin bir parçası olan bu anlayışımız önümüzdeki yıllarda da devam edecektir. Ülkemizde kanserle olan mücadelemiz bütün toplumsal unsurların desteği ile devam edecektir. Kanserle mücadele uzun soluklu bir maratondur ve ekonomik güç, siyasal istikrar ile birlikte halkımızın da aktif katılımını gerektirmektedir. Biz farkındayız, kanseri yeneceğiz Doç. Dr. Murat GÜLTEKİN Daire Başkanı VII

I-GENEL BİLGİLER A. Misyon ve Vizyon Misyon İnsan merkezli yaklaşımla birey ve toplum sağlığını korumak ve geliştirmek, sağlık için risk oluşturan faktörlerle mücadele etmek, halkın yaşam kalitesini yükseltmek ve halk sağlığını tehdit eden konularda gerekli tüm önlemleri almaktır. Vizyon Herkesin sağlığının korunup geliştirildiği sağlıklı ve mutlu bir Türkiye 1

B. Yetki, Görev ve Sorumluluklar Kanser Daire Başkanlığı Görev Tanımı a) Kanserle mücadelede gerekli koruyucu kanser hizmetlerini planlamak, yürütmek, çalışmaları değerlendirmek, raporlamak ve denetlemek. b) Ülke çapında kanser hastalıklarının tür ve durumlarının belirlenmesi, etkin ve bilimsel mücadele yöntemlerinin saptanması, uygulanması ve olası kanser etkenlerinin ortadan kaldırılmasına yönelik işlemleri yürütmek. c) Kanser tarama ve kayıt sistemlerini geliştirmek. d) Koruyucu kanser hizmetleri alanındaki her türlü eğitim materyalini hazırlamak ve bu alanlara ilişkin ulusal ve uluslararası yayınları takip ve temin etmek. e) Koruyucu kanser hizmetlerine yönelik bilimsel çalışmalar yapmak, yapılan çalışmaları desteklemek. f) Görev alanıyla ilgili evde sağlık hizmetlerini ilgili daire başkanlıklarıyla beraber planlamak. g) Ulusal kanser tarama standartlarını oluşturmak ve etkin yürütülebilmesi için ilgili daireler ile işbirliği yapmak. h) Kanserle mücadele için sağlık tesislerini, ilgili daire başkanlıklarıyla koordineli olarak planlamak, kurmak ve kalite kriterlerini oluşturmak. i) Tarama programlarında kullanılacak gezici cihazların planlanması ve alınmasını sağlamak, çalışma programlarını oluşturmak. j) Toplum tabanlı kanser taramalarında aile hekimliği ve Kanser Erken Teşhis ve Tarama Merkezi (KETEM) arasında ilgili daire başkanlıklarıyla koordineli olarak işbirliğini sağlamak. k) Koruyucu kanser hizmetleri konusunda, halkın eğitimi için gerekli çalışmaları diğer kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde yürütmek, koordine etmek ve denetlemek. l) Kanser ile ilgili her türlü istatistikî bilgilerin toplanması, araştırma ve incelemelerin yapılması, kalite ve tamlığının değerlendirilmesi faaliyetlerini yürütmek. m) Kanserojen veya kanserojen olduğu düşünülen etkenlerin insanlara etkilerini takip etmek, gerekli önleme çalışmalarını yapmak ve kamuoyunu bilgilendirmek. n) Ulusal Kanser Danışma Kurulu'nu oluşturarak, belli aralıklarla toplanmasını sağlamak ve sekreterya işlemlerini yürütmek. r) Faaliyet alanları ile ilgili eğitim, sempozyum, panel, çalıştay, seminer vs. etkinlikleri düzenlemek ve düzenlenen ulusal ve uluslararası etkinliklere katkı sağlamak. 2

s) Görev alanı ile ilgili olarak Başkanlık tarafından verilen diğer görevleri yerine getirmek C. İdareye İlişkin Bilgiler 1- Fiziksel Yapı Kanser Daire Başkanlığı 2 Kasım 2011 tarihinde Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 663 Sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı Kuruluşlarının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile kurulmuştur. Başkanlığımız Sıhhiye İlkiz Sokak 4 numaralı hizmet binasında 1. ve 2. katlarda 600 m2 alanda hizmetlerini yürütmektedir. Söz konusu binanın mülkiyeti kurumumuza ait değil kiradır. Bina katlarda daire şeklinde olup birbirinden bağımsızdır. Şubelerin yerleşimi de 4 ayrı bölümde olmak üzere faaliyet göstermek şeklinde gerçekleşmiştir. Tablo1:Birim Fiziksel Bilgiler Sayısı (adet) Alanı (m2) Kullanan Kişi Sayısı Çalışma Odası 14 240 26 Toplantı Salonu 1 30 30 Konferans Salonu Fotokopi Odası Kütüphane Yok Yok Yok Arşiv Odası 1 16 2- Örgüt Yapısı Kanser Daire Başkanlığı, 663 sayılı Sağlık Bakanlığı ile Bağlı Kuruluşlarının Yeniden Yapılandırılmasına Ait Kanun Hükmünde Kararname gereği yayınlanan 07 Mart 2012 tarih ve 28226 sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Sağlık Bakanlığı Bağlı Kuruluşları Hizmet Birimlerinin Görevleri ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik ile oluşturulan Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar, Programlar ve Kanser Başkan Yardımcılığına bağlı olarak 22.03.2012 tarih ve 85 sayılı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Daire Başkanlıkları Yönergesi ile kurulan 7 Daire Başkanlığından birisidir. Kuruma bağlı sekretaryasını Başkanlığın yaptığı 200 civarında 3

bilim uzmanının yer aldığı ve 13 Alt kuruldan oluşan Ulusal Kanser Danışma Kurulu da mevcut olup tavsiye nitelikli kararlar bildirmektedir. İllerde ise, 12 sinde Halk Sağlığı Müdürlükleri bünyesinde 12 Kanser Şube Müdürlüğü, 69 ilde de Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar, Programlar ve Kanser Şube Müdürlüğü mevcut olup, bu müdürlüklere bağlı yapılanan 81 Aktif Kanser Kayıt Merkezi, mevcut olup, aktif sistemle kanser kayıt toplama işlemini bir fiil sürdürmektedirler. Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM ) ne bağlı 7 si Mobil, 97 illerde, 22 de İstanbul Büyükşehir Belediyesi kapsamında Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi taşra da hizmet vermektedir. Her ilde İl Kanser Danışma Kurulu mevcut olup ilin kanser politikalarında tavsiye kararları almaktadır. 4

DAİRE BAŞKANI ULUSAL KANSER DANIŞMA KURULU KANSER KAYITÇILIĞI KANSER TARAMALARI KANSER ÖNLEME ŞEKİL 1. Birim Teşkilat Yapısı (31/12/2014 Tarihli) 5

3- Bilgi ve ar (NEVİN HANIM) 3-Bilgi ve Teknolojik Kaynaklar Tablo 2. Teknolojik Malzeme Dağılımı Kullanılan Teknolojik Araç gereç TOPLAM Masaüstü Bilgisayar 33 Dizüstü Bilgisayar 8 Yazıcı 4 Fotokopi Makinesi 2 Faks Makinesi 2 Projeksiyon Cihazı 2 Tarayıcı 5 Telefon 13 Sunucu Bilgisayar 1 GENEL TOPLAM 70 Web Uygulamalarımız: www.kanser.gov.tr internet adresimize, haberler hazırlanıp güncellemeler yapılmaktadır. Dünyada ve ülkemizde kanser konusunda yapılan bilimsel gelişmeler ve farkındalık çalışmalarının çok yakın takip edilerek yayımlanır. Görsel fotoğrafların çekilip ilgili programlarda işlenerek yayımlanması sağlanır. Ayrıca İllerde gerçekleşen kanserle ilgili yapılan faaliyetler ve yapılan tarama sonuçları belirli aralıklar da yayımlanır. Her hafta Cuma günleri haftalık kanser tarama istatistikleri basında çıkan haberlerin takibi ve yayımı sağlanmaktadır. 6

4- İnsan Kaynakları Tablo 3: Birim İnsan Kaynakları KADRO UNVANI KADIN ERKEK TOPLAM BAŞKAN YARDIMCISI DAİRE BAŞKANI 1 BİRİM SORUMLUSU UZMAN TABİB TABİP SAĞLIK HİZMETLERİ PERSONELİ(SHS) TEKNİK HİZMETLER PERSONELİ (THS) GENEL İDARE HİZMETLERİ PERSONELİ (GİHS) YARDIMCI HİZMETLER PERSONELİ (YHS) TOPLAM 5 1 15 3 2 3 1 23 8 7

Tablo 4: Birim İnsan Kaynakları Kadro Ünvanı Kadrolu Fiili Çalışanlar (Geçici Görevliler Dahil) Başka Birimde Geçici Görevle Çalışanlar Başkan - 1 - Başkan Yardımcısı - - - Uzman Hekim 5 Şube Müdürü Şef 2 - - Hekim 1 Diyetisyen 1 Araştırmacı - 1 - Uzman (APK) - - - Uzman - - - İstatistikçi - - - Veri Hazırlama ve Kontrol İşletmeni 1 1 Hemşire 2 5 - Sağlık Memuru - 2 - Sağlık Teknikeri 1 Ebe 1 3 - Tıbbi Teknolog - 2 - Tıbbi Sekreter 1 Diş Hekimi - - - Programcı - - - Memur - Hizmetli 1 - - Şoför - TOPLAM 7 23 1 8

Tablo 5: Fiili Çalışan Personelin Yaş İtibariyle Dağılımı Fiili Çalışan Personelin Yaş İtibariyle Dağılımı 21-25 26-30 31-35 36-40 41-50 51 üzeri Toplam Kişi Sayısı 1 2 7 12 6 3 31 Yüzde 3,2 6,4 22,6 38,7 19,3 9,6 100 Tablo 6: Fiili Çalışan Personelin Eğitim Durumu Fiili Çalışan Personelin Eğitim Durumuna Göre Dağılımı İlköğretim Lise Ön lisans Lisans Yüksek lisans Doktora Toplam Kişi Sayısı 1 1 2 15 12 31 Yüzde 3,2 3,2 6,5 48,4 38,7 100 Tablo 7: Fiili Çalışan Personelin Hizmet Süreleri Fiili Çalışan Personelin Hizmet Süresi 1-3 yıl 4-6 yıl 7-10 yıl 11-15 yıl 16-20 yıl 21-üzeri Toplam Kişi Sayısı 1 5 5 7 13 31 Yüzde 3,2 16.1 16.1 22.6 41,9 100 Tablo 8: Fiili Çalışan Personelin Cinsiyete Göre Dağılımı Fiili Çalışan Personelin Cinsiyet Dağılımı Erkek Kadın Toplam Kişi Sayısı 8 23 31 Yüzde 25,8 74.2 100 5- Sunulan Hizmetler Kanser Daire Başkanlığında Kanser kayıtçılığı, tütün ve mamulleri ile mücadele, obezitenin önlenmesi gibi koruyucu-önleyici hizmetler, erken tanı, tarama, eğitim hizmetleri, epidemiyolojik araştırmalar, palyatif bakım ve tedavisi ile 1. ve 2. basamak sağlık hizmetlerine yönelik kanser konusunda projelerin gerçekleştirilmesi ve/veya desteklenmesi başlıkları altında özetlenebilecek hizmetleri mevcuttur. 9

6- Yönetim ve İç Kontrol Sistemi a) KANSER KAYITÇILIĞI Kanser 1982 yılında bildirimi zorunlu hastalıklar kapsamına alınmıştır. Halen15 ilde aktif kanser kayıt sistemi ile kanser kayıtçılığı yapılmaktadır. Halk Sağlığı Müdürlükleri bünyesindeki ilin durumuna göre Kanser Şube Müdürlüğü veya Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar, Programlar ve Kanser Şube Müdürlüğü içinde kurulan Kanser Kayıt Merkezi ve bu merkeze bağlı Devlet, Eğitim ve Araştırma İle Üniversite ve Özel hastanelerde oluşturulan Hastane Kanser Kayıt birimlerinde kayıtçılık yürütülmektedir. Aktif kanser kayıt merkezi, Türkiye Kamu Hastaneler Kurumunun koordinasyonu sağlanarak, Türkiye Halk Sağlığı Kurumunca makam onayı ile kurulur. İllerdeki hastane de çalışacak olanları ilgili hastane yönetimleri görevlendirir. Toplum tabanlı kanser kayıt için, il sınırları içinde yer alan tüm kamu, özel ve eğitim hastanelerinden, ölüm belgelerinden ve hastaların olabileceği huzurevi, palyatif bakım merkezi gibi merkezlerden veri toplanmaktadır. Veriler, birimlerden merkeze aktarılmaktadır. Merkezde form değerlendirilmekte ve dublikasyon kontrolünden geçirilmektedir. İl kanser kayıt merkezi veri tabanı daha sonra Kanser Daire Başkanlığı veri tabanına aktarılmaktadır. Türkiye veri tabanında dublikasyon ve hata kontrolü yapılmaktadır. İllerin veri tabanındaki hatalar için il kanser kayıt merkezlerine kontrol raporları yollanmakta, verilere dönülerek yapılan düzeltmeleri takiben yeni Türkiye Kanser Veri Havuzu oluşturulmaktadır. Verilerin toplanmasında kullanılan formlar: F03/KDB/00 Kanser Kayıt Merkezi Personel Durum Formu F01/KDB/00 Kanser Kayıt Bilgi Formu F02/KDB/00 Kanser Kayıt Merkezleri İzleme Formu Kanuni Dayanaklar: 1-1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu ( 57. ve 64. Maddeleri ) 2-Kanser Kayıt Merkezi Yönetmeliği 14.12.2000 tarih ve 24260 sayılı RG. 3-Kanser Kayıt Merkez Gizlilik Yönergesi (24.01.2006 tarih ve 60 sayılı) 4-Kanser Kayıt Merkezleri ve Kanser Kayıt Birimleri Kanser Kayıtçılığı ve Sertifika Programı Yönergesi (31.08.2007 tarih ve 1147 sayılı) 5-Genelge (14.09.1982 tarih ve 5621 sayılı) 6-Kanser Kayıtları Genelgesi (24.01.2006 tarih ve 35 sayılı) Kanser Kayıt Merkezi Yönetmeliği taslağı hazırlanmış olup yayın aşamasındadır. 10

b) KANSER TARAMALARI Toplum tabanlı kanser taramaları, başta Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezleri (KETEM), Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM) ile Aile Hekimliği birimlerinde olmak üzere tüm birinci basamak sağlık kurum ve kuruluşlarında yürütülmektedir. Meme, Serviks ve Kolorektal Ulusal Kanser Tarama Standartları yayınlanmış olup bu üç kanserda taramalar toplum tabanlı ve fırsatçı tarama olarak sürdürülmektedir. Tarama sürecinde Türkiye Kamu Hastaneler Kurumu, Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü ve Bakanlığın diğer ilgili birimleri ile Sivil Toplum Örgütleri ve Belediyelerin işbirliğiyle çalışılmaktadır. KETEM, TSM ya da Aile Hekimine başvuran veya gezici tarama araçlarından hizmet alacak vatandaşlara kanser konusunda eğitim verildikten sonra taramaları yapılmaktadır. Tarama sonuçları pozitif çıkan başvuranların ilgili sağlık kurum ve kuruluşlarına yönlendirilmesi ile işlem tamamlanır. 1 Haziran 2014 tarihinden itibaren birinci basamakta yapılan kanser taramalarını online takip edebilmek amacıyla web tabanlı Halk Sağlığı Bilgi Sistemi (HSBS) kanser modülü kullanılmaya başlanmıştır. 1 Ağustos 2014 tarihi itibariyle tüm illerimizde serviks kanseri taramalarında HPV DNA testinin kullanımına geçilmiştir. Numuneler KETEM lerde, Toplum Sağlığı Merkezleri, Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Merkezi ve Aile Sağlığı Merkezleri tarafından alınmaktadır. Ankara ve İstanbul illerinde olmak üzere iki tane HPV laboratuvarı kurulmuştur. İstanbul da alınan numuneler İstanbul HPV Laboratuvarına, diğer illerimizde alınan numuneler ise Ankara HPV Laboratuvarına Halk Sağlığı Müdürlükleri aracılığı ile gönderilmektedir. Serviks kanseri taramalarını online takip edebilmek amacıyla HPV Bilgi Sistemi hazırlanmış ve kullanılmaya başlamıştır. Tarama yaptıran vatandaşlarında sonuçlarını görebilmeleri için http://hpvtarama.saglik.gov.tr/duyurular/sonucsorgula adresi kullanılmaya başlanmıştır. Tüm tarama verileri ilgili periyotlarda Başkanlığa gönderilmesi, değerlendirilmesi ve bu ham verilerin uygun istatistiki veriye dönüştürülerek yayınlanması ile hizmet tamamlanır. İlde KETEM ler, Aile Hekimleri ile Toplum Sağlığı Merkezleri tarafından yapılan meme, serviks ve kolorektal kanser taramaları, ildeki kanser birimine haftalık olarak iletilir. Birim tarafından da F04/KDB/00 formuna işlenerek, Kanser Dairesi Başkanlığındaki KETEM ve taramalar birimine bildirilir. Bu veriler illere göre ayrımı yapılarak veri formuna kaydedilir, dijital ortamda güvenli bir şekilde arşivlenir, istatistiksel veri haline 11

dönüştürülerek her Cuma Kanser Daire Başkanı ve Kurum Başkanına bilgi notu olarak iletilir. Ayrıca Kanser Daire Başkanı Cuma günü verileri ve istatistiksel analizleri Dairenin KETEM birimi çalışanları ile il il değerlendirerek, sorunlar ve çözüm yolları ile ilgili görüş alışverişinde bulunur. Bu toplantı sonucunda illerin sorunlarına çözüm için görüşme ve yazışmalar yapılır. Başarılı olan illere gerek kanser.gov.tr adresindeki web sitemizden gerekse resmi yollarla teşekkür edilir.. Aynı zamanda KETEM, Aile Hekimi, Toplum Sağlığı Merkezi ve Halk Sağlığı Müdürlüğü dışı (Devlet Hastanesi, Özel ve Üniversite Hastanesi, Özel Tıp merkezleri vs) yapılan kanser tarama verileri ilin kanser birimi tarafından toplanır, aylık olarak F05/KDB/00 formuna işlenerek, Kanser Daire Başkanlığına bildirilir. Dijital ve resmi olarak arşivlenir, birinci basamakta yapılan taramalarla beraber uygun istatistiki veriye dönüştürülerek yayınlanmaya hazır hale getirilir. Cuma günü yapılan değerlendirmeler dışında KETEM ekibi; aylık olarak ve gerektiğinde, taramalar konusundaki sorunlar ve çözüm önerileri üzerinde tartışılarak karar alır. c) KANSER TEDAVİLERİ Kanser çok değişik organ ve dokularda geliştiğinden tedavileri de multidisipliner çalışmayı gerektirmektedir. Tedavi sürecinde Kanser Daire Başkanlığı izlem ve takipte rol almakta ve Danışma Kurullarını da devreye sokarak tedaviler konusunda görüş vermektedir. Kanser tedavileri ya vatandaş başvurusuyla ya da Bakanlık veya diğer kurum ve kuruluşların başvurusu ile Başkanlıkça izlem altına alınmaktadır. Görüş verme sürecinde uygulanan tedavilerin bilimselliği aranmakta, hazırlanan bilimsel görüşle işlem tamamlanmakta ancak takip sürecinde işlem sürekli olarak güncel tutulmaktadır. Bilimsel raporlar Türkiye Kamu Hastaneler Kurumu, Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü ve Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü, Sosyal Güvenlik Kurumu ile paylaşılmaktadır. d) EPİDEMİYOLOJİK ÇALIŞMALAR Kanser ve kanser neden olabilecek etkenler ile ilgili vatandaş, kamu veya özel kuruluşların talep, görüş ve şikâyetleri dairemizce değerlendirilip, mevcut verilerle gereken araştırmalarda yapılarak danışma kurul görüşleri de alınarak cevaplandırılır. 1-Epidemiyolojik Çalışmalar: Tüm Türkiye de kansere neden olan ya da olabilecek etkenlerin istatiksel verilerle laboratuvar, tetkik, analizlerle araştırılmasıdır. 12

2- Soru Önergeleri: Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık, TBMM tarafından dairemize yapılmış yazılı ve sözlü olan kanser veya kansere sebep olabilecek nedenlerle ilgili soruların cevabı hazırlanarak sunulur. e) KANSER ÖNLEME Kanseri önlemenin ilk adımı insanlarda kanserin nedenlerini belirlemektir. Kanserojen tespit programları kanserle bilinen ve şüphelenilen kanserojenlere maruziyeti engellemek suretiyle mücadele etmeye yönelik kamunun ve özel kişi ve kurumların çabalarına bilimsel bir temel sağlar. Bireyler de bu bilgileri kansere neden olan maddelere maruziyetleri hakkında daha bilinçli tercihler yapmakta kullanabilirler. Kanserojenlerin tespiti kanserojenlerin risk değerlendirmesinin ilk adımıdır. Bu ilk adıma tehlike tespiti adı verilmekte ve bunu kanserojen dozu ile tümör insidansı arasındaki ilişkiyi ortaya koymaya yönelik doz-yanıt değerlendirmesi, insanların kanserojene maruziyetinin boyutunun değerlendirmesine yönelik maruziyet değerlendirmesi ve insanlarda kanser riskinin doğasını ve ölçüsünü açıklamak için risk analizi takip edebilmektedir. Risk değerlendirmesinin ardından risk yönetimi gelmekte ve bu süreçte politika alternatifleri tartılarak en uygun eylem yolu seçilmektedir. Dünyada kanserle mücadele konusunda liderlik yapan ülkelerde kanser kurumlarının yürütmekte olduğu görevlerin başında kanser araştırmaları yer almaktadır. Ayrıca tüm dünyada sağlık konusunda yapılan harcamaların büyük kısmı kanser konusunda yapılan araştırmalara ayrılmaktadır. Bu araştırmalar sağlık sistemi üzerinde büyük önem arz etmektedir. Araştırmaların dışında kanserojenlere dair raporların hazırlanması planlanmakta ve bunlarda mevcut literatür bilgileri, uluslararası sağlık örgütlerinin görüş ve yayınları ile Kanser Daire Başkanlığının bizzat yürüttüğü çalışma ve araştırmalar esas alınmaktadır Mali işlemlerin yapılması sürecinde Başkanlık bütçesi ve ilgili mevzuat hükümleri ile uygunluğun sağlanması amacıyla 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda ve Sağlık Bakanlığı Ön Malî Kontrol İşlemleri Yönergesinde belirlenen esaslara uyulmaktadır. 5018 sayılı Kanuna dayanarak hazırlanan ve Maliye Bakanlığı tarafından yayınlanan 18.01.2007 tarih ve 26407 sayılı Taşınır Mal Yönetmeliği uyarınca Başkanlığımızda 2 personel Taşınır Kayıt ve Kontrol Yetkilisi olarak görevlendirilmiş olup, taşınır kayıtlarının tutulması ve taşınır yönetim hesabının ilgili mercilere gönderilmesi sorumluluğu bu personel aracılığıyla yerine getirilmektedir. 13

Bakanlığımız Kalite Yönetim Sistemi uygulanmasına başlamıştır. Türkiye Halk Sağlığı Kurumunun bünyesinde Kalite Yönetim Çekirdek Ekip oluşturulmuştur ve Kalite Temsilcisi atanmıştır. Kurum çalışanları olarak bütüncül bakış açısı ile azami yararın sağlanması, kurumsal yaklaşımın ve temsiliyetin güçlendirilmesi teması üzerinden Yönetim Sistemini çalışmaları Daire Başkanlıkları adına yürütecek olan Kalite Birim sorumluları ve yardımcıları belirlenmiştir, onayları alınmış ve kalite eğitimleri tamamlanmıştır. Daire Başkanlıklarının organizasyon şemaları, süreç kartları. talimatları ve formları hazırlanmış, iç tetikleri yapılmış ve iç tetkik raporları yayınlanmıştır. D- Diğer Hususlar 14

II- AMAÇ ve HEDEFLER A.İdarenin Amaç ve Hedefleri Kanser, hastalık yükü, öldürücülüğü ve artış eğilimi ile hem dünya hem de ülkemiz için bir halk sağlığı konusu ve problemidir. GLOBOCAN 2012 verilerine göre 2012 yılında Dünya da toplam 14,1 milyon yeni kanser vakası gelişmiş ve 8,2 milyon kansere bağlı ölüm olmuştur. Bu şekilde kanser artış hızının devam etmesi durumunda, Dünya nüfusunun artışına ve nüfustaki yaşlanmaya bağlı olarak 2025 yılında toplam 19,3 milyon yeni kanser vakası olacağı belirtilmiştir. Türkiye de 2010 yılında yaşa standart kanser hızı erkeklerde yüzbinde 261,4, kadınlarda ise yüzbinde 168,7 dir. Kadın erkek ortalama kanser insidansı ise yüzbinde 215,1 dir. 2010 yılı kanser istatistiklerine göre ülkemizde her yıl yaklaşık 97 bin erkek ve 62 bin kadın kansere yakalanmaktadır. Günümüzde ölüm nedenleri arasında kansere bağlı ölümler, kalp ve damar hastalıklarından sonra ikinci sırada yer almakla birlikte yapılan projeksiyonlarda kanserin 20 yıl sonra birinci sıraya yerleşeceği şeklindedir. Türkiye de kanser artışının nedenleri: Doğumda beklenen yaşam süresi uzaması nedeniyle, toplumda ileri yaş nüfus yüzdesi artmaktadır, Tütün ve tütün mamullerinin tüketiminin artması Ülkemizde görülen obezite salgını, Çevresel ve mesleki kanser yapıcılar giderek önem kazanması, Kayıt sisteminin gelişmesi. Grafik 1. Türkiye de ilk 10 sıra kanser: Trakea,Bronş,Akciğer Prostat Kolorektal Mesane Mide Larinks Non-Hodgkin lenfoma Beyin, sinir sistemi Pankreas Böbrek 7,7 7,0 5,7 5,7 5,5 20,7 20,7 16,1 33,8 61,0 ERKEK 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 60,0 70,0 Erkeklerde En Sık Görülen İlk 10 Kanserin Yaşa Göre Standardize Edilmiş Hızlarının Dağılımları (2010) (Dünya Standart Nüfusu, 100.000 Kişide) 15

Meme Tiroid Kolorektal Uterus Korpusu Trakea,Bronş,Akciğer Mide Over Non-Hodgkin lenfoma Beyin, sinir sistemi Uterus Serviksi 18,1 13,1 9,6 8,0 7,2 6,6 5,3 4,4 4,0 38,6 KADIN 0,0 10,0 20,0 30,0 40,0 50,0 Kadınlarda En Sık Görülen İlk 10 Kanserin Yaşa Göre Standardize Edilmiş Hızlarının Dağılımları (2010) (Dünya Standart Nüfusu, 100.000 Kişide) Yukarıdaki gerçekler ışığında yürütülecek çalışmalarla, 2020 yılına kadar 65 yaş altı nüfusta tüm vücut kanserlerini %10, 2030 yılına kadar akciğer kanserini %25, Tüm vücut kanserlerini %15 azaltmak Kanserle Daire Başkanlığı nın hedefleridir. B.Temel Politikalar ve Öncelikler Kanser Daire Başkanlığı nın öncelikli görevi, ulusal sağlık politikalarına ve hedeflerine uygun olarak oluşturulan Ulusal Kanser Kontrol Programı çerçevesinde, kanser verilerinin sağlıklı ve kaliteli bir şekilde toplanması ve analiz edilmesini takiben, birincil koruma denilen, kanserin oluşmasına sebep olan veya tetikleyen nedenleri doğru yaklaşımlarla ortadan kaldırmaya yönelik önleyici tedbirleri almak, bu konuda ulusal koordinasyonu sağlamaktır. (Tütün kontrolü, yanlış beslenme ve yaşam alışkanlıklarının değiştirilmesi, çevresel etkenler ve kansere sebep olabilecek hastalık amilleriyle mücadele etmek, vs.). İkincil koruma denilen, kanseri erken evrede yakalamaya yönelik, erken teşhis ve tarama faaliyetlerini organize ve koordine etmek, birincil ve ikincil koruma yöntemleri ile ilgili olarak sağlık personelinin, toplumun ve ilgili kurumların konuya ilgisini çekerek, farkındalığı arttırıcı her türlü organizasyonu (hizmet içi ve toplum eğitimleri, kampanyalar, vs.) desteklemektir. Kanserde tanı, tedavi ve palyasyon standartlarının oluşumunda danışma kurullarının desteğiyle bilimsel katkı sağlamak, konuyla ilgili kamu adına gözetmenlik yapmak ve kamu yararını korumak diğer görevleri arasındadır. Kanser Dairesi Başkanlığı tüm bu görevlerini ulusal ve uluslararası kurumlarla ve sivil toplum kuruluşlarıyla işbirliği içinde yürütür. 16

Türkiye de kanser kontrolü organizasyonunun şeması yukardan aşağıya şu şekildedir: Sağlık Bakanı Sağlık Bakanlığı Müsteşarı Sağlık Bakanlığı Müsteşar Yardımcılığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Başkanlığı THSK Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Programlar ve Kanser Başkan Yardımcılığı Kanser Daire Başkanlığı Ulusal Kanser Danışma Kurulu o Epidemiyoloji ve Kayıt Alt Kurulu o Alternatif ve Tamamlayıcı Tıp Alt Kurulu o Tıbbi Jeoloji Alt Kurulu o Palyatif Bakım Alt Kurulu o Erken Tanı ve Tarama Alt Kurulu Meme Kanseri Serviks Kanseri Kolorektal Kanserler Diğer Taramalar Ürolojik kanserler Akciğer Kanserleri Mide Kanseri Cilt Kanseri o Radyasyon Güvenliği Alt Kurulu o Elektromanyetik Alanlar Sağlık Etkileri Değerlendirme Alt Kurulu o Preventif Onkoloji Alt Kurulu o Kanserde Tedavi Alt Kurulu o Onkolojik Araştırmalar Alt Kurulu o İnsan Kaynaklarıu Alt Kurulu o Hasta Okulları Alt Kurulu o Mesleki Kanserler ve Kanser Alt Kurulu KANSER DAİRE BAŞKANLIĞI o Kanser Kayıtçılığı o Kanser Taramaları o Kanser Önleme o Destek ve Özlük 17

81 Halk Sağlığı Müdürlüğü 81 Kanser Şube Müdürlüğü/Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar, Programlar ve Kanser Şube Müdürlüğü o 81 İl Kanser Kayıt Merkezi 81 İl Kanser Danışma Kurulları Toplum Sağlığı Merkezleri (TSM ) ne bağlı 7 si Mobil, 97 illerde, 22 de İstanbul Büyükşehir Belediyesi kapsamında Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi Bu organizasyonun tartışılmaz destek kurumları ise: Sağlık Bakanlığının ilgili Genel Müdürlükleri ve Daire Başkanlıkları Sağlık Bakanlığı nın Bağlı Kurum ve Kuruluşları o Türkiye Kamu Hastaneleri Kurumu o Türkiye Tıbbi Cihaz ve İlaç Kurumu o Hudut Sahiller ve Sağlık Genel Müdürlüğü Üniversiteler Sivil Toplum Kuruluşları dır. Kanser Dairesi nin kanser kontrol stratejisinin amaç ve hedefleri aşağıdaki dört temel politika alanında özetlenebilir: 1.Politika oluşturma- Kanser Kayıt, 2.Kanserden korunma ve kanseri önleme, 3.Kanserde erken tanı ve tarama, 4.Kanserde tanı-tedavi protokollerinin oluşturulması, palyatif bakım çalışmalarında koordinasyon sağlamak. C. Diğer Hususlar TÜSEB yasası çıkmış olup kuruluşunun peşinden yasa gereği Kanser Enstitüsünün de yıl içinde kurulması beklenmektedir. 18

II- FAALİYETLERE İLİŞKİN BİLGİ VE DEĞERLENDİRMELER A-Mali Bilgiler 1-Bütçe Uygulama Sonuçları 2-Temel Mali Tablolara İlişkin Açıklamalar 3-Mali Denetim Sonuçları 4-Diğer Hususlar B- Performans Bilgileri 1- Faaliyet ve Proje Bilgileri Hizmet Grubunun Adı: Koruyucu ve Temel Sağlık Hizmetleri Faaliyetin Adı: Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi: Başkanlığımıza bağlı olarak faaliyet gösteren Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi (KETEM) sayısı 2009 yılı itibarı ile 88 e çıkartılmıştır. Ayrıca İstanbul Büyükşehir Belediyesi ne bağlı olarak faaliyet gösteren 34 Kadın ve Aile Sağlığı Merkezinin Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi (KETEM) olarak faaliyet göstermesi için 14.07.2009 tarih ve 2438 sayılı Makam Oluru alınmış ve toplam sayı 122 ye, 2012 yılı itibariyle 124 KETEM ulaşmıştır. 2013 yılında onay alındıktan sonra faaliyete geçmeyen Ankara Altındağ Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi İzmir Narlıdere Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi olmak üzere iki KETEM kapatılmıştır. 2014 yılında yeni açılan birlikte 106+34 olan merkezimiz İstanbul daki 12 Kadın ve Aile Sağlığı Merkezinin faaliyet dışı kalması nedeni ile 106+22 olmuştur. 2014 yılında 106 KETEM (İstanbul daki 9 KETEM faaliyetde değil) 22 tane Aile Sağlığı merkezi ve 7 mobil cihaz faaliyet göstermektedir. Ayrıca 2014 yılında 3 KETEM e makam oluru alınmıştır. Bu KETEM ler aşağıdaki tabloda yer almakatadır. 19

Tablo 9. Açılacak ketemler Balıkesir Bandırma Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi Kırklareli Lüleburgaz Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi Eskişehir Odunpazarı Kanser Erken Teşhis, Tarama ve Eğitim Merkezi Toplamda faaliyet de olan KETEM sayısı 97 KETEM, 22 Kadın ve Aile Sağlığı Merkezi, 7 Gezici mobil cihaz ile beraber 126 adettir. Oluru alınmış açılması beklenen KETEM sayısı da 3 dür. Grafik 2. 2014 TARAMA FAALİYETLERİ 2014 yılına kadar kanser taramaları KETEM sayıları olarak verilmekteydi. 2014 yılında Aile Hekimleri, Toplum Sağlığı Merkezleri ve AÇSAP larında kanser taramalarında aktif rol almasından dolayı Halk Sağlığı Müdürlüğü Kanser taramaları olarak veriler verilmektedir. 700000 690822 600000 MEME KANSERİ TARAMALARI 500000 400000 300000 200000 298504 425837 SERVİKS KANSERİ TARAMALARI KOLEREKTAL TARAMALARI 100000 0 2014 Kasım ayına kadar olan kanser taramalarıdır. 20

Grafik 3. 2014 EĞİTİM FAALİYETLERİ HİZMET İÇİ EĞİTİM 50000 40000 30000 20000 10000 0 5570 ETKİNLİK SAYISI 49998 KATILIMCI SAYISI 1000000 800000 600000 400000 200000 0 HALK EĞİTİMİ 56161 ETKİNLİK SAYISI 973410 KATILIMCI SAYISI Eğitim Sayıları 2014 Kasım ayına kadar olan sayılardır. Faaliyetin Adı: Gezici Mamografi İle Pilot Meme Kanseri Tarama ve Merkezi Mamografi Raporlama Projesi: Daire Başkanlığımızca Meme Kanseri erken teşhisi ve kadınların tarama faaliyetlerine katılımının arttırılması amacıyla Mobil KETEM lerin kurulması ve Gezici Mamografi hizmet alımı projesi planlanmıştır. Proje öncesinde projenin işlerliğinin metropollerde ve değişik coğrafi bölgelerimizde değerlendirilebilmesi amacıyla Gezici Mamografi Pilot Projesi yapılması için hizmet alımı yapılmasına karar verilmiş, şartname hazırlık çalışmalarına başlanmıştır. Ülkemizde radyolog sayısının yetersiz olması, taşra birimlerimizden ekilen tarama mamografilerinin raporlamasıyla ilgili pek çok sorun yaşandığına dair geri bildirimlerin alınması nedeniyle Merkezi Raporlama Birimi kurulması planlanmış ve Üniversitelerle bu konuda iletişime geçilmiştir. Tarama programı için kalite kriterleri tanımlanmış ve Sağlık Net e entegre edilmiştir. İhale sürecinin ardından 2015 yılı sonunda projenin hayata geçirilmesi planlanmaktadır. 21

22

Grafik 4 KETEM Ortalama Mamografi Çekim Sayıları Grafik 5 Türkiye de Kanser Taramaları Faaliyetin Adı: Kolorektal Kanser Tarama Projesi: Daire Başkanlığımızca Kolorektal Kanser erken teşhisi ve önleme için Gaitada Gizli Kan Testi (GGK) ve 10 yılda bir yapılacak kolonoskopi yöntemleri ile yapılacak olan tarama programı planlanmıştır. Ülkemiz koşulları dikkate alındığında gerçekleştirilebilir hedef olarak tüm erkek ve kadınlarda 50 yaşında başlayacak ve 70 yaşında bitecek olan toplum tabanlı taramanın yapılması öngörülmüştür. 23

Bu proje kapsamında hemen hemen tüm illerimizde GGK testi alınmış ya da alınmak üzeredir. Halk sağlığı müdürlüklerinin koordinasyonunda aile hekimlerimiz vasıtasıyla erkek ve kadınlarda 50 yaşında başlayacak ve 70 yaşında bitecek olan toplum tabanlı tarama başlamıştır. GGK pozitif çıkan hastalarımız İllerindeki hastanelere sevk edilerek gerekli olan kolonoskopik işlemlerin yapılması da planlandığı gibi seyretmektedir. Geçtiğimiz yıl Tıpta Uzmanlık Kurulunun (TUK) aldığı 407 nolu karar gereğince genel cerrahi uzmanlarının kolonoskopik işlem yapamayacağına dair işlem tesisi yüzünden bu konuda bir duraksama olsa da daire başkanlığımız ca hazırlanan yazı ile TUK kararının revize edilmesi sonucu Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü endoskopist sertifikasyon programı müfredat çalışmasına başlamış olup şimdilik 407 nolu kararın olumsuz etkilerinden arınmış olarak ülkemizdeki tarama programı sürdürülmektedir. Kolonoskopik tarama açısından Ankara da 6 büyük eğitim araştırma hastanemizin başhekim yardımcıları ve kolonoskopi sorumlu hekimleri ile 18-12-2014 tarihinde yapılan toplantıda Ankara ili özelinde planlamalar yapılmış olup bu planlamaların yurt sathında hayata geçirilmesi için çalışmalara devam edilmektedir.. Faaliyetin Adı: Asbest Projesi: Asbest, akciğer zarının (plevra) malign tümörü olan mezotelyoma ve akciğer kanserine doğrudan sebep olabilmektedir. Ayrıca akciğer ve akciğer zarında kalıcı harabiyete (asbestozis, diffuz plevral fıbrozis) de yol açabilmektedir. Söz konusu sorunlar, asbest ile yeterli miktar ve sürede temas etmiş popülâsyonlarda "endemi" şeklinde görülebilir. Gelişmiş ülkelerde önümüzdeki otuz yılda, asbest ile temasta bulunan 500.000 kişinin bu sebeple gelişecek kanserden kaybedilmesi beklenmektedir. Türkiye'de asbest teması gelişmiş ülkelerden farklı bir şekilde, çoğunlukla kırsal alanda gerçekleşmekte olup, ilgili hastalıklar da kırsal alan kökenli kişilerde sık görülmektedir. Kırsal alanda asbest temaslı popülasyon için mezotelyoma, akciğer kanseri, akciğer ve akciğer zarının benign patolojilerinin görülme sıklığı, endüstride doğrudan asbest temaslı kişiler kadar sık, hatta bazı kohortlarda daha da yüksektir. Ülkemizin değişik yörelerinden bilim insanları pek çok çalışma ile bu sorunları yerinde belirlemiş, ulusal ve uluslararası bilgi birikimine sunmuştur. Asbest teması ve ilgili hastalıkların Türkiye geneli için sayısal verilerinin yeterliliğine yönelik çalışmalar hız kazanmıştır. Geliştirilecek proje çalışmaları ile ileriye yönelik niceliksel veriler öngörülebilecek, yapılacak projeksiyonlar uygulama alanı bulabilecektir. Söz konusu çalışmalar kapsamında Asbest Kontrolü Stratejik Planı oluşturmak amacıyla akademik personellerden oluşan "Türkiye Mezotelyoma Çalışma 24

Grubu" oluşturulmuştur. Ülkemizde Asbest ile esas temas kırsal alanda olmakta, bu nedenle çevresel temas konusu önem kazanmaktadır. Bu nedenle Kırsal temas bölgelerini tespit etmek ve sonrasında ıslah çalışmalarına başlamak amacıyla öğretim üyelerinden oluşan Türkiye Mezotelyoma Çalışma Grubu oluşturulmuş ve Türkiye Asbest Stratejik Planı geliştirilmiştir. Stratejik Plan THSK dan Kanser Daire Başkanlığı ve Çevre Dairesi koordinasyonunda yürütülmeye başlanmış ve bu kapsamda; illerden asbestin sebep olduğu hastalıklar ile ilgili son beş yıllık veriler istenmiş ve gelen verilerin derlenmesi sonucunda belirlenen illere ilaveten başka illerde de asbesttin sebep olduğu hastalıklara rastlanmış ve bu illerde çalışmaya dahil edilmiştir. Faz-1 çalışmaları neticesinde ülkemizde asbest sorunun olma ihtimali olan 58 ilin, 1236 Köyünden asbest örnekleri alınmıştır. Alınan örnekler öncelikle Eskişehir Üniversitesinde ön değerlendirmeye alınmış, şüpheli bulunan 1251 köy örneği analiz edilmek üzere TÜBİTAK a gönderilmiş ve analiz sonuçları alınmıştır. Bu sonuçlara göre; 514 örnekte asbest saptanmıştır. Asbest saptanılan köylerde ıslah çalışmaları yani Faz II çalışmalar başlatılacaktır. Ancak ilgili ıslah çalışmaların yapılması için; Sağlık Bakanlığı, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Başbakanlık ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının ilgili birimleri, Ulusal Kanser Danışma Kuruldan üyelerimiz ve Üniversitelerden uzman kişilerin yer aldığı bir grup oluşturulmuş ve çalışmalara devam edilmektedir. Islah çalışmaları evlerdeki asbestli boyaların sökülüp, yeniden badana edilmesi, çatı izolasyonlarının değiştirilmesi, yolların asfaltlanması, köylerin yeşillendirilmesi gibi basit önlemler olacağı tahmin edilmekle birlikte, nadir sayıda yerleşkede köyün tamamen boşaltılmasına da karar verilebilir. 25

Faaliyetin Adı: HPV Taramaları: DSÖ nün mutlaka ülke için uygun bir yöntem, yaş aralığı ve intervalle taranmasını önerdiği 3 kanserden biri olan serviks kanseri, ülkemizde yaklaşık 20 yıldır Ulusal Kanser Kontrol Programı çerçevesinde taranmaktadır. Ülkemizde arzu edilen kapsama oranına ulaşamayan sitoloji tabanlı servikal tarama programı, bilimsel veriler ışığında, ulusal ve uluslar arası uzman ve kuruluşların önerileri alınarak 2012 de yenilenmiştir. HPV testlerinin eklendiği yeni tarama programına; aile hekimlerinin entegrasyonu, akıllı yazılımlar ile takip ve merkezi laboratuarların kurulması gibi çalışmalarla kuvvet kazandırılmıştır. 30-65 yaş grubundaki kadınlarda her 5 yılda bir HPV testi ya da sitoloji ile aile sağlığı merkezlerinde yapılması planlanan servikal tarama, yenilenmiş haliyle Ağustos 2014 te başlatılmıştır. İlk 3 aylık dönemde yaklaşık 100.000 vatandaşa HPV testi ile servikal tarama yapılmıştır. HPV testi ile taranan kadın oranı her ay artarken pap smear ile taranan oran değişmemiştir. HPV testinin pozitif bulunarak ileri tetkik için yönlendirilme oranı %2,7 dir. İlk sonuçları 2015 Ağustos ayında değerlendirilecek olan HPV tabanlı taramanın uzun vadede Türkiye HPV haritasının çıkarılması, serviks kanseri taramasının etkin şekilde yapılabilmesi ve aşı ile serviks kanserinin tamamen önlenmesi gibi sonuçları olacaktır. Ancak; kısa vadede HPV testi ile taramanın ülkemize sağladığı en önemli kazançlardan biri zamandır. Pap smear ile bir kadına normal bir sonuçla 5 yıl için güvence verilmesi yaklaşık 3 ayı bulurken HPV testi ile bu süre 10 güne indirilmiştir. Zira HPV testinin alınması ve merkeze iletilmesi için harcanan süre en fazla bir haftayken laboratuarın sonucu sağlık bilgi sistemine yüklemesi sadece 48 saati almaktadır. Sonuçların elektronik olarak anında ASM ve KETEM de izlenmesi ile hastaya ulaşılması oldukça kısa sürede olmaktadır. 26

Grafik 6: HPV ile Görülen Artış 27

Faaliyetin Adı: Tütünle Mücadele: Tütün kullanımı, başta kanserler, kalp ve akciğer hastalıkları olmak üzere 50 den fazla sağlık problemine yol açan önemli ve önlenebilir bir halk sağlığı sorunudur. Dünyada 15 yaş üzeri nüfusta her üç erişkinden biri yaklaşık 1,2 milyar (kimi kaynaklarda 1,3-1,5 milyara yakın kişi) tütün kullanmaktadır. Türkiye de 15 yaş üzeri nüfusta yaklaşık 15 milyon kişi tütün kullanmaktadır. Dünya genelinde tütün kullanımına bağlı hastalıklar nedeniyle yılda yaklaşık 6 milyon kişi ölmektedir. Ülkemizdeki tüm ölümlerin % 23 ü tütüne bağlı hastalıklar sebebiyle olmaktadır. Tütün kullanımı bu şekilde devam ettiği takdirde 2030 yılına gelindiğinde tütün kullanımı nedeniyle yılda ölen kişi sayısının yılda 8 milyonu geçmesi beklenmektedir. Türkiye de ise eğer önlem alınmazsa sigaraya bağlı olan yılda 100.000 ölümün, 2030 yılına gelindiğinde yılda 240.000 olması beklenmektedir. Tütün kullanımının en yaygın şekli sigaradır ve sigarayla mücadele yıllardır sağlık politikalarımızın ana unsurlarından birini teşkil etmektedir. Bu konuda yapılan ilk yasal düzenleme 4207 sayılı kanun ile 1996 yılında yürürlüğe girmiştir. 28 Nisan 2004 tarihinde DSÖ tarafından kabul edilen Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi (TKÇS), Sağlık Bakanımız Sayın Prof. Dr. Recep Akdağ tarafından imzalanmış ve ardından TBMM de kabul edilerek yürürlüğe girmiştir ve bunu takiben Ulusal Tütün Kontrolü Programı hazırlanmıştır.2008-2012 yılları arasında yürütülen Ulusal Tütün Kontrol Programı dahilindeki en önemli uygulama %100 Dumansız Hava Sahası olup 19 Mayıs 2008 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Ekim 2010 tarihinde de Alo 171 Sigara Bırakma Danışma Hattı kurulmuş ve vatandaşlarımıza sigara bırakma konusunda telefon ile eğitimli personel ve uzmanlarca bu konuda destekte bulunulmaya başlanılmıştır. Bunun dışında; tütün ürünlerinde vergi oranlarında %80.25 lik vergi artışı yapılmış, sigara denetimleri artırılarak tablet bilgisayar ve GPS ile izlem teknolojisi kullanılmaya başlanmış, sigara paketleri üzerinde yazılı ve resimli uyarılarda düzenlemeler yapılarak medyada sigaraya karşı uyarıcı tanıtım filmlerinin yayınlanması zorunluluğu getirilmiş, sigara firmalarının sponsorlukları yasaklanmış ve sigara polikliniklerinin sayısı 423 e çıkarılmıştır. Bütün bu sağlık politikalarının sonucunda 1993 yılında %33,6 olan sigara tüketimi 2012 yılında %27 ye kadar düşmüştür. Kişi başı sigara tüketimi ise 2000-2011 yılları arasında %25,9 oranında azalmıştır. 28

Ayrıca; 19 Temmuz 2009 1 Temmuz 2010 arasında, İstanbul da yapılan araştırma sonuçlarına göre solunum yolu enfeksiyonu ve astım krizi nedeniyle olan başvurularda %20 civarında azalma tespit edilmiştir. Yasanın ve Ulusal Tütün Kontrol Programının uygulanması aşamasında da devam eden politik kararlılık, Türkiye deki başarının en önemli ayağını oluşturmuştur. Türkiye bu politik kararlılık ve istikrarlı uygulamaları nedeniyle DSÖ tarafından 2 yıl ara ile ödüllendirilmiştir. Sonuçta Türkiye, 12 Temmuz 2012 tarihindeki yasal düzenlemede yapılan değişikliklerin uygulamaya girmesi ile DSÖ nün MPOWER kriterlerinin tamamını karşılayan ilk ülke konumuna gelmiştir. Ülkemizde sigara ile mücadele devam etmekte sağlık politikalarımız bu konuda sürekli dünya standartlarına göre düzenlenmektedir. 2015 yılı içerisinde 300 bin kişiye sigara bırakma ilaç tedavisi verilecektir. Bu hizmette KETEM birimlerimiz aktif rol alması planlanmaktadır. Faaliyetin Adı: Elektromanyetik Alanlar, İnsan ve Çevre Sağlığı Üzerine Etkileri: Elektromanyetik alanlar, kablosuz internet, cep telefonları ve kanser ilişkisi teknolojinin gelişmesiyle beraber gündeme gelmiş, pek çok araştırma ve bilimsel yayına konu olmuştur. Teknolojik cihazlar neredeyse takip edilemeyecek hızda gelişmektedir. Her geçen gün, daha etkin ve daha az EM dalga yayılımlı cihazlar üretilmektedir. Bununla beraber, uluslararası çalışmalar halen devam etmektedir. Mevcut eşik değerler üzerindeki tartışmalar doğrultusunda, DSÖ nün yeni eşik değerler geliştireceği beklenmektedir. Sağlık Bakanlığı Kanser Dairesi tüm bu gelişmelerin yakın takipçisi olmaya devam etmekte ve 24 aktif IARC üyesi ülkeden birisi olarak bu konuda güncel gelişmeleri sık aralar ile takip ederek kamuoyunu bilgilendirmektedir. Ayrıca Sağlık Bakanlığı Kanser Dairesi Başkanlığı olarak Elektromanyetik Alanlar Sağlık Etkilerini Değerlendirme Kurulu oluşturulmuş ve bu konuda çalışmalar sürmektedir. Faaliyetin Adı: Solaryumlar ve Kanser CDC, ICNIRP, DSÖ gibi pek çok uluslararası sağlık kuruluşu tarafından sağlık etkileri ve özellikle de kanserojen etkisi dolayısıyla solaryumların kullanımına dair belirli kısıtlamalar getirilmesi gerektiği belirtilmiştir. Bu ajansların yayınladıkları raporlarda özellikle 35 yaş altındaki kişilerin melanom geliştirme riski diğer yaş gruplarından yüksek olduğundan ülkelerde özellikle <18 yaştakiler için bu kısıtlamaların önem arz etmekte olduğu vurgulanmıştır. 29

Bu konuda birçok ülkede yasal düzenlemelere gidilerek bu ülkelerin bir kısmında tamamen, bir kısmında ise 18 yaşın altındakiler için solaryum kullanımı yasaklanmıştır. Bu hususta Kanser Daire Başkanlığımızca yapılanlar şu şekilde özetlenilebilir; Solaryum cihazları ve kanserojen etkilerine dair mevcut literatür incelenerek bilimsel bir rapor hazırlanmıştır. Uluslararası yönetmelik örnekleri incelenmiştir. Hazırlamış olduğumuz bilimsel rapor Tıbbi İlaç ve Cihaz Kurumu ile paylaşılmış tıbbi cihaz olmaması nedeniyle bu konuda kısıtlama getirmenin kendi yetkileri kapsamında olmadığı öğrenilmiştir. Solaryum cihazlarını bulunduran merkezlerin denetlenmesi, lisanslandırılması, cihazların kullanımına yönelik <18 yaş grubuna yasak ve/veya ebeveyn onayı olmaksızın kullanamama kısıtlaması getirilmesi hususunda yönetmelik çalışmasına başlanılmıştır. Faaliyetin Adı: Dövme ve Kanser Dövme uygulamalarının artması ile beraber 19. Yüzyılın sonlarına doğru olası kanserojenik (cilt kanseri), prokanserojenik ve toksik etkilerine yönelik toplumsal endişeler artmaya başlamış, bu durum beraberinde konuyla ilgili çeşitli bilimsel araştırmaların yapılmasına yol açmıştır. Dövme uygulaması esnasında kullanılan boyaların denetlemesi yapılmamaktadır. Hem kalıcı hem de geçici dövme uygulamasında kullanılan boyalar Uluslararası FDA tarafından onaylanmamış ayrıca 2003 yılında yayınlanan Avrupa Birliği Raporunda bu alanda düzenlemelerin getirilmesi gerektiği konusu vurgulanmıştır. Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı olan IARC tarafından dövme boyaları kanserojen listesinde ayrı bir sınıfta yer almamaktadır ve bu boyaların içinde yer alan kimyasalların bir kısmı ayrı ayrı değerlendirmeye alınmıştır; Civa, Kobalt sülfat, diğer çözünür kobalt tuzları ve karbon siyahı; Grup 2B( Olası Kanserojen) Kadmiyum ve Kadmiyum içeren bileşikler; Grup 1 (Kanserojen) Bu kimyasallar dışında başlangıçta boya içerisinde yer almayan, ancak ultraviyole veya lazer maruziyeti sonrası oluşan kimyasallar bulunmaktadır ki bunların bir kısmının hayvan deneylerinde kanserojen olduğu gösterilmiştir. Giderek popülaritesi artan ve özellikle 20-50 yaş grubunda tercih edilen kalıcı dövme uygulaması ve bu uygulama esnasında kullanılan boyaların uzun dönem yan etkileri bilinmemekte ve araştırılmaya devam etmektedir. FDA tarafından onaylanmamış olan ve 30

bir kısmında kanserojen madde bulunduğu da bilinen bu boyaların denetlenmesi ve uygulayıcı kişi ve merkezlerin lisanslandırılarak halkın bu konuda olası sağlık etkilerine karşı bilinçlendirilmesi önem arz etmektedir. Faaliyetin Adı: D Vitamini, Güneş Işınları, UVB ve Kanser Çok sayıda bilimsel çalışma göstermektedir ki D vitamini ve D vitamini kaynağı olan güneş ışınlarına maruziyet çeşitli kanserlere karşı koruyucu özellik göstermektedir. Burada şüphesiz ki koruyucu etkiden sorumlu olan UVB radyasyondur. UVB radyasyon vücutta D vitamini sentezine yol açar ki çoğu insan için güneş ışınları D vitamini ihtiyacının %80-90 ını karşılar. Güneş ışınlarına maruziyetin melanom gelişim riskini arttırdığına dair çok sayıda çalışma bulunmasının yanısıra kronik ve aralıklı güneş ışını maruziyetinin melanom gelişimine karşı koruyucu özellik gösterebileceğini hatta melanomlu hastalarda survival oranlarında artış sağlayabileceğini gösteren çalışmalar da mevcuttur. Vitamin D nin kansere karşı koruyucu olduğunu ve olumlu sağlık etkilerini gösteren çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Bu nedenle D vitamini eksikliğine karşı önlemler almak, gerekli ise D vitamini preparatları kullanmak ve D vitamini için önemli bir kaynak olan UVB ışınına gün içerisinde kontrollü ve uyarılara uygun şekilde maruz kalmak gerekmektedir. Faaliyetin Adı: Radon, İnsan ve Çevre Sağlığı Üzerine Etkileri: Alfa partikül yayınlayan Radon gazı yıllardır bilinen önemli bir kanserojendir ve doğal kaynaklardan yayımlanmaktadır. Akciğer kanserlerinde sigaradan sonra en önemli etken olup, akciğer kanserlerinin %3 ila 15 inden sorumludur. Granit taşları önemli bir kaynak olmakla beraber, bina yapımlarında kullanılan diğer malzemelerden, tuğlalardan da ev içerisine sızabilir. Ev temelinde yer alan çatlaklar üzerinden sulardan, hatta dışarıdaki havadan da ev içerisine girebilir. Ayrıca yapı malzemeleri, mutfakta veya ısınma amaçlı kullanılan doğal gaz ve içme sularında bulunan radon da bina içi konsantrasyonu artırmaktadır. Binalardaki radon kaynağının büyük kısmı (%90), binanın temelindeki toprak ve kayalardır. Ülkemizde 81 ilde yapılacak ölçümlerle Türkiye Radon Haritası oluşturulması ve sonrasında Ulusal Radon Kontrol Programı geliştirilmesi planlanmıştır. Bu çerçevede; Ülkemizde 81 ilde yapılacak ölçümlerle Türkiye Radon Haritası oluşturulması ve sonrasında Ulusal Radon Kontrol Programı geliştirilmesi planlanmıştır. Bu çerçevede; 31

Projeyi ortaklaşa yürütmek üzere TAEK ile Radon protokolü yapılmıştır. Türkiye Radon Haritası oluşturulmak üzere 81 ilde Radon ölçümleri yapılacak ve bu konuda ilgili personele TAEK ve bakanlığımızca eğitim düzenlenmiştir. TÜİK den örneklem oluşturması için maliyet analizi istenmiş, gelen maliyet hesabı dahilinde gerekli resmi yazışmalar başlatılmıştır Ulusal Radon Haritalama Projesi sonrasında DSÖ tarafından belirlenen standart değerlerin üstünde Radon ölçümü yapılan yerlerde ıslah projesi başlatılması planlanmaktadır. Eylül ayı içerisinde başlatılan çalışmada 2014 yılında Yozgat, Sivas, Kayseri, Kırşehir, Elazığ, Düzce, Kocaeli, Sakarya, İzmir ve Bilecik illerinin ölçümleri tamamlanmıştır. Faaliyetin Adı: Kanser Tedavisinde Hipertermik Radyoterapi Kanser Tedavisi ile gündeme gelmiş olan Hipertermik Tedavi özellikle meme kanseri, baş-boyun kanseri, serviks kanseri, glioblastoma ve melanom olmak üzere pek çok kanserin tedavisinde kullanılmaya başlanmış bir yöntemdir. Bu yöntemde 40-45 derece ısı kontrollü olarak uygulanarak tümöral dokunun yok edilmesi hedeflenmektedir. Özellikle Radyoterapi ve/veya kemoterapi gibi tedavi yöntemlerine duyarlılığı arttırarak tedavi 32

etkinliklerini arttırmak amacıyla yani adjuvant-yardımcı tedavi yaklaşımı olarak uygulanmaktadır. Son yıllarda meydana gelen teknolojik gelişmelerle yüzeysel ve derin doku tümörleri için uygulanan hipertermik tedavi yöntemlerinde daha kontrollü ısı artışı sağlama imkanları gelişmiş, bu da Avrupa ülkeleri ve ABD de bu tedavi yönteminin kullanımının yaygınlaşmasına yol açmıştır. Son iki dekattır dünya genelinde RT ve/veya KT ile kombinasyon tedavisinde hipertermik tedavi kullanılmaya başlanmıştır. Bilimsel literatürlerde bu tedavi yönteminin kanserde umut verici bir yardımcı tedavi yaklaşımı olduğu; ancak dünya genelinde yeni yeni tanınmaya ve yaygınlaşmaya başladığı belirtilmektedir. Bu nedenle bu konuda yapılacak yeni araştırmalara ve bilimsel verilere ihtiyaç duyulmaktadır. Konu Kanser Daire başkanlığı Bilimsel Kurullarınca takip altındadır. Faaliyetin Adı: Akciğer Kanseri Taramasında Elektronik Burun Akciğer kanseri dünya genelinde kanser ölümlerinin her iki cinste de başlıca nedenidir. Akciğer kanseri tanı aldıktan sonra en gelişmiş tedavi yöntemleriyle bile hastaların %86 sında 5 yıl içerisinde ölümle sonuçlanan bir kanser türüdür. Erken tanı ile Evre 1 de tanı konulanlarda 5 yıllık survival %70 iken, Evre 3 de tanı alanlarda bu değer %20 ye kadar düşmektedir. Bu nedenle akciğer kanserinde erken teşhise yönelik tarama testi çalışmaları bir çok araştırmaya konu olmuş, bu alanda yapılan çalışmalarda; PCR bazlı balgam analizi, Tomografi, Floresan Bronkoskopi gibi bir takım tetkikler ile beraber Elektronik Burun da yer almıştır. Tarama testi olarak balgam sitolojisi ve akciğer radyografisinin kullanılmasına dair yapılmış çalışmalarda bu yöntemlerin taramada kullanılması ile survival süresinin uzadığı gösterilmiş olsa da her iki yöntemle de akciğer kanserine bağlı mortalitede azalma sağlandığı sonucuna ulaşılamamıştır. Bu nedenle her iki yöntemin de akciğer kanseri taramasında kullanılması uygun görülmemektedir. Bunun dışında düşük doz akciğer tomografisi, bir takım kan belirteçleri, bronkoskopik tetkiklerin de akciğer kanseri taramasındaki etkinlikleri çeşitli araştırmalara konu olmuş, bu yöntemler arasında bronkoskopinin akciğere kanseri taramasında yüksek sensitivite ve spesifiteye sahip olduğu, ancak invaziv bir yöntem olması dolayısıyla tarama için uygun olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Elektronik Burun analizinin akciğer kanseri taramasında kullanılmasında öne sürülen bir takım avantajları şu şekilde özetlenebilir; 33

1. Non- invaziv bir yöntemdir. 2. İleri evredeki hastalar da dahil olmak üzere herkese kolaylıkla uygulanabilmektedir. 3. Kısa aralıklarla tekrar edilebilme özelliği taşımaktadır. Elektronik Burun yöntemiyle exhale edilen havanın analizi avantajlarının yanısıra analiz edilmesi gereken bir çok bileşik içermesi dolayısıyla oldukça komplike bir işlem olması dezavantajı taşımaktadır. Elektronik Burun testleri ile akciğer kanseri taraması yapılmasına dair TÜBİTAK ile ortak bir proje oluşturulmuş bu testlerin akciğer kanseri taramasındaki etkinliğinin ve ülkemizde uygulanabilirliğinin değerlendirilmesi planlanmıştır. Faaliyetin Adı: Diğer Bilimsel Raporlar Kanser Daire Başkanlığı yıl içerisinde basında yer almış pek çok diğer farklı konuda epidemiyolojik araştırmalar ve bilimsel veri derlemelerini tamamlamıştır. Tüm bu raporların detaylarına www.kanser.gov.tr den ulaşılabilmektedir. Faaliyetin Adı: Özel Gün ve Haftalar 4 Şubat Kanser Günü: Dünya Kanser Günü her yıl 4 Şubat Günü Kanser ile ilgili farkındalık ve bilinç düzeyinin artmasını sağlamak, kansere karşı mücadelede önemli bir adım olan doğru bilinen yanlışlardan kurtulmak ve doğruların herkese ulaşmasını hedeflemek amacıyla dünya genelinde kutlanmaktadır. Uluslararası Kanser Kontrol Birliği (UICC) tarafından ilan edilmiş olan 4 Şubat Dünya Kanser Günü nedeniyle Başkanlığımız tarafından 81 il Valiliği Halk Sağlığı Müdürlüklerine resmi yazı gönderilerek Başkanlığımızın da üyesi olduğu UICC nin vurguladığı üzere kanser hakkında yanlış bilinenler teması üzerinde durulması ve ülkemizde de, dünya genelinde kanser konusunda bazı yanlış bilinen doğruların vurgulaması, çeşitli etkinliklerin düzenlenmesi istenilmiştir. UICC nin 04 Şubat Dünya Kanser Günü için Dünya Kanser Günü Danışma Kurulu nun önerisiyle bu yılın kampanya başlığı Doğru Bilinen Yanlışlar seçilmiş ve web sitesinde yayınlanmıştır. Bunlar arasında; Yanlış-1: Kanser hakkında konuşmamıza gerek yok! 34

Doğrusu: Kanser, özellikle de bazı kültür ve çevrelerde hakkında konuşulması çok zor bir konudur. Bu hastalıkla açık bir şekilde uğraşmak; hem hasta kişinin hem de toplum ve politika seviyesinde sonuçları iyileştirir. Yanlış-2: Kanserin hiçbir belirti ya da bulgusu yoktur! Doğrusu: Pek çok kanser için, uyarıcı belirti (kişinin kendinde hissettiği) ve bulgular (hekimin kişide tespit ettiği) vardır. Bu işaretleri izleyerek erken teşhis mümkün olabilir. Erken teşhisin faydaları zaten tartışma konusu bile değildir. Yanlış-3: Kanser için yapabileceğim hiçbir şey yok! Doğrusu: Hem kişi hem de toplum ve politika bazında doğru strateji ile yapılabilecek çok şey mevcuttur. En sık görülen kanserlerin en az üçte biri önlenebilir. Yanlış-4: Kanser tedavisi alma hakkım yok! Doğrusu: Bütün insanlar kanıtlanmış ve etkin kanser tedavisini eşit koşullarda ve herhangi bir bedel ödemek zorunda kalmadan alma hakkına sahiptir. 4 Şubat Dünya Kanser Günü nedeniyle Halk Sağlığı Müdürlüklerinden gelen raporlar Başkanlığımızca değerlendirilmiştir. 1-7 Nisan Kanser Haftası: Kanser Haftası etkinlikleri kapsamında 02-04 Nisan 2014 tarihleri arasında Ankara da Başkanlığımız, Hacettepe Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi Kanser Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi Kanser Enstitüsü, MECC (Ortadoğu Kanser Konsorsiyumu)-ASCO (Amerikan Kinik Onkologlar Derneği), Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC), Sağlıkta Umut Vakfı ve Genç Birikim Derneği (Gençbirder) işbirliği ile Ulusal Kanser Haftası Kayıtçılık ve Tarama Eğitimleri düzenlenmiştir. Eğitimlerle kanser konusunda toplumda farkındalık sağlanması ve toplum bilincinin geliştirilmesi, tütün kontrolü, dengeli beslenme, fiziksel aktivite, erken teşhis, palyatif bakım konularında bilgi edinilmesi amaçlanmış ve kanser kayıtçılığı, kanser taramaları konusunda il değerlendirilmeleri yapılmıştır. Ülkemizdeki kanser uzmanları, KETEM hekimleri ve hemşireleri, İl Sağlık Müdürleri ve personelleri, Başhekimleri ile Merkez Teşkilat Yöneticileri bir araya gelerek, dünyada ve ülkemizdeki kanser sorununun ele alındığı toplantılar yapılmıştır. 35

Kanser Haftası, halkı bilgilendirme-bilinçlendirme çalışmalarına yoğunluk verilmesi nedeniyle kanser mücadelesinde oldukça önemli bir yer tutmaktadır. 1-7 Nisan Kanser Haftası Halk Sağlığı Müdürlüklerinde de etkin ve verimli olarak, toplumda davranış değişikliği sağlayabilecek faaliyetlerle değerlendirilmiştir. Hafta boyunca illerdeki tüm sağlık kuruluşları ve ilgili kurum ve kuruluşlarca, özellikle meme kanseri taramaları (kendi kendine meme muayenesi eğitimi, klinik meme muayenesi, mamografi), serviks kanseri taramaları (HPV DNA Testi), kolorektal kanser taramaları (gaitada gizli kan testi), tütün kontrolü, yeterli ve dengeli beslenme, fiziksel aktivite konularında eğitimler düzenlenmiştir. 1-7 Nisan Kanser Haftası nedeniyle Başkanlığımıza gönderilen faaliyet raporları değerlendirilerek Başkanlığımız web sayfasında yayınlanmıştır. Ekim Ayı Meme Kanseri Bilinçlendirme Ayı: Kanserle mücadelede en etkili yöntemlerin başında kanser konusunda toplumun farkındalığının sağlanması ve toplum bilincinin geliştirilmesi gelmektedir. Meme kanseri hakkında bilinçlenmek ve çevreyi de bilinçlendirmek amacıyla Ekim ayında meme kanserine karşı farkındalık çalışmaları yapılmaktadır. Bu amaçla Halk Sağlığı Müdürlükleri ve KETEM lerde halk eğitimleri ve bilgilendirme faaliyetleri yürütülmüştür. Halk Sağlığı Müdürlüklerinden Başkanlığımıza gönderilen faaliyet raporları tarafımızca değerlendirilerek Başkanlığımız web sayfasında yayınlanmıştır. 36

Faaliyet Adı: Kanser kayıt sisteminde reorganizasyon. Kanser kayıt merkezlerinin esas görevi belirli bir coğrafi alanda yaşayan nüfustaki yeni kanser vakaları hakkında bilgi toplamaktır. Amaç risk altındaki popülasyonda insidans oranlarının tahminidir (cinsiyet, yaş, kanserin yeri, evre vb.). Bu veriler daha sonra epidemiyolojik çalışmalar veya kanser kontrol programlarının planlanması ve değerlendirilmesi için kullanılmaktadır. Amaçlarını gerçekleştirebilmek için nüfus tabanlı kanser kayıt merkezleri popülasyondaki tüm kanser vakalarının doğru sayımını, doğru ve 37

üretilebilir sınıflama ve kodlamalarını yapmalı, vakalar ölüme veya hedef popülasyondan göç edene kadar takip etmelidir. Ülkemizde kanser kayıtları iki yöntemle toplanmaktadır: 1) Pasif Kanser Verisi: Hastaya klinisyenler tarafından kanser tanısı konulduğu zaman hastane bilgi yönetim sisteminde Kanser Bildirim Formu açılmaktadır. Hekim bu formu doldurup Sağlık-Net üzerinden bakanlık veri tabanına aktarmaktadır. Bu şekilde toplanmakta olan veri KDS de raporlanmaktadır. Ancak bu veriler herhangi bir kalite kontrolünden geçmemektedir. Kanser hastalığı tanısının %90 ın üzerinde patologlar tarafından konulduğu için dairemiz kanser verilerinin patoloji labratuvarlarından toplanması amacıyla çalışma başlatmıştır. Kanser verilerine ilişkin standardizasyon çalışmaları kapsamında Sağlık Bakanlığı Sağlık Bilgi Sistemleri Genel Müdürlüğü tarafından Patoloji/Sitoloji/Hematoloji Veri Seti ve İş Akış Şeması hazırlanmış olup 10 Aralık 2014 tarihinden itibaren hastanelerde tanı konulan kanser verilerini, iş kuralları çerçevesinde Sağlık.Net sistemine göndermeleri sağlanmıştır. 2) Aktif Kanser Verisi: Kanser kayıt merkezleri aracılığı ile toplanmakta olan veridir. Toplam 15 ilde kurulmuş olan kanser kayıt merkezleri illerindeki hastanelerden eğitilmiş elemanlar aracılığıyla belirlenmiş standartlar ve kurallara uygun olarak kanser verisi toplamaktadır. Bu veriler kontrollü ve kalite değerlendirmesi yapılmış olan veriler olmaktadır. 2012 yılında Türkiye genelinde 15 ilimizde aktif kanser kayıtçılığı yapılmakta iken, 2013 yılında Aktif kanser kayıtçılığın yapılacağı il sayısının 81 ile çıkarılması talimatı gelmiştir. Bu nedenle 2014 yılında 81 ilimizde kanser kayıtçılığında görev yapacak olan personelimizin eğitimleri her ilde en az bir kişi olacak şekilde tamamlanmıştır. Kanser kayıt elemanları Temel Kanser Kayıtçılığı Eğitimleri (4 gün), SEER özet evreleme eğitimi (3 gün) ve Can-Reg (3 gün) bilgisayar programı eğitimi olmak üzere üç aşamalı eğitimden geçmektedir. Aktif kanser kayıtçılığına başlanmış olan 66 ilimizin tamamında Temel Kanser Kayıtçılığı eğitimleri, SEER ve Can-Reg eğitimleri tamamlanmıştır. 38

Faaliyetin Adı: Hasta Savunuculuğu: 04.04.2008 tarih ve 758 sayılı Bakanlık Makamının Onayı ile 14.02.2008 tarihinde Başkanlığımız ve Sağlıkta Umut Vakfı işbirliği ile Kansere Karşı İleri projesi başlatılmıştır. Proje Türkiye sağlık sisteminde kanserli hastalar için güncel durumu değerlendirmek ve tartışabilmek üzere, kanserle ilgili tüm paydaşların temsil edileceği (Hasta dernekleri, uzmanlık dernekleri, devlet kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, medya vb.) aktif bir Kanser İletişim Ağı Platformu oluşturmak ve ulusal kanser politikalarını izleyip bu politikaların parçası olabilen bir kanserli hasta savunuculuğu ağının oluşturulmasını amaçlamıştır. 3 yıllık bir plana sahip olan bu projen 2014 yılında da sürdürülmüş olup Hasta Savunuculuğu ve Psikososyal Destek fazının koordinasyonu başkanlığımızca gerçekleştirilmiştir. Özellikle 1-7 Nisan Kanser Haftasında STK ların etkin olarak katılımları yanında bunun devamı olarak Başkanlığımız ile ortak Muş Onkoloji günleri projesi gerçekleştirilmiştir. Ayrıca Ulusal Kanser Danışma Kuruluna da 12. Alt kurul olarak katılımı sağlanmış, UKDK ve Alt Kurullar Toplantısın da da 14 STK olarak katılımı sağlanmıştır. Faaliyetin Adı: Başkanlıkça düzenlenen eğitim faaliyetleri: Kanser Haftası etkinlikleri kapsamında 02-04 Nisan 2014 tarihleri arasında Ankara da Başkanlığımız, Hacettepe Üniversitesi, Ankara Üniversitesi, Gazi Üniversitesi, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, İstanbul Üniversitesi Kanser Enstitüsü, Dokuz Eylül Üniversitesi Kanser Enstitüsü, MECC (Ortadoğu Kanser Konsorsiyumu)-ASCO (Amerikan Kinik Onkologlar Derneği), Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC), Sağlıkta Umut Vakfı ve Genç Birikim Derneği (Gençbirder) işbirliği ile Ulusal Kanser Haftası Kayıtçılık ve Tarama Eğitimleri düzenlenmiştir.(160 kişi eğitime katılmıştır.) - Başkanlığımız, Hacettepe, Gazi Üniversitesi, Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği, Servıkal Patolojiler ve Kolposkopi Derneği işbirliği ile 81 İl Halk Sağlığı Müdürlüğü Toplum Sağlığı Merkezlerine bağlı KETEM ler ile sağlık kurum- kuruluşları ve üniversiteler, özel sağlık kuruluşlarında görevli Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı, Patoloji Uzmanı, Mikrobiyoloji Uzmanı ve illerde kanser taramalarında çalışan sağlık personellerine yönelik olarak HPV Testleri ve Tarama, HPV de Korunma ve Aşı, Türkiye nin Yeni Servikal Tarama Programı ve HPV Olgularında İletişim konularında HPV ve Kanser Kursu düzenlenmiştir. (200 kişi kursa katılmıştır.) 39

- Ülkemizde kanserle mücadeleyi güçlendirmek ve erken tanı oranlarını arttırmak amacıyla Başkanlığımız ve Genç Birikim Derneği işbirliği ile 18-20 Eylül 2014 tarihleri arasında Muş ilinde 2023 Politikalarında Türkiye de ve Dünyada Kanser Politikaları, Akciğer Kanseri, Alkol ve Sigara ile Mücadele konularının ele alındığı 7. Uluslararası Onkoloji Günleri Sempozyumu gerçekleştirilmiştir. (50 kişi sempozyuma katılmıştır.) - Dünyada olduğu gibi, ülkemizde de kadınlarda en sık görülen Meme Kanseri ülkemizde yılda yaklaşık 15.000 kadını etkilemektedir. Meme sağlığı konusunda toplumda bilinç ve hassasiyet artırıcı eğitim çalışmaları ve çeşitli etkinlikler yürütülmesinin meme kanserinin önlenmesinde gerekli ve yararlı olduğu bilinen bir gerçektir. Bu nedenle meme kanseri bilinçlendirme ayı kapsamında, meme kanseri konusunda toplumda farkındalık oluşturulması ve toplum bilincinin geliştirilmesi amacıyla 02 Ekim 2014 tarihinde Nevşehir ili Kapadokya bölgesinde meme kanserini yenmiş hastaların katılımıyla pembe renk ağırlıklı ve kanser konulu çeşitli sloganların yer aldığı sıcak hava balonları ile uçuş gerçekleştirilmiştir. - Başkanlığımız, Servikal Patolojiler ve Kolposkopi Derneği, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi işbirliği ile Kanser Erken Teşhis Tarama Merkezlerinde (KETEM) görev yapan sağlık personeli ile Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanlarının serviks kanseri, kolposkopi, servikal patoloji sitopatoloji alanlarında uluslararası standartlarda gerekli olan bilgi birikimine ulaştırılarak, bu konularda hizmet vermeleri amacıyla 25-27 Eylül 2014 tarihleri arasında Bursa ilinde Servikal Patolojiler ve Kolposkopi Kursu düzenlenmiştir. (Kursa 135 kişi katılmıştır.) - Kanser konusunda uluslararası ve ulusal düzeyde deneyimlerin paylaşılması son derece önemlidir. Kadınların mastektomi sonrasında meme onarımı hakkında bilgilendirilmesi, farkındalık oluşturulması amacıyla Başkanlığımız ve Türk Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Derneği işbirliğiyle 10 Ekim 2014 Cuma günü, Ankara da Meme Kanseri Sonrası Meme Onarımı Farkındalık Etkinliği (Breast Reconstruction Awareness Day-BRA Day) gerçekleştirilmiştir. (Etkinliğe 300 kişi katılmıştır.) - Kanser konusunda toplumda farkındalık sağlanması ve toplum bilincinin geliştirilmesi, bilgi edinilmesi ve kanser kayıtçılığı, kanser taramaları konusunda bölgesel olarak il değerlendirmelerinin yapılması amacıyla 15 Kasım 2015 tarihinde Erzurum da Kanser Taramaları ve Kayıtçılığı Bölgesel Değerlendirme Toplantısı yapılmıştır Toplantıya Ağrı, Kars, Ardahan, Erzincan, Gümüşhane, Muş, Bingöl, Bayburt illerinin Halk Sağlığı Müdürleri, Bulaşıcı Olmayan Hastalıklar Programlar ve Kanser Şube Müdürleri ile illerde kanser konusunda çalışan bir personel katılmıştır. 40

- Başkanlığımız bünyesinde oluşturulan Ulusal Danışma Kurulu ve Alt Kurulların olağan yıllık toplantısı düzenlenerek, Türkiye de kanser çalışmalarına ilişkin ihtiyaç ve eğilimlerin; fırsat ve zorlukların, güçlü ve zayıf yönlerin belirlenmesi, paydaşlar arası koordinasyon ve işbirliğinin geliştirilmesi, standardizasyonun sağlanması, önceliklerin ve izlenecek politikaların belirlenmesine yönelik önerilerin üretilmesi, böylece ülkemizin bu alanda bilim, araştırma-uygulama kapasitesi ve performansının geliştirilmesine katkı sağlamak üzere konularında işin uzmanlarınca raporun hazırlanması amacıyla 08-09 Aralık 2014 tarihleri arasında Ankara da Ulusal Kanser Danışma Kurulu ve Alt Kurullar Toplantısı yapılmıştır. (Toplantıya 200 kişi katılmıştır.) - 4-7 Mart 2014, 6-9 Mayıs 2014, 21-24 Ekim 2014 tarihleri arasında Ankara İlinde ve 4-7 Kasım 2014 tarihleri arasında Antalya ilinde olmak üzere Aktif Kanser Kayıt Sistemi ile veri toplayan 81 ilin Kanser Kayıt Merkezi ve Hastane Kanser Kayıt Birimlerinde görevli personele yönelik kanser verilerinin tam ve doğru olarak kayıt altına alınmasının sağlanması, kanser kayıtçılığı ile ilgili nitelikli personel yetiştirilmesi amacıyla, toplamda 4 adet Temel Kanser Kayıtçılığı Eğitimi yapılmış olup eğitime 173 kişi katılımcı olarak katılmıştır. - 19-21 Mart 2014, 4-6 Haziran 2014, 3-5 Eylül 2014 tarihleri arasında Başkanlığımızca Ankara İlinde Aktif Kanser Kayıt Sistemi ile veri toplayan 81 ilin Kanser Kayıt Merkezi ve Hastane Kanser Kayıt Birimlerinde görevli personele yönelik toplamda 3 adet Can Reg4 Bilgisayar Programı Eğitimi yapılmış olup eğitime 102 kişi katılımcı olarak katılmıştır. - 19-21 Şubat 2014, 16-18 Nisan2014, 28-30 Mayıs 2014, 24-26 Eylül 2014, 11-13 Kasım 2014, 24-27 Kasım 2014 ile 2-4 Aralık 2014 tarihleri arasında Başkanlığımızca Ankara İlinde Aktif Kanser Kayıt Sistemi ile veri toplayan 81 ilin Kanser Kayıt Merkezi ve Hastane Kanser Kayıt Birimlerinde görevli personele yönelik toplamda 7 adet SEER Özet Evreleme Eğitimi yapılmış olup eğitime 154 kişi katılımcı olarak katılmıştır. - Bu eğitimlere ek olarak Uluslar arası Kanser Ajansı tarafında yayınlanacak olan 5 Kıtada Kanser isimli kitabın 11.sayısında yayınlanmak üzere 208-2012 yıllarına ait kanser verileri 2015 yılı sonunda talep edileceğinden; 5 kıtada kanser isimli kitapta kanser kayıt merkezlerinin verilerinin yayınlanması için kalite değerlendirmelerinden geçmesi gerekmektedir. Kitabın 10. Sayısında İzmir, Antalya Trabzon ve Edirne Aktif kanser kayıt merkezlerimizin verileri yayınlamış olup, 11.sayıda bu merkezlerimize ek olarak başka merkezlerimizin de verilerinin yayınlanması amaçlanmaktadır. Bu nedenle Kanser Kayıt Merkezi Sorumlu hekimleri, halk sağlığı ve kanser kayıtçılığı alanında çalışan 60 kişinin katılımı ile Antalya ilinde Türkiye de yapılan kanser kayıtçılığında kalitenin 41

değerlendirilmesine ilişkin 14-16 Ekim 2014 tarihleri arasında 3 günlük Kanser Kayıtçılığında Kalite Eğitimi yapılmıştır. 42

Türü Ulusal Kanser Haftası Kayıtçılık ve Tarama Eğitimleri Uluslararası Katılımlı Lösemi Eğitimi HPV ve Kanser Kursu Eğitim Programının Konusu Kanser konusunda toplumda farkındalık sağlanması ve toplum bilincinin geliştirilmesi, tütün kontrolü, dengeli beslenme, fiziksel aktivite, erken teşhis, palyatif bakım konularında bilgi edinilmesi ve kanser kayıtçılığı, kanser taramaları konusunda il değerlendirilmelerinin yapılması amaçlanmıştır. Çocukluk çağı kanserleri 0 14 yaş arasında görülen kanserleri içerir. Bu kanserler çeşitli özellikleriyle yetişkinlerinkinden belirgin olarak ayrılırlar. Löseminin tipleri, genel olarak biyolojileri, prognozları ve tedaviye yanıtları konusunda katılımcıların bilgilendirilmeleri amaçlanmıştır. 81 İl HSM Toplum Sağlığı Merkezlerine bağlı KETEM ler ile sağlık kurumkuruluşları ve üniversiteler, özel sağlık kuruluşlarında görevli Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı, Patoloji Uzmanı, Mikrobiyoloji Uzmanı ve illerde kanser taramalarında çalışan sağlık personellerine HPV Testleri ve Tarama, HPV de Korunma ve Aşı, Türkiye nin Yeni Servikal Tarama Programı ve HPV Olgularında İletişim konularında bilgilendirilmeleri amaçlanmıştır. Başlayış ve Bitiş Tarihi Yapıldığı Yer 2-4 Nisan 2014 Ankara Unvanı İl Sağlık Müdürü, Halk Sağlığı Müdürü, Onkoloji Uzmanı, Doktor, Tıbbi Teknolog, Hemşire,Ebe, Sağlık Memuru 2-4 Nisan 2014 Ankara Onkoloji Uzmanları 25 Nisan 2014 Ankara Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı, Patoloji Uzmanı, Mikrobiyoloji Uzmanı Eğitilen Personelin Yüksek Okul Eğitim Düzeyi Lise Orta Okul İlkokul Toplam Sayısı Eğitimi Veren Kuruluş 134 134 Hacettepe Ü.+ Ankara Ü.+ Gazi Ü.+Yıldırım Beyazıt Ü.+ İstanbul Ü.+ Dokuz Eylül Ü.+MECC (Ortadoğu Kanser Konsorsiyumu)+ASCO (Amerikan Kinik Onkologlar Derneği)+ Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC)+Sağlıkta Umut Vakfı ve Genç Birikim Derneği 25 25 Orta Doğu Kanser Konsorsiyumu (MECC)+Amerikan Klinik Onkologlar Derneği (ASCO)+ Uluslararası Kanser Araştırma Ajansı (IARC)+ GALnet Çalışma Grubu 200 200 Kanser Daire Başkanlığı + Hacettepe Üni.+ Gazi Üni.+ Klinik Mikrobiyoloji Uzmanlık Derneği + Servıkal Patolojiler ve Kolposkopi Derneği Eğitim Sayısı 1 1 1 43

7.Onkoloji Günleri Sempozyumu Servikal Patolojiler ve Kolposkopi Kursu Ülkemizde kanserle mücadeleyi güçlendirmek ve erken tanı oranlarını arttırılması amaçlanmıştır Kanser Erken Teşhis Tarama Merkezlerinde (KETEM) görev yapan sağlık personeli ile Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanlarının serviks kanseri, kolposkopi, servikal patoloji sitopatoloji alanlarında uluslararası standartlarda gerekli olan bilgi birikimine ulaştırılarak, bu konularda hizmet vermeleri amaçlanmıştır. 18-20 Eylül 2014 25-27 Eylül 2014 Muş Bursa Doktor,Tıbbi Teknolog, Hemşire Ebe Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı, Doktor, Ebe, Hemşire 50 50 KDB+Muş Genç Birikim Derneği KDB+Servikal Patolojiler ve Kolposkopi Derneği+Uludağ Üniversitesi 1 Meme Kanseri Sonrası Meme Onarımı Farkındalık Etkinliği Ulusal Kanser Danışma Kurulu ve Alt Kurullar Toplantısı Kanser konusunda uluslararası ve ulusal düzeyde deneyimlerin paylaşılması ve kadınların mastektomi sonrasında meme onarımı hakkında bilgilendirilmesi amaçlanmıştır. Başkanlığımız bünyesinde oluşturulan Ulusal Danışma Kurulu ve Alt Kurulların olağan yıllık toplantısı düzenlenerek, Türkiye de kanser çalışmalarına ilişkin ihtiyaç ve eğilimlerin; fırsat ve zorlukların, güçlü ve zayıf yönlerin belirlenmesi, paydaşlar arası koordinasyon ve işbirliğinin geliştirilmesi, standardizasyonun sağlanması, önceliklerin ve izlenecek politikaların belirlenmesine yönelik önerilerin üretilmesi, böylece ülkemizin bu alanda bilim, araştırmauygulama kapasitesi ve performansının geliştirilmesine katkı sağlamak üzere konularında işin uzmanlarınca raporun hazırlanması amaçlanmıştır. 10 Ekim 2014 Ankara Doktor, Ebe, Hemşire 8-9 Aralık 2014 Ankara Bilim Adamları, Onkoloji Uzmanları, Üniversite Öğretim Üyeleri, Bakanlık Temsilcileri, 300 KDB+Türk Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Derneği 200 KDB 1 1 44

Türü Konusu Kurs SEER Özet Evreleme Eğitimi Kurs Temel Kanser Kayıtçılık Eğitimi Eğitim Programının Başlayış ve Bitiş Tarihi Yapıldığı Yer Unvanı Eğitilen Personelin Yüksek Okul Eğitim Düzeyi Lise Orta Okul İlkokul 19-21 Şubat 2014 Ankara Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 23 23 4-7 Mart 2014 Ankara Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 55 55 Toplam Sayısı Eğitimi Veren Kuruluş Kanser Daire Başkanlığı Kanser Daire Başkanlığı 1 Eğitim Sayısı Kurs Can Reg4 Bilgisayar Programı Eğitimi 19-21 Mart 2014 Ankara Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 25 25 Kanser Daire Başkanlığı 1 Kurs SEER Özet Evreleme Eğitimi 16-18 Nisan 2014 Ankara Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 23 23 Kanser Daire Başkanlığı 1 Kurs SEER Özet Evreleme Eğitimi Kurs Temel Kanser Kayıtçılık Eğitimi Kurs Can Reg4 Bilgisayar Programı Eğitimi Kurs Can Reg4 Bilgisayar Programı Eğitimi Kurs SEER Özet Evreleme Eğitimi Kurs Temel Kanser Kayıtçılık Eğitimi 28-30 Mayıs 2014 Ankara Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 21 21 6-9 Mayıs 2014 Ankara Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 60 60 4-6 Haziran 2014 Ankara Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 28 28 3-5 Eylül 2014 Ankara Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 49 49 24-26 Eylül 2014 Ankara Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 19 19 21-24 Ekim 2014 Ankara Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 23 23 Kanser Daire Başkanlığı Kanser Daire Başkanlığı Kanser Daire Başkanlığı Kanser Daire Başkanlığı Kanser Daire Başkanlığı Kanser Daire Başkanlığı 45

Türü Konusu Kurs Kanser kayıtçılığında Kalite Eğitimi Kurs SEER Özet Evreleme Eğitimi Eğitim Programının Başlayış ve Bitiş Tarihi Yapıldığı Yer Unvanı Eğitilen Personelin Yüksek Okul Eğitim Düzeyi Lise Orta Okul İlkokul 14-16 Ekim 2014 Antalya Kanser Kayıt Merkezi Birim sorumluları 60 60 11-13 Kasım 2014 Ankara Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 22 22 Toplam Sayısı Eğitimi Veren Kuruluş Kanser Daire Başkanlığı Kanser Daire Başkanlığı 1 Eğitim Sayısı Kurs SEER Özet Evreleme Eğitimi 24-27 Kasım 2014 Ankara Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 23 23 Kanser Daire Başkanlığı Kurs SEER Özet Evreleme Eğitimi 2-4 Aralık 2014 Ankara Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 23 23 Kanser Daire Başkanlığı Kurs Temel Kanser Kayıtçılık Eğitimi 4-7 Kasım 2014 Antalya Ebe, Sağlık Memuru, Tıbbi Teknolog, Tıbbi Sekreter, Hemşire, Doktor Vb. 35 35 Kanser Daire Başkanlığı Tablo10.EğitimTablosu 46

Grafik 7. Toplamda Yapılan eğitimler Grafik 8 En Fazla Yapılan Eğitimler 47

Garafik 9 Yıllara Göre Halk Eğitim Dağılımları Yurtdışı Toplantıları: -12-14 Ocak 2014 tarihleri arasında Fransa Ulusal Kanser Ajansı nın ev sahipliğinde yapılan 3. Uluslararası Kanser Araştırmalarını Destekleyen Gelişmiş Ülkeler (G-20) Toplantısına Doç. Dr. Murat Gültekin tarafından katılım sağlanmıştır. - Asya Pasifik Ülkeleri Kanser Önleme Organizasyonu(APOCP) 2000 yılında Asya Pasifik Ülkeleri arasında kanser önleyici aktiviteleri geliştirmek ve diğer kanser konularında uluslararası ortak çalışmalar yürütmek amacıyla kurulmuş tarafsız bir kuruluştur. Bu organizasyonun ana hedefleri arasında uzman araştırmacılara uluslararası çalışma yürütebilmeleri için olanak sağlamak ve yapılan çalışmaların sonucunu ortak bir platformda paylaşmak yer almaktadır. 20-23 Mart 2014 tarihleri arasındaasya Pasifik Ülkeleri Kanser Önleme Birliği (APOCP) Toplantısına katılım sağlanmıştır. 7. si gerçekleştirilen APOCP toplantısına Japonya, Endonezya,Tayland, Malezya gibi Asya Pasifik Ülkeleri ile birlikte Türkiye katılım göstermiştir. - IARC (Uluslar Arası Kanser Araştırma Ajansı) Mayıs 1965 te 18. Dünya Sağlık Zirvesi nde önerildiği üzere Fransız girişimle Dünya Sağlık Örgütü nün bir uzantısı olarak kuruldu. Kurucu üyeleri: Almanya, Fransa, İtalya, Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere dir. Yönetim binası Fransa, Lyon dadır.bugün IARC üye ülkeleri 24 e çıkmıştır. 48