A. KURULUŞTAN TANZİMATA OSMANLI MALİYESİ



Benzer belgeler
BÜTÇE ve MALİ KONTROL GENEL MÜDÜRLERİ

13. ASKERLİK GÖREVİ Ordu Hayatı Savaş Yönetimi ve Siyaset Ordu Okuldur SEÇİM

GELİRLER GENEL MÜDÜRLÜĞÜ NÜN TARİHİ GELİŞİMİ

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasından:

T.C. BOZOK ÜNİVERSİTESİ

T.C. SİVAS BELEDİYESİ PLAN VE BÜTÇE KOMİSYONU RAPORU. Sayı :29 20/11/2018 Konu : 2019 Yılı Performans Programı MECLİS BAŞKANLIĞINA (KOMİSYON RAPORU)

MEVDUAT VE KATILIM FONLARININ VADELERİ VE TÜRLERİ HAKKINDA TEBLİĞ (SAYI:2007/1)

UZAKTAN EĞİTİM MERKEZİ Atatürk İlkeleri ve İnkilâp Tarihi 1 1.Ders

T.C. BOZOK ÜNİVERSİTESİ 2010 YILI KURUMSAL MALİ DURUM VE BEKLENTİLER RAPORU


STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI MEVZUAT TAKİP FORMU

5018 SAYILI KAMU MALÎ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU SORULARI

T.C. BOZOK ÜNİVERSİTESİ

GELİR VERGİSİ KANUNU VE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN

IV SAYILI MAKAM TAZMİNATI CETVELİ: (Ek: 9/4/ KHK - 418/10 md.; Değişik: 20/3/ KHK - 570/10 md.) IV SAYILI MAKAM TAZMİNATI CETVELİ

T.C. BOZOK ÜNİVERSİTESİ 2014 YILI KURUMSAL MALİ DURUM VE BEKLENTİLER RAPORU

Maliye Bakanlığı (BÜMKO) 190 sayılı Kanun Hükmünde Kararname uyarınca bir önceki yılda Başbakan oluru ile iptal edilen boş sürekli işçi kadrolarını il

Resmi Gazete Tarihi: Resmi Gazete Sayısı: 24516

MADDE sayılı Kanunun 20 nci maddesinin ilk fıkrası aşağıdaki şekilde

III. MEVZUAT DĐZĐNĐ A. ALMAN MEVZUATI

SİRKÜLER İstanbul, Sayı: 2016/165 Ref: 4/165

MALİ TAKVİM OCAK. - Maliye Bakanlığınca (BÜMKO) ayrıntılı harcama programı vizeleri yapılır.

T.C. BOZOK ÜNİVERSİTESİ

Ocak-Mart 2010 Devresi Gelirlerin Özeti

HESAP UZMANLARI KURULU BAŞKANLARI

Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu Kapsamına Giren Kurum ve Kuruluşların Girdikleri Hizmet Kollarının Belirlenmesine İlişkin Yönetmelik

GALATASARAY ÜNİVERSİTESİ 2016 YILI KURUMSAL MALİ DURUM VE BEKLENTİLER RAPORU

MİLLİ EMLAK GENEL MÜDÜRLERİ

11- EKONOMİK VE PARASAL BİRLİK

Giresun Belediyesi 2012 Yılı Performans Programı 1 MALİ YAPININ GÜÇLENDİRİLMESİ

VERGİ AFFI TAKVİMİ. Bildirme/ Beyan Tarihi. Konu

Resmi Gazete Tarihi: Resmi Gazete Sayısı: 24516

Belediyelere Ait Özel Hesapların Muhasebeleştirilmesi Düzenlendi

HAKKARİ ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRESİ BAŞKANLIĞI HİZMET ENVANTERİ

KAMU VE ÖZEL SEKTÖRDE KARİYER OLANAKLARI. Doç. Dr. Ersan ÖZ SMMM Selçuk GÜLTEN

KHK'nin Tarihi - No: 08/06/

GSYH

(TL) KODLAR 2016 YILI 2017 YILI 2018 YILI AÇIKLAMA

ORTA VADELİ PROGRAM

(TL) KODLAR 2015 YILI 2016 YILI 2017 YILI AÇIKLAMA

2016 YILI KURUMSAL MALİ DURUM VE BEKLENTİLER RAPORU

BAŞHUKUK MÜŞAVİRİ ve MUHAKEMAT GENEL MÜDÜRLERİ

KAMU MALİ YÖNETİMİ VE KONTROL KANUNU

Ocak-Aralık 2010 Devresi Gelirlerin Özeti

Ocak-Eylül 2011 Devresi Gelirlerin Özeti

T.C. BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ 2017 YILI KURUMSAL MALİ DURUM VE BEKLENTİLER RAPORU

SİRKÜLER ( ) Konu: Elektronik Ortamda Bildirilecek Olan Kesin Mizan Bildirimi nin Gönderilmesinde Uygulanacak Usul ve Esaslar.

İSTANBUL GENELİNDE SAYMANLIKLARIN BÜTÇE GELİRLERİ. HAZİRAN DEĞİŞİM % Vergi Gelirleri ,

ERCİYES ÜNİVERSİTESİ 2016 YILI KURUMSAL MALİ DURUM VE BEKLENTİLER RAPORU. Temmuz 2016 KAYSERİ

KESİN MİZAN GÖNDERME ZORUNLULUĞU KALDIRILDI

ÖZET. Ağustos 2016 Dönemi Bütçe Gerçekleşmeleri

İSTATİSTİK KONSEYİ YÖNETMELİĞİ

İÇİNDEKİLER. BİRİNCİ KISIM Amaç, Görev, Teşkilat. Amaç Görev Teşkilat İKİNCİ KISIM Bakanlık Merkez Teşkilatı

İSTANBUL GENELİNDE SAYMANLIKLARIN BÜTÇE GELİRLERİ

MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI KAMU HİZMET STANDARTLARI TABLOSU

KAMU DÜZENİ VE GÜVENLİĞİ MÜSTEŞARLIĞININ TEŞKİLAT VE GÖREVLERİ HAKKINDA KANUN

Public Sector Budget in Turkey Türkiye de Kamu Kesimi Bütçesi

T.C. ÇEVRE VE ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Tapu Dairesi Başkanlığı

I. STOPAJ YÖNTEMĠNE TABĠ MENKUL SERMAYE GELĠRLERĠ VE DEĞER ARTIġ KAZANÇLARI

ÖZET. Kasım 2016 Dönemi Bütçe Gerçekleşmeleri

MERKEZİ YÖNETİM MALİ İSTATİSTİKLERİ BÜLTENİ


MERKEZİ YÖNETİM MALİ İSTATİSTİKLERİ BÜLTENİ

GALATASARAY ÜNİVERSİTESİ 2011 YILI KURUMSAL MALİ DURUM VE BEKLENTİLER RAPORU

ÖZET. Eylül 2016 Dönemi Bütçe Gerçekleşmeleri

ÖZET. Ekim 2016 Dönemi Bütçe Gerçekleşmeleri

2016 YILI TÜRKİYE CUMHURİYETİ KAYNAKLARINDAN KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ NE SAĞLANAN KREDİNİN KULLANIMINA İLİŞKİN PROTOKOL

mali açıklamalar YÖNTEM YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK ve BAĞIMSIZ DENETİM A.Ş.

CUMHURBAŞKANLIĞI, BAŞBAKANLIK, TBMM, MİT

2015 YILI BÜTÇE KARARNAMESİ

T.C. BİNGÖL ÜNİVERSİTESİ 2016 YILI KURUMSAL MALİ DURUM VE BEKLENTİLER RAPORU

ŞUBAT 2013 DÖNEMİ 2012 YILI ŞUBAT AYINDA 2,6 MİLYAR TL AÇIK VEREN BÜTÇE, 2013 YILI ŞUBAT AYINDA 1,4 MİLYAR TL AÇIK VERMİŞTİR.

Haziran 2017 Dönemi Bütçe Gerçekleşmeleri. Ocak-Haziran 2017 Dönemi Bütçe Gerçekleşmeleri

Ocak 2019 Dönemi Bütçe Gerçekleşmeleri

SOSYAL YARDIMLAŞMA VE DAYANIŞMAYI TEŞVİK KANUNU

STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI YILLIK İŞ PLANI

2012 YILI KURUMSAL MALİ DURUM VE BEKLENTİLER RAPORU

MUSTAFA KEMAL ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI KAMU HİZMET STANDARTLARI TABLOSU

T.C. BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI KAMU HİZMETLERİ STANDARTLARI HİZMET ENVANTERİ TABLOSU

KAMU HİZMET STANDARTLARI TABLOSU STRATEJİ GELİŞTİRME DAİRE BAŞKANLIĞI

Bu rapor, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu uyarınca yürütülen düzenlilik denetimi sonucu hazırlanmıştır.

3. YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLİK DENETİM VE TASDİK SEMPOZYUMU PROGRAMI 3 7 Aralık 2014, Antalya. Dr. Mehmet Ali Özyer Sayıştay 8.

ADI SOYADI: SINIFI: NUMARASI: PUANI:

Gelirin Kodu Başka Yerde Sınıflandırılmayan Diğer Vergiler ,

Bankacılığa İlişkin Mevzuat Değişiklikleri ve Yeni Düzenlemeler

Devlet Bütçesi 1927 yı nda yürürlüğe giren Muhasebe-i Umumiye Kanununda yer alan bütçe tanı

403 Sıra Numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği

Giriş, Ön B ilgiler. Birinci Bölüm KAMU GELİRLERİ VE DEVLET BORÇLARI

SİRKÜLER İstanbul, Sayı: 2012/103 Ref: 4/103

Arkan&Ergin Uluslararası Denetim ve Y.M.M. A.Ş.

/ 77 TÜRK PARASI KIYMETİNİ KORUMA HAKKINDA 32 SAYILI KARARDA YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

Elektronik ortamda kesin mizanı vermek mecburiyetinde olanlar bildirimlerini ;

Bankacılık Kanunu na İlişkin Mevzuat Değişiklikleri ve Yeni Düzenlemeler *

Başkentteki Yardımcı Kuruluşlar. Türkiye nin Yönetim Yapısı Doç. Dr. Aslı Yağmurlu

Bu rapor, 6085 sayılı Sayıştay Kanunu uyarınca yürütülen düzenlilik denetimi sonucu hazırlanmıştır

1-MERKEZ TEŞKİLATI. A- Hükümdar B- Saray

TÜRK VERGİ SİSTEMİ-1.BÖLÜM

Bakanlık Sistemi. Türkiye nin Yönetim Yapısı Doç. Dr. Aslı Yağmurlu

Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı

TEBLİĞ MUHASEBAT GENEL MÜDÜRLÜĞÜ GENEL TEBLİĞİ (SIRA NO: 41) GENEL YÖNETİM KAPSAMINDAKİ KAMU İDARELERİNİN DETAYLI HESAP PLANLARI İKİNCİ BÖLÜM

Transkript:

Maliye Tarihçesi A. KURULUŞTAN TANZİMATA OSMANLI MALİYESİ Osmanlı Devleti 1299 yılında Bilecik merkez olmak üzere bir beylik olarak kurulmuştur. Osmanlı Devleti maliye teşkilatı, esas itibariyle Batı Moğolları denilen İlhanlılar ile Anadolu Selçuklularının teşkilatları örnek alınarak oluşturulmuştur. (1299 1324)- Osman Gazi ilk vergi uygulaması olan Pazar Resmini (bac) koydu. Her kim pazarda satış yapıp para kazanırsa bunun iki akçasını versin, satamazsa hiçbir şey vermesin ve bu kuralı kim bozarsa Allah Teala da onun dinini ve dünyasını bozsun ifadesi söz konusu resim de yer aldı. (1327)- Orhan Gazi zamanında ilk darphane Bursa da kuruldu ve Orhan Gazi adına ilk gümüş sikke (akçe) basıldı. Devletin mali teşkilatı esas itibariyle Orhan Gazi zamanında kurulmaya başlandı. (1362 1389)- I.Murat zamanında devletin merkez ve eyalet teşkilatları tamamlandı ve Çandarlı Kara Halil Hayrettin Paşa tarafından Devlet Hazinesi ve Mali Teşkilat kuruldu. Osmanlı mali idaresi esas itibariyle hazine adı verilen kuruluşlar üzerine oturtulmuştur. Kuruluşundan III.Selim zamanına kadar hazine, Enderun (İç) Hazine ve Birun (Dış) Hazine denilen hazinelerden oluşurken III. Selim den itibaren Tanzimata kadar iç ve dış hazinelerin yanı sıra günümüzdeki bütçe dışı fon yapısına benzeyen diğer hazinelerden oluşmuştur. Fon yapısındaki bu hazineler 1840 yılında esas hazine olan Maliye hazinesine bağlanmıştır. 1. Dış Hazine (Hazine-i Amire, Birun, Miri Hazine): Osmanlı devletinde hazine denilince merkezi devlet hazinesi yani Hazine-i Amire anlaşılır. Devlet Hazinesi I.Murat döneminde kurulmuş ve III.Selim dönemine kadar tek hazine olarak varlığını sürdürmüştür. Merkeze intikal eden devlet gelirleri bu hazinede toplanır ve gerekli giderler buradan ödenirdi. Hazine-i Amirenin yöneticisi ve sorumlusu baş defterdardı. 2. İç hazine (Enderun Hazinesi, Hazine-i Hassa): Osmanlı padişahlarının altın ve gümüş olarak nakit parası ile mücevherlerinin saklandığı ve yönetildiği şahsi hazinedir. İç hazinenin, birincisi padişahın özel harcamalarına yönelik bir nevi örtülü ödenek, ikincisi politik ve mali konjonktüre bağlı olarak dış hazineye destek sağlama şeklinde iki görevi bulunmakta idi. (1453 1481)- Osmanlı İmparatorluğu müesseseleriyle birlikte gerçek ve kesin bir şekilde Fatih Sultan Mehmet devrinde kurulmuştur. Bu dönemde üç adet kanunname uygulamaya konuldu. 1. Kanun-i Padişahî (Reaya Kanunu): Bu ilk genel düzenleme askeri sınıf (kamu görevlileri) dışında kalan ve vergi veren halk ile ilgilidir. Cezalarla vergileri düzenlemiştir. Suç işleyen halka uygulanacak ceza hükümlerini ve Müslümanlarla Hristiyanlara ayrı ayrı uygulanacak vergi hükümlerini muhtevidir. 1

1920 den 2007 ye Maliye Bakanlığı Albümü 2. Kanunname-i Âl-i Osman (Osmanlı Teşkilat Kanunu): Bu kanunname ise devlet teşkilatı ve askeri sınıf (kamu görevlileri) ile ilgilidir. Padişahın, yönetimin merkezi ve tüm otoritenin kaynağı olduğunu gösteren bir düzenlemedir. 3. Kanunname-i Kitabet-i Vilayet: Bu, ilk gayrimenkul sayım kanunudur. Tapu Tahrir Kanunu da denir. Vergisel alt yapının oluşturulmasını düzenlemiştir. (1477)- İlk Osmanlı altın sikkesi sultani basıldı. (1509)- II. Beyazıd döneminde ordu ve donanmanın ihtiyacını karşılamak üzere ilk örfi vergi olan avarız resmi (ek vergi olağanüstü vergi) ihdas edildi. (1512 1520)- Yavuz Sultan Selim zamanında yoklama ve teftiş elemanı olarak Bakı Kulu teşkilatı kuruldu. Bakı kulları, vergi kaçağını önlemek, ödenmeyen vergileri tahsil etmek ve Maliye memurlarının işlem ve hesaplarını denetlemekle görevliydi. (1520 1566)- Kanuni Sultan Süleyman döneminde, Şeyhülislam Ebussuud Efendi, miri arazi (devlete ait arazi) ile ilgili hükümleri yeniden düzenleyerek mükemmel hale getirdi. (1527 1528)- Yine Kanuni döneminde Hazinenin gelir ve gider gerçekleşmelerini gösteren kesin hesap cetvelleri düzenlendi. (1535)- Fransa ile ticaret anlaşması yapıldı. Ticari ve adli kapitülasyonlar verildi. (1580)- Bütçe açıkları başladı.1600 lerde açıklar bazı gelirlerin iltizama verilmesi, örfi vergilerin artırılması ve tağşiş (para değerini düşürme) ile kapatılmaya çalışıldı. (1653)- Sadrazam Tarhuncu Ahmet Paşa devletin gelir ve giderleri ile açığını ayrı ayrı göstererek ilk bütçe tasarısını düzenledi. (1793)- Tek Hazine dönemi sona erdi ve 1840 a kadar sürecek olan Çok Hazineli Dönem başladı. 1793 yılında İrad-ı Cedid Hazinesinin kurulmasıyla birlikte Osmanlı Devletinde mali idarede tek hazine ve tek defterdar düzeni sona erdi. Çok hazine ve defterdarlık dönemine geçildi. (1800)- İstanbul un ihtiyacını karşılamak için Zahire Hazinesi ve Defterdarlığı kuruldu. (1805)- Tersane ve donanmanın giderleri için Tersane-i Amire Hazinesi ve Defterdarlığı kuruldu. (1834)- Asakir-i Mansure Hazinesi ve Defterdarlığı kuruldu. (1838)- Asakir-i Mansure Defterdarlığı Nezarete dönüştürülerek Maliye Nezareti kuruldu. Defterdar unvanı Maliye Nazırı haline geldi. İlk Maliye Nazırı Abdurrahman Nafiz Bey oldu. (1838)- İngiltere ve diğer Avrupa devletleri ile Balta Limanı Ticaret andlaşması imzalandı. Ticaret yasakları kaldırıldı. İthalat ve ihracat resimleri düşürüldü. İthalat libere edildi. 2

Maliye Tarihçesi B. TANZİMAT CUMHURİYET DÖNEMLERİ ARASI MALİ TARİH (1839)- Sultan Abdülmecit döneminde Tanzimat Fermanı okundu ve şarka dönük bakışlar garba çevrildi. III.Selim döneminde de Avrupalılarla temaslar kuruldu. Osmanlı tebaasına eşit düzeyde hak, mal ve yaşam güvencesi verildi. Tanzimat fermanıyla yapılan ıslahat içerisinde Maliye ile ilgili bölümler büyük önem arz etmekteydi. (1840)- Mali yılbaşı Mart ayı olarak belirlendi. İltizam usulü kaldırılarak, vergi ve resimler memurlar eliyle toplanmaya başlandı. (1840)- Tanzimat reformlarının ve bütçenin finansmanı için Kaime-i Mutebere-i Nakdiye adıyla ilk kâğıt para tedavüle çıkarıldı. (1840)- Mevcut hazineler kaldırılarak Devletin tüm gelir ve giderlerinin yer aldığı Maliye Hazinesi kuruldu. Maliye Nezareti mali idarenin tek sorumlusu haline geldi. Maliye Nezaretinin uğraşı alanı genişleyince ayrı komisyon ve meclisler kurularak daha etkili bir yönetim geliştirilmesi hedeflendi. (1841)- Maliye Nezaretini temsilen mahalli Mülki Amire bağlı Defterdar ve Malmüdürü görevlendirilmesi uygulamasına geçildi. (1854)- Kırım savaşı sırasında Osmanlı imparatorluğu ilk dış borçlanmasını yaptı. (1855)- İlk bütçe nizamnamesi kabul edildi. Bütçe, Tanzimat ile birlikte mali sistemimize girdi. (1856)- Islahat Fermanı ilan edildi. Bu ferman ile mali idare alanında kayda değer pek bir değişim veya yenilik gerçekleşmemiş, gayri müslimlerden alınmakta olan cizye, adı değiştirilerek askerlik bedeline dönüştürülmüştür. (1858)- Arazi Kanunnamesi kabul edildi, miri araziye ilişkin esaslar yeniden düzenlenerek miri arazide ferdi tasarruf esası benimsendi. (1861)- İstanbul da merkezde Rüsumat Emaneti (Gümrük İdaresi) kuruldu. (1862)- Divan-ı Muhasebat, bugünkü adıyla Sayıştay kuruldu. Divan-ı Muhasebat, Maliye ve Muhakeme dairesi olarak iki daireden oluşmaktaydı. (1862)- Tütün ve tuz tekeli kuruldu. (1863)- Batılı anlamda ilk Bütçe Kanunu hazırlandı. (1863)- İlk emlak ve temettü (gelir) vergileri yürürlüğe konuldu. (1863)- Maliye Nezareti bünyesinde Hazine-i Vezne birimi kuruldu. Hazine ve para nakli ile ilgili işlemler 1863 yılında kurulan Osmanlı Bankası kanalıyla yürütülmeye başlandı. (1863)- Memleket sandıkları kurularak tarım ile uğraşanlara düşük faizli krediler sağlandı. (1864)- Vilayetler nizamnamesi ile Vilayetlere Defterdar, Sancaklara Muhasebeci, Kazalara Malmüdürü atandı. 3

1920 den 2007 ye Maliye Bakanlığı Albümü (1866)- İlk Menkul Kıymetler Borsası İstanbul da kuruldu. (1875)- Osmanlı İmparatorluğu iç ve dış borçlarının faiz ve itfa bedellerini vadesinde ödeyemeyeceğini bildirerek moratoryum ilan etti. (1876)- İlk Anayasa (Kanun-i Esasi) yürürlüğe konuldu. Vergilerin kanunla alınması ve bütçe hakkı kabul edildi. Vergiler karşısında herkes eşit kabul edildi. (1879)- Maliye Teftiş Kurulu kuruldu. (1880)- Maliye Nezaretinin merkez, taşra ve bağlı idareleri ile teşkilat ve görevlerini düzenleyen Nizamname kabul edildi. Bu bağlamda Aşar, Ağnam ve Gümrük idareleri Nezarete bağlı bağlı kuruluşlar olarak teşkilatlandı. (1881)- Osmanlının iç ve dış borçlarının yönetimi ve bir kısım gelirlerin doğrudan tahsili için Maliye Nezareti dışında Düyun-u Umumiye İdaresi kuruldu. 42 yıl devam eden bu çift başlı yönetim biçimi 1923 yılında imzalanan Lozan Antlaşması ile kaldırıldı. (1886)- Maliye Nezaretine bağlı Hukuk Müşavirliği kuruldu. (1888)- İlk milli bankamız olan Ziraat Bankası kuruldu ve Memleket Sandıklarının yerini aldı. (1909)- Madde metinleri ve ekli cetvelleri ile ilk modern bütçe hazırlandı. Meşrutiyetin ilanı ile bütçe hakkı tekrar padişahtan milletin temsilcilerine geçti. (1909)- Milli emlak işleri ile görevli Emlak-ı Emiriye Müdüriyeti kuruldu. (1910)- İlk Muhasebe-i Umumiye Kanunu kabul edildi. Genel ve katma bütçeli idarelerde Maliye Nazırına bağlı muhasebe müdürlükleri (Bütçe Dairesi Başkanlıkları) kuruldu. Fransız Genel Muhasebe Kararnamesinden alınan bu kanun gayrisafi hasılat esasını kabul etmekte idi. Söz konusu kanun yerine 1927 yılında yürürlüğe giren 1050 sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu 2006 yılına kadar uygulamada kaldı. (1910)- İstanbul da Maliye Mektebi açıldı. (1920)- TBMM de kabul edilen ilk kanun, bir vergi kanunu oldu. Bu kanun hayvanlar vergisini (ağnam resmi) düzenledi. (1920)- TBMM nin ilk hükümetinde maliye, gümrükler ve tapu ile görevli Maliye Vekâleti kuruldu. (1921)- Sakarya Savaşından önce Başkomutan Mustafa Kemal tekâlif-i milliye emirlerini yayınladı ve milli mücadelenin kazanılması için olağanüstü gelirler elde etme yoluna başvurdu. 4

Maliye Tarihçesi C. CUMHURİYET DÖNEMİ MALİ TARİHİ (17 Şubat - 4 Mart 1923 )- 1. Türkiye İktisat Kongresi İzmir de toplandı. Kongrede iltizam ve aşarın kaldırılması, Medeni Kanunun kabulü, Sanayi ve Maadin Bankası nın kurulması, yeni bir Teşvik-i Sanayi Kanunu nun çıkartılması kararlaştırıldı. (1923)- Lozan Antlaşması imzalandı. Bu antlaşma ile kapitülasyonlar kaldırıldı. Türkiye mali bağımsızlığını kazandı. Düyun-ı Umumiye idaresinin gelir toplama yetkisi sona erdi. (1925)- Aşar ve iltizam usulü kaldırıldı. Aşarın kaldırılması sonucu toplam vergi gelirlerinde meydana gelen düşüşü telafi etmek için, yeni dolaylı vergiler getirilmiş ve kazanç vergisi kabul edilmiştir. Bu düzenlemelerle vergi yükü kırsal kesimden kente kaydırılmıştır. (1926-1929)- Devlet memurlarıyla ilgili personel ve maaş kanunları kabul edildi. (1927)- 1910 tarihli Muhasebe-i Umumiye Kanun-ı Muvakkatı birkaç değişiklikle Muhasebe-i Umumiye Kanunu olarak kabul edildi. Vergilerin kanuniliği ilkesi, bütçelerin yıllık ve tek olması ile adem-i tahsis gibi çağdaş bütçe ilkeleri bu kanunla kararlaştırılmıştır. Kesin hesabın çıkartılması da düzenlenmiş, mali yılın bitiminden itibaren en geç 17 ay içinde Sayıştay a ve Türkiye Büyük Millet Meclisi ne sunulması zorunluluğu getirilmiştir. (1927)- Kefalet Sandığı kuruldu. (1928)- Ankara Ulus ta Maliye Bakanlığı merkez binası hizmete açıldı. (1930)- T.C. Merkez Bankası kuruldu. (1932)- Gümrük ve İnhisarlar Bakanlığı kuruldu, gümrük ve tekel teşkilatı Maliye Bakanlığından ayrıldı. (1934)- Vergi uyuşmazlıkları hakkında karar vermek üzere bazı illerde Maliye Bakanlığına bağlı Muvazzaf Vergi İtiraz Komisyonları ile Ankara da Vergiler Temyiz Komisyonu kuruldu. (1936)- Maliye Vekâleti Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında 2996 sayılı Kanun kabul edildi. Bu kanunla; merkez ve taşra teşkilatının görevleri tespit edildi. Maliye Tetkik Kurulu, Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğü, Genel Müdürlük Kontrolörleri ve Defterdarlık Kontrol Memurları (Denetmenler) kuruldu. (1936)- 2996 sayılı Kanun ile Vekaletlerdeki Muhasebe Müdürlükleri Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlüğüne bağlandı. (1936)- 2996 sayılı Maliye Vekaleti Teşkilat ve Vazifeleri Hakkında Kanunla Zat İşleri Müdürlüğü kuruldu. (1939)- 1926 yılında kurulan Tayyare Piyangosu kaldırıldı, yerine 1939 da Maliye Bakanlığı na bağlı Milli Piyango İdaresi kuruldu. 5

1920 den 2007 ye Maliye Bakanlığı Albümü (1939)- Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü Maliye Bakanlığından ayrıldı. (1942)- Milli Emlak Müdürlüğü, Genel Müdürlük haline getirildi. (1943)- 4353 sayılı Kanunla Hukuk Müşavirliği, Başhukuk Müşavirliği ve Muhakemat Genel Müdürlüğü haline getirildi. (1945)- 4709 sayılı Kanunla Hesap Uzmanları Kurulu kuruldu. (1946)- 4910 sayılı Kanunla Maliye Vekaleti Maliye Bakanlığı olarak değiştirildi. Vasıtasız Vergiler ve Vasıtalı Vergiler Genel Müdürlükleri kaldırılarak Gelirler Genel Müdürlüğü kuruldu. Zat İşleri Müdürlüğü Özlük İşleri Müdürlüğü ne dönüştürüldü. (1946)- Nakit İşleri Genel Müdürlüğü Hazine Genel Müdürlüğüne dönüştürüldü. (1949)- Maliye Bakanlığı na bağlı T.C. Emekli Sandığı kuruldu. (1950)- 5655 sayılı Kanunla Tahsilât Genel Müdürlüğü, Gelirler Genel Müdürlüğünün merkez ve taşra teşkilatı ile birleştirildi. İl merkezleri ile büyük illerde Vergi Dairesi Müdürlükleri kuruldu. Gelir, Kurumlar ve Esnaf Vergileri ile Vergi Usul Kanunu yürürlüğe girdi. Kazanç Vergisi terk edilerek Gelir Vergisi rejimine geçildi. (1954)- Devlet Malzeme Ofisi kuruldu. (1959)- Türkiye, 1957 yılında kurulan Avrupa Ekonomik Topluluğu na üyelik için başvurdu. (1959)- Bankalar Yeminli Murakıpları Kurulu kuruldu. (1960)- Milletlerarası İktisadi İşbirliği Teşkilatı Dışişleri Bakanlığı ndan ayrıldı ve Maliye Bakanlığı na bağlandı. Hazine Genel Müdürlüğünün adı Hazine Genel Müdürlüğü ve Milletlerarası İktisadi İşbirliği Teşkilatı Genel Sekreterliği (HAZMİİT) olarak değiştirildi. (1960)- 91 sayılı Kanunla Başbakanlığa bağlı Devlet Planlama Teşkilatı kuruldu. (1960)- Savunma Sekreterliği kuruldu. (1963)- Türkiye ile Avrupa Ekonomik Topluluğu arasında ortaklık anlaşması olan Ankara Anlaşması imzalandı. (1964)- Mükellefe salınan vergi ve kesilen cezalar için defterdarlıklar bünyesinde Uzlaşma Komisyonları kuruldu. (1965)- 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kabul edildi. (1976)- Özlük İşleri Müdürlüğü Personel ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı na dönüştürüldü. (1978)- Personel ve Sosyal İşler Dairesi Başkanlığı Donatım, Kıymetli Kağıtlar ve İdari İşler Dairesi Başkanlığı ile birleştirilerek Personel ve İdari İşler Genel Müdürlüğü oluşturuldu. 6

Maliye Tarihçesi (1981)- Sermaye Piyasası Kurulu kuruldu. (1982)- Maliye Bakanlığına bağlı Vergiler İtiraz ve Temyiz Komisyonları kaldırılarak vergi uyuşmazlıklarına bakmakla görevli vergi mahkemeleri ile Bölge İdare Mahkemeleri kuruldu. (1983)- (HAZMİİT) Maliye Bakanlığı ndan ayrıldı. Başbakanlığa bağlı Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığı kuruldu. Gümrük Teşkilatı Maliye Bakanlığı ile birleşti. (1983)- 178 sayılı Maliye ve Gümrük Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında KHK ile Personel ve İdari İşler Genel Müdürlüğü, Personel Genel Müdürlüğü olarak yeniden örgütlendi. (1983)- İlk defa 1326 (1910) tarihli Usulü Muhasebe-i Umumiye Kanunu ile Nezaretler nezdinde kurulan Bütçe Daireleri 1936 tarihli ve 2996 sayılı Kanunla Merkez Daireleri Muhasebe Müdürlüğü, 1946 tarihli ve 4910 sayılı Kanunla Merkez Daireleri Saymanlık Müdürlüğü, 1980 tarihli ve 8/452 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Muhasebe Müdürlüğü ve Bütçe Dairesi Başkanlığı adını aldı ve nihayet 178 Sayılı KHK ile Bütçe Dairesi Başkanlığı olarak örgütlendi. (1984)- Basın ve Halkla İlişkiler Müşavirliği kuruldu. (1984)- Tasfiye İşleri ve Döner Sermaye İşletmeleri Genel Müdürlüğü kuruldu. (1985)- Katma Değer Vergisi yürürlüğe girdi. (1989)- Avrupa Topluluğu ile koordinasyonu sağlamak üzere Avrupa Topluluğu ve Dış İlişkiler Dairesi kuruldu. (1993)- Gümrük Teşkilatı Başbakanlığa bağlı bir müsteşarlık halinde teşkilatlandı ve Maliye Bakanlığından ayrıldı. (1994)- 11 kurumda, Bütçe Dairesi Başkanlıkları ile Merkez Saymanlık Müdürlüğü nün bağlandığı Maliye Başkanlığı kuruldu. (1996)- Kara para aklama olayının uluslararası alanda önem kazanması üzerine Mali Suçları Araştırma Kurulu kuruldu. (1998)- Maliye Yüksek Eğitim Merkezi Başkanlığı kuruldu. (1998)- Vergi Daireleri Otomasyon Projesi (VEDOP) yapıldı. (1999)- Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) kuruldu. (2000)- Saymanlıklarda say2000i sistemi kullanılmaya başlandı. (2002)- Kamu İhale Kanunu ve Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu kabul edildi. (2002)- Kamu İhale Kurumu kuruldu. (2002)- Çok sayıda ek vergi ve pay kaldırıldı. Özel Tüketim Vergisi yürürlüğe konuldu. (2003)- Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu BDDK dan ayrı bir üst kurul olarak düzenlendi. 7

1920 den 2007 ye Maliye Bakanlığı Albümü (2003)- Muhasebe-i Umumiye Kanunu yürürlükten kaldırılarak 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu kabul edildi. (2004)- Vergi Konseyi kuruldu. (2004)- Bütçe kod yapısı değiştirilerek uluslararası standartlarla uyumlu Analitik Bütçe Sınıflandırmasına geçildi ve konsolide bütçeye dâhil tüm idarelerde kullanılmaya başlandı. (2004)- Maliye Bakanlığına bağlı İç Denetim Koordinasyon Kurulu kuruldu. (2005)- Kurumların bütçe süreçlerinin elektronik ortamda gerçekleştirilmesini amaçlayan ve 2001 yılında başlayan BYES/e-bütçe projeleri uygulamaya konuldu. (2005)- Maliye Bakanlığına bağlı olarak Gelir İdaresi Başkanlığı kuruldu. Gelirler Genel Müdürlüğü kaldırıldı. (2005)- 5436 sayılı Kanun ile Maliye Başkanlıkları ve Bütçe Dairesi Başkanlıkları kaldırıldı ve kamu idarelerinde strateji geliştirme birimlerinin kurulması öngörüldü. (2006)- 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu bütün hükümleriyle yürürlüğe girdi ve uygulanmaya başladı. (2006)- 5018 sayılı Kanuna uygun olarak genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri özel bütçeli idareler ve düzenleyici ve denetleyici kurumların bütçelerini kapsayan ilk merkezi yönetim bütçe kanunu yürürlüğe girdi. Orta Vadeli Mali Plan çıkarılmak suretiyle ilk defa çok yıllı bütçeleme sistemine geçildi. (2006)- Avrupa Birliğine üyelik sürecinde Mali Kontrol faslının müzakerelerine başlandı. (2006)- Konsolide bütçe uygulaması sona erdi, ilk merkezi yönetim bütçesi yürürlüğe girdi. (2006)- Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı kuruldu. (2006)- Maliye Bakanlığı merkez teşkilatında ana hizmet birimi olarak Gelir Politikaları Genel Müdürlüğü kuruldu. (2006)- Maliye Bakanlığına bağlı Emekli Sandığı ile SSK ve Bağ-Kur, Sosyal Güvenlik Kurumu çatısı altında birleştirildi. (2007)- Tasfiye İşleri ve Döner Sermaye İşletmeleri Genel Müdürlüğü, Maliye Bakanlığından ayrılarak Başbakanlık Gümrük Müsteşarlığına bağlandı. (2007)- Maliye Bakanlığında iç denetim birimi kuruldu ve iç denetçi atamaları yapıldı. (2007)- Maliye Bakanlığının ilk stratejik planı, performans programı ve faaliyet raporu hazırlanarak yayımlandı. 8