BÖLÜM 07 Sac Metal Modelleme
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Sac Metal Modellemenin Temelleri Autodesk Inventor içinde sac metal modellerin tasarımı ayrı bir parça dosyasında gerçekleşir. Sac metal modelin dosya uzantısı bir parça dosyasıyla aynıdır (IPT). Yeni bir sac metal dosyası tanımlamak için New komutu ile açılan diyalog kutusunda Sheet Metal seçeneğini işaretleyin. Sac metal modelleme parça modellemeye benzer; sadece özel komutlar vardır. Yine bir eskiz ile modellemeye başlanır ve unsur işlemleri ile model üç boyutlu hale getirilir. Sac Metal Parametreleri Yeni bir sac metal dosyası açıldığında, ilk olarak modelde kullanılacak parametreler tanımlanır. Bunun için Sheet Metal panelindeki Styles komutu kullanılır: Styles Sheet Metal Styles diyalog kutusu açılır: Burada sac metalin parametreleri tanımlanır. Parametreler tanımlandıktan sonra bunlar stil olarak kaydedilebilir ve listede görüntülenir. İstenildiği kadar stil oluşturulabilir. Sheet ile sac metal modelin malzemesi, kalınlığı ve açılım yöntemi tanımlanır. Eğer, açılım Kfactor e göre olmayacaksa, bir bükme tablosu aracılığıyla değerler verilir. Bükme tablosu, TXT uzantılı bir yazı dosyasıdır. Bend bölümünde bükme değerleri tanımlanır: 252 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Corner ise köşe işlemleri ile ilgili seçenekleri sunar: Sac metal modelin parametreleri tanımlandıktan sonra bunlar kaydedilir ve modelde kullanılır. Modelleme sırasında bu stillere geri dönülerek istenen değişiklikler yapılır ve bunlar modele otomatik olarak yansır. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 253
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Sac Metallerde Eskiz Unsurları Parça modellemede olduğu gibi, sac metal modellerde de eskizler ile tasarıma başlanır. Eskizler, daha sonra, eskiz unsurları kullanılarak üç boyutlu hale getirilir. Sac metal modellemede iki eskiz unsuru vardır. Face Face eskiz unsuru ekstrüzyona benzer; kapalı bir profil tanımlanır ve bu profil stillerde tanımlanmış olan kalınlığa getirilir. Face Eskiz tanımlandıktan sonra, Face komutu çalıştırıldığında Face diyalog kutusu açılır: Burada, sac durumuna getirilecek olan profil ve ofset yönü tanımlanır. Diğer unsur işlemlerinde göreceğiniz gibi, burada da Unfold Options ve Bend Relief Options adlı iki bölüm bulunmaktadır. Bu bölümler, tanımladığınızda unsur için, stillerde girdiğiniz seçenekleri değiştirmenizi sağlar. Contour Flange Bu eskiz unsurunda, açık uçlu bir eskiz tanımlanır ve buna hem derinlik hem de kalınlık verilir. Bu eskiz sacın konturunu tanımlar. Eskizlerde doğru ve yaylar kullanabilirsiniz; ancak açılımın doğru alınabilmesi için, yay ile doğru parçaları birbirine teğet olmalıdır. 254 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Contour Flange Komutun çalıştırılmasından sonra Contour Flange diyalog kutusu açılır: Bu diyalog kutusunda, kesiti tanımlayan kontur seçilir; Distance ile derinlik tanımlanır. Sacın kalındığı, stillerde tanımlandığı gibidir. Eğer, farklı doğru parçaları var ise, büküm yerlerinde, yine stillerdeki değere göre, yuvarlamalar otomatik olarak oluşturulur. Shape altındaki Edge seçeneği ise, sac metal modelin bir kenarı boyunca konturun süpürülmesini sağlar. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 255
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK 256 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Diğer Unsur İşlemleri Sac metal modellere özgü olan diğer unsur işlemleri ise şunlardır: Cut (Kesme) Bir eskiz tanımlanır ve buna göre sac model kesilir. Cut Eskiz oluşturulduktan sonra, Cut diyalog kutusu açılır. Not: Eskiz oluşturma yöntemleri, parça modelleme ile aynıdır; önce eskiz düzlemi tanımlanır, sonra da eskiz geometrisi. Profile ile kesit seçilir ve istenen yönde kesme gerçekleştirilir. Cut Across Bend ise, kesme işleminin bükülmüş yerleri etkilemesi durumunda kullanılır. Buna göre, kesit bükmeyi dikkate alarak parçayı keser. Flange (Flanş) Modelin işaretlenen kenarına flanşlar eklemek için kullanılır. Flange Komutun çalıştırılmasından sonra Flange diyalog kutusu açılır: 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 257
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Parçanın bir kenarı işaretlenir; uzunluk ve açı tanımlanır. Eğer flanş, seçilen kenarın tümüne uygulanmayacaksa, diyalog kutusundaki alt özellikler açılır ve buradan istenen seçenekler seçilir. Varsayılan değer Edge dir. Flanş seçilen kenar boyunca uygulanır. Width ile bir noktadan ofset ve flanşın genişliği tanımlanır. Offset te ise, flanş iki kenardan belirli uzaklıklar ile oluşturulur. Bend Tangent to Side Face seçeneği ise, bükmenin yan yüzeye teğet olacağını tanımlamak için kullanılır. Hem (Kıvırma) Değişik şekillerde kıvrımlar elde etmek için kullanılır. Hem Hem diyalog kutusu açılır: 258 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Sac metal modelin bir kenarı seçilir. Type ile istenen biçim işaretlenir. Değişik biçimler bulunmaktadır: Diyalog kutusundaki alt özellikler sayesinde, flanş unsurunda olduğu gibi, kıvrımların tüm kenar boyunca değil de, belirli bir genişlikte tanımlanması sağlanır. Kenar boyunca olmayacaksa, ile büküm yerlerindeki boşluk tanımlanır. Flanş özelliği ile aynıdır. Apply ya da OK ile kıvırma modele uygulanır. Fold (Katlama) Bir doğru parçası kullanılarak, sac metal model istenen açı ile katlanır. Fold İlk önce katlama doğrusunun bir eskiz olarak tanımlanması gerekir. Bundan sonra komutun çalıştırılmasıyla Fold diyalog kutusu açılır. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 259
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Katlama doğrusu Bend Line ile işaretlenir. Katlamanın yönü ve açısı tanımlanır. Location altında, katlamanın tipi saptanır. Centerline of Bend seçildiğinde, katlama doğrusu merkez olarak, Start of Bend ile katlama doğrusu bükülmenin başlangıcı olarak, End of Bend ile de sonu olarak alınır. Corner Seam (Köşe İşlemleri) Bu komut ile köşe işlemleri yapılır. Corner Seam Komutun çalıştırılmasından sonra Corner Seam diyalog kutusu açılır: 260 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu İlk olarak köşe işlemlerinin yapılacağı kenarların seçilmesi gerekir. Seam altında köşelerin nasıl kırpılacağı saptanır. Corner Rip ise köşelerin yırtılmasıdır. Burada sadece köşeyi oluşturan tek bir kenar seçilir ve seçeneklere göre kenar yırtılarak köşe oluşturulur. Bend (Bükme) İki sac metal yüzeyi arasını doldurmak için kullanılır. Yüzeyler birbirine dik ya da paralel olabilir. Bend Komutun çalıştırılmasından sonra Bend diyalog kutusu açılır. Farklı iki yüzeyin kenarları işaretlenir. Seçeneklere bağlı olarak yüzeyler kırpılarak ya da uzatılarak araları doldurulur. Radius ile bükmenin yuvarlama yarı çapı tanımlanır. Full Radius ile seçilen yüzeylerin arası yarım bir daire ile doldurulur. Aşağıdaki örnek, Full Radius ile oluşturulan bükmeyi göstermektedir. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 261
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK 90 Degree seçeneğinde, 90 derecelik yeni bir yüzey ile seçilen yüzeylerin arası doldurulur: Eğer sac yüzeyler birbirine paralel, fakat eş doğrusal değil ise, çift bükmeler yaratılabilir. Fix Edges ile kenarlar arasında yeni bir yüzey tanımlanır. Yüzeyler oldukları gibi kalır. 45 Degree ile de 45 derecelik bir bükme oluşturulur. 45 derecelik bükmeyi elde etmek üzere yüzeyler kırpılır ya da uzatılır. 262 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Punch Tool (Baskı Aracı) Seçilen şekillerle baskılar oluşturmak için kullanılır. Baskı aracını kullanmadan önce, şeklin yerleşeceği merkezi tanımlayan bir merkez noktasını eskizde konumlandırmanız gerekir. Punch Tool Komuta girdiğiniz baskı şeklinin seçildiği bir diyalog kutusu açılır: Baskıda kullanılan şekiller önceden tanımlanmış olan akıllı unsurlardır (ifeatures). Browse ile bunların yer aldığı dizin işaretlenir. Listeden de, bu dizin altında bulunan baskı şekillerinden istenen seçilir. Next ile baskı şeklinin model üzerinde ön görünümü alınır. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 263
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Angle ile şeklin yerleşim açısı tanımlanır. Next ile devam ettiğinizde, şeklin tanımlanmış boyutları arasında seçim yapılır: Parametreler değerler girilir ve OK ile şekil model üzerine yerleştirilir: Diğer İşlemler Diğer işlemler ise parça modellemede olduğu gibidir; kısaca özetlersek: Hole : Delik delmek için kullanılır. Corner Round : Sac metal modelin köşelerini yuvarlamak için kullanılır. Corner Chamfer : Sac metal modelin köşelerini pahlamak için kullanılır. 264 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Alıştırma 1: Sac Metal Stilleri Not: Bu bölümün alıştırma dosyaları Bölüm 07 dizininin altındadır. Bu alıştırmada, sac metal stillerinin nasıl kullanılabileceğini ve sac metal modellerde akıllı unsurların kullanımını göreceğiz. 1. 07_Sac1.ipt çizimini açın. 2. Inventor panelinden Styles komutunu çalıştırın. 3. Diyalog kutusunda New düğmesine basın. 4. Yeni stil ismi olarak Style List bölümü altına Alum 2mm yazın. 5. Malzeme listesinden Alüminyum-6061 seçin. 6. Kalınlık olarak Thickness karşısına 2mm yazın. 7. Bend bölümüne geçin. 8. Radius kısmına Thickness * 2 yazın. 9. Save düğmesine basın ve yeni stili kaydedin. 10. Yeni stili aktif duruma getirmek için, Active Style listesinden Alum 2mm stilini seçin ve Done ile devam edin. 11. Yeni sitilin özellikleri modele uygulanır: 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 265
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK 12. Şimdi de bir flanş tanımlayalım. Inventor panelinden Flange komutunu çalıştırın. 13. Aşağıda gösterildiği gibi, ufak flanşın iç kenarını işaretleyin. 14. Diyalog kutusunda, flanşın uzunluğunu 40 mm olarak tanımlayın. Yönler ise aşağıda gösterildiği gibi olacak: 15. OK ile flanşı tanımlayın. 266 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Alıştırmanın sonu. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 267
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Alıştırma 2: Köşe İşlemleri Autodesk Inventor, sac metal modellerin köşeleri ile ilgili araçlar sunmaktadır. Bu alıştırmada, köşe işlemlerine bakacağız. 1. 07_Sac2.ipt dosyasını açın. 2. Inventor panelinden Corner Seam komutunu çalıştırın. 3. Diyalog kutusunda Corner Rip seçeneğini işaretleyin. 4. Modelin aşağıda gösterilen kenarlarını seçin (dış kenarlar seçilecek): 5. Diyalog kutusunda OK düğmesin basın. Birleşim yerleri açılmış oldu. 6. Modele aşağıda gösterildiği gibi döndürün. 268 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu 7. Kenarları yuvarlamak için, Inventor panelinden Bend komutunu çalıştırın ve aşağıda gösterilen kenarı işaretleyin. 8. Apply ile devam edin. Aynı şekilde üst ve alt kenarları da yuvarlayın: 9. Aynı şekilde, Bend komutu ile aşağıda gösterilen kenarlara da yuvarlamalar uygulayın: 10. Şimdi de, tanımladığımız bir yuvarlamayı, köşeye dönüştürebiliriz. Aşağıda gösterilen yuvarlamayı, Browser penceresinden işaretleyin ve sağ tuş menüsünden Change to Corner komutunu çalıştırın. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 269
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK 11. Diyalog kutusunu OK ile geçin. Yuvarlama köşeye dönüşür: 12. Modelin açılımını almak için, Inventor panelinden Flat Pattern komutunu çalıştırın: Alıştırmanın sonu. 270 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Alıştırma 3: Flanşlar Şimdi de Autodesk Inventor un flanş özelliklerine bakalım. 1. 07_Sac3.ipt dosyasını açın. 2. Aşağıdaki yüzeyi işaretleyin ve sağ tuş menüsünden New Sketch komutunu çalıştırın: 3. Line komutunu çalıştırın. Aşağıda gösterildiği gibi, ilk nokta, eskizdeki dikey doğrunun bi miktar yukarsında olacak: 4. Aşağıdaki gibi, geri kalan kısımları tamamlayın. 5. Sağ tuş menüsünden Done ile komuttan çıkın. 6. Yine sağ tuş menüsünden Finish Sketch ile eskiz ortamından çıkın. 7. Inventor panelinden Contour Flange komutunu çalıştırın. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 271
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK 8. Profile olarak son çizilen eskizi işaretleyin. Edge ise aşağıda gösterilen kenar olacak. 9. OK ile devam edin. 10. Inventor panelinden Flange komutunu çalıştırın. 11. Kenar olarak aşağıda gösterilen kenarı işaretleyin. 12. Bu arada, Relief Shape bölümünün altından Relief Shape None olsun. 13. Flanş uzunluğu 20 mm ve yönü aşağıdaki gibi olacak: 272 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu 14. Bu flanş tüm kenar boyunca uygulanmayacak. Bunun için, More düğmesine basın ve Type altından Offset işaretleyin. 15. Sırasıyla aşağıda gösterilen noktaları işaretleyin. 16. Ofset miktarı olarak 5 er mm girin ve OK ile devam edin. Flanş modele yerleşir: 17. Inventor panelinden Flange komutunu çalıştırın. 18. Kenar olarak aşağıda gösterilen kenarı işaretleyin. 19. Flanş uzunluğu 15 mm olacak. Flip Offset düğmesine basarak, flaşın aşağıya doğru uygulanmasını sağlayın. 20. Bu flanş da tüm kenar boyunca uygulanmayacak. Bunun için, More düğmesine basın ve Type altından Width işaretleyin. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 273
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK 21. Ofset değeri girilecek nokta olarak aşağıda gösterilen noktayı işaretleyin. 22. Ofset değeri 15 mm, kalınlık ise 20 mm olacak. OK ile devam edin. Alıştırmanın sonu. 274 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Alıştırma 4: Bükmeler 1. 07_Sac4.ipt dosyasını açın. 2. Browser penceresinden Face_Sketch i seçin ve sağ tuş menüsünden Visibility komutunu çalıştırın. Daha önceden çizilmiş olan eskiz görünür. 3. Inventor panelinden Face komutunu çalıştırın ve dikdörtgen profili seçerek, onu bir sac durumuna getirin. 4. Modele aşağıdaki gibi bakın: 5. Inventor panelinden Bend komutunu çalıştırın ve aşağıda gösterilen kenarları işaretleyin. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 275
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK 6. Diyalog kutusunda 90 degree işaretleyin ve OK ile devam edin: 7. Aşağıda gösterildiği gibi modele bakın: 8. Aşağıdaki yüzeyi işaretleyin ve sağ tuş menüsünden New Sketch komutunu çalıştırın: 9. Line komutu ile aşağıda gösterilen doğru parçasını çizin: 10. Done ile devam edin. Sağ tuş menüsünden Finish Sketch ile eskiz ortamından çıkın. 11. Inventor panelinden Fold komutunu çalıştırın. 276 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu 12. Doğru parçasını işaretleyin. Diyalog kutusundaki seçenekler aşağıdaki gibi olacak; kıvrılma yönü ise size doğru olacak. 13. OK ile devam edin. Parça aşağıdaki gibi bükülür. 14. Aşağıda gösterildiği gibi modele bakın: 15. Aşağıdaki yüzeyi işaretleyin ve sağ tuş menüsünden New Sketch komutunu çalıştırın: 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 277
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK 16. Inventor panelinden Project Flat Pattern komutunu çalıştırın: 17. Aşağıda gösterilen yüzeyi işaretleyin (modele bakışınızı değiştirerek): 18. Sağ tuş menüsünden Done ile devam edin; modelimiz aşağıdaki gibi olacaktır: 19. Aşağıda gösterilen eskizi çizin: 278 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu 20. Sağ tuş menüsünden Finish Sketch ile eskiz ortamından çıkın. 21. Inventor panelinden Cut komutunu çalıştırın. 22. Profili seçin ve diyalog kutusunda Cut Accross Bends işaretleyip, OK ile devam edin. Kesme işlemi aşağıdaki gibi olacaktır: Alıştırmanın sonu. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 279
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Alıştırma 5: Kıvırmalar 1. 07_Sac5.ipt dosyasını açın. 2. Inventor panelinden Hem komutunu çalıştırın. 3. Aşağıda gösterilen kenarı işaretleyin. 4. Length olarak 15mm ve Gap için 0.5mm girin ve aşağıdaki durumu elde etmek için gerekirse, Flip Direction düğmesine basın: OK ile devam edin. 5. Modele aşağıdaki gibi bakın. 280 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu 6. Browser penceresinden Hem Extents Workplane işaretleyin ve sağ tuş mensünden Visibility ile bu çalışma düzlemini görünür yapın. 7. 8. Inventor panelinden Hem komutunu çalıştırın. 9. Aşağıda gösterildiği gibi yüzeyin öndeki kenarını işaretleyin. 10. Diyalog kutusunda, Type altından Rolled seçin. 11. Radius için 2mm, Angle için de 265 değerlerini girin. 12. Diyalog kutusunda More düğmesine basın. 13. Extents Type altından Offset seçin. 14. Offset1 için çalışma düzlemini, diğeri için de kenarın uzak noktasını işaretleyin. 15. Offset1 değeri 0mm, Offset2 değeri de 10mm olacak. 16. OK ile devam edin; kıvrılma modele uygulanır. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 281
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK Alıştırmanın sonu. 282 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Alıştırma 6: Dairesel Kesitlerin Açınımları Autodesk Inventor da, dairesel kesitli bükülmüş sac modellerinize, çeşitli geometrilerde boşaltmalar yapmanız gerektiğinde, aşağıdaki yöntemi kullanabilirsiniz. 1. 07_Sac6.ipt dosyasını açın. 2. Inventor panelinden Contour Flange komutunu çalıştırın. 3. Contour Flange diyalog kutusunda Profile düğmesi aktifken, oluşturduğunuz geometrinin sadece yay kısmını işaretleyin. 4. Uzunluk için Distance karşısına 50 mm girin. 5. Bütün seçimlerden sonra OK düğmesi aktif hale gelecektir. Diyalog kutusunu kapatmak için OK düğmesine basın. Parçanız şekildeki hale gelecektir. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 283
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK 6. Şimdi model üzerinde, daha rahat eskiz düzlemi tanımlayabilmek için açık olan uçlardan birine düz bir plaka daha ekleyelim. Eklediğimiz bu plakayı işimiz bittikten sonra modelimizden sileceğiz. Yeni eskiz düzlemi için çizim ekranı üzerindeyken sağ tuş menüsünden New Sketch komutunu çalıştırın. Eskiz düzlemi olarak sac modelimizin, açık olan uçlarından sağ tarafta kalan ucunu (buradaki düzlemi) işaretleyin. 7. Seçtiğimiz bu eskiz düzlemini tanımlayan kenarlar otomatik olarak eskiz geometrisi olarak alınır. Bize sadece bu geometri gerekli olduğu için, eskiz düzleminden çıkmak için sağ tuş menüsünden Finish Sketch komutunu çalıştırın. 8. Bu kesiti ekstrüzyon işleminde kullanacağız. İlk olarak Inventor panelinden parça unsurlarını içeren komutlara geçmek için Sheet Metal yanındaki oku sol tuş ile tıklayın. Bir menü açılır. Buradan Features seçin. 9. Şimdi Inventor panelinden Extrude komutunu çalıştırın. 10. Extrude diyalog kutusundan, Profile aktif iken, bir önceki adımda otomatik olarak oluşturulmuş, dikdörtgenimizi seçelim. Ekstrüzyon mesafesini 10 mm ve yönünü diğer açık kenara doğru olacak şekilde tanımlayın. Modelimiz şekildeki gibi olacaktır. 11. Şimdi ilave ettiğimiz plakanın dış yüzeyine, kolayca bir eskiz düzlemi tanımlayabiliriz. Yeni eskiz düzlemi için çizim ekranı üzerindeyken sağ tuş menüsünden New Sketch komutunu çalıştırın. Eskiz düzlemi olarak aşağıda gösterilen düzlemi (plakanın dış yüzeyi) işaretleyin. 284 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu 12. Bükülmüş halde bulunan sac modelimizin, seçmiş olduğumuz bu eskiz düzlemine açınımını alabilmek için, Sketch panelinden Project Geometry altında bulunan Project Flat Pattern komutunu çalıştırın ve bükülmüş olan sac modelinizi (dairesel kısımdan) seçin. Sac modelin açınımı eskiz düzlemine izdüşürülmüş olacaktır. 13. Şimdi modelimizden çıkarmayı düşündüğümüz profiller için, referans çizgilerimizi elde etmiş olduk. Açınım çizgilerini dikkate alarak kesmek istediğimiz kesitleri aşağıdaki gibi oluşturalım ve ölçülendirelim. 14. Eskiz düzleminden çıkmak için sağ tuş menüsünden Finish Sketch komutunu çalıştırın. 15. Sheet Metal panelinden Cut komutunu çalıştıralım. 16. Cut diyalog kutusunda Profile düğmesi aktifken, kesmek istediğimiz profilleri seçin. 17. Kesim işleminin, bükülmeyi dikkate alarak çalışması için Cut Across Bend seçeneğini işaretleyin. 18. OK ile devam edin. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 285
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK 19. Autodesk Inventor dairesel sacların açınımını almaz. Ama değişik bir yöntem kullanarak bunu halledebiliriz. 20. Browser penceresinden Extrusion1 i işaretleyin ve sağ tuş menüsünden Edit Feature komutunu çalıştırın. Extrude diyalog kutusu açılır. Burada mesafe için 0.001 gibi oldukça düşük (milimetrenin binde biri) bir değer verin ve OK ile devam edin. Bu çok ufak bir değerdir ve ihmal edilebilir. 21. Şimdi açınımını alabiliriz. Sheet Metal panelinden Flat Pattern komutu ile açınımı alabilirsiniz. Alıştırmanın sonu. 286 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Alıştırma 7: Punch Tool Bu alıştırma, sac modellerde sıklıkla kullanılan bir özelliğe bakacağız. Autodesk Inventor Punch Tool adı altında, punç işlemlerinin gerçekleştirilmesini sağlayan bir özellik içermektedir. 1. 07_Sac7.ipt dosyasını açın. 2. Parçanın üst düzlemini seçin ve sağ tuş menüsünden New Sketch komutunu çalıştırın. 3. Seçilen yüzeyin kenarları, yeni eskize izdüşürülür. Bunları kullanmayacağız. Bu yüzden, seçip, Delete komutu ile silebilirsiniz. 4. İlk eskiz, Punch Tool ile kullanılacaksa, bir noktaya sahip olmak durumundadır. Bu nokta ile sonrasında, diğer parçalara uygulanır. Bunun için, aşağıda gösterildiği gibi bir doğru parçası çizin. 5. İlk olarak bu doğru üzerindeki tüm sınırlamaları silin. Show Constraint komutu ile doğruyu seçin ve üzerinde bir sınırlama varsa, bunu işaretleyin ve sağ tuş menüsünden Delete komutunu çalıştırın. 6. Doğru parçasını seçin ve standart araç çubuğundan, çizgi tipini Construction yapın. 7. Point, Hole Center komutu ile doğrunun orta noktasına bir nokta yerleştirin. 8. Sağ tuş menüsünden Finish Sketch ile eskiz ortamından çıkın. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 287
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK 9. Şimdi, sadece bir önceki adımda oluşturduğumuz eskizi referanslayan bir çalışma düzlemi tanımlayacağız. Bunun için Work Plane komutunu çalıştırın. 10. Doğru parçasını ve bunun üzerinde bulunduğu düzlemi işaretleyin. Açı kutucuğuna 90 değerini girin. Çalışma düzlemi aşağıdaki gibi yaratılır. 11. Çalışma düzlemini seçin ve sağ tuş menüsünden New Sketch komutunu çalıştırın. 12. Eskiz düzlemini daha iyi görebilmek için sağ tuş menüsünden Slice Graphics komutunu seçin. 13. Project Geometry komutunu çalıştırın. Daha önce adımda yaratmış olduğumuz doğru parçasını seçin. Böylece, bu doğru parçası yeni eskize yansıtılır. 14. Yansıtılan doğru parçasının orta noktasından aşağıya yönde bir doğru çizin. 15. Doğru parçasını seçin ve standart araç çubuğundan, çizgi tipini Centerline yapın. 16. Eksenden başlayan, yatay giden ve sonra açılı duruma gelen doğru çizin. 17. Bunun ucuna, bu parçaya teğet bir yay ekleyin. Line komutundan çıkmadan, farenin sol tuşuna basılı tutarak ve hareket ettirerek bu yayı kolaylıkla çizebilirsiniz. Sağ tuş menüsünden Done ile komuttan çıkın. 288 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu 18. Vertical sınırlamasını çalıştırın ve aşağıda gösterildiği gibi, yayın merkez noktası ile son noktasını işaretleyin. 19. General Dimension ile yatay doğrunun sol noktası ile ekseni işaretleyerek aşağıdaki gibi ölçüyü tanımlayın ve değerine 10 mm girin. 20. Fillet komutu ile aşağıda gösterilen köşeyi 1 mm ile yuvarlayın. 21. 1 mm ölçüne çift tıklayan. Ölçü kutucuğunun sağ tarafındaki oka basın ve listeden List Parameters komutunu çalıştırın. Buradan BendRadius seçin. 22. Offset komutu ile aşağıdaki gibi bir ofset tanımlayın. 23. Açık uçları, Line komutu ile kapatın. 24. Geometrik sınırlamalarda, Coincident sınırlamasını çalıştırın ve aşağıda gösterilen noktayı, yine aşağıda gösterildiği gibi üstteki doğru parçası üzerine yerleştirin. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 289
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK 25. General Dimension ile aşağıdaki ölçüleri tanımlayın. Kesitin kalınlığı Thickness parametresi ile tanımlandı. 26. Sağ tuş menüsünden Finish Sketch komutunu çalıştırın. 27. R kısa yolunu kullanarak aşağıda gösterildiği gibi, kapalı kesiti eksen etrafında döndürün. 28. Çalışma düzlemini seçin ve sağ tuş menüsünden New Sketch komutunu çalıştırın. 29. Eskiz düzlemini daha iyi görebilmek için sağ tuş menüsünden Slice Graphics komutunu seçin. 30. Browser penceresinde, Revolution1 altındaki eskizi görünür yapın. 31. Project Geometry komutunu çalıştırın. Görünür yaptığınız eskizin aşağıda gösterilen kenarlarını işaretleyin. 32. Line komutu ile profili aşağıdaki gibi kapatın. 290 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu 33. Sağ tuş menüsünden Finish Sketch komutunu çalıştırın. 34. R kısa yolunu kullanarak aşağıda gösterildiği gibi, kapalı kesiti eksen etrafında döndürün. Cut işlemini seçin. 35. Modelimiz aşağıdaki gibi olacak. 36. Şimdi, bu kesiti, bir akıllı unsur olarak kaydedeceğiz. Fakat ilk olarak hangi parametreleri değişecekse, bunları özel olarak isimlendirmek faydalı olacaktır. Bunun için, Parameters komutunu çalıştırın. 37. Aşağıda gösterildiği gibi, ilgili parametreleri bulun ve isimlerini değiştirin. 38. Done ile diyalog kutusunu kapatın. 39. TOOLS menüsünün altından Extract ifeature komutunu çalıştırın. 40. Browser penceresinden Skecth2 yi seçin. Buna bağlı tüm unsurlar alınır. 41. Save ile bir isim vererek, bu işlemi kaydedin. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 291
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK 42. Bu unsuru kullanmak için, yeni bir sac oluşturun ve bir nokta ( Point, Hole Center komutu ile) oluşturun. 43. Punch Tool komutunu çalıştırın ve Browse ile akıllı unsuru kaydettiğiniz yeri gösterin. 44. Akıllı unsuru seçin ve Next ile devam edin. 45. Bir kere daha Next ile devam ederseniz, parametreleri göreceksiniz. Bunlar üzerinde değişiklik yaparak, ölçülerin değerini değiştirebilirsiniz. 46. OK ile akıllı unsur parçaya uygulanır. 292 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme
SAYISAL GRAFİK Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu Alıştırma 8: Konik sac parçaların açınımını almak Bu alıştırmamızda, Autodesk Inventor ile konik sac parçaların açınımlarının nasıl alındığını göreceğiz. 1. Boş bir sac parça ( Sheet Metal.ipt) açın. 2. Aşağıda görülen eskizi çizin. 3. Bu eskizde nesneleri aşağıdaki gibi ölçülendirin. Kalınlık ölçüsüne Thickness parametresini girin. Böylece, stillerde tanımlı sac kalınlığı modelde kullanılır. Sacın kalınlığını bu parametreye eşitlememiz gerekiyor. 4. İsterseniz, Inventor panelinden Sheet Metal Styles komutuyla sac kalınlığını değiştirebilirsiniz. 5. Sağ tuş menüsünden Finish Sketch komutuyla eskiz ortamından parça modelleme ortamına geçin. 6. APPLICATIONS menüsünün altından Modeling seçeneğini seçin. 7. Inventor panelinde parça modelleme komutları açılır. 8. Inventor panelinden Revolve komutunu çalıştırın. 9. Revolve diyalog kutusunda Extents altından Angle seçin ve açı olarak 359,9 değerini girin. Açınımı alabilmek için tam bir döndürme yapmamamız gerekiyor. 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme 293
Autodesk Inventor 11 Tanıtma ve Kullanma Kılavuzu SAYISAL GRAFİK 10. OK ile devam edin. Modelimiz aşağıdaki gibi olacaktır. 11. APPLICATIONS menüsünün altından Sheet Metal seçeneğini seçin. 12. Açınım almadan önce, konik parçanın iç yüzeyini işaretleyin ve Inventor panelinden Flat Pattern komutunu çalıştırın. 13. Sac parçanın açınımı ayrı bir pencerede açılır: 294 7. Bölüm: Sac Metal Modelleme