GÖRÜfi Binalarda Enerji Performans Yönetmeli i ve Yeni Bina Tasar m Ömer Moltay, LEED AP / Mimta Mimarl k Taahhüt nflaat San. ve Tic. Ltd. fiti. Tüm dünyada son derece h zl geliflen Yeflil Binalar hareketinin ana hedefi, binalardaki enerji verimlili inin art r lmas d r. Bu konudaki ilk çabalar 1973 petrol krizinde bafllam fl, son senelerde ortaya ç kan enerji kaynaklar n n azal yor olmas ve küresel s nma gerçe i ile acil bir konu haline gelmifltir. Binalar n inflaat ve kullan mlar s ras ndaki enerji tüketimleri ülkelerdeki toplam primer enerjinin yüzde 40 na karfl l k gelmektedir. Bu nedenle bu alanda yap lacak olan enerji verimlili i iyilefltirmeleri hem ekolojik sebeplerden hem de ekonomik sebeplerden dolay son derece gereklidir. Ülkemizde de bu konudaki yasal çal flmalar 2007 senesinde yürürlü e giren Enerji Verimlili i Kanunu ile h z kazanm flt r. Dolayl olarak 2005 senesinde yürürlü e giren Yenilenebilir Enerji Kaynaklar n n Elektrik Enerjisi Üretimi Amaçl Kullan m na liflkin Kanun ile de sürdürülebilir binalar için büyük önem arz eden yenilenebilir enerji kaynaklar ndan merkezi olmayan elektrik üretiminin önü aç lm flt r. 5 Aral k 2008 tarihinde yürürlü e giren ve 1 Nisan 2010 tarihinde de iflikli e u rayan Binalarda Enerji Performans Yönetmeli i ise, yap lar n tasarlanmalar konusunda önemli flartlar getirmekte ve tasar mc lar n daha önce al fl k olmad klar konularda efor sarf etmelerini gerektirmektedir. AB yönetmeliklerine paralel olarak düzenlenen ve geliflmifl ülkelerde senelerdir kullan lan enerji ile ilgili kavramlar Türk yap sektörüne sokan bu yönetmeli in bina tasar m için do urdu- u sonuçlar ve tasar mc lar n bu yönetmeli e nas l yaklaflabilecekleri bu yaz da irdelenmeye çal fl lm flt r. Öncelikle, bu yönetmelikten ba ms z olarak, binalar n enerji performanslar n n yüksek tutulmalar nda, mimarlar n çok önemli bir rol oynad klar n belirterek bafllamak gerekir. Binan n mimar, tasar m n erken aflamalar nda verdikleri kararlarla binan n belirli bir enerji performans de erine kolay veya zor ulaflmas nda belirleyici rol oynamaktad r. Bu aflamada verilen yanl fl kararlar, ileriki tasar m aflamalarda ancak yüksek maliyetlerle düzeltilebilmektedir. Bahsi geçen yönetmelik, enerji performans konusunda mimarlara önemli görevler yüklemektedirler. Yönetmelik, 2. maddenin 2. f kras nda belirtilen özelliklere sahip kapsam d fl b rak lan binalar haricinde (örne in sanayi alanlar nda üretim faaliyetleri yürütülen binalar) tüm yeni binalar n tasar m nda, mevcut binalar n proje de iflikli i gerektiren önemli tadilat projelerinde ve mekanik ile elektrik tesisat de ifliklerinde uygulanmak zorundad r. Tasar m sürecinde yönetmeli in uygulanmamas veya yanl fl yorumlanmas yap ruhsat al namamas ile sonuçlanmakta, ayn flekilde inflaat ve uygulamalar n yönetmeli e uygun yap lmamas yap kullan m izin belgesi al namamas ile sonuçlanmaktad r. Mimarlar n Yeni Bina Tasar m nda Dikkat Etmesi Gereken Konular Yönetmelik; binalar n s tma, so utma, mekanik havaland rma ve ayd nlatma ihtiyaçlar n n öncelikle mimari tasar m yoluyla minimum düzeyde tutulmas n flart koflmaktad r. Bu flart, yeflil bina tasar m sürecinde de karfl m za ç kan bio-iklimsel yaklafl mlar n uygulanmas n gerektirmektedir. Burada bina ile günefl aras ndaki iliflkinin do ru kurularak k fl aylar nda günefl s s ndan azami seviyede faydalan lmas, gölgelendirme konusunda do ru tercihler yaparak yaz n so utma yüklerinin en az seviyede tutulmas önemli yaklafl mlard r. Bu kararlar verilirken optimizasyonun dikkate al nmas flartt r; örne in gü- 36 YEfi L B NA / HAZ RAN 2010
nefl s s ndan korunmak amac yla pencere alan n n azalt lmas, gün fl kullan m f rsatlar n da ayn derecede azaltacak ve belki de kaç n lan mekanik so utma enerjisinin daha fazlas, ayd nlatma armatürleri taraf ndan kullan lmak zorunda kalacakt r. Mimarlar n bunu günümüzde bilgisayar destekli tasar m alan na yavafl yavafl girmeye bafllayan simülasyon çal flmalar yoluyla analiz etmeleri ve en do ru seçimleri yapmalar mümkündür. Do al havaland rma ve do al ayd nlatma, yine yönetmelik taraf ndan binalar n yaflam alanlar nda (ofis binalar nda çal flma alanlar, konut binalar nda ise oturma ve yatak odalar ) azami derecede istifade edilecek konular aras nda gösterilmektedir. Do al havaland rma, hem mekanlara taze hava getirilmesi, hem de mekanlar n so utulmas için kullan labilecek ve s f r enerji tüketimine sahip bir yaklafl md r. Do al havaland rma, pencereler yoluyla sa lanabildi i gibi, s nan havan n yükselmesi prensibinden faydalanan baca sistemleriyle de sa lanabilir. Bu konuda mimarlara yol gösteren genel kabul görmüfl kurallar oldu u gibi, ak flkan modellemesi yoluyla farkl do al havaland rma tasar mlar - n n analizlerini yapmak mümkündür. Do al ayd nlatma konusunda, gün fl n n yapay ayd nlatma yerine azami seviyede kullan lmas prensibi geçerlidir. Bina geneli için veya farkl mahaller için gün fl kullan m konusunda hedefler koymak ve tasar m bu hedeflere ulaflacak flekilde yapmak, gün fl kullan m nda geçerli bir yöntemdir. Mimarlar n bu konuda en s k kulland klar metrikler, bir mahaldeki do al fl k miktar n n d fl ortamdaki do al fl k miktar na oran n ifade eden Gün fl Faktörü ve bir sene içerisinde gün fl n n yeterli olmas sayesinde yapay ayd nlatman n ne kadar süre kullan lmad n ifade eden Gün fl Otonomisi kavramlar d r. Her iki kavram n da belirli bir tasar m için bilgisayar simülasyonu yoluyla hesaplanmalar mümkündür. Tüm uygulama projelerinde s yal t m ile ilgili detaylar n gösterilmesi ve d fl kabuk yal t m nda s köprüleri oluflmayacak flekilde detayland rma yap lmas, yönetmelik taraf ndan talep edilmektedir. Bu noktada mimarlar n s yal t m projelerini yapan mekanik proje müellifleri veya enerji analiz uzmanlar yla koordineli olarak çal flarak s yal t m gereksinimlerini ve kullan lacak malzemeleri belirlemeleri ve bu malzemeleri kendilerinden beklenen s yal t m performanslar n verecek flekilde uygulama projelerine ifllemeleri çok önemlidir. Yönetmelik, s yal t m konusunda binalar n Türkiye nin farkl co rafi bölgelerine göre belirlenmifl maksimum s tma enerjisi de erlerini veren TS 825 standard n iflaret etmektedir. Maksimum y ll k s tma enerjisi de erinin alt nda kal nmas ise do ru s yal t m projesi ile mümkün olabilmektedir. Is yal t m projesinin sorumlusu mekanik proje müellifi olmakla beraber, mimar bu projeye giren birçok donenin karar vereni konumundad r. Örne in d fl cephelerde hangi oranda saydam alan kullan laca, bina toprak temasl eleman yüzeylerinin ne flekilde korunaca, bina yüzey alan hacim iliflkisinin nas l olaca, s yal t m projesi ve s yal t m gereksinimlerini do rudan etkileyen kararlard r. Mimar, tasar m n yapt binadaki tüm d fl kabuk elemanlar n n s l geçirgenlik katsay lar n (U p ) bilerek malzeme seçimi yapmal d r. Burada dikkat edilmesi gereken, U p de erlerinin nas l tan mland klar d r. Örne in pencereler için Up de erleri, sadece pencere cam n n üreticisi taraf ndan deklare edilen U p de eri de il, cam çerçeve kombinasyonundan oluflan saydam yap eleman n n efektif U p de eri olarak kabul edilmektedir. Bu de erlerin mimarlar taraf ndan bilinmeleri flu aç dan çok önemlidir: Is yal t m projesini yapan mekanik mühendisi, TS 825 taraf ndan belirlenen azami senelik s tma enerjisinin üzerinde kal nd takdirde s yal t m nda iyilefltirmeler talep edecektir. Bu iyilefltirmeleri mimar n esnek bir yaklafl mla tasar m nda gerçeklefltirmesi gerekecektir ve bunun için bina kabu unda yap elemanlar n n seçiminde U p de erlerini göz önüne alarak kararlar vermelidir. Burada s yal t m sadece bu amaçla levha veya rulo fleklinde üretilen ürünlerin kullan lmas olarak düflünülmemelidir, nitekim tüm yap elemanlar n n belirli bir yal t m de eri vard r ve bunlar iyi bir performans yakalayacak kombinasyon ve konfigürasyonlarda kullanmak mimar n sorumlulu undad r. Yine mimarlar taraf ndan baflka disiplinlerle koordineli olarak çözülmesi gereken bir konu, yenilenebilir enerji kaynaklar n n bina- HAZ RAN 2010 / YEfi L B NA 37
GÖRÜfi ya entegre edilmeleri konusudur. Yönetmelik, 7. maddede yenilenebilir enerji kaynaklar n n kullan lma imkanlar konusunda mimarlar n dikkate almas gereken raporlardan bahsetmektedir, ancak bu raporlar n kim taraf ndan haz rlanaca konusunda bir flart getirmemifltir. Bu raporlar, ba ms z mühendis müflavirler taraf ndan haz rlanabilecekleri gibi mimarlara, yap larda enerji kullan m konusunda dan flmanl k hizmeti veren firmalar taraf ndan da haz rlanabilirler. Yönetmelik, kullan m alan 20.000 m 2 üzerindeki yeni bina inflaatlar nda, bina toplam maliyetinin en az yüzde 10 una karfl l k gelecek flekilde yenilenebilir enerji kaynaklar n n (ve ek olarak da kojenerasyon sistemleri) kullan lmas n flart koflmaktad r. Hem binaya baflar l bir entegrasyonun gerçekleflmesi, hem de Enerji Kimlik Belgesi nde en yüksek enerji s n f n elde etmek için, projelendirme aflamas nda yenilenebilir enerjiye önemle yaklafl lmas gerekmektedir. Bu aflamada mimarlar bu analizlerin yap lmas veya yapt r lmas konusunda aktif rol oynayacaklard r. Binalara entegre yenilenebilir enerji sistemleri olarak mimarlar n ilk de erlendirmeleri gereken günefl enerjisi sistemlerdir. Bunlar, günefl s s yoluyla s cak su üreten termal sistemler ve günefl fl yoluyla elektrik üreten fotovoltaik sistemler olarak ikiye ayr lmaktad rlar ve ço unlukla yap lar n kullan m ömürleri boyunca bofl duran çat lar na yerlefltirilmektedirler. Burada belirtmek gerekir ki, binalara entegre bu tür sistemler, binalara entegre olmad klar duruma göre (ör. bir tarla üzerine yerlefltirilmeleri) topluma daha fazla ekonomik bir fayda sa lamaktad rlar. Çünkü at l duran alanlar n de erlendirilmesini mümkün k lmaktad rlar. Yine binaya entegrasyon konusunda daha önemli bir ekonomik fayda, entegre edilen günefl enerjisi sistemlerinin konvansiyonel yap elemanlar - n n yerine geçerek bu yap elemanlar n n maliyetlerinin bir bölümü olarak gerçekleflmeleri ve yenilenebilir enerji yat r m maliyetinde bina d fl uygulamalar na göre daha avantajl olabilmeleridir. Örne in bir binan n cephesinde kullan lan fotovoltaik paneller, di er cephe giydirme malzemelerinin yerine geçerek hep koruma, hem estetik ifllevlerini yerine getirirlerken, hem de enerji üretebilmektedirler. Binalarda s kl kla kullan labilen bir di er enerji sistemi ise s pompalar d r. Her ne kadar bu sistemlerin yine flebeke kaynakl elektrik tüketimleri mevcut olsa da, as l enerji kaynaklar n hava veya toprakta bulunan düflük s cakl klardaki enerji oluflturmaktad r. Toprak kaynakl s pompalar, hava kaynakl olanlara göre daha verimli olmakla beraber, ilk yat r m maliyetleri sondaj veya yatay boru yayma ihtiyac nedeniyle daha yüksek olmaktad r. Tüm yenilenebilir enerji sistemlerinin verimlilikleri, binan n bulundu u ortamdaki iklimsel özelliklere (toprak kaynakl s pompas örne inde toprak s s ) ba l olduklar için, fizibilitelerinin yap labilmesinde bu iklim özelliklerinin göz önüne al nmalar çok önemlidirler. Buradaki genel kabul görmüfl yaklafl m, bölgenin uzun vadede toplanm fl senelik iklim verilerinden önem arz edenlerin seçilerek (ör. fotovoltaik sistemlerde gökyüzü bulut oran ve d fl hava s cakl klar ) kurulmas planlanan sistemin simülasyona tabi tutulmas ve senelik enerji üretiminin hesaplanmas d r. Bina enerji performans nda önem arz eden bir baflka konu kabuk s zd rmazl d r. Hem s yal t m malzemelerinin do ru uygulamas, hem de hava geçirgenli ini önleyici özel s zd rmazl k ürünlerinin cephelerde kullan lmalar, hava ak fl yoluyla gereksiz s kay plar n n önüne geçmektedirler. Mimarlar, kabuk s zd rmazl konusunda ulafl lmas gereken minimum de erleri (saatlik hava de iflimi veya m 3 /h/m 2 cinsinden) uygulama projelerine iflleyerek, uygulamac lara bu konuda yol göstermelidirler. Yönetmelik, sürekli hava geçmeyecek flekilde s zd rmazl n sa lanmas n flart koflmaktad r ve minimum de erler konusunda TS standard na referans vermektedir. Bu noktada, makul bir enerji performans n sa layacak bir s zd rmazl k tekni- inin mimar taraf ndan önerilmesi gerekmektedir. Modern binalarda kabuk geçirgenli i azalt ld kça bina içerisine mekanik olarak taze hava getirilmesi ihtiyac ortaya ç kar. Özellikle s geri kazan ml havaland rma ekipmanlar bu ihtiyac karfl lamak için gelifltirilmifllerdir. Günümüzde konutlarda bile (örne- in Almanya daki pasif evler) kullan m na bafllan lm fl olan bu ekipmanlar, her derde deva bir ilaç olarak kabul edilmemelidirler. Nitekim s geri kazan m n n yol açt bas nç düflmesi, bu ekipmanlar n yüksek fan güçleriyle çal flmalar ve dolay s yla yüksek enerji tüketimlerine sahip olmalar na yol açabilmektedir. Bu nedenle bu cihazlar n senelik enerji geri kazan mlar n n, fazladan fan enerji tüketimi ile karfl laflt r l p bir karar verilmesi gerekmektedir. Mimarlar, bu ekipmanlar n kullan m na karar verilme aflamas nda mekanik proje mühendisinden bu hesaplar talep 38 YEfi L B NA / HAZ RAN 2010
etmelidirler. Is tma ve so utma sistemleri konusunda yönetmelik ço unlukla mekanik proje müelliflerini ilgilendiren flartlar vermekle beraber, mimarlar n bilmesi gereken en önemli nokta, 2000 m 2 den fazla kullan m alan olan yeni binalarda merkezi s tma sisteminin flart koflulmas d r. Böylece konut binalar nda al fl lagelmifl olan bireysel kombi kullan m s n rl da olsa yasaklanmaktad r. Merkezi sistemler, kat istasyonlar ad verilen ve ana s cak su sirkülasyon hatt ndan enerji de iflimi yoluyla daire içerisinde hatlar besleyen modern sistemler sayesinde daire düzeyinde ihtiyaca göre kontrol edilebilirlik sunabilir hale gelmifllerdir. Yine kat istasyonlar n n kullan m s cak suyu üretiminde kullan labilmesi, daire içinde flofbenlere duyulan gereksinimi ortadan kald rmaktad r. Ayd nlatma konusunda yönetmelik, gün fl - na ve harekete duyarl otomatik sistemleri önermekte, ayd nlatma armatürlerinin kontrolleri konusunda enerji verimlili ini sa layacak bir tak m flartlar koymaktad r. Ancak ayd nlatma sisteminin güç yo unlu u (W/m 2 ) konusunda herhangi bir önermesi mevcut de ildir. Toplam ayd nlatma kurulu gücü konusunda mimarlar n mahallerin gereksinimlerine göre güç yo unlu u s n rlamalar getirmeleri, binan n toplam enerji performans nda iyileflmeye yol açacakt r. Bu güç yo unlu u s n rlar içerisinde kalarak hedeflenen ilüminans de erlerini yakalayabilmek, yine iç mekan ve ayd nlatma tasar mc lar n n koordineli olarak hedeflemeleri gereken bir konudur. Yönetmelik, ayr ca yapay fl k emilimini asgari seviyede tutmak için iç mekanlarda aç k renk mobilya ve duvar boyalar n n kullan m n önermektedir. Mimarlar n Enerji Kimlik Belgesi Düzenlenmesindeki Rolleri Yeni binalarda Enerji Kimlik Belgeleri (EKB), Bay nd rl k Bakanl taraf ndan gelifltirilen ve internet üzerinden eriflim sa lanan BEP-TR isimli saatlik enerji analiz program yla yap lacakt r. Analiz program n n saatlik çal flmas, binan n s tma/so utma yüklerini, ilgili bölgenin iklim verilerini de kullanarak saatlik periyotlar ile hesaplanmas anlam na gelmektedir. Program, bina kabu u, geometrisi, co rafi lokasyon ve yerleflimi, mekanik, s hhi s cak su ve ayd nlatma ile ilgili bilgileri kullan c dan alarak gerekli hesaplar bir senelik dönem için gerçeklefltirmektedir. Enerji s n f n n hesaplanmas yöntemi, referans bina ile karfl laflt rma yöntemi olarak tan mlanabilen bir metodolojiyi izlemektedir. Buna göre BEP-TR program taraf ndan asl nda iki farkl binan n enerji analizi gerçeklefltirilmektedir. Bunlardan birincisi, tüm bina kabuk elemanlar ve elektro-mekanik sistem özelliklerinin tasar m projeleri ile ayn oldu u gerçek binad r. kincisi ise, bina kabuk elemanlar n n, mekanik sistemlerin, s cak su sistemlerinin ve ayd nlatma sistemlerinin enerji verimlili i ile ilgili parametrelerinin yasal minimum de erlere eflit oldu u teorik bir referans binad r. Referans binada, gerçek binada bulunan yenilebilir enerji sistemlerden hiçbiri bulunmaz. Her iki binan n da konumlar, iklim verileri ve geometrileri ayn d r. BEP-TR program, her iki binan n da senelik enerji tüketimini hesaplar ve gerçek binay, referans binaya göre olan performans na göre bir enerji s n f na yerlefltirir. Referans binan n y ll k enerji tüketimi 100 kabul edilirse, s n fland rma skalas flu flekilde olmaktad r: Enerji S n f Gerçek Bina Y ll k Enerji Tüketimi A 0-39 B 40-79 C 80-99 D 100-119 E 120-139 F 140-174 G 175-... HAZ RAN 2010 / YEfi L B NA 39
GÖRÜfi Bu yöntem, tasar mc lara iki model aras nda farkl l k göstermesine izin verilen parametreleri de ifltirerek hedeflenen enerji s n - f na ulafl labilmesi imkan n vermektedir. Yani iki model aras ndaki farklar, al nabilecek enerji verimlili i önlemleridir. Burada önemli bir husus, asl nda bina geometrisi ve yönelmesinin bina enerji s n fland rmas nda fazla bir etkisinin olmayacak olmas d r. Bu hatal bir yaklafl md r ve düzeltilmesi gerekmektedir. ABD de kullan lan benzer bir referans bina ile karfl laflt rma yönteminde, referans binan n enerji analizi, gerçek yönelmeden 0, 90, 180 ve 270 derece rotasyonlar ile gerçeklefltirilmekte ve bu analiz sonuçlar n n ortalamas, referans binan n enerji performans olarak kabul edilmektedir. Bu sayede yönelmenin referans bina üzerindeki etkileri s - f rlanmakta, gerçek binada ise do ru yönlendirmenin seçilmesi durumunda enerji performans daha yüksek ortaya ç kmaktad r. Yönetmeli in öngördü ü, yeni binalarda enerji s n f n n D s n f n n alt nda olmamas - d r. D s n f, referans binadan en fazla yüzde 20 daha fazla y ll k enerji tüketimi anlam na gelmektedir. Zamanla bu s n f n D s n f ndan daha yukar çekilerek yeni binalar n enerji performans ç talar n n yükseltilmesi söz konusudur. Ayn flekilde yasal minimumlar olan referans bina özelliklerinin de iyilefltirilmesi, yine bu ç tay yükseltecektir. Yüksek enerji s n f n n bina sahiplerine getirecekleri fayda düflünülürse (daha yüksek sat fl de er, daha düflük iflletme giderleri, yasalar ile korunan finansal avantajlar, vb.), ço- u bina sahibi D s n f ile yetinmeyecek ve ç - tay kendisi yüksek bir seviyeye koymak isteyecektir. Burada en önemli görev projenin mimar na düflmekte, hedeflenen enerji s n f seviyesine tasar m aflamas nda ulafl lmas gerekmektedir. Bunun için de mimarlar n, afla- da bahsedece imiz proje yaklafl m n izlemeleri faydal olacakt r. Bu yaklafl m, ayn zamanda enerji s n f n n yüksek tutulmas için mimarlar n iflverenleri uyarma görevlerini yerine getirerek ifllevselliklerini artt rmalar n sa layacakt r. Yönetmelik, ayr ca EKB düzenlemesi konusunda yetkiyi yeni binalarda proje müellifi mimar ve mühendislere vermifltir. Bu da mimarlar n bina enerji performans konusunda ne kadar etkileyici olacaklar n n bir teyididir. Enerji Performans Yüksek Binalara Ulaflmak için Mimarlar n zlemesi Gereken Proje Yaklafl m Hem bu yönetmelik taraf ndan uygulama prensipleri belirlenen Enerji Kimlik Belgesi (EKB), hem de binalarda enerji verimlili ine yönelik di er yaklafl mlar (Yeflil Bina sertifikasyon sistemleri, enerji verimlili i standartlar ) üstesinden gelinmesi gereken bir formalite olarak alg lanmamal d rlar. EKB sürecini inceledi imizde, binan n yap kullan m iznini alabilmesi için bu belgenin düzenlenmifl olmas flartt r; dolay s yla sanki izin aflamas nda düzenlenmesi gereken bir belge izlenimi verilmektedir. Buna karfl l k, yeni bir yap n n ulaflabilece- i en yüksek enerji s n f na ulaflmas, tasar m aflamas nda verilen kararlara ba l d r. Bu nedenle bir tasar m ekibinin EKB ile sadece iskan aflamas nda ilgilenmeye bafllamas, en iyi ihtimalle hedeflenen enerji s n f n n tamamen flansa tutturulmas, en kötü ihtimalle ise bitmifl bir inflaat ve yap sistemlerinde modifikasyonlar n yap lmas n gerektirecektir. Bu nedenle yönetmelik son derece do ru bir kararla yeni yap larda EKB düzenleme yetkisini mimar ve proje müellifi olan mühendislere vermifltir. Burada beklenti, EKB de yüksek enerji s n f na ulaflmak için al nacak önlemlerin, projenin daha ilk tasar m aflamalar nda tasar mc lar taraf ndan de- erlendirilmesi ve uygun görülenlerin projelere yans t lmas d r. Mimarlar n, özellikle de tasar m sürecini yöneten mimarlar n, bu konuya yaklafl mlar flu flekilde olmal d r: Projenin tasar m aflamas n n bafllang ç safhalar nda mal sahibiyle birlikte hedef enerji s n f n n belirlenmesi ilk ad md r. Burada mal sahibi, mimar n verece- i bilgiler, seçilen bina enerji s n f n n yasal sonuç ve avantajlar ve iflletme giderleri konusunda bilgileri bir araya getirerek bir karar verecektir. Önceki bölümde anlat lan BEP-TR program n n kullan m na bu aflamada bafllanmal ve proje gelifltirilmesi ile paralel olarak yürütülmelidir. Tasar mda al nan her karar ve yap lan her revizyonun enerji performans na nas l etki etti i program yoluyla de- erlendirilebilir. Proje yöneticisi olan mimar, bu aflamada mekanik ve ayd nlatma proje müelliflerini de bu sürece dahil etmeli, al nan tüm kararlar n hedef bina enerji s n f ndan sapmay engelleyecek flekilde al nmas sa lanmal d r. Yani mimar, tasar m sürecini ortak hedef olarak belirlenen enerji s n f çevresinde entegre bir flekilde yürütmelidir. Süreç bu flekilde yürütülmedi i takdirde, yap kullan m izni aflamas nda düzenlenen EKB nin hedeflenen enerji s n f n tutturmas olas l tamamen flansa kalm flt r. Yönetmelik, bu entegre tasar m sürecinden aç k olarak bahsetmese de, EKB nin düzenlenmesi yetkisini proje müellifi mimar ve mühendislere vererek bu konuda yol gösterici olmaktad r. Temmuz ay ndan itibaren tüm yeni yap - larda EKB nin düzenlenmesi zorunlu olacakt r. Bu konuda ç kar lan yasa ve yönetmelikler, AB uyum süreci de gözetilerek di er Avrupa ülkelerinde denenmifl ve gelifltirilmifl yasalara paralel olarak haz rlanm fllard r. Eksikleri bulunsa da (ki bu eksiklerin ço u binalarda enerji verimlili i konusunda Türk standartlar n n bulunmay fl d r ve bu eksiklik ISO ve EN standartlar na referans yap larak giderilmeye çal fl lm flt r), Türkiye nin enerji verimlili i konusunda önünü önemli derecede açacak ve yap sektörünü de iflmeye zorlayacak potansiyele sahiptirler. Yap tasar m nda bulunan her mesle e, ama özellikle mimarlara bu konuda önemli sorumluluklar düflmektedir. (NOT: Sürdürülebilir binalar ve enerji verimlili i konusunda Mimta Mimarl k çal flanlar taraf ndan yay nlanan internet günlü ünden (surdurulebilirbina.blogspot.com) bu konularda daha fazla bilgi elde edilebilir). 40 YEfi L B NA / HAZ RAN 2010