TEMEL YELKEN TEORİK DERS 1.BÖLÜM
TEKNE YÖNLERİ ve KISIMLARI
RÜZGAR ALTI ve RÜZGAR ÜSTÜ Rüzgarın tekneye ilk temas ettiği alan teknenin rüzgar üstüdür. Rüzgarın tekneden ayrıldığı son alan ise rüzgar altıdır. Bu kavram seyir sırasında olduğu gibi park halinde de geçerlidir.
RÜZGAR ALTI ve RÜZGAR ÜSTÜ Rüzgar altı ve üstü tanımlaması sadece tekneler için geçerli değildir. Deniz üzerinde yada karaya bağlantılı herhangi bir nesne içinde aynı tanımı kullanabiliriz. Örnek : Denizin ortasındaki bir ada için bu tanım kullanılabilir.
SEYİR YÖNLERİ Orsa : Teknenin rüzgar geliş yönüne doğru yaptığı en dar açılı seyirdir. 45* lik bir açıyla seyredilir. Rüzgarın en fazla hissedildiği seyirdir. Dalga etkisi en yüksektir. Tekne rüzgar şiddetine bağlı olarak en fazla rüzgar altına yatma eğilimi gösterir. Apaz : Tekne rüzgarı yandan ( borda dan ) alır. 90* lik bir açıyla seyredilir. Performansın yüksek olduğu seyirdir. Dalga etkisi çok azdır. Tekne rüzgar altına eğilim gösterir fakat orsa seyrinden azdır. Pupa : Rüzgar tam kıç taraftan gelir. 180* lik bir açıyla seyredilir. Orsa ile Apaz seyri arasında bir performansla seyir yapılır. Dalga etkisi avantaja dönüşür, tekneyi sörf yaptırabilir. Tekne başını suya gömme eğilimi gösterebilir. Dar apaz : Orsa ile apaz seyri arasında bir seyirdir. Dalga etkisi orsadan az ve performans biraz daha fazladır. Geniş apaz : Apaz ile pupa seyri arasında bir seyirdir. Dalga etkisi en avantajlı ve performansın maksimum olduğu seyirdir.
SEYİR YÖNLERİ
KONTRALAR Yelken seyri yapan teknelerin seyir tanımları haricinde rüzgarı hangi taraftan aldıklarını açıklayan tanıma kontra diyoruz. Kontralar seyir sırasında yol haklarını da belirler. Yelkenle seyir yapan ve rüzgar üstü iskele olan bir tekne İSKELE KONTRA yol alan teknedir. Rüzgar üstü sancak taraf olan yelkenle seyreden bir tekne ise SANCAK KONTRA yol alan teknedir.
KONTRALAR Bu kavram pupa seyrinde rüzgarı tam kıç aynadan alan bir tekne için kafa karıştırıcı olsa da hangi kontra gittiğini anlamak için ana yelkeninin olduğu tarafa bakmak durumu açıklığa kavuşturur. Ana yelkeni iskele tarafta olan ve pupa seyreden bir tekne SANCAK KONTRA gidiyor demektir. Ana yelkeni sancak tarafta pupa seyir yapıyorsa İSKELE KONTRA gidiyor demektir. Cenova yelkeninin hangi tarafta olduğu önemsizdir.
KONTRALAR Şekilde iki yelkenli tekne karşılaşıyor. A teknesinin rüzgar üstü iskele taraf olduğundan iskele kontra seyir yapan teknedir. B teknesi ise rüzgarı sancak tarafından aldığından sancak kontra seyir yapan teknedir. İki yelkenli tekne karşılaştığında uluslar arası denizcilik kuralı şöyle der : Farklı kontralarda seyir yapan iki yelkenli tekne karşılaştıklarında iskele kontra giden tekne sancak kontra giden teknenin rotasını bozmayacak şekilde kendi rotasını değiştirecektir. Özetle iskele kontra tekne sancak kontra tekneye yol verir. Eğer iki tekne aynı kontralarda karşılaşıyor ise bu sefer rüzgar üstü tekne rüzgar altı giden tekneden uzak duracaktır.
TRAMOLA ve KAVANÇA MANEVRALAR
TRAMOLA Tramola teknelerin rüzgar üstüne doğru yaptığı manevralardır. Tramolanın gerçekleşmesi için teknenin kontra değiştirmesi gerekir. Genellikle orsa seyri yaparken tramola atılır. Sebebi ise teknelerin rüzgara karşı gidemedeği fakat rüzgarın geldiği yöndeki bir hedefe ulaşmak istemeleri halinde rota üzerinde yapacakları zigzag ları oluşturmak içindir.
TRAMOLA Görseldeki her bir dönüş tramoladır. Seyire başlayan tekne 3farkı rota izleyebilir. İlk seyirde parkurun sol tarafını kullanıyor ve 3 tramola atıyor. İkinci seyir parkurun orta suyunu kullanıyor ve tekne 5 tramola atıyor. Son olarak parkurun sağ tarafı kullanılıyor, tekne 1 tramola atıyor ve her rotada sonunda hedefe ulaşıyor. Burada rota kararı rüzgar yönüne, coğrafi şekillere, deniz üzerinde ki engellere ya da deniz trafiğine göre değişebilir.
KAVANÇA Kavança rüzgar altına doğru yapılan manevradır. Kavançanın gerçekleşmesi için teknenin kontra değiştirmesi gerekir. Kavança geniş apaz ve pupa seyirlerinde tercih edilir. Pupa seyir yapan bir teknede daha fazla rüzgar altına ( ana yelkenin olduğu tarafa ) gidilmesi istenildiğinde kavança atılır.
KAVANÇA Görseldeki tekne tam pupa seyri yapmak yerine geniş apaz seyrini tercih etmiş. Bunun nedeni geniş apaz seyirinin pupa seyrine göre daha hızlı ve güvenli olmasıdır. Teknelerde yaşanan klasik kazalardan bir tanesi kafaya bumba çarpmasıdır. Bumba istemeden gerçekleşen kavançalarda ayakta duran birinin kafasına çarpabilir. Kavança özellikle sert havalarda dikkatli atılmalıdır. Tramolanın aksine kontra değiştirirken yelken pırpırlamaz ve diğer tarafa çok hızlı geçer. Bunu önlemek için kavança atmadan hemen önce ana yelken iskotası sonuna kadar alınmalı ve kavança atılır atılmaz hızlıca geri bırakılmalıdır. Tekne en hızlı anında kavança atılmalıdır ki yelken üzerinde ki rüzgar gücünün etkisi en az olsun.
SEYİR IŞIKLARI Seyir ışıkları gece seyiri yapan veya demirleyen teknelerin gemilerin birbirlerini farketmesine ve yaptıkları seyirleri konumları hakkında karşı tarafa bilgi vermesine yardımcı olurlar. Seyir ışıkları uluslar arası işaretçilerdir.