T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKÎ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) İNŞAAT TEKNOLOJİSİ TUĞLA ÖRGÜ ÇEŞİTLERİ ANKARA 2006

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşılabilirler. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

İÇİNDEKİLER İÇİNDEKİLER...i AÇIKLAMALAR...ii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1...3 1. PRES TUĞLA DUVAR ÖRGÜ ÇEŞİTLERİNİ YAPMA... 3 1.1. Pres Tuğlalar...3 1.1.1. Tanımı...3 1.1.2. Çeşitleri...3 1.1.3. Kullanıldığı Yerler... 5 1.2. Pres Tuğla Duvar Örgü Kuralları...6 1.3. Pres Tuğla Duvar Örgü Çeşitleri...7 1.3.1. Tuğla Duvar Dizileri (Sıraları)...7 1.3.2. Pres Tuğla Duvar Örgüleri...8 1.3.3. Duvarların Saplanması veya Kesişmesi...13 1.4. Pres Tuğla ile Duvar Örülmesi...17 UYGULAMA FAALİYETİ...17 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...20 ÖĞRENME FAALİYETİ 2...24 2. BLOK TUĞLA DUVAR ÖRGÜ ÇEŞİTLERİNİ YAPMA...24 2.1. Blok Tuğlalar...24 2.1.1. Tanımı...24 2.1.2. Çeşitleri...24 2.1.3. Kullanıldığı Yerler... 26 2.2. Blok Tuğla Duvar Örgü Kuralları...26 2.3. Blok Tuğla Duvar Örgü Çeşitleri...27 2.4. Blok Tuğla ile Duvar Örülmesi...27 UYGULAMA FAALİYETİ...28 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...30 MODÜL DEĞERLENDİRME...33 CEVAP ANAHTARLARI... 34 KAYNAKÇA...35 i

AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI 582YIM165 İnşaat Teknolojisi Duvarcılık Tuğla Örgü Çeşitleri Pres ve blok tuğla örgü sistemleri ile duvar örme işlemlerinin anlatıldığı bir öğrenme materyalidir. SÜRE 40/32 ÖN KOŞUL YETERLİK MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Duvara Hazırlık modülünü almış olmak Tuğla Örgü Çeşitleri Yapmak Genel Amaç Uygun ortam sağlandığında tekniğine uygun olarak tuğla örgü çeşitlerini kullanarak duvar yapabileceksiniz. Amaçlar Pres tuğla duvar örgü çeşitlerini kuralına uygun olarak yapabileceksiniz. Blok tuğla duvar örgü çeşitlerini kuralına uygun olarak yapabileceksiniz. Atölye ortamı, çimento harcı, harç teknesi, pres tuğla, blok tuğla, mala, çekiç, ip, duvarcı gönyesi, mastar, şakul, çivi, su kovası, baret, derz malası, plastik tokmak, spiral makinesi, gözlük, iskele ve su terazisi hazır bulundurulmalıdır. Modülün içinde yer alan her öğrenme faaliyetinden sonra verilen ölçme araçları ile kendinizi değerlendireceksiniz. Modül sonunda, kazandığınız bilgi ve becerileri belirlemek amacıyla, öğretmeniniz tarafından hazırlanacak ölçme aracıyla değerlendirileceksiniz. ii

GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Barınma ihtiyacı insanların yaşamlarını sürdürebilmek için gerek duydukları temel ihtiyaçlardan bir tanesidir. İnsanlar kendilerini doğa şartlarından koruyabilmek ve konforlu bir yaşam sağlayabilmek için çeşitli yapılar inşa etmişlerdir. İnsanoğlu mağara düzeninden yerleşik topluluklar düzenine geçmesi ile birlikte doğada bulunan taş, ahşap, saz, kamış gibi gereçlerle ilk yapılarını yapmıştır. Bu malzemelerin bulunmadığı veya az bulunduğu bölgelerde, insanlar çevrelerinde bolca bulunan toprağı yapı gereci olarak kullanmaya başlamış ve böylece kerpiç ortaya çıkmıştır. Ancak kerpicin dış etkiler nedeniyle çabuk bozulması arayışların devam etmesine neden olmuştur. Killi toprağın pişirilmesi ile daha dayanıklı ve uzun ömürlü bir gereç olan tuğla elde edilmiştir. Zamanla teknolojideki gelişmeler tuğla üretimini de etkilemiş ve tuğla mîmaride vazgeçilmez bir gereç haline gelmiştir. Günümüzde alternatif malzemeler bulunmasına karşın tuğla ürünleri, hem doğayla uyumlu olmaları hem de dekoratif ürünler olması nedeniyle, güncelliklerini hiçbir zaman yitirmemişlerdir. İlk yapılarda tüm duvarlar taşıyıcı iken inşaat sektöründeki gelişmeler sonucu taşıyıcı sistem duvarlardan ayrılmış ve duvarlar hacimleri birbirinden ayırmak için kullanılır olmuştur. Böylece taşıyıcı duvarlar ve bölme duvarlar için faklı tuğlalar üretilmiştir. Tuğlalar duvar yapımında üzeri sıvalı olarak kullanılabildiği gibi dekoratif olarak sıvasız da kullanılabilir. Duvarların kendini tutabilmesi ve gerektiğinde yük taşıyabilmesi için tuğlaların birbirine kenetlenmesi gereklidir. Buda bir örgü sisteminin gerekliliğini ortaya koymaktadır. Öyle ki, geçmiş yıllarda mimarlar çeşitli örgü sistemleri kullanarak parçalı gereçlerle günümüze kadar ulaşan büyük eserler meydana getirmişlerdir. Bu modülde verilen bilgiler ile tuğla örgü çeşitlerini tanıyacak ve bu örgüleri tekniğine uygun olarak yapabileceksiniz. 1

2

ÖĞRENME FAALİYETİ 1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ Bu faaliyette verilen bilgiler doğrultusunda, uygun ortam sağlandığında pres tuğla örgülerini yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA Pres tuğlaların kullanıldıkları yerleri ve örgü çeşitlerini araştırarak hazırladığınız raporu arkadaşlarınızla paylaşınız. Araştırma yaparken duvar örme kurallarını inceleyiniz, uygulamanın yapıldığı bir şantiyeye giderek duvar örgülerini gözlemleyiniz. 1. PRES TUĞLA DUVAR ÖRGÜ ÇEŞİTLERİNİ YAPMA 1.1. Pres Tuğlalar 1.1.1. Tanımı Kil, killi toprak, kum ve gerektiğinde tuğla ve kiremit tozunun suyla karıştırılması ve makinelerde yüksek basınç altında kalıplanarak pişirilmesi ile elde edilen tuğlalara pres tuğla adı verilir. Basınç altında kalıplandıklarından basınç dayanımları yüksektir ve su emme oranları azdır. 1.1.2. Çeşitleri Pres tuğlalar şekilleri bakımından üç gruba ayrılabilir: Dolu pres tuğla Delikli pres tuğla Özel profilli pres tuğla 1.1.2.1. Dolu Pres Tuğla Deliksiz olarak üretilen veya üst yüzey alanının %15 inden az deliği bulunan tuğlalara dolu pres tuğla adı verilir. Yüzeyleri cilalı veya cilasız olarak dikdörtgenler prizması şeklinde üretilmektedir. 3

1.1.2.2. Delikli Pres Tuğla Delik oranı üst yüzey alanın %15 inden daha fazla olan pres tuğlalar delikli pres tuğla adı ile anılır. Dolu tuğlada olduğu gibi yüzeyleri cilalı ve cilasız olarak dikdörtgenler prizması şeklinde üretilmektedir. Resim 1.1: Delikli pres tuğla Resim 1.2: Dolu pres tuğla 1.1.2.3. Özel Profilli Pres Tuğla Farklı detay çözümlerinde kullanılmak üzere çeşitli şekillerde üretilen pres tuğlalara özel profilli pres tuğla denir. Bu tuğlalar harpuşta ve denizlik yapımında, şömine ve barbekü gibi elemanların detay uygulamalarında veya duvar detay çözümlerinde kullanılmak üzere farklı şekil ve ölçülerde üretilebilirler. 1.1.2.4. Pres Tuğlaların Ölçüleri Resim 1.3: Özel profilli pres tuğla Dolu ve delikli pres tuğlalar normal tuğla ve modüler tuğla boyutlarında üretilirler. Bu ölçüler çizelge 1.1 de verilmiştir. Bununla beraber üretici firmalar kendi özel üretimleri olarak farklı ölçülerde pres tuğlalar da üretmektedir. Bu ölçüleri görmek için üretici firma katalogları incelenmelidir. Özel profilli tuğlalar ise dolu veya delikli pres tuğlalarla beraber kullanılacaklarından ölçüleri bu tuğlalarla uyumlu olarak kullanım amacına göre farklı ölçülerde üretilebilirler. Çizelge 1.1: Pres tuğla ölçüleri Boy (mm) En (mm) Yükseklik (mm) Normal Tuğla (NT) 190 90 50 Modüler Tuğla (MT) 190 90 85 4

Duvar örülürken dik derzlerin kaydırılabilmesi için pres tuğlaların çeşitli ölçülerde kesilmesi gerekir. Kesilerek elde edilen bu tuğlalara parça tuğla adı verilir ve tam tuğla boyutuna olan oranlarına göre isimlendirilirler. Örnek olarak şekil 1.1 de normal tuğla parçalarının ölçüleri verilmiştir. Tuğla üretimi yapan firmalar parça tuğla imalatı da yapmaktadır. Parça tuğlalar satıcı firmalardan temin edilebileceği gibi tam tuğlaların kesilmesi ile de elde edilebilir. Tuğlaları kesmek için spiral makinesi veya çekiç ile keski kullanılabilir. Tam tuğla Üççeyrek tuğla Yarım tuğla Çeyrek tuğla Dilim tuğla Şekil 1.1: Normal tuğla ve parçalarının ölçüleri Tuğlaları kum gibi yumuşak bir zemin üzerinde kaymayacak şekilde sabitleyerek kesiniz. Güvenlik önlemlerini almayı unutmayınız Resim 1.4: Pres tuğlanın spiral makinesi ile kesilmesi 1.1.3. Kullanıldığı Yerler Pres tuğlalar güzel görünümleri nedeni ile özellikle estetik amaçlı yapılan işlerde kullanılır. Ayrıca dayanımlarının yüksek olması üzeri sıvanmayacak görünüşünün güzel olması istenilen her çeşit duvar yapımında kullanılabilirliğini sağlar. Bununla beraber pres tuğlaların kullanıldıkları yerleri şu şekilde sayabiliriz; Taşıyıcı duvar yapımında, Bölme duvar yapımında, Yığma kolon yapımında, Dış duvarlarda kaplama yapımında, Bahçe duvarı yapımında, Şömine ve barbekü yapımında, Peyzaj çalışmalarında, Tuğla kemer yapımında, Tuğla hatıl yapımında kullanılır. 5

1.2. Pres Tuğla Duvar Örgü Kuralları Güzel ve sağlam bir duvar elde edebilmek için aşağıda verilen kurallara uyulması gerekir: Duvar örümüne başlanılmadan önce duvar resimleri çizilerek tüm detaylar kâğıt üzerinde çözümlenmelidir. Duvar yapımında kullanılacak tuğlalar düzgün şekilli ve üzerleri temiz olmalıdır. Tuğlalar kullanılmadan önce, harcın suyunu emmemesi için, temiz su ile iyice ıslatılmalıdır. +4 derecenin altında örüm yapılmamalıdır. Eğer örüm yapılması gerekiyor ise don tehlikesine karşı özel önlemler alınmalıdır. Duvarlarda dik derzler 10 mm, yatay derzler 12 mm kalınlıkta yapılmalı ve ölçüler duvarın hiçbir yerinde bozulmamalıdır. Dik Derz Yatay Derz Şekil 1.2: Duvar derzleri Örgüye duvarın iki ucundaki tuğlaların yerleştirilmesi ile başlanır, aradaki tuğlalar çekilen ipe göre yerleştirilmeli ve su terazisi ile yataylıkları kontrol edilmelidir. Duvarların köşede birleşmeleri, saplanmaları veya kesişmeleri söz konusu ise duvar örgüsü bu noktalara göre planlanmalıdır. Duvar örgüsüne bu noktalardan başlanmalıdır Genellikle tam tuğla ile örülmeli ve parça tuğlalar örgünün gerektirdiği yerlerde kullanılmalıdır. Üst üste konulan iki sıranın dik derzleri duvarın hiçbir yerinde aynı doğrultuya (üst üste) getirilmemeli, duvarın örgüsüne göre çeyrek veya yarım tuğla kaydırılmalı ve bağlantı sağlanmalıdır. Doğru Yanlış Şekil 1.3: Derzlerin kaydırılması Duvarın yüzeyinde aynı dizi ile benzer şekilde yapılan, tek sıraların ve çift sıraların dik derzleri aynı hizada bulundurulmalıdır. (Şekil 1.4 te kırmızı çizgilerle ifade edilmiştir.) Duvarın köşesi düz bitirilecekse, örgüde bağlantı köşeden itibaren sağlanmalı, sonradan devam ettirilecek sıralar için duvar dişi bırakılmalıdır. Asma Diş Kademeli Diş Şekil 1.4: Tuğla duvar dişleri 6

Üzeri sıvanmayacak duvarlarda, yapıştırma harcının tuğla yüzeyine bulaştırılmamasına özen gösterilmelidir. Tuğla yüzeyine bulaşan bu malzemelerin kuruması beklenilmeli ve kuruduktan sonra plastik sert bir fırçayla temizlenmelidir. Tuğla duvarların yapımında, duvarın özelliğine göre, kireç harcı, takviyeli harç, melez harç veya çimento harcı kullanılabilir. Üzeri sıvanmayacak duvarlarda derzlerin güzel görünmesi için harç tam olarak kurumadan derz malası ile derz çekilmelidir. Duvar örüldükten sonra bir hafta süreyle (harç mukavemetini kazanıncaya kadar) dış etkilerden korunmalıdır. Resim 1.5: Derz çekilmesi 1.3. Pres Tuğla Duvar Örgü Çeşitleri Tuğla duvarlar, duvar sıralarının üst üste konulması ile oluşturulur. Bu sıraların birleşimi ile duvar örgüsü ortaya çıkar. 1.3.1. Tuğla Duvar Dizileri (Sıraları) Duvarlarda tuğlaların uç uca ve yan yana düzgün bir şekilde konumlandırılmasına dizi veya sıra adı verilmektedir. Pres tuğla duvarların yapımında duvar kalınlığına ve örgü türüne göre farklı diziler kullanılır. 1.3.1.1. Düz Dizi Tuğlaların boyları duvar doğrultusuna paralel olacak şekilde tabanları üzerine oturtularak uç uca dizilmesiyle oluşturulur. 1.3.1.2. Kilit Dizi: Tuğlaların boyları duvar doğrultusuna dik olacak şekilde taban yüzeyleri üzerine oturtularak yan yana dizilmesiyle oluşturulur. 1.3.1.3. Düz Kılıç Dizi Tuğlaların yan yüzeyleri (kalınlıkları) üzerine oturtularak uç uca duvar doğrultusu boyunca dizilmesi ile oluşturulur. 1.3.1.4. Kilit Kılıç Dizi Tuğlaların yan yüzeyleri (kalınlıkları) üzerine oturtularak yan yana duvar doğrultusuna dik olarak dizilmesi ile oluşturulur. 1.3.1.5. Dik Kılıç Dizi Tuğlaların alınları üzerine oturtularak yan yana dizilmesi ile oluşturulur. 7 Şekil 1.5: Düz dizi Şekil 1.6: Kilit dizi Şekil 1.7: Düz kılıç dizi Şekil 1.8: Kilit kılıç dizi

1.3.1.6. Yatay Zikzak Dizi Tuğlaların boyları duvar doğrultusu ile 45 o veya 60 o lik bir açı yaptırılarak kilit dizi şeklinde dizilmesi ile oluşturulur. 1.3.1.7. Kılıç Zikzak Dizi Tuğlaların boyları duvar doğrultusu ile 45 o veya 60 o lik bir açı yaptırılarak kilit kılıç dizi şeklinde dizilmesi ile oluşturulur. 1.3.2. Pres Tuğla Duvar Örgüleri Şekil 1.9: Dik kılıç dizi Şekil 1.10: Yatay zikzak dizi Pres tuğla dizilerinin duvar kalınlığına ve çeşidine göre üst üste konulması ile duvar örgüleri meydana getirilir. Genel kural, derzlerin kaydırılarak tuğlaların birbirleri ile kenetlenmesini Şekil 1.11: Kılıç zikzak dizi sağlamak ve dolayısıyla sağlam bir duvar yapabilmektir. Duvarın kalınlığına ve yapılış amacına bağlı olarak farklı örgü çeşitleri kullanılır. Duvar kalınlıkları normal tuğla ölçüleri baz alınarak ifade edilir. Yarım tuğla (½ T) duvar 9 cm kalınlığındadır. Bir tuğla (1 T) duvar 19 cm kalınlığındadır. Birbuçuk tuğla (1½ T) duvar 29 cm kalınlığındadır ve duvar kalınlıkları 10 ar cm ara ile artar. 1.3.2.1. Düz Örgü Düz dizilerin üst üste konulması ile oluşturulur. İkinci sıraya yarım tuğla ile başlanarak dik derzlerin üst üste gelmemesi sağlanır. Yarım tuğla kalınlığındaki yük taşımayan bölme duvarların ve bacaların örülmesinde kullanılır. 2. Sıra 1. Sıra Şekil 1.12: Düz örgü 8

1.3.2.2. Kilit Örgü Kilit dizilerin birbiri üzerine çeyrek tuğla kaydırılarak konulması ile oluşturulur. Çeyrek tuğla kaydırmayı sağlamak için ikinci sırada düz olarak bitirilecek uca iki adet üççeyrek tuğla düz olarak konulur. Bir tuğla kalınlığındaki düz ve kavisli duvarların örülmesinde kullanılır. 2. Sıra 1. Sıra Şekil 1.13: Kilit örgü 1.3.2.3. Blok (Şaşırtma) Örgü Kilit sıranın üzerine düz sıra konulması ile oluşturulur. Dik derzler çeyrek tuğla kaydırılır. Bunun için ikinci sıraya üç çeyrek tuğlalarla başlanır. En çok kullanılan örgü çeşididir. Bir tuğla kalınlığındaki ve daha kalın duvarların yapımında kullanılır. Bir tuğla kalınlığındaki duvar örgüsü şekil 1.14 te verilmiştir. Daha kalın duvarların yapımında kullanılacak blok örgü örnekleri ise şekil 1.15 te verilmiştir. 9

2. Sıra 1. Sıra Şekil 1.14: Bir tuğla kalınlığında blok örgü 2. Sıra 2. Sıra 2. Sıra 1. Sıra 1. Sıra 1. Sıra 1,5 T Kalınlıkta Duvar 2 T Kalınlıkta Duvar 2,5 T Kalınlıkta Duvar 1.3.2.4. Kılıcına Örgü Şekil 1.15: Kalın duvarlarda kullanılan blok örgü örnekleri Kılıç diziler kullanılarak yapılan örgülere kılıcına örgü adı verilir. Yük taşımayan yüksekliği ve uzunluğu az olan bölme duvarlarda ve kaplama olarak yapılırlar. Düz kılıç diziler üst üste getirilerek ve dik derzler yarım tuğla kaydırılarak yapılan örgüye kılıcına düz örgü ismi verilir. Tuğlaların düz ve dik kılıç olarak konulması ile elde edilen örgüye ise katona örgü ismi verilir. 10

2. Sıra 1. Sıra Kılıcına Düz Örgü Katona Örgü Şekil 1.16: Kılıcına örgü 1.3.2.5. Haç Örgü Kilit ve düz sıralar kullanılarak yapılır. Blok örgüden farklı olarak düz sıraların dik derzleri bir alttaki düz sıranın dik derzlerinden yarım tuğla kaydırılarak yapılmasıdır. Böylece duvar yüzeyinde haç görüntüleri ortaya çıkar. Bir tuğla kalınlığındaki veya daha kalın duvarların örülmesinde kullanılır. 11

4. Sıra 3. Sıra 2. Sıra 1. Sıra Şekil 1.17: Haç örgü 1.3.2.6. Polonez Örgü Tuğlaların bir düz bir kilit konulması ile elde edilir. Birinci sıra kilit konulan tuğla ile başlar. İkinci sırada kilit tuğlaların üzerine düz, düz tuğlaların üzerine kilit tuğla konur. Bir veya iki tuğla kalınlığındaki yüzeyi sıvanmayacak, görünüşü güzel olması istenen duvarların yapımında kullanılır. 2. Sıra 1. Sıra Şekil 1.18: Polonez örgü 12

1.3.2.7. Hollanda Örgü Duvarın birinci sırası kilit dizi, ikinci sırası polonez örgünün ikinci sırası kullanılarak yapılan örgüdür. Yüzeyi sıvanmayacak, görünüşünün güzel olması istenen bir tuğla kalınlığındaki duvarların örülmesinde kullanılır. 2. Sıra 1. Sıra Şekil 1.19: Hollanda örgü 1.3.3. Duvarların Saplanması veya Kesişmesi Pres tuğla duvarların köşe oluşturması, saplanması veya kesişmesi durumunda bu noktalarda derzlerin üst üste gelmemesi için duvar örgülerinin bu noktalara göre planlanması gerekir. Duvar örme işlemi gerçekleştirilirken de bu noktalardan başlanılmalıdır. 13

2. Sıra 2. Sıra 2. Sıra 1. Sıra 1. Sıra 1. Sıra 1/2 T ile 1/2 T duvar 1/2 T ile 1 T duvar 1/2 T ile 1,5 T duvar 2. Sıra 2. Sıra 2. Sıra 1. Sıra 1. Sıra 1. Sıra 1 T ile 1 T duvar 1 T ile 1,5 T duvar 1 T ile 2 T duvar 2. Sıra 2. Sıra 2. Sıra 1. Sıra 1. Sıra 1. Sıra 1,5 T ile 1,5 T duvar 1,5 T ile 2 T duvar 2 T ile 2 T duvar Şekil 1.20: Tuğla duvarların dik açılı köşe birleşmeleri 14

2. Sıra 2. Sıra 2. Sıra 1. Sıra 1. Sıra 1. Sıra 1/2 T duvarın 1/2 T duvara saplanması 1/2 T duvarın 1 T duvara saplanması 1 T duvarın 1 T duvara saplanması 2. Sıra 2. Sıra 2. Sıra 1. Sıra 1. Sıra 1. Sıra 1 T duvarın 1,5 T duvara 1,5 T duvarın 1,5 T duvara 2 T duvarın 2 T duvara saplanması saplanamsı saplanması Şekil 1.21: Tuğla duvarların dik açılı saplanması 15

2. Sıra 2. Sıra 2. Sıra 1. Sıra 1. Sıra 1. Sıra 1/2 T ile1/2 T duvar kesişmesi 1 T ile 1/2 T duvar kesişmesi 1 T ile 1 T duvar kesişmesi 2. Sıra 2. Sıra 2. Sıra 1. Sıra 1. Sıra 1. Sıra 1,5 T ile 1 T duvar 1,5 T ile 1,5 T duvar 1/2 T - 1 T 1,5 T duvar kesişmesi kesişmesi kesişmesi Şekil 1.22: Tuğla duvarların dik açılı kesişmeleri Resmi verilmemiş çeşitli kalınlıklarda ve açılardaki duvar kesişmeleri, köşe birleşmeleri, saplamaları ile karşılaşılırsa duvar örgü kurallarına bağlı kalınarak düşey derzlerin üst üste gelmesini önleyecek şekilde duvar örgüsü tasarlanabilir. 16

1.4. Pres Tuğla ile Duvar Örülmesi Yapılacak pres tuğla duvar için uygun örgü sistemi seçildikten sonra aşağıda verilen işlem basamakları takip edilerek pres tuğla duvar örülebilir. UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Birinci sıra başlangıç ve bitiş tuğlalarını yerleştiriniz. Öneriler İş elbisesini giyiniz. Gerekli malzeme, iş resimleri ve aletleri uygulama yerine getiriniz. İş güvenliği önlemlerini alınız. Kullanacağınız harcı hazırlayınız. Tuğlaları ıslatınız. Çalışma bölgenizin temizliğine duyarlı olunuz. Duvar örülecek alanda duvar sınırlarını projeye uygun olarak belirleyiniz. Duvarın oturacağı zemine yapışmasını sağlayabilmek için zemini temizleyip ıslatınız. Duvarın başlayacağı noktaya, bir tam tuğlanın oturacağı alana yeteri kadar harç seriniz. Serdiğiniz harcın üzerine birinci sıranın başlangıç tuğlasını (tam tuğla) yerleştiriniz ve üzerine malanın arkası veya plastik tokmak ile vurarak oturtunuz. Duvarın biteceği yere, bitiş tuğlasını, başlangıç tuğlasında olduğu gibi yerleştiriniz. 17

Duvara ip çekiniz. DİKKAT! Başlangıç ve bitiş tuğlalarının arasına yerleştirdiğiniz tuğlaların ipe değerek duvar doğrultusunu bozmamasına dikkat ediniz. İkinci sırayı örünüz. Yeterli uzunlukta açılan duvarcı ipinin uçlarına çivi takınız. İpi, duvarın ön yüzüne gelecek şekilde başlangıç tuğlasının üst köşesi ile bitiş tuğlasının üst köşesi arasına gergince çekerek sabitleyiniz. Yarım ve bir tuğla kalınlığındaki duvarların sadece ön yüzünden, daha kalın duvarların her iki yüzünden ip çekiniz. Tuğlaların iç köşelerinin ipe değmemesine ve iple arasında çok boşluk kalmamasına dikkat ediniz. Başlangıç ve bitiş tuğlalarının arasına bir defada yerleştirebileceğiniz tuğla miktarı kadar harç seriniz. Dikey derzlerde bağlantıyı sağlamak için, tuğlaların alnına dışarı taşmayacak kadar harç koyunuz. Aradaki tuğlaları örgü çeşidine uygun olarak yerleştiriniz. Ara tuğlaları yerleştirirken ipe uyunuz. Derz aralıklarının muntazam olmasına dikkat ediniz. Gerekiyor ise duvar bitiş tuğlasını sökerek kesin yerine yerleştiriniz. Duvar sırasının yataylığını su terazisi ile kontrol ediniz. İkinci sıranın başlangıç tuğlasını, örgü çeşidine uygun olarak yerleştiriniz. İkinci sıranın bitiş tuğlasını, örgü çeşidine uygun olarak yerleştiriniz. Başlangıç ve bitiş tuğlaları arasına ip çekiniz. Başlangıç ve bitiş tuğlalarının arasına tuğlaları örgü çeşidine uygun olarak yerleştiriniz. Duvar örgü kurallarına uyunuz Duvar sırasının yataylığını, su terazisi ile kontrol ediniz. 18

Pres tuğla duvar örünüz. Üçüncü sıranın başlangıç tuğlasını, duvar ön yüzünden ve yan tarafından şakulüne bakarak yerleştiriniz. Üçüncü sıranın bitiş tuğlasını şakulüne bakarak yerleştiriniz. Başlangıç ve bitiş tuğlaları arasına ip çekiniz. Ara tuğlaları duvar örgü çeşidine uygun olarak yerleştiriniz. Duvar örgü kurallarına uyunuz. Duvar sırasının yataylığını, su terazisi ile kontrol ediniz. Aynı şekilde diğer sıraları yerleştiriniz. Derzleri kontrol ediniz, taşan harçları mala ile duvar yüzeyini kirletmeden alınız. Her sırada mutlaka şakule bakınız ve ip çekiniz. Her sıranın yatayda düzgünlüğünü su terazisi ile kontrol ediniz. Çalışma yüksekliğini aşan yerlerde iskele kurunuz. Duvar yüzeyi sıvanmayacak ise, harç tamamen kurumadan, derzleri derz malası ile düzeltiniz. İş bitiminde çalıştığınız ortamı ve kullandığınız aletleri temizleyiniz. Kullandığınız aletleri yerine kaldırınız. 19

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME A. ÖLÇME SORULARI Bu faaliyet kapsamında kazandığınız bilgileri aşağıdaki sorulara verdiğiniz cevaplarla ölçeceksiniz. 1. Pres tuğlalar için aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Basınç dayanımları yüksektir. B) Su emme oranları azdır. C) Sadece yüzeyleri sıvanacak olan duvarlarda kullanılabilir. D) Basınç altında, makinelerle kalıplanarak imal edilirler. 2. Tam tuğlanın ölçüleri aşağıdakilerden hangisidir? A) A) 90x50x190 mm B) B) 90x50x90 mm C) C) 100x50x200 mm D) D) 50x50x100 mm 3. Pres tuğla aşağıdakilerden hangisinde kullanılabilir? A) Taşıyıcı duvar yapımında B) Sıvanmayacak duvarların yapımında C) Bölme duvar yapımında D) Hepsi 4. Duvar örme işlemi için aşağıdakilerden hangisi yanlıştır? A) Örgüye duvarın ortasından başlanır. B) Genellikle tam tuğla kullanılmalıdır. C) Üst üste konulan sıraların dik derzleri üst üste gelmemelidir. D) Tuğlalar kullanılmadan önce ıslatılmalıdır. 5. Kullanılmadan önce tuğlaların ıslatılmasının amacı nedir? A) Duvarın güzel görünmesi için B) Harcın suyunu emmemesi için C) Tuğlaların yanmaması için D) Tuğlaların kolay kesilmesi için 6. Yarım tuğla kalınlığında duvar örebilmek için hangi örgü sistemi kullanılır? A) Blok örgü B) Düz örgü C) Şaşırtma örgü D) Kilit örgü 20

7. Bir buçuk tuğla kalınlığında duvar örmek için hangi örgü sistemi kullanılabilir? A) Kilit örgü B) Düz örgü C) Kılıç örgü D) Blok örgü 8. Duvarlarda tuğlaların uç uca veya yan yana düzgün bir şekilde konumlandırılmasına ne ad verilir? A) İstif B) Dizi C) Depolama D) Örgü 9. Yarım tuğla kalınlığında duvar örülürken duvarın hangi yüzünden ip çekilir? A) Arka B) Her iki C) Ön D) Herhangi bir yerden DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı modül kitapçığının sonundaki cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları, faaliyete geri dönerek tekrar ediniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz performans değerlendirme testine geçiniz. 21

B. PERFORMANS TESTİ 2 m boyunda 1,5 m yüksekliğinde bir tuğla duvar kalınlığındaki duvarı blok örgü ile örünüz. Blok örgü 1. ve 2. sıralarına ait resimler ve duvar perspektifi aşağıda verilmiştir. 2. Sıra 1. Sıra KONTROL LİSTESİ Modülün Adı Tuğla Örgü Çeşitleri Modül Eğitimini Konu Pres Tuğla Duvar Örgü Alanın: Çeşitlerini Yapma Amaç Pres Tuğla Örgülerini Adı ve Soyadı yapabileceksiniz. AÇIKLAMA: Bu faaliyeti gerçekleştirirken aşağıdaki kontrol listesini bir arkadaşınızın doldurmasını isteyiniz. Sadece ilgili alanı doldurunuz. Aşağıda listelenen davranışların her birinin arkadaşınız tarafından yapılıp yapılmadığını gözlemleyiniz. Eğer yapıldıysa evet kutucuğunun hizasına X işareti koyunuz. Yapılmadıysa hayır kutucuğunun hizasına X işareti koyunuz. DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ EVET HAYIR 1 İş önlüğünü giydiniz mi? 2 Gerekli güvenlik önlemlerini aldınız mı? 3 Kullanacağınız tüm malzeme ve aletleri iş yerine getirdiniz mi? 4 Tuğlaları ıslattınız mı? 5 Duvar sınırlarını projeye uygun olarak belirlediniz mi? 6 Duvarın oturacağı zemini temizleyerek ıslattınız mı? 7 8 Birinci sıranın başlangıç tuğlasını örgü çeşidine uygun olarak yerleştirdiniz mi? Birinci sıranın bitiş tuğlasını örgü çeşidine uygun olarak yerleştirdiniz mi? 9 İp çektiniz mi? 22

10 Aralardaki tuğlaları örgü çeşidine uygun olarak yerleştirdiniz mi? 11 Tuğlaları yerleştirirken derz aralıklarına dikkat ettiniz mi? 12 Tuğlaları yerleştirirken ipe dikkat ettiniz mi? 13 14 Duvarın yatayda düzgünlüğünü su terazisi ile kontrol ettiniz mi? İkinci sıra başlangıç ve bitiş tuğlalarını örgü çeşidine uyarak yerleştirdiniz mi? 15 İkinci sıraya ip çektiniz mi? 16 İkinci sıradaki ara tuğlaları örgü çeşidine ve örgü kurallarına uygun olarak yerleştirdiniz mi? 17 Duvar sırasının yataylığını su terazisi ile kontrol ettiniz mi? 18 Üçüncü sıradan itibaren başlangıç ve bitiş tuğlalarını yerleştirirken şakul ile dikliğini kontrol ettiniz mi? 19 Her sırayı örerken ip çektiniz mi? 20 Her sıranın dikliğini şakul ile kontrol ettiniz mi? 21 Her sıranın yataylığını su terazisi ile kontrol ettiniz mi? 22 Duvar örgü kurallarına dikkat ettiniz mi? 23 Taşan harçları duvarı kirletmeden mala ile aldınız mı? 24 Derzleri derz malası ile düzelttiniz mi? 25 Artan malzemeyi depolama yerine kaldırdınız mı? 26 Çalışma ortamınızı temizlediniz mi? 27 Kullandığınız aletleri temizleyip yerine kaldırdınız mı? DÜŞÜNCELER... DEĞERLENDİRME Arkadaşınız kontrol listesindeki davranışları sırasıyla uygulayabilmelidir. Uygulayamadığı davranıştan diğer davranışa geçmek mümkün olamayacağından faaliyeti tekrar etmesini isteyiniz. Yapılan değerlendirme sonunda tüm kriterlere evet cevabı verilmiş ise arkadaşınıza diğer öğrenme faaliyetine geçmesini söyleyiniz. 23

AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 2 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 Bu faaliyette verilen bilgiler doğrultusunda, uygun ortam sağlandığında blok tuğla örgülerini yapabileceksiniz. ARAŞTIRMA Blok tuğla çeşitlerini ve kullanıldıkları yerleri araştırarak hazırladığınız raporu arkadaşlarınızla paylaşınız. Araştırma yaparken duvar örme kurallarını inceleyiniz, uygulamanın yapıldığı bir şantiyeye giderek duvar örgülerini gözlemleyiniz. 2.1. Blok Tuğlalar 2.1.1. Tanımı 2. BLOK TUĞLA DUVAR ÖRGÜ ÇEŞİTLERİNİ YAPMA Pres tuğlaya oranla daha büyük boyutlarda, düşey veya yatay delikli olarak kalıplanıp pişirilerek üretilen tuğlalara blok tuğla adı verilir. Kuşkusuz büyük boyutlu malzemelerle duvar örme işlemi daha hızlı ve daha kolay olmaktadır. Ancak boyutu büyüyen malzemenin taşınması ve yerine yerleştirilmesi zor olmamalıdır. İşte bu arayışı karşılamak amacı ile blok tuğla ortaya çıkmıştır. Tuğlayı hafifletmek için boşluklu olarak kalıplanmıştır. Bu boşluklar aynı zamanda duvarın ısı yalıtımı değerini de artırmaktadır. Ayrıca üzerine yapılan sıvayı tutmaları için yüzeylerinde ince kanallar bulunmaktadır. 2.1.2. Çeşitleri Blok tuğlalar kullanım amaçları bakımından iki gruba ayrılır: Bölme duvar blok tuğlaları Taşıyıcı duvar blok tuğlaları 24

2.1.2.1 Bölme Duvar Blok Tuğlaları Bölme duvar yapılmasında kullanılan blok tuğlalar genellikle yatay delikli olarak imal edilir. Binaların taşıyıcı olmayan iç ve dış duvarlarında kullanılırlar. Tuğlaların delikleri yer düzlemine paralel olacak şekilde dar yüzeyleri veya geniş yüzeyleri üzerine oturtularak kullanılabilir. Tuğlalara ait bazı ölçüler çizelge 2.1 de verilmiştir. Örülmek istenen duvar kalınlığına göre uygun boyutlu tuğla seçilmelidir. Bu tuğlalardan en çok kullanılanları 13,5 luk diye tabir edilen 190x190x135 mm ölçülere sahip olanı ve 8,5 luk diye tabir edilen 190x190x85 mm ölçülere sahip olanıdır. Tuğla şekilleri ve boyutları hakkında daha fazla bilgi almak için üretici firma kataloglarını inceleyiniz. Resim 2.1: Bölme duvar blok tuğla örnekleri 2.1.2.2 Taşıyıcı Duvar Blok Tuğlaları Taşıyıcı duvar yapılmasında kullanılan blok tuğlalar düşey delikli ve basınç dayanımı daha yüksek olarak imal edilirler. Ayrıca duvarın dayanımını artırmak için harç cepli ve geçmeli olarak üretilenleri de vardır. Deprem yönetmeliğine göre taşıyıcı duvarların yapılmasında, basınç dayanımları en az 50kg/cm 2 olan düşey delikli tuğlalar kullanılabilir. Bu tuğlaların bazı üretim ölçüleri çizelge 2.1 de verilmiştir. Resim 2.2: Taşıyıcı duvar blok tuğla örnekleri 25

Uzunluk Genişlik Yükseklik Normal Tuğla Boyutuna Oranı 190 190 85 3,6 NT 190 190 135 5,7 NT 190 240 135 7,2 NT 190 190 185 7,8 NT 290 190 135 8,7 NT 390 190 135 11,7 NT 290 240 185 15 NT 290 290 185 18,2 NT 290 240 235 19,1 NT 290 290 235 23,1 NT 390 290 185 24,5 NT 390 240 235 25,7 NT 390 290 235 31,1 NT 390 390 235 41,8 NT 490 240 235 32,3 NT 490 290 235 39,1 NT Çizelge 2.1: Blok tuğla ölçüleri Blok tuğlaların üretimi için tavsiye edilen diğer boyutları öğrenmek için TS-EN 701-1 e bakabilirsiniz 2.1.3. Kullanıldığı Yerler Blok tuğlaların kullanıldıkları yerleri şu şekilde sayabiliriz; Taşıyıcı duvar yapımında, Bölme duvar yapımında, Baca yapımında kullanılmaktadır 2.2. Blok Tuğla Duvar Örgü Kuralları Pres tuğla duvar örülmesi faaliyetinde verilen duvar örgü kuralları, genel olarak tüm malzemelerle duvar örülmesi için geçerlidir. Ancak, kullanılan malzeme farkından dolayı küçük farklar ortaya çıkabilir. Bunlar: Tuğlalar yerleştirilirken düşey derzleri doldurabilmek için tuğlaların alın kısımlarına harç konarak yerine yerleştirilmelidir. Bina dış duvarlarında katlar arasına ip çekilir. Her sıranın kenar tuğlaları yerleştirilirken bu ipler esas alınır. Kolonlar arasına yapılan bölme duvarlarda ip kolonların arasına çekilir ve duvar sıraları bu ipe göre örülür. Derzler mala ile perdahlanıp kaygan hale getirilmemelidir. 26

2.3. Blok Tuğla Duvar Örgü Çeşitleri Blok tuğla duvarlar, düz duvar örgüsü ile yapılmaktadır. Duvar sıraları yarım tuğla kaydırılarak tuğlaların kenetlenmesi sağlanır. Parça tuğlaları elde edebilmek için yatay delikli tuğlalar malanın yan tarafı kullanılarak bölünebilir. Düşey delikli tuğlaları bölmek için ise duvarcı çekici veya keski kullanılabilir. Resim 2.3: Blok tuğlanın bölünmesi 2. Sıra 1. Sıra Şekil 2.1 Blok tuğla duvar 2.4. Blok Tuğla ile Duvar Örülmesi Duvar çeşidine ve kalınlığına göre seçilen blok tuğlalar duvar boyunca uç uca dizilerek duvarın birinci sırası elde edilir. İkinci sıraya yarım tuğla ile başlanarak dik derzlerin yarım tuğla kaydırılması sağlanır. 27

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Birinci sıra başlangıç ve bitiş tuğlalarını yerleştiriniz. Duvara ip çekiniz. Öneriler İş elbisesini giyiniz. Gerekli malzeme, iş resimleri ve aletleri uygulama yerine getiriniz. İş güvenliği önlemlerini alınız. Kullanacağınız harcı hazırlayınız. Tuğlaları ıslatınız. Çalışma bölgenizin temizliğine duyarlı olunuz. Duvar örülecek alanda duvar sınırlarını projeye uygun olarak belirleyiniz. Duvarın oturacağı zemine yapışmasını sağlayabilmek için zemini temizleyip ıslatınız. Gerekiyor ise düşeyde ip çekiniz. Duvarın başlayacağı noktaya, bir tam tuğlanın oturacağı alana, yeteri kadar harç seriniz. Serdiğiniz harcın üzerine birinci sıranın başlangıç tuğlasını (tam tuğla) yerleştiriniz ve üzerine malanın arkası ile vurarak oturtunuz. Duvarın biteceği yere, bitiş tuğlasını, başlangıç tuğlasında olduğu gibi yerleştiriniz. Yeterli uzunlukta açılan duvarcı ipinin uçlarına çivi takınız. İpi duvarın ön yüzüne gelecek şekilde başlangıç tuğlasının üst köşesi ile bitiş tuğlasının üst köşesi arasına gergince çekerek sabitleyiniz. Tuğlaların iç köşelerinin ipe değmemesine ve iple arasında çok boşluk kalmamasına dikkat ediniz. Başlangıç ve bitiş tuğlalarının arasına bir defada yerleştirebileceğiniz tuğla miktarı kadar harç seriniz. Aralara yerleştireceğiniz tuğlaların alın kısmına delikleri doldurmadan harç koyunuz. Harç konulan alını diğer tuğlaya yaslayarak sıkıştırınız. Aynı şekilde aradaki tüm tuğlaları ipe göre yerleştiriniz. Derz aralıklarının muntazam olmasına dikkat ediniz. Gerekiyor ise duvar bitiş tuğlasını sökerek kesin yerine yerleştiriniz. 28

Duvar sırasının yataylığını su terazisi ile kontrol ediniz. Başlangıç ve bitiş tuğlalarının arasına yerleştirdiğiniz tuğlaların ipe değerek duvar doğrultusunu bozmamasına dikkat ediniz. İkinci sırayı örünüz. İkinci sıranın başlangıç tuğlasını (yarım tuğla) şakul ile dikliğine bakarak yerleştiriniz. İkinci sıranın bitiş tuğlasını şakulüne bakarak yerleştiriniz. Başlangıç ve bitiş tuğlaları arasına ip çekiniz. Başlangıç ve bitiş tuğlalarının arasına tuğlaları örgü kuralına uygun olarak yerleştiriniz. Gerekiyor ise duvar bitiş tuğlasını sökerek kesin yerine yerleştiriniz. Duvar sırasının yataylığını su terazisi ile kontrol ediniz. Blok tuğla duvar örünüz. Üçüncü sıranın başlangıç tuğlasını iki yönden şakulüne bakarak yerleştiriniz. Üçüncü sıranın bitiş tuğlasını şakulüne bakarak yerleştiriniz. Başlangıç ve bitiş tuğlaları arasına ip çekiniz. Ara tuğlaları duvar örgü kurallarına uygun olarak yerleştiriniz. Üçüncü sıra ile birici sıranın, dördüncü sıra ile ikinci sıranın aynı olduğunu unutmayınız. Derzleri kontrol ediniz, taşan harçları mala ile alınız. Aynı şekilde diğer sıraları yerleştiriniz. Her sırada mutlaka şakule bakınız ve ip çekiniz. Her sıranın yatayda düzgünlüğünü su terazisi ile kontrol ediniz. Çalışma yüksekliğini aşan yerlerde iskele kurunuz. İş bitiminde çalıştığınız ortamı ve kullandığınız aletleri temizleyiniz. Kullandığınız aletleri yerine kaldırınız. 29

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME A. ÖLÇME SORULARI Bu faaliyet kapsamında kazandığınız bilgileri aşağıdaki sorulara verdiğiniz cevaplarla ölçeceksiniz. Sorulara doğru veya yanlış şeklinde ilgili kutucuğa X koyarak cevap veriniz. 1. Blok tuğlalarla duvar örülürken düz örgü sistemi kullanılır. 2. Taşıyıcı duvarlar örülürken düşey delikli tuğlalar kullanılır. 3. Farklı kalınlıkta duvarlar yapabilmek için farklı kalınlıklarda blok tuğlalar üretilmiştir. 4. Blok tuğla ile duvar örerken ip çekmeye gerek yoktur. 5. Blok tuğla ile duvar örerken duvar sıraları yarım tuğla kaydırılarak tuğlaların birbirini bağlaması sağlanır. 6. Blok tuğla duvar örme işlemi biter bitmez sıvaya başlanılmalıdır. 7. Yatay delikli tuğlaların alın kısımlarına harç konulmaz. 8. Blok tuğla ile yüzeyleri sıvanmayacak duvarlar örülür. 9. Blok tuğla duvar sıralarının başlangıç ve bitiş tuğlaları yerleştirilirken şakule bakılmalıdır. 10. Blok tuğla duvarlarda her tuğla yerleştirilirken şakule bakılmalıdır. Doğru Yanlış DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı modül kitapçığının sonundaki cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları, faaliyete geri dönerek tekrar ediniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz performans değerlendirme testine geçiniz. 30

B. PERFORMANS TESTİ 13,5 luk blok tuğla ile 3 m boyunda, 2 m yüksekliğinde tuğla duvar örünüz. Örgüye ait 1. ve 2. sıraların resimleri ve duvar perspektifi aşağıda verilmiştir. 2. Sıra Modü Adı Konu Amaç Tuğla Örgü Çeşitleri Blok Tuğla Duvar Örgü Çeşitlerini Yapma Blok Tuğla Örgülerini yapma KONTROL LİSTESİ Modül Eğitimini Alanın: Adı ve Soyadı AÇIKLAMA: Bu faaliyeti gerçekleştirirken aşağıdaki kontrol listesini bir arkadaşınızın doldurmasını isteyiniz. Sadece ilgili alanı doldurunuz. Aşağıda listelenen davranışların her birinin arkadaşınız tarafından yapılıp yapılmadığını gözlemleyiniz. Eğer yapıldıysa evet kutucuğunun hizasına X işareti koyunuz. Yapılmadıysa hayır kutucuğunun hizasına X işareti koyunuz. DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Evet Hayır 1 İş önlüğünü giydiniz mi? 2 Gerekli güvenlik önlemlerini aldınız mı? 3 1. Sıra Kullanacağınız tüm malzeme ve aletleri iş yerine getirdiniz mi? 4 Tuğlaları ıslattınız mı? 5 Duvar sınırlarını projeye uygun olarak belirlediniz mi? 6 Duvarın oturacağı zemini temizleyerek ıslattınız mı? 7 Birinci sıranın başlangıç tuğlasını yerleştirdiniz mi? 8 Birinci sıranın bitiş tuğlasını yerleştirdiniz mi? 9 İp çektiniz mi? 31

10 Aralardaki tuğlaları örgü sistemine uygun olarak yerleştirdiniz mi? 11 Tuğlaları yerleştirirken derz aralıklarına dikkat ettiniz mi? 12 Tuğlaları yerleştirirken ipe dikkat ettiniz mi? 13 14 15 Duvarın yatayda düzgünlüğünü, su terazisi ile kontrol ettiniz mi? İkinci sıra başlangıç ve bitiş tuğlalarını örgü sistemine uyarak yerleştirdiniz mi? İkinci sıra başlangıç ve bitiş tuğlalarını yerleştirirken şakulüne baktınız mı? 16 İkinci sıraya ip çektiniz mi? 17 İkinci sıradaki ara tuğlaları örgü sistemine ve örgü kurallarına uygun olarak yerleştirdiniz mi? 18 Duvar sırasının yataylığını su terazisi ile kontrol ettiniz mi? 19 Tüm sıraların başlangıç ve bitiş tuğlalarını yerleştirirken şakule baktınız mı? 20 Her sırayı örerken ip çektiniz mi? 21 Her sıranın yataylığını su terazisi ile kontrol ettiniz mi? 22 Duvar örgü kurallarına dikkat ettiniz mi? 23 Taşan harçları mala ile aldınız mı? 24 Artan malzemeyi depolama yerine kaldırdınız mı? 25 Çalışma ortamınızı temizlediniz mi? 26 Kullandığınız aletleri temizleyip yerine kaldırdınız mı? DÜŞÜNCELER... DEĞERLENDİRME Arkadaşınız kontrol listesindeki davranışları sırasıyla uygulayabilmelidir. Uygulayamadığı davranıştan diğer davranışa geçmek mümkün olamayacağından faaliyeti tekrar etmesini isteyiniz. Yapılan değerlendirme sonunda tüm kriterlere evet verilmiş ise arkadaşınıza modül değerlendirme testine geçmesini söyleyiniz. 32

MODÜL DEĞERLENDİRME MODÜL DEĞERLENDİRME Öğretmeniniz, modüldeki öğrenme faaliyetleri ile kazandığınız bilgi ve becerilerinizi ölçme araçlarıyla ölçerek sizin modül ile ilgili durumunuzu değerlendirecek ve sonucu size bildirecektir. DEĞERLENDİRME KRİTERLERİ Evet Hayır 1 İş kıyafetini giydinizmi? 2 Gerekli güvenlik tedbirlerini aldınız mı? 3 Uygulayacağınız işin resimleri hazır mı? 4 Çalışma alanını belirlediniz mi? 5 Kullanacağınız tüm aletleri iş yerine getirdiniz mi? 6 Kullanacağınız tuğlaları iş yerine getirdiniz mi? 7 Tuğlaları ıslattınız mı? 8 Duvar sınırlarını projeye uygun olarak belirlediniz mi? 9 Duvar öreceğiniz zemini hazırladınız mı? 10 Kullanacağınız harcı hazırladınız mı? 11 Başlangıç ve bitiş tuğlalarını tekniğine uygun olarak yerleştirdiniz mi? 12 Her sırayı örerken ip çektiniz mi? 13 Duvar sıralarına başlarken şakul kullandınız mı? 14 Duvar örgü kurallarına dikkat ettiniz mi? 15 Derz aralıklarına dikkat ettiniz mi? 16 İş resminde verilen duvar örgüsünü uygulayabildiniz mi? 17 Duvar sıralarının yatayda düzgünlüğüne dikkat ettiniz mi? 18 Duvarın temizliğine özen gösterdiniz mi? 19 Çevre temizliğine özen gösterdiniz mi? 20 Kullandığınız aletleri temiz olarak yerine kaldırdınız mı? 21 Zamanı iyi kullandınız mı? DÜŞÜNCELER... 33

CEVAP ANAHTARLARI CEVAP ANAHTARLARI ÖĞRENME FAALİYETİ-1 CEVAP ANAHTARI 1 C 2 A 3 D 4 A 5 B 6 B 7 D 8 B 9 C ÖĞRENME FAALİYETİ-2 CEVAP ANAHTARI 1 D 2 D 3 D 4 Y 5 D 6 Y 7 Y 8 Y 9 D 10 Y 34

KAYNAKÇA KAYNAKÇA OYMAEL Doç. Dr. Sabit, Yapı Bilgisi I Temel Ders Kitabı, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 2003 ÖKSÜZOĞLU Halim, Ümit YEGÜL, Nâzım EKŞİ, Köksal ÖZCAN, Nâzım DÜNDAR, İdris DOĞAN, Yapıcılık Bölümü İş Ve İşlem Yaprakları, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 2001 ÖZCAN Köksal, YAPI, Zirve Ofset Ltd. Şti., Ankara, 1996 ŞİMŞEK Yrd. Doç. Dr. Osman, Yapı Malzemesi II, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara, 2000 TAYMAZ Haydar, Yapı Bilgisi Cilt I, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul, 1990 TS EN 771 1, Kâgir Birimler-Özellikler-Bölüm 1 Kil Kagir Birimler (Tuğlalar), Ankara, 2005 www.altasgroup.net www.birolnart.com www.dogusblok.com www.harunyuksel.com.tr www.ipektugla.com www.isiklartugla.com.tr www.kilsan.com www.kilicoglu.com.tr www.kraltugla.com.tr www.kucuksan.com www.yapitr.com www.yapirehberi.net 35