1 UYANAN AVRUPA Orta Çağ (375-1453) boyunca Katolik Kilisesinin baskısı altında kalan Avrupa da özgür düşünce ve bilim gelişmemiştir. Siyasi, ekonomik, bilimsel hayat kilisenin kontrolündeydi. Kilise söylemlerinin doğru kabul edildiği, sorgulanmadığı Dogmatik Düşünce sistemi hâkimdi. COĞRAFİ KEŞİFLER Okyanuslara açılan Avrupalı denizciler Amerika kıtasını keşfettiler, Doğu nun zenginlik kaynağı olan Hindistan a denizden ulaştılar, dünyanın yuvarlak olduğunu ispatladılar. Keşfettikleri bu yerlerdeki kaynakları kendi ülkelerine taşıyarak zenginleştiler. RÖNESANS Bilim, sanat ve edebiyat alanlarında hızlı gelişmelerin yaşandığı yeniden doğuş anlamına gelen Rönesans ile akıl ve bilim ön plana çıktı ve dogmatik düşünceler sorgulandı. 1. Avrupalı devletler zamanla bilimsel bilgiyi teknolojiye aktarıp buhar gücüyle çalışan gemiler icat ettiler ve dokuma fabrikaları kurdular. Böylece Sanayi İnkılabı doğdu. Küçük üretim atölyelerinin yerini büyük fabrikalar, insan gücünün yerini makine gücü aldı. Makineler sayesinde üretim hızla arttı. Artan üretimle birlikte ham madde ve pazar ihtiyacı da arttı. Verilen metne göre Sanayi İnkılabı ile Avrupa da; I. Seri üretime geçilme, II. El tezgâhlarının önemini kaybetme, III. Ulaşım alanında gelişme durumlarından hangileri yaşanmıştır? ÜNİTE 1 REFORM Katolik Kilisesinin bilim geliştikçe toplum üzerindeki otorite ve baskısını kaybettiği dönemdir. Bu dönemde bilim ve aklın rehberliği önem kazanmıştır. AYDINLANMA ÇAĞI Rönesans ve Reform sonrasında aklın ve bilimin ön plana çıktığı bu dönemde bilimsel gelişmeler hız kazandı. SANAYİ İNKILABI Avrupalı devletlerin bilimsel bilgiyi teknolojiye aktarıp buhar gücüyle çalışan gemiler icat etmeleri ve dokuma fabrikaları kurmaları ile Sanayi İnkılabı doğdu. Fabrikalar kuruldu, ham madde ve pazar ihtiyacı arttı. Bu durum sömürgeciliği doğurdu. İngiltere en büyük sömürgeci devlet hâline geldi. Sömürgecilik yarışı da I. Dünya Savaşı na neden oldu. 2. Bilimsel bilgi ve teknolojik gelişme Buhar gücü ile çalışan fabrika makineleri Küçük el tezgâhları yerine büyük fabrikalar Seri üretim Ham madde ve pazar arayışı? Yukarıda 19. yüzyılda Avrupa da yaşanan gelişmeler neden-sonuç sıralaması şeklinde belirtilmiştir. Bu sıralamada soru işareti ile belirtilen alana aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır? A) I. Dünya Savaşı B) Coğrafi Keşifler C) Rönesans ve Reform D) Fransız İhtilali 1 Iṅkılap.indb 1 24.07.2019 17:17
1 3. 15. yüzyılda Avrupa da yaşanan Coğrafi Keşiflerle okyanuslara açılan Avrupalı devletler hem Amerika kıtasını keşfettiler hem de Doğu nun zenginlik kaynağı olarak bilinen Hindistan a denizden ulaştılar. Keşfedilen bu bölgelerdeki kaynakları kendi ülkelerine taşıdılar ve ticari denetimi ele geçirdiler. Metinde bahsedilen durum Avrupa da; I. Ekonomik II. Hâkimiyet alanı III. Askerî alanlardan hangisinde büyüme sağlamıştır? 6. Eğitim laikleşti. Katolik Kilisesi kendini düzeltmek zorunda kaldı. Skolastik düşünce yıkıldı. Avrupa da 15. ve 16. yüzyıllarda yaşanan yukarıdaki gelişmelerin nedeni aşağıdakilerden hangisidir? A) Coğrafi Keşifler B) Rönesans Hareketleri C) Reform Hareketleri D) Sanayi İnkılabı ÜNİTE 1 4. Avrupa da Sanayi İnkılabı sonrasında yaşanan; I. Fabrikaların kurulması II. İşçi sınıfının ortaya çıkması III. Sömürgecilik faaliyetlerinin artması durumlarından hangileri doğrudan I. Dünya Savaşı nın nedenini oluşturmuştur? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) II ve III 7.... Coğrafi Keşifler Rönesans Reform Aydınlanma Çağı Sanayi İnkılabı Belirtilen maddelere verilebilecek en uygun başlık aşağıdakilerden hangisidir? A) Sarsılan Osmanlı B) Avrupa nın Ekonomik Yükselişi C) Sömürgecilik Yarışının Nedenleri D) Avrupa yı Geliştiren Unsurlar 8. İslam medeniyetinin en parlak dönemini yaşadığı Orta Çağ da, Katolik Kilisesinin baskısı altında kalan Avrupa da özgür düşünce ve bilim gelişmemişti. Kilise hem siyasi hem ekonomik hem de bilimsel faaliyetleri kendi kontrolünde tutuyordu. Kilise söylemlerinin sorgulanmadan kabul edildiği yapı neredeyse bin yıl Avrupa ya hâkim oldu. Ancak 14. yüzyıl ile birlikte Avrupa da Katolik Kilisesine karşı sesler yükselmeye, eleştiriler yapılmaya başlandı. Buna göre Orta Çağ Avrupa sı ile ilgili; 5. I. Dogmatik düşünce sistemi II. Rönesans III. Reform IV. Tanzimat Fermanı Yukarıdaki faktörlerden hangilerinin Avrupa nın ilerlemesinde etkisi vardır? A) Yalnız I B) II ve III C) I ve IV D) III ve IV I. Doğu dünyası parlak bir dönem yaşarken Avrupa da düşünce ve bilim alanında kilise baskısı hâkimdi. II. Skolastik düşünce sistemi hayatı kontrol altına almıştır. III. 15. yüzyıla gelindiğinde kiliseye olan inanç sarsılmıştır. durumlarından hangilerine ulaşılabilir? C) I ve III D) I, II ve III 2 Iṅkılap.indb 2 24.07.2019 17:17
1 9. Sanayi İnkılabı sonrası hızla sanayileşen Avrupalı devletler ihtiyaç duydukları ham maddeyi sanayileşmede geri kalmış ülkelerden satın aldılar. Aldıkları ham maddeyi aynı ülkelere işlenmiş şekilde pazarladılar. Sömürgecilik kavramı da kısa sürede tüm dünyaya yayılmış oldu. Avrupalı devletler arasında başlayan sömürgecilik yarışı ham madde ve pazar ihtiyacını artırdı. Bu durumun sonucunda da I. Dünya Savaşı nın başlaması kaçınılmaz oldu. Osmanlı Devleti nde 19. yüzyılda yaşanan gelişmeler dikkate alındığında Sanayi İnkılabı nın Osmanlı Devleti ne etkileri arasında aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Sanayileşen devletler ürettikleri ürünleri rahatlıkla Osmanlı Devleti ne ihraç edebilmiştir. B) Osmanlı Devleti toprakları Avrupalı devletlerin uluslararası pazarı hâline gelmiştir. C) Osmanlı Devleti bu duruma uyum sağlamış ve sömürgecilik faaliyetlerine başlamıştır. D) Osmanlı halkı ucuz ithal mallara yönelince yerli esnaf üretimi durmuştur. 11. Osmanlı Devleti nde Fransız İhtilali nin etkisiyle ortaya çıkan fikirlerden etkilenen Jön Türkler olarak tanınan bir grup Osmanlı Devleti ni dağılmaktan kurtarmak için bazı fikirler ortaya koydu. Yeni bir anayasa hazırlanmalıydı. Azınlıkların da temsil hakkının olduğu bir meclis açılmalıydı. Padişah ülkeyi tek başına yönetmemeli, azınlıkların ve Osmanlı halkının da içinde bulunduğu meclis ile birlikte yönetmeliydi. Buna göre; I. Mebusan Meclisi nin açılması II. Meşrutiyet in ilanı III. Kanunuesasi nin hazırlanması IV. 31 Mart Olayı gelişmelerinden hangileri verilen bilgi ile ilişkilendirilebilir? A) I, III ve IV B) I, II ve III C) I, II ve IV D) II, III ve IV ÜNİTE 1 10. Osmanlı Devleti nde 19. yüzyılda Osmanlıcılık fikir akımının etkisi ile devletin dağılmasını önlemek amacıyla önce Tanzimat sonra Islahat Fermanı ilan edilmiştir. Avrupa daki gelişmelerin yakından takip edilmesi ve devletin modernleştirilmesi için Tevfik Fikret gibi aydın kişiler Batıcılık fikrini savunmuşlardır. Cumhuriyet in ilanı sonrası Atatürk ün inkılapları yaptığı dönemde de Batıcılık düşüncesi etkili olmuştur. Namık Kemal, Ziya Gökalp gibi aydınların savunduğu Türkçülük fikir akımı Millî Mücadele nin kazanılmasında önemli bir yere sahiptir. Verilen bilgilere göre aşağıdaki başlıklardan hangisinin en uygun başlık olduğu söylenebilir? A) Fransız İhtilali nin Osmanlı Devleti ne etkileri B) Sarsılan Osmanlı yı dağılmaktan kurtarmak için ortaya atılan fikir akımları C) Aydınlanma Çağı Osmanlı yı nasıl etkiledi? D) Millî Mücadele yıllarında Osmanlı Devleti nin durumu 12. Sultan II. Mahmut Ben tebaamın Müslüman olanını camide, Hristiyan olanını Kilisede, Yahudi olanını havrada fark ederim. Aralarında başka bir fark yoktur. Cümlesi hakkındaki muhabbet ve adaletim kavidir ve hepsi gerçek evladımdır. demiştir. Bu düşünce doğrultusunda bütün Osmanlı vatandaşları hukuken eşittir. Hukuk ve hürriyetleri teminat altına alınır. Toplum zulümden kurtulup ezel ve beşer olan adalete mazhar edilir. Bütün Osmanlı vatandaşları vatan sevgisi ile birleştirilir. Osmanlı Devleti nin dağılmasını önlemek için ortaya çıkan aşağıdaki fikir akımlarından hangisi Sultan II. Mahmut un fikriyle ilişkilendirilebilir? A) İslamcılık B) Batıcılık C) Osmanlıcılık D) Türkçülük 3 Iṅkılap.indb 3 24.07.2019 17:17
2 ÜNİTE 1 SARSILAN OSMANLI 15. yüzyılın ortalarından itibaren üç kıtaya yayılan, karada ve denizde büyük güce ulaşan Osmanlı Devleti 17. yüzyılla birlikte gücünü tüm alanlarda kaybetmeye başladı. Islahat çalışmaları işe yaramadı, toprak kayıpları yaşandı. Coğrafi Keşifler nedeniyle İpek ve Baharat Yolları önemini yitirdi. Osmanlı denizlerdeki ticareti artırmak için kapitülasyonlarla yabancı tüccarlara gümrük kolaylığı getirdi. Bu durum devlet ekonomisine daha da zarar verdi. Sanayileşen Avrupa ülkeleri ürünlerini kapitülasyonlar sayesinde topraklarımıza kolaylıkla ihraç ettiler. Osmanlı pazarları Avrupa dan gelen ucuz ürünlerle talep görmedi. Ülke içinde üretim durdu. Böylece Osmanlı sanayisi çöktü. Bütçe açık verdi ve açığı kapatmak isteyen yöneticiler vergileri artırdı, halk isyan etti. Dış borç alındı, ödenemez hâle gelindi, bunun üzerine alacaklı devletler Duyun-u Umumiye adında bir teşkilat kurup Osmanlı gelirlerine el koydular. Osmanlı ekonomik bağımsızlığını kaybetti. Fransız İhtilali nin yaydığı milliyetçilik fikri de çok uluslu bir imparatorluk olan Osmanlı Delveti nde yaşayan azınlıkların isyan etmesine ve Balkanlarda toprak kayıplarının yaşanmasına neden oldu. Devleti dağılmaktan kurtarmak isteyen aydınlar Osmanlıcılık, Türkçülük, İslamcılık (ümmetçilik) ve Batıcılık gibi fikir akımları geliştirdiler. Ancak Osmanlı nın parçalanmasını yine de engelleyemediler. Dağılmayı önleyebilmek için demokratikleşme çabası içerisine girdiler. 1. Mustafa Kemal in doğduğu; Rum, Sırp, Bulgar ve Ermeni gibi çok farklı kültürlerin bir arada yaşadığı Selanik şehri 482 yıl Osmanlı Devleti ne bağlı kalmış, 1912 yılında Balkan Savaşları sırasında elimizden çıkarak Yunanistan a bağlanmıştır. Parçada Selanik ile ilgili aşağıdakilerden hangisine değinilmemiştir? A) Kültürel çeşitliliğine B) 15 yy. ile 20 yy. arası Osmanlı kenti olduğuna C) Günümüzde Yunanistan sınırları içinde bulunduğuna D) Çok uluslu bir yapısı olduğuna 2. 15. yüzyılda Osmanlılar tarafından fethedilen Selanik, Ege Denizi ne açılan limanıyla Osmanlı Devleti nin Avrupa ile ticaretinde önemli bir konuma sahip olmuştur. Ayrıca gelişmiş demir yolu ile Üsküp, Belgrad, Manastır ve İstanbul a bağlanmıştır. Verilen metinde Selanik şehrinin aşağıdaki alanlardan hangisiyle ilgili yapısal durumuna değinilmemiştir? A) Coğrafi B) Ekonomik C) Ticari D) Kültürel Tanzimat Fermanı ile azınlıkların var olan haklarını yasallaştırdılar. Azınlıkların devlete bağlılıklarını artırmak ve devleti dağılmaktan kurtarmak istediler. Islahat Fermanı ile azınlık hakları Müslümanlarla eşit hâle getirildi ve buna rağmen isyanlar önlenemedi. 19. yüzyılın ortalarına doğru Jön Türkler tarafından padişah II. Abdülhamit e Kanunuesasi adında Türk tarihinin ilk anayasası hazırlatıldı ve Meclis-i Mebusan adıyla azınlıkların da bulunduğu bir meclis açıldı (1876). 1878 yılında 93 Harbi ni bahane eden II. Abdülhamit meclisi kapattı ve Meşrutiyet yönetimine son verdi. İttihat ve Terakki adıyla kurulan gizli cemiyet 1908 yılında II. Abdülhamit e Mebusan Meclisi ni yeniden açtırttı, böylece II. Meşrutiyet Dönemi başladı. 3. Osmanlı Devleti, Selanik i fethettikten sonra Anadolu dan getirdiği Türkleri buraya yerleştirmiştir. Bu kentte Türklerle birlikte Bulgar, Sırp, Yahudi ve Ermeni gibi milletler ile Müslümanlık, Hristiyanlık ve Yahudilik dinine inanan insanlar bir arada yaşamaktaydı. Selanik şehrine ait bu özellikler dikkate alındığında Osmanlı Devleti nin yapısı ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) İskân politikası uygulanmıştır. B) Hoşgörü anlayışı benimsenmiştir. C) Ülkede inanç birliği sağlanmıştır. D) Zengin bir kültürel yapı sağlanmıştır. 4 Iṅkılap.indb 4 24.07.2019 17:17
2 4. Bu adamların ulaştığı düzeye ulaşmamız şart. Mustafa Kemal in, arkadaşı Şakir Zümre ye Sofya da söylediği bu söz Osmanlı nın dağılmasını engellemek için ortaya atılan fikir akımlarından hangisiyle örtüşmektedir? A) Batıcılık B) Turancılık C) Ümmetçilik D) Osmanlıcılık 5. Osmanlı Devleti nde 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra devletin bütünlüğünün korunması ve kurtarılması için aydın kesim tarafından birtakım fikirler ortaya atılmıştır. Buna göre Osmanlı sınırları içerisinde ulusal bir yapı oluşturulmalı ve ulus bilinci geliştirilmelidir. anlayışına sahip olan fikir akımı aşağıdakilerden hangisidir? A) Türkçülük B) Osmanlıcılık C) İslamcılık D) Batıcılık 7. Osmanlı Devleti nin sınırları içinde Türklerle beraber pek çok farklı millet de bulunuyordu. Selanik şehrinde de Türklerle birlikte Rum, Bulgar, Sırp, Yahudi ve Ermeni gibi milletler birlikte yaşamaktaydı. Konuşulan diller, inançlar, gelenek ve görenekler ülkede çok zengin bir kültürel yapının oluşmasını sağlamıştı. Bu durum Osmanlı Devleti nin; I. Çok uluslu II. Hoşgörülü III. Zengin etnik yapı özelliklerinden hangilerine sahip olduğunun göstergesidir? 8. 20. yüzyıl başlarında devletin kurtuluşunu meşrutiyet yönetiminde arayan Osmanlı aydınları özellikle Selanik şehrinde örgütlenmişlerdi. Düşüncelerini geniş kitlelere yaymak için burada çeşitli gazete ve dergiler çıkarmışlardı. Buna göre Selanik te örgütlenen Osmanlı aydınları ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Monarşi sistemine muhaliftirler. B) Halkın yönetime katılımını istemektedirler. C) İslamcılık fikriyle hareket etmişlerdir. D) Devletin, demokratikleşerek kurtulacağına inanmaktadırlar. ÜNİTE 1 6. Selanik Osmanlı Avrupa sının kalbi, Balkanların en işlek liman kenti, gelişmiş deniz ve demir yollarıyla Osmanlı yı Avrupa ya bağlayan, Batı dan sadece en yeni malların değil en yeni fikirlerin de taşındığı, özgürlükçü düşüncelerin yeşerdiği ve geliştiği bir Osmanlı kentiydi. Buna göre Selanik ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisi çıkarılamaz? A) Kültürel etkileşime açıktır. B) Ticari potansiyeli yüksektir. C) Çok uluslu bir yapıya sahiptir. D) Avrupa ile ekonomik ilişkilerin yaşandığı bir şehirdir. 9. Mustafa Kemal in babası Ali Rıza Efendi nin ailesi Aydın ın Söke tarafından Selanik e gelmişlerdir. Annesi Zübeyde Hanım, Konya dan Rumeli ye göç eden bir ailenin kızıdır. İyi bir eğitim almış olan Ali Rıza Efendi gümrük memurluğu yapmıştır. Geçim sıkıntısı nedeniyle daha sonra ticaretle uğraşmıştır. Zübeyde Hanım ise okuma yazma bilen ve oldukça kültürlü bir ev hanımıydı. Mustafa Kemal in ailesi ile ilgili aşağıdaki sorulardan hangisinin yanıtı yukarıdaki metinde bulunmamaktadır? A) Selanik şehrine hangi şehirlerden gelmişlerdir? B) Mustafa Kemal in ailesinin eğitim durumu nasıldır? C) Geçimlerini sağladıkları meslekler nelerdir? D) Anadolu ya ne zaman dönmüşlerdir? 5 Iṅkılap.indb 5 24.07.2019 17:17
2 ÜNİTE 1 10. Balkanlarda ortaya çıkan ayrılıkçı fikirler, Osmanlı aydınları arasında yeni arayışlara neden oldu. Fransız İhtilali nin etkilerini gören bu kişiler Batıcılık, Osmanlıcılık, İslamcılık ve Türkçülük gibi fikir akımlarına yöneldiler. Bu akımların ortak amacı, devleti içinde bulunduğu durumdan kurtarmaktı. Buna göre 20. yüzyılın ilk yıllarında Osmanlı Devleti nin genel durumu ile ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılamaz? A) Siyasi çatışmaların yaşandığına B) Toprak kayıplarının önlenmeye çalışıldığına C) Osmanlı Devleti nin çok uluslu yapısının sona erdiğine D) Fransız İhtilali nin Osmanlı Devleti üzerinde olumsuz etkilerinin olduğuna 12. Atatürk bir işi yapmaya hüküm vermeden önce şartların olgunlaşması için çalışırdı. Sabırla o konu üzerinde çalışır ve asla vazgeçmezdi. Bu durum Mustafa Kemal in aşağıdaki kişilik özelliklerinden hangisine sahip olduğunun bir kanıtıdır? A) İleri görüşlü B) Kararlı C) Gerçekçi D) Çok yönlü 11. Atatürk ün hayatında önemli bir yere sahip olan Selanik şehrinin aşağıdaki özelliklerinden hangisi çok uluslu yapısından kaynaklanmaktadır? A) Canlı bir ticari hayatın var olması B) Farklı kültürlerin bir arada yaşaması C) Demir yolu ağının gelişmiş olması D) Balkanlarda bulunan bir kent olması 13. Mustafa Kemal in Manastır Askerî İdadisindeki sıra arkadaşı ve geleceğin ünlü hatibi Ömer Naci, kendisinin edebiyat ve hitabet sanatının oluşmasına etki etti. Tarih öğretmeni Tevfik Bey, Mustafa Kemal in tarihe olan ilgisini artırdı. Fransızcasını da geliştirme şansı bulan Mustafa Kemal, aynı zamanda Namık Kemal ve Tevfik Fikret gibi önemli isimleri de tanıma fırsatına ulaştı. Verilen bilgilere göre Mustafa Kemal in idadideki yılları ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Manastır şehri önemli tarihçiler yetiştirmiştir. B) Mustafa Kemal in fikir hayatının olgunlaşmasını sağlamıştır. C) Fransız İhtilali nden olumsuz etkilenmesine neden olmuştur. D) Askerlik mesleğine olan ilgisini artırmıştır. 6 Iṅkılap.indb 6 24.07.2019 17:17
2 14. Fransız İhtilali nden yayılan milliyetçilik akımının Osmanlı Devleti ni etkilemesi Osmanlıcılık, İslamcılık, Türkçülük ve Batıcılık gibi fikir akımlarının ortaya atılması Osmanlı Devleti içerisinde yaşayan azınlıkların kendi devletlerini kurmak için ayaklanması 19. yüzyılda Osmanlı Devleti nde yaşanan belirtilen gelişmelere göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Avrupa daki gelişmeler Osmanlı Devleti ni de etkilemiştir. B) Fikir akımlarıyla devlet kurtarılmaya çalışılmıştır. C) Sanayi İnkılabı ülkede ekonomik sorunlara yol açmıştır. D) Osmanlı Devleti çok uluslu bir yapıya sahiptir. 16. Azınlık isyanları Coğrafi Keşifler Sanayi İnkılabı Dış borçlar Rönesans ve Reform hareketleri Yukarıdaki gelişmelerden kaç tanesi Osmanlı Devleti nin 19. yüzyılda sıkıntılar yaşamasında doğrudan etkili olmuştur? A) 2 B) 3 C) 4 D) 5 ÜNİTE 1 15. 19. yüzyılda Osmanlı Devleti bünyesinde yaşayan azınlıklar bağımsızlık hayaliyle ayaklandılar. Bunun üzerine Avrupalı Devletlerin de baskısıyla Islahat Fermanı nı yayımlayan Osmanlı Devleti azınlıklıkların haklarını Müslümanlarla eşit konuma getirdi. Islahat Fermanı na göre azınlıklar kendi okullarını açabilecek ve istedikleri okullara gidebilecektir. Paralı askerlik yapabilecek devlet memuru olabilecek ve banka şirket kurabileceklerdi. Buna göre azınlıklara aşağıdaki alanlardan hangisinde hakların verildiği söylenemez? A) Dinî B) Ekonomik C) Eğitim D) Askerî 17. 1876 yılında I. Meşrutiyet in ilanıyla; Kanun-i Esasi adıyla Türk tarihinin ilk anayasası yürürlüğe girdi. Mebusan Meclisi adıyla azınlıkların da temsil edildiği bir meclis açıldı. Meclisi açma-kapama yetkisi padişaha ait oldu. Buna göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Padişaha demokratik olmayan bazı haklar verilmiştir. B) Anayasal üstünlük kabul edilmiştir. C) Tüm vatandaşlar eşit şekilde temsil edilmiştir. D) Azınlık ayaklanmaları önlenmiştir. 7 Iṅkılap.indb 7 24.07.2019 17:17
3 ÜNİTE 1 Anahtar Bilgiler! MUSTAFA KEMAL İN GİTTİĞİ OKULLAR Mahalle Mektebi: Mustafa Kemal in, annesinin isteğiyle gittiği okuldur. Kısa bir süre gitmiştir. Şemsi Efendi İlkokulu: Modern eğitim uygulanmadığından Mahalle Mektebinden ayrılıp babasının da istediği Şemsi Efendi İlkokuluna başlamıştır. Bu okula devam ederken babasını kaybetmiştir. Bunun üzerine kısa bir süre öğrenimine ara vermek zorunda kalmıştır. Dayısının çalıştığı çiftlikte çalışmaya başlamış ancak annesinin de ısrarı ile Selanik e dönüp ilkokulu bitirmiştir. Selanik Askerî Rüştiyesi: En büyük arzusu asker olmak olan Mustafa Kemal askerî okul sınavına girmiş ve başarılı olup Selanik Askeri Rüştiyesine (Selanik Askerî Ortaokulu) kaydolmuştur. Mustafa bu okulda, zekâsı ve üstün yetenekleriyle öğretmenlerinin sevgisini kazanmıştır. Doğduğunda kendisine verilen Mustafa adının yanındaki Kemal adını ise bu okuldaki matematik öğretmeninden almıştır. Manastır Askerî İdadisi: Mustafa Kemal, Selanik Askerî Rüştiyesini bitirince Manastır Askerî İdadisine yazılmıştır. (1895) Manastır kenti ve girdiği bu okul Mustafa Kemal in ülke sorunları, vatan ve millet sevgisi, milliyetçilik, bağımsızlık, özgürlük gibi düşüncelerinin gelişmesinde önemli rol oynamıştır. Harp Okulu: Mustafa Kemal, Manastır Askerî İdadisini bitirdikten sonra İstanbul a gelerek Harp Okulunun piyade sınıfında okumuştur (1899). Harp Akademisi: Harp Okulundan sonra öğrenimine İstanbul Harp Akademisi, kurmay sınıfında devam etmiştir (1902). Derslerinin yanı sıra, ülkenin içinde bulunduğu siyasi durum ve ülke sorunları ile yakından ilgilenmiştir. 1. 1886 Şemsi Efendi Okulu? 1902 Harp Akademisi Mustafa Kemal in eğitim gördüğü okulların kronolojik sıralaması düşünüldüğünde yukarıdaki diyagramda? bulunan alana aşağıdaki okullardan hangisi yazılamaz? A) Mahalle Mektebi B) Selanik Askerî Rüştiyesi C) Manastır Askerî İdadisi D) Harp Okulu 2. I. Harp Okulu II. Şemsi Efendi Mektebi III. Manastır Askerî İdadisi IV. Harp Akademisi V. Selanik Askerî Rüştiyesi Mustafa Kemal in eğitim gördüğü yukarıdaki okulların kronolojik sıralaması aşağıdakilerden hangisidir? A) I - III - V - II - IV B) II - III - V - I - IV C) II - V - III - I - IV D) V - II - III - IV - I 3. Mustafa Kemal in kişilik yapısı üzerinde; I. Ülke sorunları II. Babasının ölümü III. Fiziksel özellikleri gibi durumlardan hangilerinin etkili olduğu söylenebilir? 8 Iṅkılap.indb 8 24.07.2019 17:17
3 4. Medreseler Mektepler Askerî okullar Meslek okulları Azınlık okulları Yabancı okullar Yukarıda, Atatürk ün yetiştiği dönemde Osmanlı Devleti nde birbirinden bağımsız ve denetimsiz faaliyet gösteren eğitim kurumları belirtilmiştir. Buna göre Osmanlı Devleti nin eğitim sistemi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Günümüzdeki sisteme benzemektedir. B) Öğretim birliği yoktur. C) Çağdaş bir temele dayanmaktadır. D) Laik bir yapısı vardır. 5. Aşağıdakilerden hangisi Mustafa Kemal in eğitim görmek amacıyla bulunduğu şehirlerden biri değildir? A) Sofya B) Selanik C) İstanbul D) Manastır 7. Mustafa Kemal, kısa bir süre Mahalle Mektebine gittikten sonra eğitim hayatına Şemsi Efendi Mektebinde devam etmiştir. Bu okulda Mahalle Mektebinden farklı olarak yeni öğretim metotları uygulanmakta; okumayı ve yazı yazmayı kolaylaştıracak araç gereçler kullanılmaktaydı. Selanik teki ilk özel Türk okuluydu ve modern eğitim metotları uygulanmaktaydı. Buna göre okul değişikliğinin Mustafa Kemal üzerindeki etkisi ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenebilir? A) Geleneksel eğitim yapısından uzak kalmıştır. B) Fikrî gelişimini önemli yönde etkilemiştir. C) Milliyetçi bir özellik kazanmıştır. D) Monarşik yönetimlere karşı tutum geliştirmiştir. 8. Askerî İdadide Mustafa Kemal in sevdiği derslerden biri de tarihti. Onun tarihe olan ilgisinde tarih öğretmeni Kolağası Mehmet Tevfik Bey in payı büyüktür. Mustafa Kemal in İdadide başlayan bu tarih sevgisi hayatının sonuna kadar artarak devam etmiştir. Buna göre Mustafa Kemal de tarih sevgisinin oluşmasında aşağıdaki faktörlerden hangisi etkili olmuştur? A) Ailesi B) Sosyal çevresi C) Okul hayatı D) Ülke sorunları ÜNİTE 1 6. Mahalle Mektebinden ayrıldıktan sonra gittiği ilk okul Askerî eğitime başladığı ilk okul? Lise eğitimi için gittiği askerî okul? Mustafa Kemal in eğitim gördüğü aşağıdaki okullardan hangisi panodaki soru işaretli yerlere uygun değildir? A) İstanbul Harp Okulu B) Manastır Askerî İdadisi C) Şemsi Efendi Mektebi D) Selanik Askerî Rüştiyesi? 9. Mustafa Kemal Harp Okulunda ve Harp Akademisinde zekâsı, yetenekleri, üstün kişiliği ile arkadaşları ve öğretmenleri arasında kabul görmüş, ülke sorunları ile ilgilenmesi, düşüncelerini cesaretle ifade etmesi öğrencilik yıllarından itibaren onun aydın bir subay olarak tanınmasını sağlamıştır. Buna göre Mustafa Kemal le ilgili olarak aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Vatansever ve duyarlı olduğuna B) Sevilen bir yapısı olduğuna C) Aile hayatına önem verdiğine D) Çağdaş bir asker olduğuna 9 Iṅkılap.indb 9 24.07.2019 17:17
3 ÜNİTE 1 10. Selanik? İstanbul Manastır Verilen kavram haritasındaki soru işareti ile belirtilen yere, aşağıdakilerden hangisi yazılmalıdır? A) Mustafa Kemal in askerî ataşe olarak görev aldığı şehirler B) Mustafa Kemal in eğitim gördüğü şehirler C) 20. yüzyılda Osmanlı Devleti nin kaybettiği şehirler D) Osmanlı Devleti ne ait en gelişmiş şehirler 12. Evimizin yanında Binbaşı Kadri Bey adında biri oturuyordu. Oğlu Askerî Rüştiyeye gidiyordu. Askerî okul elbisesi giyiyordu. Ben de böyle elbise giymeye hevesleniyordum. Sonra sokaklarda subaylar görüyor, onlara özeniyordum. Asker olmak için Askerî Rüştiyeye girmem gerektiğini anladım. O sırada annem Selanik e gelmişti. Askerî Rüştiyeye girmek istediğimi ona söyledim. Asker olmama karşı çıktı. Sınav zamanı ona sezdirmeden kendi kendime okulun imtihanına girdim. Anneme karşı bir oldubitti yapmış oldum. Mustafa Kemal in öğrenim hayatı ile ilgili kendi anlatımından yola çıkarak aşağıdaki kişilik özelliklerinden hangisi ile ilgili çıkarımda bulunulabilir? A) Kararlı olması B) Zeki ve yetenekli olması C) Başarılı bir asker olması D) Hayalperest olması 11. Sınıf arkadaşı Ömer Naci sayesinde edebiyat ve hitabete ilgi duydu. Tarih öğretmeni Kolağası Mehmet Tevfik Bey in katkılarıyla tarih sevgisi kazandı. Vatan ve hürriyet şairi Namık Kemal i ve eserlerinde Türkçülüğü öne çıkaran Mehmet Emin Yurdakul u tanıdı. Voltaire ve J. J. Rousseau gibi Fransız düşünürlerin eserleriyle tanıştı. Askerî İdadi yıllarında yaşadığı bu durumların Mustafa Kemal e; I. Geçmişini merak etme, II. Güzel konuşma ve yazma, III. Milliyetçilik ve demokrasi kavramlarını irdeleme, durumlarından hangilerini kazandırdığı söylenebilir? 13. Çocukluğuma dair ilk hatırladığım şey okula gitmek meselesine aittir. Bundan dolayı annemle babam arasında şiddetli bir çatışma vardı. Annem Mahalle Mektebine gitmemi, babam ise yeni açılan Şemsi Efendi Okulu na gitmemi istiyordu. Nihayet babam işi ustaca çözdü. İlk önce bilinen törenle Mahalle Mektebine başladım, böylece annemin gönlü yapılmış oldu. Birkaç gün sonra da Mahalle Mektebinden çıkarak Şemsi Efendi Okuluna yazıldım. Mustafa Kemal in ilkokul çağı ile ilgili anısı ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Aile içinde fikir ayrılıkları bulunmaktadır. B) Zübeyde Hanım, geleneksel eğitime önem vermektedir. C) Ailede son sözü Zübeyde Hanım söylemektedir. D) Babası, modern eğitim almasını desteklemektedir. 10 Iṅkılap.indb 10 24.07.2019 17:17
4 Anahtar Bilgiler! CEPHEDEN CEPHEYE MUSTAFA KEMAL Şam a Atanması (1905): Mustafa Kemal Harp Akademisinden mezun olduktan sonra ilk görev yeri olarak Şam a 5. Ordu emrindeki 30. Süvari Alayına atanmıştır. Burada subaylara askerî bilgiler vermiş ve bölgedeki asayişi sağlamıştır. 1. İstanbul Harp Akademisinden 1905 yılında Kurmay Yüzbaşı rütbesi ile mezun olan Mustafa Kemal in ilk görev yeri aşağıdakilerden hangisidir? A) Şam B) Selanik C) Manastır D) Trablusgarp Burada bulunduğu yıllarda yakın arkadaşlarıyla Vatan ve Hürriyet Cemiyeti ni kurmuştur. (Ekim 1906) 31 Mart Olayı (1909): Mustafa Kemal İstanbul da meşrutiyet karşıtlarının çıkardığı 31 Mart Ayaklanmasını bastırmak ve düzeni sağlamak amacıyla hazırlanan Hareket Ordusu nda kurmay yüzbaşı olarak Mahmut Şevket Paşa ile birlikte görev yapmıştır. Trablusgarp Savaşı (1911): Mustafa Kemal, İtalya nın Trablusgarp a saldırması üzerine kaçak yollarla Mısır üzerinden Trablusgarp a gitmiştir. Mustafa Kemal ve Enver Paşa; Derne ve Tobruk ta İtalyanlara karşı başarılı savunma savaşları yapmışlardır. Bu başarılarından dolayı Mustafa Kemal binbaşılığa terfi ettirilmiştir. Balkan Savaşlarının başlamasıyla Mustafa Kemal Trablusgarp tan ayrılmak zorunda kalmıştır. 1912 yılında İtalyanlarla Uşi Antlaşması yapılmış ve Kuzey Afrika daki son toprak parçası Trablusgarp ve Bingazi İtalyanlara verilmiştir. On iki ada geçici olarak İtalyanlara bırakılmıştır. I. Balkan Savaşı: Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan ve Karadağ, Rusya nın kışkırtmasıyla Osmanlı Devleti ne saldırır. Savaş sonunda Londra Antlaşması imzalandı. Midye - Enez hattının batısındaki Balkan toprakları Edirne dâhil olmak üzere kaydedildi. Arnavutluk bağımsızlığını ilan etti. 2. İkinci Meşrutiyet in ilanından sonra meşrutiyet karşıtı grupların kışkırtmasıyla İstanbul da bir ayaklanma çıkmıştır. Tarihimizde 31 Mart Olayı olarak bilinen bu ayaklanmayı Selanik ten gelen Hareket Ordusu bastırmıştır. Mahmut Şevket Paşa komutasında Selanik ten yola çıkan bu orduda kurmay başkanlığı görevini Mustafa Kemal üstlenmiş, Hareket Ordusu İstanbul daki ayaklanmayı bastırarak düzeni sağlamıştır. Buna göre Mustafa Kemal ile ilgili aşağıdakilerden hangisi söylenemez? A) Demokratik adımların savunucusudur. B) II. Meşrutiyet in ilan edilmesi için çalışmalarda bulunmuştur. C) Meşruti yönetim karşıtlarını susturmuştur. D) Ordu içinde önemli bir yere sahiptir. ÜNİTE 1 Babıali Baskını ile İttihat ve Terakki Partisi yönetimi ele geçirdi. II. Balkan Savaşı: Balkan ülkeleri Osmanlı Devleti nden aldıkları toprakları paylaşırken anlaşmazlığa düştüler. Bulgaristan ın daha fazla toprak alması nedeniyle Balkan devletleri kendi aralarında savaşmaya başladılar. Bu kargaşadan yararlanan Osmanlı İstanbul Antlaşması ile Edirne ilini Bulgarlardan geri almayı başardı. Atina Antlaşması ile de Girit Adası Yunanistan a bırakıldı. Bu savaşlar sonucunda Balkanlardaki 600 yıllık Türk hâkimiyeti sona erdi. Çanakkale Savaşı (1915): Mustafa Kemal in askerî yönden tanınmasını sağlayan cephedir. Mustafa Kemal, I. Dünya Savaşı nda Çanakkale Cephesi nde üstün bir askerlik yeteneği sergileyerek önemli savunmalar yapmıştır. Mustafa Kemal bu cephede emrindeki tümen ile Anafartalar ve Arıburnu nda düşmanı ağır bir yenilgiye uğratmıştır. 3. Mustafa Kemal; İtalya nın Trablusgarp a saldırması üzerine bir grup genç subayla gizlice Trablusgarp a gitmiş ve yerli halkı teşkilatlandırarak İtalyanlara karşı bölgeyi savunmuştur. I. Dünya Savaşı nın ardından İtilaf Devletlerinin Türk topraklarını işgale başlaması üzerine Samsun a çıkarak Kurtuluş Savaşı nı başlatmış, Türk halkını düşmana karşı birleştirmiştir. Buna göre Mustafa Kemal ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Askerî alanda birçok rütbe almıştır. B) Yenilikçi bir subaydır. C) Hayatı hep başarılarla doludur. D) Milliyetçi ve lider bir ruha sahiptir. 11 Iṅkılap.indb 11 24.07.2019 17:17
4 4. Sömürge arayışı içindeki İtalya nın 1911 yılında Osmanlı toprağı olan Trablusgarp a saldırması üzerine Mustafa Kemal ve bir grup genç Osmanlı subayı gizlice Trablusgarp a gitti. Burada yerli halkı teşkilatlandırarak İtalyanlara karşı başarılı bir mücadele verdi. Mustafa Kemal in bu faaliyetlerinin nedeni; I. Sınırların genişlemesini sağlaması II. Toprak bütünlüğünün korunması III. Milliyetçilik isyanlarının bastırılması gibi durumlardan hangileridir? 6. Ruslara karşı büyük başarılar kazandı. Muş ve Bitlis i Ruslardan geri aldı. Mustafa Kemal in gösterdiği bu başarılar aşağıdaki cephelerden hangisine aittir? A) Çanakkale B) Suriye Filistin C) Kafkas D) Hicaz Yemen ÜNİTE 1 A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve III D) I, II ve III 5. Osmanlı Devleti nin cephedeki başarısında önemli rol oynadı. 7. Mustafa Kemal, Bu başarısından dolayı albay rütbesine yükseldi. Dünya kamuoyunca tanındı ve Türk halkının güven duygusunu kazandı. Mustafa Kemal ile ilgili yukarıdaki gelişmeler I. Dünya Savaşı nın hangi cephesine aittir? A) Kafkas B) Kanal C) Çanakkale D) Suriye Filistin Çanakkale Cephesi nde Osmanlı Devleti nin başarı kazanmasında rol oynadı. Kafkas Cephesi nde 16. Kolordu Komutanı olarak görev aldı, Muş ve Bitlis i Ruslardan geri aldı. Yıldırım Orduları Grup Komutanı olarak Suriye Cephesi nde İngiliz ilerleyişini durdurdu. Bu olayların; I. Birinci Dünya Savaşı na ait olmaları II. İtilaf Devletleriyle mücadele edilmesi III. Mustafa Kemal in askerî yeteneğinin ortaya çıkması gibi özelliklerinden hangileri ortaktır? 12 Iṅkılap.indb 12 24.07.2019 17:17
4 8. Çanakkale 19. Tümen Komutanlığı Suriye 7. Ordu Komutanlığı? Diyarbakır 16. Kolordu Komutanlığı Yukarıdaki şemada Mustafa Kemal in görev aldığı yerlere bakıldığında; I. I. Dünya Savaşı nda aktif rol almıştır. II. Farklı şehirlerde görev almıştır. III. Tüm askerî hayatı başarılarla doludur. durumlarından hangilerine ulaşılabilir? 10. Mustafa Kemal, Suriye - Filistin Cephesi nde bir yandan İngilizlerle, diğer yandan silahlı Arap çeteleriyle mücadele etmek zorunda kaldı. Halep in kuzeyinde bir savunma hattı kurup İngilizleri durdurmayı başardı. Kafkas Cephesi nde Ruslar karşısında dağınık hâlde olan Türk kuvvetlerini bir araya getirdi. Rusların elinden Muş ve Bitlis i geri aldı, böylece Rusların bölgedeki varlığına son vererek güneye inme hedeflerini engelledi. Mustafa Kemal ile ilgili verilen bilgilerin ortak özelliği aşağıdakilerden hangisidir? A) Düşman kuvvetlerinin aynı olması B) Askerî başarılar kazanması C) İtilaf Devletlerinin Çanakkale den çekilmesine neden olması D) Kaybedilen toprakların geri alınmış olması ÜNİTE 1 9. Mustafa Kemal Paşa, 5 Temmuz 1917 tarihinde merkezi Suriye de bulunan 7. Ordu Komutanlığına atandı. (1) Bu cephede bulunan Türk birlikleri asker ve silah bakımından yetersiz durumdaydı. (2) Burada görevli olan Alman komutan Filistin Cephesi nde yığınak yapan İngilizlere taarruz edilmesini istiyordu. (3) Cephenin çok geniş olması nedeniyle taarruzun başarılı olamayacağını düşünen Mustafa Kemal, Alman komutanın Türk ordusuna verdiği emirleri eleştirdi ve ilgilileri ısrarla uyardı, çabası sonuç vermedi. (4) Bunun üzerine görevinden istifa ederek İstanbul a döndü. Yukarıda numaralanmış cümlelerden hangisinde Mustafa Kemal Paşa nın görevinden istifa nedeni yer almaktadır? A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 11. Mustafa Kemal, 19 Mayıs 1919 da Samsun a çıkarak Millî Mücadele yi başlatmıştır. İlk askerî başarısı olan Trablusgarp Savaşı nda yerli halkı İtalyanlara karşı örgütlemiştir. Verilen gelişmeler ile Mustafa Kemal in, I. Teşkilatçı II. Kararlı III. Lider kişilik özelliklerinden hangileri arasında bağlantı kurulabilir? A) Yalnız III B) I ve II C) I ve III D) I, II ve III 13 Iṅkılap.indb 13 24.07.2019 17:17
5 ÜNİTE 1 Anahtar Bilgiler! BUHRANLAR BÜYÜK KAHRAMANLAR DOĞURUR Mustafa Kemal Osmanlı Devleti nin dağılmaya yüz tuttuğu bir dönemde dünyaya geldi. Birçok sorunun yaşandığı bir bölgede, Balkanlarda doğdu ve büyüdü. Bu sorunların farkındaydı ve bunların çözümüne yönelik fikirler üretti. Mustafa Kemal in fikir yapısının oluşumunu etkileyen unsurlar: - Ailesi - Öğretmenleri - Okuduğu yerli ve yabancı birçok fikir adamı - Yabancı dil bilmesi ve yabancı gazete ve dergiler okuyabilmesi - Resmî görevlerle Batı da bulunması ve Batı yı yakından tanıması - Farklı bölgelerde görevler yapması ve halkın devletin içinde bulunduğu durumu yakından görme imkânı bulması - Bu durumdan rahatsızlık duyup kurtuluş çareleri araması MUSTAFA KEMAL İN DÜŞÜNCE DÜN- YASINI ETKİLEYEN İSİMLER Namık Kemal: Vatan Şairi olarak tanınır. Vatan sevgisi ve hürriyet aşkı gibi konuları çoşkun bir şekilde işlemiştir. Mehmet Emin Yurdakul: Ordunun Destanı adlı şiirinde Mustafa Kemal e de yer vermiştir. Eserlerinde vatan, millet ve millî birlik kavramlarını yoğun şekilde işlemiştir. Ziya Gökalp: Atatürk ün Vücudumun babası Ali Rıza Efendi, fikirlerimin babası Ziya Gökalp tir. dediği Ziya Gökalp özellikle cumhuriyetin ilk dönemlerinde devletin kültür politikaları belirlenirken etkili olmuştur. Tevfik Fikret: Batı Medeniyeti nin örnek alınması gerektiğini savunmuştur. Montesquieu - Jean Jacques Rousseau: Fransız İhtilali ne zemin hazırlayan bu aydınlar da Mustafa Kemal üzerinde etkili olmuştur. Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir. sözünü Mustafa Kemal Rousseau dan esinlenerek söylemiştir. 1. Mustafa Kemal in I. Fransızca dersler alması, II. Yabancı basını ve Avrupa daki gelişmeleri takip etmesi, III. Tarih, matematik ve felsefe alanlarında kendini geliştirmesi gibi özelliklerinden hangileri aydın bir subay olarak yetişmesinde etkili olmuştur? 2. Mustafa Kemal in, Trablusgarp Savaşı nda bölge halkını gizlice örgütlemesi İstanbul da arkadaşlarıyla ülke sorunlarıyla ilgili toplantılar düzenlemesi durumları aşağıdaki kişilik özelliklerinden hangisine sahip olduğunun göstergesidir? A) Teşkilatçı B) Çok yönlü C) Reformist D) İdealist 3. Mustafa Kemal, Milletleri uyandıracak olan fikir adamları, devlet adamlarıdır. diyordu. Yabancı lisana karşı büyük bir hevesi vardı. Bu maksatla, Beyoğlu nda bir Fransız madamına pansiyoner olmuştu. Bu Fransız kadın, İttihatçıların Paris te yayımladıkları gazeteleri, Fransız sefareti kuryeleriyle getirtiyor ve Mustafa Kemal e ulaştırıyordu. Fransız kadın aynı zamanda Mustafa Kemal e Fransızca dersi veriyordu. Bu durum Mustafa Kemal in; I. Ülke dışında yaşanan gelişmeleri takip etme, II. Engelleri aşma ve hedefine yürüme, III. Ufkunu genişletmeye çalışma, özelliklerinden hangilerine sahip olduğunun göstergesidir? 14 Iṅkılap.indb 14 24.07.2019 17:17
5 4. Mustafa Kemal, I. Vatanın kurtuluşu için Osmanlı devlet adamları ile görüşmeler yapmıştır. II. Şam da Vatan ve Hürriyet Cemiyeti ni kurmuştur. III. Annesinin isteği ile kısa bir süre Mahalle Mektebinde okumuştur. Mustafa Kemal ile ilgili yukarıda verilen bilgilerden hangileri onun liderlik özelliğini yansıtmaktadır? 6. Millî Mücadele ye başlamadan önce, modern ve çağdaş bir devlet kurmayı kendisine program olarak seçmiş biri olan Atatürk, hazırlığını da buna göre yapmış ve ortaya koyduğu eserler ile dehasını ispat etmiştir. Askerlik, siyaset, eğitim, sanat, edebiyat, tarih, dil, sosyoloji, din, felsefe, matematik ve hukuk gibi alanlarda eserler vermiştir. Buna göre Mustafa Kemal in: I. İlkeli, II. Çok yönlü, III. Açık sözlü gibi özelliklerden hangilerine sahip olduğu söylenebilir? ÜNİTE 1 5. Mustafa Kemal Şam da arkadaşlarıyla birlikte kurduğu Vatan ve Hürriyet Cemiyeti nin bir diğer şubesini de gizlice geldiği Selanik te açmıştır. Bu çalışmaları, Mustafa Kemal in aşağıdakilerden hangisinde başarılı olmasını sağlamıştır? A) Kurtuluş Savaşı için Türk halkını örgütleyip direniş başlatması B) 31 Mart İsyanı nı bastırması C) Okul yıllarında arkadaşlarına konferans niteliğinde konuşmalar yapması D) Saltanatı kaldırması 7. Uçurumun kenarında yıkık bir ülke... Türlü düşmanlarla kanlı boğuşmalar... Yıllarca süren savaş... Ondan sonra, içeride ve dışarıda saygı ile tanınan yeni vatan, yeni toplum, yeni devlet ve bunları başarmak için aralıksız inkılaplar... İşte Türk genel inkılabının kısa ifadesi... Atatürk bu anlatımında Türk inkılabını gerçekleştirirken karşılaştığı sorunlardan hangisine değinmemiştir? A) Ülke topraklarının işgal altında olmasına B) Uluslararası anlamda saygınlığın olmamasına C) Geri kalmış ve kabul görmeyen bir toplum olmasına D) Asimile olmuş bir kültüre sahip olmasına 15 Iṅkılap.indb 15 24.07.2019 17:17
5 ÜNİTE 1 8. Mustafa Kemal, karşılaştığı tüm zorlu koşullarda bile kitap okuyup notlar almış, yaşamı boyunca da farklı alanlarda kitaplar yazmıştır. Kurtuluş Savaşı nın evrelerini anlattığı Nutuk u yazarak Türk milletine armağan etmiştir. Yazdıkları günümüzde dahi kullanılmakta ve gelecek nesillere yol gösterici olmaktadır. Bu anlatımda Mustafa Kemal in: I. Askerî başarıları, II. İdealistliği, III. Liderliği gibi özelliklerden hangilerine vurgu yapılmıştır? 10. Her çocuk gibi Mustafa Kemal de ilk terbiye ve ilhamını ailesinden aldı. Daha sonra öğretmenleri onun karakterini şekillendirmeye devam etti. Ancak Mustafa Kemal her şeyi başkasından bekleyen bir karaktere sahip değildi. Çocukluğundan itibaren kendini yetiştirmek için üstün gayret gösterdi. Yapması gerekeni düşünür, keşfeder ve uygulardı. Verilen metne göre Mustafa Kemal ile ilgili aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Kişiliğinin temellerini ailesinin ve öğretmenlerinin attığına B) Kişisel gelişimine önem verdiğine C) Başarılarla dolu bir eğitim hayatı olduğuna D) Sistemli ve kararlı bir karakterinin olduğuna 9. Mustafa Kemal in İstanbul da bulunduğu Beyoğlu ve Galata civarı, şehrin Batı ya açılan yüzüydü. Avrupa elçiliklerinin yoğun olduğu bir semtti. Hemen her gün tiyatro, konser, davet, balo gibi sosyal faaliyetler düzenleniyordu. Bu dönemde Avrupa da olan her şey Beyoğlu na yansıyordu. Buna göre İstanbul un Mustafa Kemal e; I. Avrupa daki gelişmeleri takip edebilme, II. Kültürel ve sosyal yaşamın içinde olma, III. Akıl ve bilimi esas alan bir bakış açısı geliştirme, gibi özelliklerden hangilerini kazandırdığı söylenebilir? 11. Mustafa Kemal, Osmanlı Devleti nin dağılmaya yüz tuttuğu bir dönemde dünyaya geldi. Üstelik o birçok sorunun yaşandığı bir bölgede, Balkanlarda doğdu ve büyüdü. Mustafa Kemal, devletin yaşadığı bu sorunların çocukluğundan itibaren farkına varacak ve büyüdükçe bu sorunların çözümüne yönelik fikirler üretecekti. Verilen metne göre Mustafa Kemal in fikir hayatının oluşumuna; I. Osmanlı Devleti nin durumu, II. Büyüdüğü topraklardaki karışıklıklar III. Sorunlara karşı duyarlı oluşu durumlarından hangileri etkili olmuştur? 16 Iṅkılap.indb 16 24.07.2019 17:17