Solunum Fizyolojisi ve PAP Uygulaması Dr. Ahmet U. Demir
Solunum fizyolojisi
Bronş Ağacı
Bronş sistemi İleti havayolları: trakea (1) bronşlar (2-7) non respiratuar bronşioller (8-19) Gaz değişimi: respiratuar bronşioller (20-23) alveoler duktus (24-27) - alveoller
Ventilasyon Akciğer hacimleri: Ekspiryumda küçük havayollarının kapanması nedeniyle tüm hava dışarı atılamaz (rezidüel volüm) Akciğerlerin genişleyebilmesi, elastik doku
Gaz değişimi Oksijen kanda büyük oranda hemoglobine bağlanarak taşınır. Oksijen saturasyonu: Hemoglobinin oksijene bağlanma oranı
I... Solunum Solunum sistemi Solunum kontrolü (SSS) Ventilatuar pompa Gaz değişimi (alveoller ve pulmoner kapilerler, Oksijen alımı ve Karbon dioksit atımı)
Solunum Sistemi Solunum düzeni solunum merkezi, beyin korteksi ve çevre dokulardan gelen mekanik ve kimyasal uyarılar ile şekillenmektedir. Solunum merkezi medullada, İnhibe edici olduğu düşünülen pnömotaksik merkez ponsta yer almakta. Üst Havayolu Karotid cisimcik Mekanoşimik Reseptörler Akciğer-göğüs duvarı Korteks Medulla Medulla Respiratuar kemoreseptör nöron Nöromusküler uyarı
İşlev Solunum sisteminin/akciğerlerin işlevi: ventilasyon, gaz değişimi (Oksijen alımı ve Karbon dioksit atımı) O 2 : yaşamsal metabolizma/enerji üretimi/atp/oksidatif fosforilasyon CO 2 : metabolizma >>> solunum merkezini uyarır
Alveoler Ventilasyon VA = K x VCO 2 /PaCO 2 VA: Alveoler Ventilasyon VCO 2: CO 2 üretimi PaCO 2 alveoler ventilasyonla ters orantılı (alveoler ventilasyonu yansıtıyor)
Ventilatuar Pompa Göğüs duvarı kasları iskelet sistemi (kaburga, kıkırdak, omurga) bağ dokusu Havayolları Plevra Omurilik ve periferik sinirler
Oksijenin Dokulara Taşınması Oksijenin taşınması (DO 2, ml/dk): kalp debisi (Qt) x arteriyel oksijen içeriği/ hacmi (Cao2) CaO2: arteriyel oksijen saturasyonu (Sao 2 ) x hemoglobin konsantrasyonu x hemoglobin- oksijen bağlama kapasitesi.
Arteryel Oksijen Saturasyonu
Kanın Oksijen Taşıma Kapasitesi Kanda Oksijenin çoğu hemoglobine bağlı olarak taşınır Normalde, (Pao2<14 kpa/~250mmhg) sadece küçük bir kısmı (<%2) plazmada çözünmüş halde taşınır Hemoglobinin oksijen bağlanma oranı: oksijen saturasyonu Oksijen saturasyonu %90 dan az ise hipoksemi derindir
Oksijenin Dokulara Ulaşmasında Sorunlar Kalp debisinde (düşük akım hipoksemisi) Hemoglobin konsantrasyonunda (anemi) veya oksijen bağlanmasında veya serbestleşmesinde sorun (hemoglobinopati) Oksijenin kana karışmasında sorunlar (hipoksi/doku hipoksisi) (hipoventilasyon, V/Q dengesizliği, düşük oksijen konsantrasyonunda solunum)
Solunumun Kontrolü Metabolik: Kemoreseptörler (CO2, O2), vagal sinirler (intrapulmoner reseptörler) Davranışsal: konuşma, yemek yeme vb. Uyanıklığa bağlı (serebral korteks)
Uykuda Solunumun Kontrolü Metabolik: Kemoreseptörler (CO2, O2), vagal sinirler (intrapulmoner reseptörler) Davranışsal: konuşma, yemek yeme vb. Uyanıklığa bağlı (serebral korteks) Duyarlılık azalıyor Azalıyor Ortadan kalkıyor CO2: karbon dioksit, O2: oksijen
Özet Solunum sistemi Yaşam için gerekli olan oksijenin alınması, metabolizma sonucu oluşan karbon dioksitin uzaklaştırılması işlevini yerine getirir. Oksijen kanda büyük oranda Hemoglobine bağlı halde taşınır. Oksijen saturasyonu Hemoglobinin oksijene bağlanma oranını ifade eder. Oksijen saturasyonunun %90 ın altında olması kanda oksijenin yetersiz olduğu (hipoksemi) anlamına gelir.
Özet Solunum sistemi akciğerler, göğüs kafesinin genişlemesini sağlayan başta diyafram olmak üzere kaslar, sinir kas iletisi, beyinde solunumum merkezleri, arteryel kandaki ph, PaCO2, PaO2 gaz değişiklikleri ile yönetilir.
Özet Dokulara yeterli düzeyde oksijen gitmesi yeterli oksijen içeriği sağlanması- için solunum sisteminin yanı sıra kalp ve dolaşım sisteminin, kanda Hemoglobin molekülünün yeterli düzeyde olması gerekir.
Özet Çizgili kas etkinliğinde azalma görülen REM döneminde yarımcı solunum kaslarının solunuma katılması azalmıştır. Solunum hastalığı olan bireylerde REM döneminde belirgin oksijen saturasyon düşmeleri görülür.
Özet Dolayısıyla fizyolojik değişikliklerin görüldüğü uyku dönemi kronik havayolu hastalığı, motor nöron hastalığı olanlar için solunum açısından zorlu bir dönem haline gelebilir.
Pozitif Basınç Tedavisi Continuous positive airway pressure (Sürekli pozitif havayolu basınç tedavisi)
Pozitif Basınç Tedavisi Hava akım kaynağı Nazal CPAP Maskesi Nemlendirici
CPAP Etki Mekanizması CPAP tedavisi hava yastığı oluşturur farinks açıklığını sağlar
CPAP Etkinliği İnspirasyon-ekspirasyon boyunca sabit sürekli pozitif basınç Üst havayollarındaki darlığı açacak minimum basınç Obstruction Pressure 8 cm H 2 O Pressure 8 cm H 2 O
Respir Care 2010;55(9):1216 1228. Havayolu genişler, uzar Venöz dönüş azalır Akciğer hacmi artar Kalp debisi artar