Ankara Universilesi Veteriner Fakültesi Anatomi Kürsüsü Prof Dr. Sabri Doğuer



Benzer belgeler
MEDULLA SPINALIS vfor. magnum hizasında medulla oblongata dan başlar, sacrum un ortası hizasına kadar devam eder.

MERKEPTE (EQUUS ASINUS) ENCEPHALON UN ANATOMİSİ VE TRANSVERSAL KESİTLERİNİN İNCELENMESİ

Hemispherium cerebri. Fissura longitudinalis cerebri ile serebral hemisferler birbirinden ayrılırlar.

EVCİL HAYVAN BAKICILIĞI EĞİTİMİ

Medulla SpinalisÆin Arterleri

KANATLıLARDA KUYRUK BEZİ (Glandula Uropygii) ÜZERİNDE

Anatomi Ders Notları

ARAŞTIRMA (Research Report)

ÜNİTE. TEMEL ANATOMİ Yrd. Doç. Dr. Papatya KELEŞ İÇİNDEKİLER HEDEFLER MERKEZÎ SİNİR SİSTEMİ (SYSTEMA NERVOSUM CENTRALE)

SİNİR SİSTEMİNİN ANATOMİSİ. Yrd. Doç. Dr. Kadri KULUALP Yrd. Doç. Dr. Önder AYTEKİN

ERKEK ŞİNŞİLLA'NIN (CHlNCffiLLA BOLIVIANA) GENt. TAL ORGANLARı VE EKLENTt.ÜREME BEZLERİ ÜZERİN- DE MAKRO-ANATOMiK ARAşTmMALAR* Metin Taşbaş**

EKTODERMDEN MEYDANA GELEN ORGAN VE SİSTEMLER

Dr. A. YÜKSEL BARUT 1

OSSA MEMBRI PELVINI. v Cingulum membri pelvini Ossa Coxarum v Femur v Patella v Ossa cruris v Ossa tarsi v Ossa metatarsalia v Ossa digitorum pedis

SİNİR SİSTEMİNİN GELİŞİMİ

Columna vertebralis (omurga); vücudun arka ve orta kısmında yer alır, kemikten ve kıkırdaktan oluşur ve içinde omuriliği barındırır.

HEPAR. Margo dorsalis ( margo obtusus ) Margo ventralis ( margo acutus ) Margo dexter, Margo sinister

VÜCUT EKSENLERİ ve HAREKET SİSTEMİ

Bölüm 1: Sinir Dokusu ve Embriyolojisi Bölüm 2: Sinir Sistemi Anatomisi... 9

SEREBRAL PALSĠLĠ ÇOCUKLARDA BEYĠN MAGNETĠK REZONANS GÖRÜNTÜLEME BULGULARININ KLĠNĠK DEĞERLENDĠRMESĠ

ARAŞTIRMA. Anahtar Kelimeler: Aksaray Malaklı köpeği, makro-anatomi, columna vertebralis

Omuz kemeri kemikleri Clavicula (köprücük kemiği)

İNSANDA TRACTUS OLFACTORIUS UN LİF YAPISININ İNCELENMESİ

ÜNİTE. TEMEL ANATOMİ Uz. Dr. Aslı KARA İÇİNDEKİLER HEDEFLER PERİFERİK VE OTONOM SİNİR SİSTEMİ. Spinal Sinirler Kafa Çiftleri Otonom Sinir Sistemi

CORPUS CALLOSUM MORFOLOJİSİNİN YAŞ VE CİNSİYET İLE İLİŞKİSİ ANATOMİ ANABİLİM DALI YÜKSEK LİSANS TEZİ. Ayşegül GÜNGÖR AYDIN

ANATOMİK TERMİNOLOJİLERLE İLGİLİ TEMEL BİLGİLER VE HATIRLATMALAR. YRD. DOÇ.DR. Kadri KULUALP YRD. DOÇ. DR. Önder AYTEKİN

DERS BİLGİLERİ. Ders Kodu Dönem T+U Saat Kredi AKTS. Sinir Sistemi TIP Kurul Dersleri Teorik Pratik Toplam

Santral (merkezi) sinir sistemi

ÜNİTE İÇİNDEKİLER HEDEFLER SİNİR SİSTEMİ TIBBİ TERMİNOLOJİ. Doç. Dr. Samet KAPAKİN

SİNİR SİSTEMİ. iki iletim yolu vardır:

Anatomik Pozisyon

ÜST ÇENE SAĞ I. BÜYÜK AZI DİŞİ MORFOLOJİSİ

Prof. Dr. N.Hürriyet AYDOĞAN Prof. Dr. Yasemin BALCI. Anatomi T. Biyokimya 4-4. Fizyoloji

AKADEMİK TAKVİM Ders Kurulu Başkanı: Doç.Dr. Alp Bayramoğlu (Anatomi) Ders Kurulu 204 Akademik Yılın 20. Haftası. 23 Ocak Çarşamba

Prof. Dr. İrfan ALTUNTAŞ Prof. Dr. Yasemin BALCI Yrd. Doç. Dr. Halil BEYDİLLİ

T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II SİNİR SİSTEMİ V. DERS KURULU (24 MART MAYIS 2015)

Prof. Dr. Sadettin TIPIRDAMAZ ÖĞRETİM

Prof. Dr. N.Hürriyet AYDOĞAN Prof. Dr. Yasemin BALCI. Anatomi T. Biyokimya 4-4. Fizyoloji

KUERSETĠN, BALIK OMEGA-3 YAĞ ASĠTLERĠ ĠLE MELATONĠNĠN ETKĠLERĠ

Bülent Ecevit Üniversitesi Tıp Fakültesi Anatomi Anabilim Dalı Maket İhtiyaç Listesi Maketin adı Miktarı Birim Fiyatı Tutarı

9 Sinir Sistemi ÜNİTE. Amaçlar. İçindekiler. Öneriler

Geliş Tarihi:

Makro-Anatomik Araştırmalar. Macro-Anatomic Investigations on the Plexus Sacralis of Rock Partridge (Alectoris graeca)

GOÜ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM II V. KURUL

Prof. Dr. Gökhan AKSOY

SİNİR SİSTEMİ DERS PROGRAMI

KOMİTEYE KATILAN ANABİLİM DALLARI VE ÖĞRETİM ÜYELERİ

Hindinin Koroner Arterleri Üzerine Makroanatomik ve Subgros Bir Çalışma*

Beyin Korteksi. Prof. Dr. Y. Ziya Ziylan İstanbul Tıp Fakültesi Fizyoloji Ana Bilim Dalı

Uzm. Dr. Haldun Akoğlu

ANATOMİ. 1) Makroskopik Anatomi. 2) Mikroskobik Anatomi

Gerze Horoz ve Tavuklarında Larynx, Trachea ve Syrinx in Anatomik Yapısının Belirlenmesi

Evcil Memelilerde Diseksiyon ve Eksenterasyon 2018

Veteriner Fakültesi Su Orünleri, Balıkçılık ve Av Hayvanları Kürsüsü. Prof Dr. <Jhni ERENÇiN

2.YIL/ 1.yarıyıl Güz

Dr. Ayşin Çetiner Kale

T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II SİNİR SİSTEMİ V. DERS KURULU (21 MART MAYIS 2016)

T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II SİNİR SİSTEMİ V. DERS KURULU (24 MART

A. Ü. Veteriner Fakültesi Anatomi Kürsüsü Prof. Dr. Sabri Dağuer. KARAMAN KOYUNU VE TİFTİK KEçİSİNİN KARACiGERİ üz~rinde KOMPARATİv ÇALIŞMA

OMUZ VE ÜST KOL BÖLGESİNE YÖNELİK KİNEZYOLOJİK BANTLAMA UYGULAMALARI

T.C. KAHRAMANMARAŞ SÜTÇÜ İMAM ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM II EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DUYU VE SİNİR SİSTEMLERİ DERS KURULU DERS KURULU -VI

ANATOMİ YE GİRİŞ Anatomi Terminolojisi [Terminologia Anatomica] Ünite Hakkında Öğrenme Hedefleri Üniteyi Çalışırken

ile iki sinir hücresinin uzantıları arasındaki bitişme, deği bölgesi olarak tanımlanabilir

SİNİR SİSTEMİ Öğr. Gör. Nurhan Bingöl

BURUN (NASUS) Prof. Dr. Mürvet Tuncel. Burun solunum ve koku organıdır. Kemik ve kıkırdaktan yapılmış olup üzeri kas ve deri ile örtülüdür.

ÜST TARAF KEMİKLERİ OSSA MEMBRI SUPERIORIS

DERS TANITIM BİLGİLERİ

FTR 231 Fonksiyonel Nöroanatomi. Medulla Spinalis. yrd. doç. dr. emin ulaş erdem

SİNİR SİSTEMİ DERS PROGRAMI

OSSA CARPİ (El Bileği Kemikleri)

SİNİR SİSTEMİ DERS PROGRAMI

DERS TANITIM BİLGİLERİ

T. C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM II SİNİR SİSTEMİ V. DERS KURULU (24 MART MAYIS 2015)

ANATOMİ ÜST TARAF KASLARI. Öğr. Gör. Şeyda CANDENİZ

AHİ EVRAN ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM -ÖĞRETİM YILI DÖNEM II / DERS KURULU I SİNİR SİSTEMİ (11 EYLÜL KASIM 2017)

SİNİR SİSTEMİ. Prof. Dr. Rıfat MUTUŞ SİNİR SİSTEMİ

ORGANA URINARIA ORGANA GENITALIA

İstanbul Yeni Yüzyıl Üniversitesi

Skeleton appendiculare (takısal iskelet) Ekstremite kemikleri

NÖROANATOMİ, GÖZ, KULAK

T.C. MĠLLÎ EĞĠTĠM BAKANLIĞI RADYOLOJĠ KESĠTSEL RADYOLOJĠK ANATOMĠ 720S00057

DENEY HAYVANLARI ANATOMİSİ

Nervi craniales(kafa sinirleri) Hazırlayan:Prof.Dr.Orhan TACAR

Dr. Ayşin Çetiner Kale

Anatomi Terminolojisi ve Temel Bilgiler

YÜKSEK İHTİSAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI. Dönem II. TIP 2010 KAS, SİNİR ve DUYU SİSTEMLERİ DERS KURULU

Prof. Dr. Neyhan ERGENE

Amphioxus ta Zigottan Sonraki Gelişmeler

Kaya Kekliği (Alectoris graeca) Plexus Lumbalis i Üzerinde Makro-anatomik Araştırmalar*

Üst Ekstremite / Axilla Anatomisi

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI SAĞLIK HİZMETLERİ SİNİR SİSTEMİ

DUYU ORGANLARININ MEYDANA GELİŞİ

Foramen infraorbitale (göz boşluğunun altındaki delik) Sinus maxillaris (üst çene kemiği içerisindeki boşluk) Bregma Lambda Os hyoideum (dil kemiği)

Cranium - kafatası lamina externa lamina interna diploe sinus

9- Deri, koku, göz, kulak ve tad organları anatomisi

AMPHİOXUS TA ZİGOT TAN SONRAKİ GELİŞMELER

OSSA MEMBRİ THORACİCİ (Ön bacak kemikleri)

Dr. Ayşin ÇETİNER KALE

EVRE 2 BLOK 3 - SİNİR, DUYU, HAREKET SİSTEMLERİ VE DAVRANIŞ

Transkript:

Ankara Universilesi Veteriner Fakültesi Anatomi Kürsüsü Prof Dr. Sabri Doğuer ŞtNŞtLLA (CHİNCHİLLA CHİNCHİLLA BOLİVİANA) BEYNt ÜZERİNDE MAKRO-ANATOMiK ARAŞTIRMALAR * Metin Taşbaş** Giriş Rodentia sınıfına dahilolan chinchilla bugün, özellikle dünyanın kuzey Mlgeleri gibi, kış mevsiminin oldukça uzun ve soğuk geçtiği ülkelerde, kürkünün üstün nitelikte olması sebebiyle, yetiştirilmesine büyük önem verilen bir hayvandır. Bugünedek chinchilla'nın makro anatomisi ü?:erinde bazı araştırmalar yapılmıştır. Ancak chinchilla beyninin henüz incelenmemiş olması, bizi bu alanda çalışmaya sevkeden önemli bir unsur olmuştur. Biz, chinchilla'nın b~yni üzerinde yaptığımız bu makroskopik araştırmanın sonunda, bulgularımızı komparatif anatomi yönünden de değerlendirdik. Materyal ve Metod Chinchilla'nın beyin anatomisini etüd etmek üzere, ortalama bir yaşlı i 2 adet material kullanılmıştır. Bunların ı o tanesi canlı olarak temin edilmiş ve ether ile uyutulduktan sonra %s formol solüsyonundan yeter miktarda intra peritoncal olarak enjekte edilerek tesbit edilmiştir. Materyalin diğer ikisini, intestinum tcnue'de meydana gelen invaginasyon netice~i ölen chinchilla'lar teşkil etmiştir. Onlar da ötekiler gibi aynı işleme tabi tutulduktan sonra, çalışma süresinin sonuna kadar saklanmak üzere içinde % 5 formol solüsyonu bulunan plastik bir kovaya yerleştirilmiştir. Bu araştırma 1969 yılında Copenhagen'da KGL VeterinaerOG Landbohojskolcs, Normal Anatomi Kürsüsünde yapılmıştır. Bu vesile ile yardımlarını gördüğüm kürsü başkanı Prof. Dr. Kiııs Björkman'a ve diğer çalışma arkadaşlarına teşekkür ederim. *- A.Ü. Veteriner Fakültesi Anatorni Kürsüsü Dr. Asistanı.

2i4 Metin Taşbaş Ara~tırmanıİl ba~langıcında beyni dı~arı almak amaciyle a~ağıdaki i~lem uygulanmı~tır. Ba~, articulatio atlantooccipitalis'den keskin bir bisturi yardımı ile dikkatlice kesilerek vücuttan ayrılmı~ ve üzerindeki deri ile kaslar kesilip atılarak eranium'un tavanı bunlardan temizlenmi~tir. Bundan sonra a~ağıda açıklanan yol izlenerek beynin eavum eranii'den çıkarılması i~ine geçilmi~tir. Önee iki orbita arasındaki frontal kısım, ueu sivri küçük bir makas ile transversal olarak kesilmi~ sonra bu kesit eavum eranii'nin duvarının her iki yanından caudal'e proe. supraoceipitalis'e ve ku)ağın hizasına kadar devam ettirilmi~tir. Bundan sonra makasın ueu ile kesilen eranium'un çatısı dikkatle kaldırılmı~ ve beyin kendi zarlarından, ayrıca da ventralde sinirlerden ayrılarak dı~arıya alınmı~tır. Çalı~ma zamanının sonuna kadar muhafaza edilmek üzere % 5 formol solüsyonu içine konulmu~tur. Bu çıkarma i~lemi esnasında çok kere hypophysis cerebri koparak cavum cranii'nin kaidesine yapı~ık olarak kalmaktadır (Craigie (I)" Westergaard (7)). Bu çalı~manın hazırlanmasında dieseksiyonun yanında büyülteç ve sterescopie mikroskop'dan faydalanılmı~tır. Bulgular Heınispheria'nın şekli: Dorsal'den bakıldığı zaman önde iki hemispherium'dan meydana gelmi~ e~kenar üçgen ~eklinde cerebmm ile, geride hemen hemen yuvarlağa yakın ve eerebrumdan daha küçük olan cerebellum göze çarpar. Cerebmm'un dı~ yüzü hafif konvex olup sulci ve gyri'den yoksun, düze yakın görünü~tedir. Facies medialis ile facies convexa arasındaki kenar oldukça keskindir. Buna nazaran, facies convexa ile fecies eereb::jlaris arasındaki kenar ise nibeten kütcedir. Cerebellum'a dönük yüzde, corpora quadrigemina'nın eollieulus nasalis'i için bir impression vardır. Dorsalden bakıldığında hemispheria'nın cerebellum'un sınırını a~madığı ve onu kısmen de olsa örtmediği görülür. Hemispheria'nın dorsal yüzünde, bu yüzün ortalarına yakın olmak üzere hafif bir çukurluk göze çarpar. Buna impressiones frontales denir (3). Bundan ba~ka yine darsalde, hemispheria'nın caudal i /3 ünde, fissura longitudinalis cerebri'ye az çok paralel olarak ~ekillenmi~ olan sulcus lateralis görülür. Fissura lateralis (Sylvia) gayet belirgindir. Cerebmm'un en geni~ transversal çapı iki lobus piriformis arasından geçer. Chinchilla. beyni üzerindeki ara~tırmada önce beyinler tartıldı. Sonra eneephalon'un uzunluk ve geni~liği ölçüldü. Uzunluk olarak bulbus olfactorius'un ön ucu ile medulla oblongata'nın arka ucu arasındaki mesafe, en olarak da iki lobus piriformis'in arasındaki

o o Şinşilla Beyni tl zerinde Araştırmalar 275 uzaklık kabul- edildi. Ölçü ve tartılar tablo: i de değerlendirilıniştir. Buna göre beynin chinchilla'da. ağırlığı ortalama 5.7 gr. dır. Uzunluğu ortalama 3.5 cm. ve eni de 2.4 cm. kadardır. Bu araştırmada kullanılan chinchilla'lar tablo: i de gösterilmiştir. i TABLO: 1 Chinchilla' nın sex'j rj rj rj rj rj rj rj rj rj rj rj rj rj -_.._--- - - -... _.. - _0.-.- - -- -- - - -- Beynin eni (cm.) (tki lobus 2.3 2.2 2.3 2.5 2.5 2.6 2.3 2.4 2.5 2.4 2.4 2.6 2.4 piriformis arası) -- ----- -- - - -- _.-.."- _...- -.._- Beynin uzunluğu (cm) (Bulb:.ıs olfıcto- 3.8 3.4 3.5 3.5 3.5 3.6 35 3.5 3.4 3.5 3.4 3.6 3.5 rius ile mcdulla ohlongata arası) -.--..- -.. _.- - - - --._- -.- - _.. - -- ----- _.- -- Bcynin ağırlığı (gr) 6 4 5.7 6 6 6.6 6 5.8 5.5 6 5.7 6 5.7 Şimdi diğer oluşumları sıra ile inceliyelim: PROSENCEPHALON T elencephalon Corpus callosunı: (Şek. 4-2). tki hemispherium'u birbirine bağlayan bu oluşumun nasal'inde kalan serbest beyin kısmının uzunluğu caudalde kalandan iki misli daha büyüktür. Tmncus corporis cal1osi'nin dış yüzü hafifdış bükey ve dolayısiyle ventriculus lateralis'e bakan iç yüzü de hafif iç bükey olup nasal ve caudal uçl.arında herhangibir incelme görülmez. Ayrıca tmncus eorporis caneisi'nin nasal ucunun, facies convexa eerebri'ye olan uzaklığı, caudal ucunun aynı yüze olan uzaklığının iki katı kadardır. Forllİx: (Şek. 4-3). Kalınlığı tr~ncus corporis callosi 'ye nazaran 2~3 misli daha fazladır. Bulbus olfactorius: (Şek. i- ı). Beynin nasal ucunda içi boş, yassı bir pirinç tanesi şeklinde ve büyüklüğündedir. TrigonuDl olfactoriunı: (Şek. 1-3). Bir üçgen şeklinde olup beynin en geniş bölgelerinden birisini tqkil eder. Sulcus diagonalis belli olduğu halde, sulcus areuatus belirsizdir.

276 Metin Taşbaş Lamina penorata nasalis: Trigonum olfactorium'un aboral sınırını te~k.il eder, oldukça belirsiz bir ol~umdur. Ventriculi laterales: (Şek. 4-10). Hemispherium'ların içinde bulunan boşluk olup septum pellucidum ile birbirinden ayrılmı~tır. Bu boşluğun nasalinde nucleus caudatus ve caudal'inde comu ammonis gayet bç.iirgin olarak te~ekkül etmiştir. Nucleus caudatus: (Şek. 5-1)' Caput nuclei caudati'nin nasomedial ucu sivridir. Caput nuclei caudati'den onun caudolateralinde yer alan, cauda nuclei caudati'ye geçerken tedrici bir incelme görülür. Nucleus eaudatus üzerinde, dikkatli bakıldığıda farkedilen bir takım transversal çizgiler bulunmaktadır. Pes hippocaınpi (comu aınınonis): (Şek. 5-2). Önce caudolateral seyreder ve sonra ventro-nasal'e kıvrılır ve öne açık bir C harfi ~eklini almıştır. Dı~.yüzü kabarık dışbükeydir. Fimbria eomu am. moins pek belirgin değildir. Gyrus olfactorius: (Şek. 1-2). Bulbus olfaetorius'dan eaudal'e doğru uzanır. Yalnız gyrus olfactorius lateralis belirgin olup, dar beyaz bir şerit halindelobus piriformis'in nasal'ine kadar gelir ve orada yayılır. Gyrus olfactorius medialis et eommunis çok belirsiz te~ekkül etmiştir. Diencephalon Corpus ınaınillare et tuber cinereuın: (Şek. 1-7). Trigonum interpedunculare içersine bir ok gibi girmi~ durumdadırlar. Tuber einereum nasalde ve corpus mamillare onun gerisinde yer alır. Ventriculus tertius: (Şek. 4-5). Adhesio interthalami 'nin (massa intermedia) etrafını çevreleyen dar bir kanal halindedir. Yalnız rec. suprapinealis belirgindir. Lobus piri orınis: (Şek. 1-6). Oldukça kabarık ve geni~ teşekkül etmi~tir. Üzerindeki suici ve gyri çok belirsizdir. Gyrus olfactorius lateralis bu ol~umun n~sal ucuna kadar devam etmektedir. Aynı zamanda hemispherium ile gyrus olfactoritıs lateralis arasındaki sulcus rhinalis oldukça belirsizdir. Lobus piriformis crura cerebri'nin (pedunculi cerebri) nasal yarıınını örtmüş ve corpus mamillare ile tuber einereum'un üzerine uzamı~ durumdadır. piphysis cerebri: 3-4 mm: uzunluğunda ve i mm. eninde ince uzun bir oluşumdur. İki colliculus nasalis'in arasındaki olukta yer alır.

ŞinşiUa Beyni Üzerinde Araştırmalıır 277 Thalami optiei: Corpus genieulatum laterale oldukça belirgin ve kabarık olarak tqekkül etmiştir. Onun hemen mediapinde tubereulum laterale thalami yine aynı belirginlikte göze çarpar. Diğerleri bdirsizdir. MESENCEPHALON Crura cerebri (pedunculi cerebri): (Şek. 1-8). Pons'un nasal'inde ve iki uzun beyin şeridi halinde naso-lateral bir yöiıde seyreder. Bu iki b~yin ~eridi aneak aboralde bir noktada birbirleri ile temas halindedirler. Sonra tam bir majüskül V harfi yapacak ~ekilde birbirlerinden uzakla~arak giderler. Bu yüzden trigonum interpedunculare gayet geni~ te~ekkül etmi~ olup, burayı corpus mamillare ve tuber cinereum tamamen doldurmu~ durumdadır. Ventral'den bakıda, pedunculi eerebri'nin sağ ve sol ~eridinin ab oral i /2 si görülebildiği halde, nasal i /2 si görülemez. Çünkü bu kısım lobus piriformis tarafından örtülmü~tür. İkisi arasında sulcus lateralis mesencephali vardır. Nasal sınırını tractus opticus teşkil eder. Corpora quadrigeınma: (Şek. 4-6,7) Colliculus nasales'i hacim bakımından daha büyük olduğu halde yükseklik bakımından colliculus caudales'den kısadır. Colliculus caudales cerebdlum, colliculus nasales'de cerebrum tarajından örtülmü~ olup aralarında renk farkı yoktur. RHOMBENCEPHALON Medulla oblongata: (Şek. 1-12) Medulla spinalis'in cranial'e doğru uzamı~ bir parçasıdır. Fissura medina ventralis gayet belirgindir. Sulcus parapyramidalis ve tuberculum faciale belirsizdir. Dikkatle bakıldığı takdirde, ince bir sütün halinde pyramis medulla oblongata görülebilir. Medulla oblongata'nın dorsal yüzünde fossa rhomboidea gayet iyi te~ekkül etmi~ olup derindir ve sulcus medianus dorsalis oldukça bdirgindir. Corpus trapezoideum.: (Şek. i- i ı). Pons ile medulla oblongata arasında oldukça belirli ve geni~ te~ekkül etmi~tir. Her iki olu- ~umdan transversal birer sulcus vasıtasiyle ayrılml~tır. Pons: (Şek. 3--1)' Chinchilla'da pons ve medulla oblongata ~ekil ve kitle bakımından hemen hemen aynı oldukları için birbirlerinden ayırmak biraz güçtür. Fakat dikkatli bakılınca görülebilen transversal bir sulcus'un bu iki olu~umun arasında belirli bir sınır meydana getirdiği anla~l1ır. Pons' un ventral yüzündeki sulcus basilaris pek belirgin değildir.

27B Metin Taşbaş Cerebellum: (Şek. 3-2) Şekli hemen hemen yuvarlağa yakındır. Kesit yüzü de aynı görünüştedir. Nasal yüzünde, eorpora quadrigemina'nın eollieulus eaudalis'i için bir fossa göze çarpar. Transvenal ekseni, longitudinal eksenden biı az daha uzundur. Median'ında vermi~ bulunur. (Şek. 5-4). Bunun iki yanında paramedian iki sığ oluk ilc ayrılmış olarak lobi laterales eerebelli yer almıştır (Şek. 5-3). Paraf10eculus çok belirgin olup her iki yanında ince bir sap vasıtasiy1c lobi laterales cerebelli 'ye yapışnuştır (Şek. 5-5). Bu yüzden, eilvum eranii'den beyni çıkarma ameliyesi esnasında çok defa hypophys gibi kopmaktadır. Cerebellum'da suici ve gyri vardır. Yönleri diğer eveil memeliicrde olduğu gibi transversaldir. Ree. teeti ventrieuli quarti çok derin değildir. SuIcus primarius belirgin te~ekkül etmiştir. Cerebellum'un ortasında substantia alba'dan meydana gelmiş olan eorpus medullare bdirgin bir yumru halinde görüldüğü halde truneus nasalis ve truneus eaudalis denen çıkıntılar birbirinden kesin olarak ayrılacak şekilde açık görülmemektedir. VentricuIus quartus: (Şek. 6). Gayet belirgin olarak teşekkül etmiştir. Taban eşkenar dörtgen şeklindedir. Eminentia teres (2) ve tubereulum aeustieum (ı) b~lirgindir. Calamus seriptorius (3) tam bir kalem ucunu andıni'. Tartışma ve Sonuç Heınispheria'nın şekli: Diğer eveil memelilerde hemispheria'- nın üzeri suici ve gyri ile örtülü olduğu halde, bunlar ehinehilla beyninde, tavşanınkinde olduğu gibi hiç yoktur (ı). Yine aynı yazar, tavşanda hemispheria'nın dorsalden görünüşünü bir armuda benzettiği halde biz ehinehilla'da bunu daha çok eşke.nar bir üçgen şeklinde tanımladık. Bundan başka, diğer eveil memelilerde çok defa eerebrum eerebellum'un üzerine taştığı ve onu kısmen de olsa örttüğü halde ehinchillada böyle bir durum görülmemektedir. Bu husus tavşanda da ehinehilla'da olduğu gibidir. Ayrıca eveil memelilerde genellikle her iki hemispherium'un facies medialis'i ilc faeies eonvexa'sı arasındaki kenar küt olduğu halde bu kenar chinchilla'da keskindir (2,6). Corpus callosum ve fomi,,: Chinchilla'nın fornix'ini truncus corporis callosi'ye nazaran 2-3 misli daha kalın olarak tesbit ettik. Halbuki evcil memelilerde her iki oluşum arasında bu kadar büyük bir fark görülmemektedir. (2, 5, 6). Medu1Ia oblongata: Chinchilla'da (~vcil memelilerde olduğu gibi suicus parapyramidalis ve tuberculum faciale helirgin değil-

Şinşilla Beyni üzerinde Araştırmalar 279 dir (2, 6). Corpus trapezoideum ise, pons ile medulla oblongata arasında gayet belirgin olarak teşekkül etmiştir. Bu durum tavşanınkine benzemektedir. (ı). Crura eerebri (peduneuli eerebri): İki ayrı beyin şeridi halinde olan bu oluşumun uçları ehinehilla'da yalnız aboralde birbirleri ilc temas etmektedir ve tam bir V harfi görünüşündedir. Halbuki eveil memelilerde bu iki şerit aboralde bir süre beraber seyrettikten sonra birbirleriden ayrılmakta ve o zaman bir Y harfi görünüşünü meydana getirmektedir. Bu sebepten dolayı trigonum interpeduneulare chinchilla'da eveil memelilere nazaran daha geniş tcşekkül etmiştir. Lobus piroornıis: Chinchilla'da daha kabarık bir yapılıştadır. Evcil memelilerde erura eerebri'yi ürünediği halde, ehinehilla'da bu oluşumun nasal i /2 sini kaplamış durumdadır. Gyrus olfaetorius: Chinehilla'nın çok belirgin bir gyrus 01- faetorius lateralis'i vardır ve lobus piriformis'in nasal'inekadar gelir. Eveil memelilerde olduğu gibi lobus piriformisi lateralden kuşatmaz. Buna karşılık gyrus olfaetorius medialislcr son derece zayıf şekillenmiştir. Bu1bus olfaetorius: Evcil memelilerde yumru şeklinde olduğu halde (2, 4, 6), ehinehilla'da pirinç tanesine benzemektedir. Gültekin ve Deniz'in (4) manda beyninde buldukları gibi ehinehillada da bulbus olfaetorius'un uzun ve gyrus olfaetorius lateralis'in de çok kuvvetli şekiilenişi ehinehilla'nın iyi koku aldığı kanısına götürmektedir. Trigonunı olfaetoriunı: Chinehilla'dabu oluşum, evcil memelilere na;r.aran tavşanda olduğu gibi (I) çok daha belirgin bir üçgen şeklindedir. Sulcus areuatus belirsizdir. Corpora quadrigenıina: Eveil memelilerde eollieulus nasalis, eollieulus caudalis'e nazaran daha yüksek teşekkül ettiği halde (2,4,6), bu- durum ehinchilla'da tam aksi olarak görülmüştür. Cerebellunı: ine. fastigii normal şekillenmiş olup, sulcus pirimarius evcil memelilerdeki kadar derin değildir. Ayrıca, parafloeeulus evcil memelilere nazaran (2, 6), chinehilla' da çok daha belirgin teşekkül etmiştir. Özet Chinehilla beyni ü;r.erinde komparatif anatomi yönünden yapılan bu çalışmada i 2 adet chinehilla beyni kullanılmıştır. Aşağıdaki özellik ve ayrımlar tesbit edilmiştir.

280 Metin Taşbaş i. Dorsal'den bakıldığında hemispheria'nın şekli e"kenar üçgene benzemektedir. Hemispheria üzerinde sulci ve gyri yoktur. Ayrıca cerebrum, cerebellum'un üzerine taşmamıştır. Hemispherium'ların facies medialis'i ilc facies convexa'sı arasındaki kenar keskindir. Yine iki hemispherium'un dorsal yüzünün takriben ortasında impressiones frontales bulunup, caudal ı/3 ünde ise, fissura longitudinalis cerehri'ye paralelolarak uzanan sulcus lateralis görülür. 2. Ventriculus lateralis'in tabanını teşkil eden fornix, truncus corporis cahosi'ye nazaran 2-3 misli daha kalındır. 3. Corpus trapezoideum, pons ile medulla oblongata arasında gayet belirgin bir oluşumdur ve her ikisinden transversal birer sulcus ile ayrılmıştır. 4. Crura cerebri (pedunculi cerehri) bir V harfi görünüşünde olup, trigonum interpedunculare gayet geniş teşekkül etmiştir. 5. Lobus piriformis kabarık olup, crura cerebri'nin nasal ı/2 sini örtmüştür. 6. Chinchilla'da gyrus olfactorius lateralis çok kuvvetlidir ve ancak lobus piriformis'in nasal ucuna kadar devam eder. 7. Bulbus olfactorius küçük şişkin bir pirinç tanesi şeklindedir. 8. Trigonum olfactorium tam bir üçgen şeklinde olup, sulcus arcuatus belirsizdir. g. ChinchiHa'da corpoıa quadı igemina'nın. colliculus cauda- I1s'i colliculus nasaiis' inden daha yüksek teşekkül etmiştir. i o. Paraflocculus chinchilla' da, diğer evcil memelilere nazaran çok daha belirgin teşekkül etmiştir. Summary Macroanatomical studies on the brain of chinchilla (Chinchilla Chinchilla Boliviana) In this study earried on the brain of ehinchilla from the comparative anatomical view 12 chinchilla's brain wcre used. The foiiowing features and main differences wcre determined. ı. Looking at the hemisphcria from dorsal there wcre shaped triangular. Sulci and gyri wcre indistinet. Further, the cerebrum did not overlap the cerebellum. The border between facies mcdialis and

Şinşilla Beyni Üzerinde Araştırmalar 281 facies convexa of the hemispheria was sharp. On the middlc of facies convexa of both hemispherium there were found impressiones fronta- Ies. In the eaudal third there were sulci laterales, whieh were runnig paralıcı to fissura longitud inalis eerebri. 2. Fomix was 2-3 times thieker than truncus corporis callosi. 3. Corpus trapezoideum Jas plaeed between pons and medulla oblongata. The form of corpus trapezoideum was c1ear and separated from pons and -!Ueduıla oblongata with transversal sulci. 4. The peduncles were V shaped. Trigonum interpedunculare was formed rather large. 5. Lobus piriformis is swollen and covers the nasal half of peduncles. 6. Chinehilla had a very strong gyrus olfaetorius lateralis. It extended to the nasal point of lobus piriformis. 7. Bulbus olfaetorius was shaped like a swollen grain of rice., 8. Trigonum olfactorium was triangular in shape but sulcus areuatus was found indistinet. 9. The eollieulus eaudales of eorpora quadrigemina were higher than the eollieulus nasales in ehinchilla. lo. Paraflocculus was formed much more prominent in ch inchilla than in other domestie mammals. Bibliyografya i - Craigie, E.H. (I 95 i): A Laboratory Guide to the Anatamy of the Rabbit. University if TorolZto Press. Toranto, i o I-I 08. 2 - Doğuer, S. (1963): Evcil Hayvanların Komperativ Sistematik Anatomisi (Neurologie). Fasikül i i i. Ankara Üniversitesi Basımevi. 3 - Gerhard, L. (1968): Atlas des Mittel-und Zwischenhirns des Kaninchens. Springer- Verlag Beri in. Heidclberg. NewYork. 4 - Gültekin, M., Deniz, E. (197 ): Yerli manda (bos bubalis) ile yerli sığır'ın (bos taurus) beyinleri üzerinde anatomik incelemeler. ı. Genel Makroskopik inceleme. Yargıçoğlu Basımevi, Ankara. 5 - Krause, W.: Die Anatomie Des Kaninchens in Topographischer und Operat ver Rücksicht. Leipzig Verlag von Wilhelm engelmann, 284-304.

282 Metin Taşlı aş 6 - Sisson, S., Grossnıan, J. (1955): The Anatorrry of the Domestic Animals. W.B. Saunders Company, Philadclphia, 780-812. 7 _. Westergaard, E. (I 969): The cerebral ventride.> rif the golden hamster during growt/ı. Acta anat. 72: 533-548. Yazı "Dergi Yazı Kuruluna" 29. 5. i 970 günü gelmiştir. Şekil: 1- Chinchilla beyninin vcnlralden görünüşü. (Brain of chinchilla. Ventral view) i. Bulbus olfactorius, 2. Gynıs olfactorius lateralis, 3. Trigonum olfactorium, 4. Chiasma opticum, 5. Tractus optirus, 6. Lobus piriformis, 7. Trigonuın interpeduncnlare ve corpııs mamillare ile tuber cinereum, H. erura ccrebri, 9. Pons, ıo. N.trigeminus, i ı. Corpus trapezoideum 12. Medulla oblongata, 13. Fissura mediana ventralis. Şekil: 2- Chi;ıchilla beyninin dorsalden görünüşü. (Brain of chinchilla. Dorsal view) i. Bıılbns olfactorius, 2. Fissııra longitudinalis -ccrebri, 3. Impressiones frontales. 4 Sukııs lateralis, 5. Fissura transversa cerebri, 6. Vermis, 7. Lobi laterales cerebelli.

Şinşilla Bcyni Üzcrindc Araştırmalar 283 Şekil: 3- Chinchilla beyninin lateralden görünüşü. (Brain of chinchilla. Lateral view) i. Pons, 2. Cerebellum, 3. Pes hippocampi, 4. Lobus piriformis'in bir parçası, 5. Paraflocculus. Şekil: 4- Chinchilla beyninin median'dan görünüşü (Brain of chinchilla. Median section) ı. Bulbus oflactorius, 2. Trııncus corporis callôsi, 3. Fornix, 4. Adlıesio iterthalamica, 5. Ventriculus tertius, 6. Corpora quadrigemina'nın collicuhıs nasali,'i, 7. Corpora quadrigemina'nın colliculus caııdalis'i, 8. Ventricıı!ııs qııartııs, 9. Laminae meduııares, LO. Ventricıılus lateralis.

Şekil: 5- Chinchiııa beyninin dorsal'den görünüşü. (Bir hemispherilıiti kaldırılmış) Dorsal view of the chinchiııa's brain. (One of the hemispher is removed) ı. Nuclcus caudatııs, 2. Pes hippocaınpi, 3. Lobi laterales cerebelli, 4. Vermis, 5. Parafloccuhıs. Şekil: 6- Chinchiııa'da ventriculus quartııs'un dorsalden gorunuşu. (A dorsal view of the ventriculus quartus in chinchilla) 1. Tuberculııın acustieum, 2. Eminentia teres, 3. Calamus scriptorius.