30 Ocak 2008 ÇARŞAMBA Resmî Gazete Sayı : 26772 TEBLİĞ Dış Ticaret Müsteşarlığından: ĠTHALATTA KORUNMA ÖNLEMLERĠNE ĠLĠġKĠN TEBLĠĞ (TEBLĠĞ NO: 2008/1) Kapsam MADDE 1 (1) Bu Tebliğ, 11/2/2007 tarihli ve 26431 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan İthalatta Korunma Önlemlerine İlişkin 2007/1 sayılı Tebliğ ile başlatılan ve 10/5/2004 tarihli ve 2004/7305 sayılı Kararnamenin eki İthalatta Korunma Önlemleri Hakkında Karar ve İthalatta Korunma Önlemleri Yönetmeliği çerçevesinde yürütülen korunma önlemi soruşturması sonucunda alınan kararı içermektedir. SoruĢturma MADDE 2 (1) Dış Ticaret Müsteşarlığı İthalat Genel Müdürlüğü tarafından yürütülerek tamamlanan soruşturma sonucunda ulaşılan bilgi ve bulguları içeren sonuç raporu Ek I'de verilmektedir. Karar MADDE 3 (1) İthalatta Korunma Önlemlerini Değerlendirme Kurulu, 9003.11 ve 9003.19 Gümrük Tarife Pozisyonlu "gözlük çerçeveleri"nin ithalatında 3 (üç) yıl süreyle korunma önlemi uygulanmasına, önlemin 1. yıl için 3 ABD Doları/adet, 2. yıl için 2,85 ABD Doları/adet ve 3. yıl için 2,7 ABD Doları/adet tutarında ek mali yükümlülük olarak belirlenmesi ve Dünya Ticaret Örgütü Korunma Önlemleri Anlaşması'nın 9.1 maddesi gereğince gelişmekte olan ülkelere muafiyet tanınması hususlarında Bakanlar Kurulu'na öneride bulunulmasına karar vermiştir. Yürürlük MADDE 4 (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer. Yürütme MADDE 5 (1) Bu Tebliğ hükümlerini Dış Ticaret Müsteşarlığının bağlı olduğu Bakan yürütür.
GÖZLÜK ÇERÇEVELERĠ ĠTHALATINDA KORUNMA ÖNLEMĠ SORUġTURMASINA ĠLĠġKĠN SONUÇ RAPORU 1. SORUġTURMAYA ĠLĠġKĠN GENEL BĠLGĠLER 1.1. Kapsam Bu Rapor, İthalatta Korunma Önlemleri Hakkında Karar hükümleri çerçevesinde yürütülen korunma önlem, soruşturması sonucunda elde edilen bilgi ve bulguları içermektedir. 1.2. SoruĢturmanın yürütülmesi EK-1 Gözlük çerçeveleri ithalatına yönelik korunma önlemi soruşturması, yerli üreticileri temsilen Gözlük Sanayicileri Derneği nin yapmış olduğu başvuruya istinaden, 11/2/2007 tarihli ve 26431 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan İthalatta Korunma Önlemlerine İlişkin 2007/1 sayılı Tebliğ ile başlatılmıştır. 1.3. Yerinde inceleme Ön inceleme ve soruşturma aşamalarında bazı üretici firmaların üretim tesislerinde yerinde inceleme yapılmıştır.ayrıca, 8-11/3/2007 tarihlerinde İstanbul da düzenlenen 21. Uluslararası Tüm Optik ve Oftalmolojik Ürünler Fuarı nda incelemeler ve gözlük sektöründe faaliyet gösteren üretici ve ithalatçı firmalar ile optisyen dernekleri ile görüşmeler yapılmıştır. 1.4. Ġlgili tarafların bilgilendirilmesi ve dinlenmesi Soruşturma konusu eşyanın yerli üreticileri, ithalatçıları, ihracatçıları, yabancı ülke temsilcilikleri ve diğer ilgili taraflara görüşlerini göndermeleri ve sözlü dinlenme taleplerini iletmeleri için yeterli süre tanınmıştır. İlgili taraf başvuru formları ve bilgi formları Müsteşarlık web sayfasında yayımlanarak duyurulmuştur. Soruşturmayla ilgili taraf olarak iştirak etmek isteyen başvurular kabul edilmiş ve sözkonusu tarafların görüşlerinin dinlenebilmesini teminen, 25/4/2007 tarihinde tarafları dinleme toplantısı yapılmıştır. Gerek bu toplantı öncesinde, gerekse toplantıdan sonra Müsteşarlığımıza yazılı olarak iletilen bilgi formları ve ilgili taraf görüşleri, Müsteşarlık web sayfasında yayımlanarak kamuoyuna duyurulmuştur. 1.5. Sonuçların değerlendirilmesi Soruşturma sonucunda elde edilen bilgiler ve değerlendirmeleri içeren soruşturma raporu İthalatta Korunma Önlemlerini Değerlendirme Kurulu na sunulmuştur. 1.6. SoruĢturma konusu eģya Soruşturma konusu madde, gözlüklere veya benzeri eşyaya ait çerçevelerdir. Sözkonusu çerçevelerin ana yapısını, menteşe kaynaklı, boya ve polisajı yapılmış, sap ucu takılmış ve köprü monte edilmiş gözlük sapları oluşturmaktadır. Soruşturma konusu eşyanın yürürlükte bulunan gümrük tarife cetveline göre gümrük tarife pozisyon numaraları9003.11 ve 9003.19 dur. Yukarıdaki paragrafta yer alan tanıma uyan maddeler, başka bir GTİP altında işlem görseler dahi soruşturma konusu maddelerden kabul edilmelidir. Metinde bundan sonra gözlük çerçeveleri olarak yer alacaktır. Gözlük çerçeveleri, optik camının da ilavesi ile göz kusurlarının düzeltilmesi, göz bozukluklarının tedavisi amacıyla kullanılan optik gözlükleri oluşturan ana unsurdur. 1.7. Benzer veya doğrudan rakip ürün Soruşturma kapsamında yerli üretilen eşya ile ithal edilen eşyanın benzer veya doğrudan rakip ürün olup olmadığı aşağıdaki açılardan incelenmiştir. Üretim tekniği ve süreci: Gözlük çerçeveleri optik kalitedeki metal veya plastik türevi hammaddelerden emek yoğun bir üretim tekniği kullanılarak yapılmaktadır. Üretim tekniği, gerek yerli üreticilerin üretiminde gerekse ithal ürünlerin üretiminde, ölçek farkları hariç olmak üzere, benzer nitelik göstermektedir. SatıĢ ve dağıtım kanalları: Söz konusu ürünlerin Türkiye piyasasındaki dağıtım kanallarında genellikle aynı toptancı firmalar rol oynamaktadır. Perakende piyasasında da sözkonusu ithal ürünler ile yerli üretilen ürünler aynı perakendeciler tarafından piyasaya sürülmektedir. Tüketici ve talep yapısı: Yerli üreticilerin üretmekte olduğu gözlük çerçeveleri ile ithal edilen gözlük çerçevelerinin talep yapısı ve tüketici kitlesi arasında fiyat dışında farklılık gösteren önemli bir unsur bulunmamaktadır.
Bu açılardan soruşturma konusu eşyanın yerli üretilenleri ile ithal edilenlerinin doğrudan rakip ürün olarak değerlendirilebileceği anlaşılmıştır. 2. SORUġTURMA KONUSU EġYANIN ĠTHALATI ĠLE ĠLGĠLĠ BĠLGĠLER 2.1. Ġthalatın seyri Yıllar Miktar (adet) Değer ($) 2002 3.048.053 9.377.091 2003 1.319.012 14.522.110 2004 2.965.462 24.508.244 2005 5.302.739 33.339.631 2006 7.540.903 42.445.239 2006(1-9) 4.720.646 27.975.913 2007 (1-9) 3.735.585 31.603.180 Soruşturma konusu eşyanın genel ithalatı soruşturma konusu dönem boyunca 2003 yılı hariç sürekli artış göstermiştir. 2002 yılında 3.048.053 adet olan toplam ithalat, 2003 yılında bir önceki yıla göre %56,7 oranında düşmüştür. 2004 yılında bir önceki yıla göre % 124,8 artarak 2.965.462 adete yükselmiştir. 2005-2006 yıllarında ise bir önceki yıla göre sırasıyla %78,8 ve %42,2 oranlarında artarak 2006 yılında 7.540.903 adete ulaşmıştır. Özellikle son iki yılda ithalatta görülen artış, önemli, ani ve hızlı bir artıştır. 2.2. Ġthalatın piyasa payı Piyasa Payı (%) 81,0 59,4 66,7 75,8 83,2 73,4 Türkiye de gözlük çerçeveleri piyasası inceleme konusu dönem boyunca büyümüştür. Genel ithalatın piyasa payı 2002 yılında %81 iken 2006 yılı sonunda %83,2 olarak gerçekleşmiştir. 2.3. Ġthalatın yerli üretime oranı İthalatın yerli üretime oranı % 413,4 134,5 178,3 263,6 463,0 359,4 İthalatın yerli üretime oranı, ithalat miktarı ve yerli üreticilerin yurtiçi satış miktarı esas alınarak hesaplanmış ve bu oranın yıllar içerisinde artarak 2003 yılındaki %134,5 düzeyinden 2007 yılı Temmuz ayı itibariyle % 359,4 oranına yükseldiği tespit edilmiştir. 3. ÖNGÖRÜLMEYEN GELĠġME Gözlük çerçeveleri ithalatı özellikle 2005 yılından itibaren büyük bir artış göstermektedir. Yerli üreticilerin üretmekte oldukları gözlük çerçevelerinin doğrudan rakibi olan ithal gözlük çerçevelerinin satışı doğrudan tüketiciye değil, optisyenlikmüesseseleri adlandırılan gözlük mağazaları yoluyla yapılmaktadır. Bedeli kamu sosyal güvenlik kuruluşlarınca karşılanan satışlarda mağazanın fiyat tercihi önemli rol oynamaktadır. Dolayısıyla piyasadaki gözlük çerçevesi talebinde fiyat, satış ve pazarlama koşulları ile talebin miktarını belirleyen ana unsur doğrudan tüketici tercihleri değil, gözlük mağazalarının alım davranışıdır. Türkiye de yaklaşık ruhsatlı 4.000 adet optisyenlik müessesesi mevcuttur. Bu mağazaların 2.191 i OptisyenlikHakkında Kanun un 2004 yılında yürürlüğe girmesinden sonra ruhsat alarak açılmıştır. 2004 yılında Optisyenlik Hakkında Kanun ile yeterlilik belgesi alan 847 optisyenin yanısıra 2006 yılında bir defaya mahsus olmak üzere düzenlenen kurslarda belge alarak mağaza açan 1.344 müessese bulunduğu Sağlık Bakanlığı verilerinden anlaşılmıştır. Bu rakamın içerisinde Kanunun yürürlüğe girmesinden önce ruhsatsız olarak faaliyette bulunan veya mesul müdürlük konumu altında faaliyet gösteren mağazaların da bulunduğu, öte yandan yeni ruhsatname alanların birden fazla mağaza açabildiği dikkate alındığında, 2005 yılından itibaren piyasaya yeni mağaza açarak giren optisyen sayısının 1.000 dolayında olduğu anlaşılmaktadır. Yapılan incelemelerde, yeni açılan bir işletmenin raflarında çeşitli model ve marka taleplerine yanıt verebilmek
için ilk planda asgari 1.500 adetlik bir stok bulundurma ihtiyacı olduğu tespit edilmiştir. Bu gereklilik, yeni açılan müesseselerde toplam 1.500.000 adetlik ilave bir talebe karşılık gelmektedir. Bu rakam yıllık gözlük çerçevesi tüketiminde yaklaşık dörtte birlik bir oranı oluşturmaktadır. Yeni açılan müesseseler büyük miktarda gözlük çerçevesi talebinde bulunmuşlardır. Yeni açılanoptisyenlik müesseseleri ilk yatırım maliyetlerini düşürmek amacıyla öncelikle stoklarında ve satışlarında fiyatı düşük ürünleri bulundurmayı tercih etmiş ve tedarikçilerden ödeme kolaylıkları talep etmişlerdir. Bu şartları kısa sürede ancak ithalatçılar yerine getirebilmiştir. Öte yandan Sağlık Bakanlığınca yayımlanan 29/03/2004 tarihli ve 5011 (2004/43) sayılı Genelge ile Yeşil Kart sahiplerinin de gözlük çerçevesi ihtiyaçlarının karşılanması uygulamasına başlanmış ve 2006 yılında yaklaşık 423.000 adet gözlük çerçevesi yeşil kart kapsamında tüketiciye ulaştırılmıştır. Bu rakamlar alt alta konulduğunda 2005 yılından itibaren artan ithalatın, optisyenlik mağazalarındaki %100 ü aşan artışa ve yeşil kart sahipleriyle artan talebe bağlı olarak ortaya çıktığı tespit edilmiştir. Bu şekilde piyasaya giren yeni alıcıların, istenen miktar ve hızda mal temini, ilk siparişlerde istenen ucuz ürün temini ve ödemede uzun vadeler ve iskontolar gibi kolaylıklar talep ettiği görülmüştür. Bu koşulların ancak ithalatçılar tarafından karşılanabilmesi ve bu aşamada ithal ürünlere bağlı olarak yapılan anlaşmaların uzun vadeli ödemeler nedeniyle uzun süreli ticari kontratlara dönüşmesinin yerli üreticileri piyasadan dışlama etkisi yaptığı ve bu gelişmenin öngörülemeyen bir gelişme olduğu anlaşılmıştır. 4. YERLĠ ÜRETĠCĠLER ÜZERĠNDE CĠDDĠ ZARAR TESPĠTĠ ĠLE ĠLGĠLĠ BĠLGĠLER Yerli üreticiler üzerinde ciddi zarar tespiti ile ilgili bilgiler, yerli üretim dalının çoğunluğunu temsil eden yerli üretici firmaların ekonomik ve mali göstergeleri esas alınarak elde edilmiştir. 4.1. Kapasite ve üretim Kapasite Üretim Adet/yı l Adet/yı l 2002 2003 2004 2005 2006 2007projeksiyo n 10.215.266 10.800.266 11.210.266 11.306.466 11.442.466 11.262.466 737.383 980.812 1.662.819 2.011.837 1.628.772 1.784.374 KKO % 7,2 9,1 14,8 17,8 14,2 15,8 Gözlük çerçevelerinin yerli üretim kapasitesi son beş yılda yıllık yaklaşık 10 milyon adetten 11,5 milyon adeteçıkmıştır. 2007 yılında kapanan bazı firmalarla birlikte kapasitede bir azalma da göze çarpmaktadır. Gözlük çerçeveleri üretimi, 2004 yılında uygulanan kotanın da etkisiyle, 2005 yılına kadar artış göstermekte idiyse de, bu yıldan itibaren azalarak kapanmaların da etkisiyle 2006 yılında en düşük düzeyine gerilemiş bulunmaktadır. Üretim kapasitesindeki azalmayla kapasite kullanım oranları da 2005 yılındaki en yüksek % 17,8 lik düzeyinden 2006 yılında % 14,2 ye gerilemiştir. 4.2. SatıĢlar Yurtiçi satışlar (üretimden) Yurtdışı satışlar (üretimden) Adet 712.852 903.132 1.479.049 1.697.575 1.521.668 1.001.190 Adet 28.502 32.637 34.085 27.368 34.107 12.981 Yerli üreticilerin yurtiçi satışları 2005 yılına kadar piyasanın genişlemesiyle bir artış göstermiş, ancak bu yıldan itibaren gerileyerek 2007 yılında son dört yılın en düşük düzeyinde gerçekleşmiştir. 4.3. Stoklar m Stoklar Adet 39.379* 84.422 234.107 521.001 593.998 620.712 * Başlangıç stoku Yerli üreticilerin dönem sonu stokları her dönemde artarak 2002 yılındaki 39 bin adetlik stoktan 2006 yılında 628 bin adetlik stoka yükselmiştir. 2007 yıl sonu stoklarının 2006 dönem sonu stoklarını aşacağı öngörülmektedir.
4.4. Karlılık m % 11,5-0,9 5,3-6,6-2,8-0,5 Karlılık oranı Yerli üreticilerin ortalama karlılık oranları ciro büyüklükleri ile ağırlıklandırılarak toplanmış ve yerli üreticilerin ortalama karlılık oranları elde edilmiştir. Elde edilen sonuçlara bakıldığında, yerli üreticilerin ortalama karlılığının yıllar içerisinde azaldığı ve 2007 yılı dahil olmak üzere son üç yılda zarar edildiği anlaşılmıştır. 4.5. Ġstihdam m Toplam çalışan sayısı Kişi 449 551 534 520 493 453 Yerli üreticiler tarafından istihdam edilen işçi sayısı 2003 yılından bu yana sürekli azalma göstermektedir. 2003 yılında 551 kişi olan ortalama istihdam, 2007 yılı Temmuz ayı itibariyle 453 kişidir. 4.6. Verimlilik Verimlilik Üretim miktarı/kiş i 1642 1780 3114 3869 3304 3064 Yerli üreticiler tarafından istihdam edilen işçi başına üretim miktarı, verimlilik göstergesi olarak kabul edilerek tüm yerli üretici firmaların toplam üretimleri, doğrudan istihdam edilen işçi sayısına bölünmüştür. Buna göre verimliliğin 2003 yılından sonra artış gösterdiği ve özellikle 2005 yılından sonra yüksek düzeyde seyrettiği anlaşılmaktadır. 4.7. Yerli üretimde katma değer analizi Gözlük çerçevelerinin yerli üretiminin genel olarak, köprü, sap, plaket ve kancaların kaynağının yapılması, sap ucunun takılması, boya ve polisajının yapılması ve paketleme işlemlerinden oluştuğu ve ölçekteki değişimlere bağlı olarak maliyetlerin değişmesi de dikkate alınarak, bu işlemlerin birim başına yaklaşık %80 oranında yerli katma değeri oluşturduğu anlaşılmıştır. Sözkonusu işlemlerin bir ya da ikisinin eksilmesi ya da bunlara bir ya da iki eklenmesi ile birlikte, yerli üretimde bir işçinin günde 15 ila 25 dolayında gözlük çerçevesi ürettiği tespit edilmiştir. 4.8. Tüketim ve yerli üreticilerin pazar payı m Toplam iç tüketim Adet 3.761.000 2.222.000 4.445.000 7.000.000 9.063.000 3.764.000 Yerli üreticilerin pazar payı % 19,0 40,6 33,3 24,2 16,8 26,6 İthalatın pazar payı % 81,0 59,4 66,7 75,8 83,2 73,4 Tüketimde yıllar içerisinde önemli bir artış görülmektedir. Bu artışın nedenleri arasında, sosyal güvenlik ödemelerindeki iyileşme, sosyal güvenceye sahip bireylerin sayısındaki artış, sosyoekonomik gelişmeye dayalı sektördeki büyüme gösterilmektedir. Pazardaki büyümeye karşın yerli üreticilerin pazardan aldıkları pay giderek azalmıştır. 2003 yılında %40,6 düzeyinde olan yerli üreticilerin pazar payı sürekli gerileyerek 2006 yılında %16,8 olarak gerçekleşmiştir. Buna karşılık, ithalatın pazar payı giderek artmış ve 2003 yılında %60 a yakın olan bu oran, 2006 yılında %83,2 olarak gerçekleşmiştir. 4.9. Fiyat kırılması Ortalama birim fiyatlar 2007 İthal satış fiyatı ABD Doları/Adet 4,76
Yerli yurtiçi satış fiyatı 7,79 Fiyat kırılması ABD Doları/Adet -3,03 Gözlük çerçevelerinin yerli üretimi üzerinde ithal birim fiyatlarından kaynaklanan fiyat baskısı araştırmasında, ithalatın izlenmesine yönelik gözetim uygulamasından elde edilen ithalat ve yurtiçi satışlara ilişkin veriler esas alınmış ve gerek yerli üretici firmaların, gerekse ithalatçıların aracılar olan optisyenlik müesseselerine satışları karşılaştırılmıştır. Soruşturma kapsamında elde edilen bilgi ve belgelerden, ithal ürünlerin yerli üreticilerin yurtiçi satış fiyatlarını birim fiyatlarının ortalama 3 ABD Doları/Adet düzeyinde kırdığı anlaşılmaktadır. 5. NEDENSELLĠK ĠLĠġKĠSĠNĠN ĠNCELENMESĠ Gözlük çerçeveleri ithalatının özellikle 2005 yılından bu yana ani ve keskin bir artış içerisinde olduğu ve bu ithalat artışının yerli üreticilerin piyasa paylarını doğrudan doğruya azalttığını ve diğer bazı ekonomik göstergelerinde bozulmalara neden olduğu anlaşılmıştır. Artan ithalat, öncelikle fiyat avantajı nedeniyle gözlük mağazalarında yerini almış ve daha sonra ithalatçılar tarafından uygulanan iskonto ve vade sistemi sayesinde uzun vadeli alım siparişler verilmiştir. Bu talep şoku nedeniyle uzun vadeli ödemelere dayalı kontratlar oluşmuştur. Yerli üretici firmaların önde gelenlerinin, üretimde maliyetleri azaltmak, fiyat rekabetine uyum sağlamak ve yönetimlerini rasyonelleştirmek amacıyla gereken tedbirleri zamanında aldığı, bu tedbirleri zamanında alamayan yerli üretici firmaların ise ithal ürünlerin rekabetinden daha fazla etkilendiği anlaşılmaktadır. Korunma önlemi soruşturması çerçevesinde yapılan incelemelerde, tüketimdeki gelişmeler, ihracattaki gelişmeler, yerli üreticiler arasındaki rekabet, yerli üreticilerin maliyetini artıran amortisman ve finansman giderlerinin artışı, alternatif ürün geliştirilip geliştirilmediği hususları incelenmiş olup, yerli üreticiler üzerinde ciddi zarara neden olan ithalat artışı dışında başka bir faktör tespit edilmemiştir. 6. SONUÇ Sonuç olarak, gözlük çerçeveleri ithalatının özellikle son 3 yılda ani ve önemli oranda arttığı; bu artışın yerli üreticilerin ekonomik göstergelerinde bozulmalara neden olduğu, diğer faktörlerin sözkonusu bozulma üzerinde etkisi olmadığı, ithalat artışı ve gerçekleşme koşulları ile yerli üreticilerin ciddi zarar ile karşı karşıya kalması arasında nedensellik ilişkisi olduğu anlaşılmıştır.