AB Kulisi Ocak 2011 Editör den AB Kulisi nin bu ayki Editör den bölümünde, Türkiye nin Avrupa Birliği sürecinde yaşanan son gelişmeler ve Avrupa Birliği yeni dönem başkanı Macaristan ın Türkiye nin AB süreci hakkındaki desteği değerlendiriliyor. Gündem Bu ay AB gündeminde öne çıkan gelişmeler... Ajanda Türkiye nin AB katılım sürecinde önemli tarihler ve dönüm noktaları... 1
Editör den Seçimler Öncesi Ağır Aksak AB İlişkileri Türkiye, yeni yıla siyasi açıdan seçim telaşesi ile giriyor. 2011 yılının ilk yarısının gündemi AB değil, seçimler olacak. Yani son bir yıldır iyice ağırlaşan AB süreci, haziranda yapılacak seçimler öncesinde de mevcut seyrinde devam edecek. AB nin son altı aydır dönem başkanı olan Belçika nın görev süresi boyunca, Brüksel ile herhangi bir müzakere başlığı açamayan Türkiye nin şu anda üzerinde çalıştığı rekabet faslını açabileceği de kesin değil. Görüştüğümüz Devlet Bakanı ve Başmüzakereci Egemen Bağış, ilgili faslın 1 Ocak tan itibaren dönem başkanlığını alan Macaristan zamanında da açılamama ihtimalinden şu sözlerle bahsetti: Rekabet faslını açmak için gerekli kritik eşiği aştık. AB bu fasılda bizden yeni bir şeyler koparma eğilimine girerek faslı kapatmanın gereklerini de yerine getirmemizi de isterse, bunu kabul edemeyiz. Bu durumda tercihimizi rekabet faslını açmama yönünde bile kullanabiliriz. Türkiye nin ekonomik canlılığı onların iştahını kabartıyor. Ama biz fasıl açmak uğruna ne sanayimizi ne de ekonomimizi riske atamayız. Bu sözler AB müktesebatının en zor fasıllarından biri olan Rekabet başlığına ilişkin Türkiye ve AB arasında şimdilik görüş ayrılıkları olduğunu açıkça ortaya koyuyor. 2011 de İpler Kopar mı? 35 başlıkta toplanan müzakerelerde Rekabet faslından başka, Türkiye nin siyasi engellere takılmadan açabileceği, Sosyal Politikalar ve Kamu Alımları olmak üzere iki ayrı başlık kalıyor. Diğer 18 başlık ise Kıbrıslı Rumlar ve Fransa ya takılmış durumda. Ancak sürecin bu kadar yavaşlamasına rağmen 2011 de bir yol kazası, yani Ankara-Brüksel arasındaki iplerin kopması ihtimali de gerçekçi görünmüyor. Sürecin tıkanma dönemine girmesi durumunda her iki tarafın da bu süreci zorlayacağı düşünülüyor. Macarların Desteği Yeni dönem başkanı Macaristan ise koltuğuna oturur oturmaz, Türkiye nin AB sürecini destekleyeceğinin işaretlerini verdi. Macarlar, Türkiye nin AB üyeliğini desteklemek için ilk hamleyi yaptı bile. 13 Ocak ta Macaristan da AB Bakanları Zirvesi yapılacak. Türkiye nin de içinde bulunduğu aday ülkeler, 2005 yılından bu yana ilk kez Macarların sayesinde bir Zirve ye davet edildi. Bağış da, Macaristan a bir süre önce yaptığı ziyaret sırasında Macaristan Cumhurbaşkanı Paul Schmitt in kendisini kabul ederek, bizzat Türkiye ye destek sözü verdiğini söyledi. Schmitt, Bağış a şu sözleri söylemiş: Ben dört buçuk aydır görevdeyim. Normalde, bakanları hiçbir şekilde kabul etmem. İlk kabul ettiğim bakan sizsiniz. Genelde Cumhurbaşkanı ve devlet başkanları ile görüşüyorum. Sizi kabul etmemin bir sebebi var. Sizin atalarınız bu toprakları yönetirken, bizim dinimize ve dilimize karışmadılar. Bize hoşgörüyle yaklaştılar. Böyle bir ulusun bakanını kabul etmem düşüncesiyle size randevu verdim. Şunu da bilmenizi istiyorum, siz nasıl Macaristan ın NATO sürecine destek verdiyseniz, biz de Türkiye nin AB sürecine destek vereceğiz. Duygu Leloğlu BRÜKSEL 2 2
Gündem Belçika: Araba Yolda İlerliyor Türkiye, Avrupa Birliği nin dönem başkanlığını Aralık ayı sonunda tamamlayan Belçika döneminde hiçbir müzakere başlığı açamazken, Belçika, Ankara nın AB sürecinin rayında olduğu mesajını verdi. Belçika nın Dışişleri Bakanı Steven Vaneckere, Türkiye nin AB süreci için Araba garajda değil, yolda ilerliyor benzetmesini yaptı. Türkiye nin AB ile müzakere başlıklarından biri olan rekabet faslının açılamamasını zaman darlığına bağlayan Vaneckere, Araba garajda değil, yolda ilerliyor. Rekabet faslı AB nin 35 başlığını kapsayan en zor müzakere fasıllarından biri. Kaldı ki Hırvatistan da bu fasılda çok zorlandı. Ben Türkiye deki enerjinin son dönemde Anayasa değişiklikleri ve referanduma yöneltildiğini düşünüyorum. Bu nedenle de Komisyon un rekabet faslına ilişkin şartlarını Ankara dolduramadı. dedi. Türkiye nin AB üyeliğine ilişkin son değerlendirmenin önümüzdeki birkaç yıl içerisinde yapılacağını belirten Vaneckere, bu durumun bilincinde olunmasını istedi. Türkiye 8. Çerçeve Programı Hazırlıklarına Başladı Türkiye, Avrupa da bilim ve teknolojiye destek verilmesi için yapılan, 2014-2020 yılları arasında yürürlükte olacak 8. Çerçeve Programına yönelik hazırlıklarına başladı. Ankara, TÜBİTAK koordinasyonunda hazırlanan Türkiye 8. Çerçeve Programı Görüş Belgesi ni geçen ay Avrupa Komisyonu na iletti. Avrupa Komisyonu, 2014-2020 yılları arasında yürürlükte olacak 8. Çerçeve Programı na yönelik hazırlıklarını bu yıldan itibaren başlatacak. AB, 2007-2013 yılları arasındaki 7. Çerçeve Programı için 50 milyar Euro kaynak ayırmıştı. Yunanistan-Türkiye Arasına Set Çekilecek Yunanistan, Türkiye nin Meriç bölgesi sınırından AB ye yönelen kaçak göçleri engelleyemediği gerekçesiyle Türk-Yunan sınırına set çekmeye karar verdi. Yunanistan Kamu Düzeni Bakanı Hristos Papuçis, ülkedeki tüm yasadışı göçmenleri sınırdışı ederek, yeni göçmenlerin girişinin engellenmesi için kara sınırlarında bir set oluşturmayı kararlaştırıldığını açıkladı. Yunanistan a AB den Sınır Yardımı Türkiye ile arasındaki 12.5 km lik sınırı koruyamadığı için AB nin sınır koruma birimi Frontex den yardım isteyen Yunanistan, Brüksel den 9,8 milyon Euro luk mali yardım aldı. Avrupa Komisyonu, Yunanistan a yapılacak mali yardımın Türkiye üzerinden gelen kaçak göçmenlere ilişkin alınacak önlemlerde kullanılacağını belirtti. AB, altı ay için geçerli olacak bu paranın sığınmacıların yaptığı başvuru prosedürlerini desteklemek ve sınır boyunda hareket halinde hizmet verecek tıbbi yardım ekiplerinin oluşturulması için kullanılmasını istiyor. AB den 33 Proje için 117 Milyon Euro luk Katkı Avrupa Komisyonu, Türkiye ye 33 proje için toplam 117 milyon Euro katkı sağlayacak. Türkiye nin Avrupa Komisyonu ile imzaladığı Ulusal Programı nın ikinci kısmına ilişkin 2009 yılı Finansman Anlaşması kapsamındaki bu katkı, Siyasi Kriterler, Adalet ve İçişleri, Tarım, Gümrük Birliği, Eğitim, Enerji, Sanayi Politikası, Çevre, Mali Kontrol, Malların Serbest Dolaşımı, Tüketici ve Sağlığın Korunması, Bölgesel Politika, İstatistik ve Ulaştırma başlıklarında AB müktesebatının üstlenilmesine ve Sivil Toplum Diyalogunun geliştirilmesine yönelik projelere verilecek. 3
AB nin Yeni Dönem Başkanı nın Önceliği: AB yi Krizden Çıkarmak 1 Ocak tarihinde AB nin dönem başkanlığını üstlenen Macaristan ın önceliği, Avrupa yı ekonomik ve mali krizden çıkarmak olacak. Macar Dışişleri Bakanı Janos Martonyi, dönem başkanlığının önceliğinden bahsettiği basın toplantısında, Hiçbir şey piyasaları sakinleştirmek ve krizi geride bırakmaktan daha önemli olamaz diye konuştu. Macaristan ın AB ülkelerindeki ekonomik yönetim ve bütçe disiplininin güçlendirilmesi ve Avrupa 2020 stratejisinin uygulanması için yoğun çalışması gerekiyor. Macaristan, Türkiye ile tam üyelik sürecinin de önemli olduğuna dikkat çekerek, AB nin bir seçim yapması gerekiyor. Türkiye yi kendi bünyesine mi katacak yoksa yeni bir Osmanlı İmparatorluğu nun kurulmasına seyirci mi kalacak? dedi. Macaristan, Türkiye nin üyeliğinin, AB nin gücünü arttıracağı görüşünde. Karadağ AB Aday Ülkesi Oldu Sırbistan dan ayrılan Karadağ, AB nin aday ülkesi ilan edildi. AB Devlet ve Hükümet Başkanları, AB nin Aralık Zirvesi nde oybirliği ile Karadağ a, aday ülke olarak Türkiye, İzlanda, Hırvatistan ve Makedonya ile aynı statüyü verdi. AB nin çiçeği burnundaki ülke ile tam üyelik müzakerelerinin başlaması için de AB nin yine oybirliği kararına gerek bulunuyor. Avrupa Komisyonu, Kasım ayında Karadağ için hazırladığı raporunda ülkenin henüz müzakerelere başlamak için gerekli olan Kopenhag kriterlerini yeteri kadar yerine getirmediğini belirtmişti. AB nin bu yöndeki kararını 2011 yılı sonuna kadar almayacağı beklentisi bulunuyor. Romanya ve Bulgaristan, Schengen e Dahil Olamıyor 2007 yılında AB ye üye olan Bulgaristan ve Romanya, bir süre daha birliğin serbest dolaşım alanı Schengen bölgesine dahil olamayacak. Zira AB nin lokomotif ülkeleri olan Fransa ve Almanya, 21 Aralık tarihinde Avrupa Komisyonu na, bu iki ülkenin Schengen bölgesine girmesini engelleme yönünde karar aldıklarını belirttiler. Bu iki ülke Komisyon a yazdıkları mektupta bu ülkelerin Schengen e giriş koşullarının henüz olgunlaşmadığı yorumunda bulundular. Romanya Devlet Başkanı Traian Basescu ise Fransa ve Almanya nın bu kararını ayrımcılık olarak değerlendirdi. Bu konuda bir yetkisi olmayan Avrupa Komisyonu ise görüşünü belli etmedi. AB uzmanları, Bulgaristan ve Romanya nın Schengen hazırlıklarına ilişkin raporlarını ise Ocak ayında AB ülkelerine sunacaklar. AB Gümrüklerdeki Güvenliği Arttırdı AB ülkeleri ile ticaret yapanlar, artık AB ye giriş veya çıkışlarında gümrüklere, malların güvenlik bilgilerini elektronik bir deklarasyonla önceden bildirmek durumunda kalacaklar. Kanuna göre ilgili AB üye devletinin gümrük bürosuna kayıtlı bir kimlik ve sicil numarası olması zorunlu olan ekonomik işletmecilerin, mal ihracı ve ithalatında risk analizi için yasa ile belirlenen zaman zarfında ön bildirimde bulunması gerekiyor. AB de yetkili ekonomik işletmeci olarak onaylanan güvenilen işletmeciler ise ticareti kolaylaştırıcı düzenlemelerden faydalanabiliyor. 1 Ocak 2011 tarihinde yürürlüğe giren bu önlem, ABD deki 11 Eylül saldırılarından sonra uluslararası ticarette güvenlik tedbirlerini arttırmaya yönelik olarak öngörüldü. Buna göre, AB ile ticaret yapmak isteyen ekonomik işletmecilere AB üyeleri tarafından ortak risk belirleme kriterleri uygulanacak. Azerbaycan Doğalgaz Teklifleri Bekliyor AB nin enerji güvenliği için öngördüğü öncelikli projesi Nabucco için gözler Azerbaycan da. Azerbaycan, sonuçları Nisan ayında açıklanması beklenen gaz ihalesinde rakip projelerden cazip teklifler bekliyor. Azerbaycan ın Şah Denizi II Bölgesi nden 10 milyar metre küp gaz 4
tedarik edilmesine yönelik ihale ile ilgili müzakereleri yürüten Elşad Nazirov, Nabucco projesinin yanı sıra projenin iki rakibi olan Türkiye-Yunanistan-İtalya bağlantı hattı (ITGI) ile Trans-Adriyatik Boru Hattı (TAP) yetkililerinden de teklif beklediklerini duyurdu. Bununla birlikte, ITGI konsorsiyumunda yer alan İtalyan enerji şirketi Edison un Yönetim Kurulu Başkanı Umberto Quadrino, Enerjiden sorumlu AB Komisyonu Üyesi Günter Oettinger den Güney Gaz Koridoru nun inşasının iki aşamada tamamlanması için ITGI ve Nabucco arasında işbirliğinin oluşturulmasına yönelik katkıda bulunmasını istedi. Nabucco sözcüsü Cristian Dolezal ise, Güney Gaz Koridoru nda, Türkiye üzerinden Avusturya nın doğu sınırına alternatif bir hat oluşturan tek projenin Nabucco olduğunu vurgulayarak, teklifin Nabucco için anlaşılmaz olduğunu belirtti. Uzmanlar, Nabucco projesinin, mevcut ağ yerine Türkiye üzerinden yeni bir enerji koridoru sunması açısından diğer projelere göre avantajlı olduğunu söylüyor. AB den Euro Bölgesini Koruma Tedbirleri AB Devlet ve Hükümet Başkanları, AB nin Euro bölgesini korumak için sürekli bir mali kurtarma mekanizması oluşturma kararı aldılar. 2013 yılında kurulacak olan bu mekanizma, Euro Bölgesi ülkelerinin krize girmeleri durumunda ilgili ülkelere yardım edecek bir sistem olacak. Öte yandan, böyle bir mekanizmanın kurulması için AB nin, geçen yıl uygulamaya başladığı Lizbon Antlaşması nda değişiklik yapması gerekiyor. Bu yönde küçük bir değişiklik için AB ülkelerinin hiçbirinin referanduma gitme şartının olmayacağı belirtiliyor. Başka bir deyişle AB nin 27 ülkesi, önümüzdeki bir yıl içinde gerekli değişikliği parlamentolarından geçirecekler. AB üye devletleri yakın bir zaman önce İrlanda ve Yunanistan için 750 milyar Euro luk geçici bir yardım mekanizması oluşturmuştu. Sürekli mekanizma ise 2013 de sona erecek söz konusu geçici mekanizmanın yerine geçecek. AB nin Çalışma Saatleri Yönergesi nde İstişare Süreci Avrupa Komisyonu, iş saatleri direktifine ilişkin Avrupa sosyal ortaklarıyla istişare sürecinin ikinci etabını başlattı. Bu süreçte Komisyon, sosyal ortaklara, mesai, izinler, aşırı çalışma saatleri gibi konularda görüşlerini soruyor. Sosyal ortakların, bu sorulara Şubat 2011 tarihine kadar cevap verme süreleri bulunuyor. Çalışma saatlerine ilişkin yönergenin öneri haline getirildikten sonra AB Konseyi ve Parlamentosu tarafından onaylanması gerekiyor. AB den Büyük Endüstriyel Kaza Risklerinin Kontrolünün Güçlendirilmesini Hedefleyen Yeni Yönerge Taslağı Avrupa Komisyonu, tehlikeli madde içeren büyük endüstriyel kaza risklerinin kontrolünü düzenleyen 96/82/EC sayılı Seveso II Yönergesi nde değişiklik için yeni bir yasa taslağı hazırladı. Seveso II Yönergesi; büyük ölçüde tehlikeli madde ile çalışan işletmelerin faaliyet bildiriminde bulunmasıı ve büyük endüstriyel kaza ve risklerinin önlenmesi için bir strateji tesis edilmesini düzenliyor. Söz konusu değişiklik, AB sisteminin Birleşmiş Milletler in Kimyasalların Sınıflandırılması ve Etiketlenmesine ilişkin Küresel Uyumlaştırılmış Sistemi ne uyumlu hale gelmesini sağlayacak. Yeni Yönergenin 1 Haziran 2015 tarihinden itibaren AB de yürürlüğe konulması bekleniyor. BM Cancun İklim Zirvesi'nde gelişmekte olan ülkelere yardım fonu kurulması kararı çıktı 190 ülkenin katıldığı Meksika'nın Cancun kentinde yapılan BM iklim konferansında katılımcılar, iklim değişikliğiyle mücadele konusunda bir anlaşmaya vardı. 5
İmzalanan taslak metinde karbon salınımlarında keskin düşüşlere ihtiyaç olduğu belirtilirken, ülkelerin belirlenen hedeflere ulaşmasına ilişkin bir mekanizma hakkında bir görüşe yer verilmedi. Gelişmekte olan ülkelere iklim değişimi konusunda yardım için fon kurulmasının kabul edilmesi ise konferansta öne çıkan bir gelişme oldu. Alınan karar uyarınca, fakir ülkelerin düşük karbon salınımına geçiş yapmaları ve iklim değişikliği etkilerinden daha az zarar görmeleri için 2020 yılına kadar, yılda 100 milyar dolarlık "yeşil fon" tahsis edilecek. AB Konseyi 7. Çevre Eylem Planı için Avrupa Komisyonu na çağrıda bulundu 20 Aralık 2010 tarihinde toplanan AB li Çevre Bakanları, Avrupa Komisyonu ndan 2012 de sona erecek olan 6. Çevre Eylem Planı nın yerine geçecek olan 7. Çevre Eylem Planı nı bir an evvel hazırlamaları için çağrıda bulundu. AB Bakanları, 7. Çevre Eylem Planı nın sürdürülebilir kalkınma, biyoçeşitlilik, çevre ve sağlık stratejilerini geliştirip, AB nin 2020 Strateji ne uygun olmasını talep ediyor. Bunlara ilaveten; iklim değişikliği, doğal kaynakların etkili ve sürdürülebilir kullanımı, kentsel çevre, çevre kirliliğinin önlenmesi ve azaltılması, insan sağlığı ve hayat kalitesinin artırılması konularının 7. Çevre Eylem Planı nın öncelikleri olmasını istiyor. Aynı zamanda, çevre politikası unsurlarının, 7. Çevre Eylem Planı çerçevesinde tarım, balıkçılık, ulaşım, enerji, sanayi, ticaret, araştırma ve geliştirme politikalarına katılması gerektiği belirtiliyor. AB de Kamyonetlerin düşük karbondioksit salınımını öngören taslak karar için anlaşmaya varıldı Belçika nın dönem başkanlığı esnasında toplanan son AB Çevre Bakanları Zirve Toplantısında AB de yeni kayıt altına girmiş hafif hizmet taşıtlarının düşük karbondioksit salınımını öngören Ekim 2009 tarihli taslak karar hakkında 15 Aralık 2010 tarihinde anlaşmaya varıldı. Söz konusu anlaşmaya göre, hafif hizmet taşıtları, 2017 yılına dek kilometre başına 175 gram karbondioksit salınımında bulunacak. AB nin 2020 yılı için uzun vadeli hedefi ise kilometre başına 147 gram karbondioksit olup, Bakanlar Zirvesi nde öngörülen sınırları aşamayan taşıtlar içinse aştıkları gram başına 95 Euro tutarında ceza verilmesini öngören hüküm kabul edildi. Bakanlar Konseyi Başkanı Joke Schauvliege konu hakkında yaptığı açıklamada kabul edilen taslak karar ile AB nin ulaşım sektöründeki karbondioksit salınımını azaltma konusunda ne kadar kararlı olduğunu gösterdiğini ifade etti. AB de Patentlerin Korunması için İleri İşbirliği Avrupa Komisyonu 14 Aralık 2010 tarihinde, AB de patentlerin korunması için ileri işbirliğine zemin hazırlayan bir önerge sundu. Bahse konu Önerge, patentlerin korunması hususunda tercüme yükümlülükleri ve patentlerin etkisi hususunda da ileri işbirliği sağlamayı öngörüyor. Yasa tasarısı kabul edildiği takdirde, patent sahibi şirketlerin kurulduğu ülkeler dikkate alınmadan, patent için başvuruda bulunan tüm üye devletler, tek bir başvuru sonucunda, söz konusu patentlerin diğer tüm üye devletlerde geçerli olmasını sağlayacak. Avrupa Parlamentosu nun Mali Hizmetler Sektörü hakkındaki yeni öncelikleri 14 Aralık 2010 tarihinde Avrupa Parlamentosu, mali hizmetler sektöründeki aracı sistemleri ve uygulamaları kapsayan AB Yönergesi ndeki değişiklikler ile alakalı Avrupa Parlamentosu nun önceliklerini düzenleyen bir kararı onayladı. MiFID Yönergesi olarak ta adlandırılan söz konusu Yönerge, standart ve standart olmayan iki piyasanın da şeffaf bir şekilde gözlemlenmesini ve piyasadaki her kullanıcının fiyatların oluşumu hakkında benzer bilgilere ulaşabilmesini şartını getirmektedir. Avrupa Parlamentosu nun onayladığı karar aynı zamanda, türev finansal araçlar hakkında da çeşitli önerilerde bulunuyor. 6
Ajanda 7 Ocak - AB nin Macaristan dönem başkanlığı ve Avrupa Komisyonu biraraya geliyor 12 Ocak I 13 Ocak - AB Bakanları toplantısı, Budapeşte (13-14 Ocak) - AB nin gayri resmi Dışişleri Bakanları toplantısı 14 Ocak 17 Ocak - Euro grup toplantısı - AB nin İstihdam Bakanları toplantısı 18 Ocak - AB nin Ekonomik ve Mali İşler Konseyi 20 Ocak - AB nin gayri resmi Adalet ve İçişleri Bakanları Konseyi I 24 Ocak - AB nin Tarım ve Balıkçılık Konseyi 26 Ocak I 27 Ocak - AB nin Savunma Politikaları Direktörler toplantısı I 28 Ocak 31 Ocak - AB Genel İşler ve Dışişleri Bakanları Konseyi 2 Şubat - AB nin Enerji Güvenliği: Anahtar Konumdaki Türkiye ve Kafkas bölgesi ülkeleri adlı Friends of Europe adlı düşünce kuruluşunun toplantısı. Enerji Bakanı Taner Yıldız, Avrupa Komisyonu nun genişlemeden sorumlu üyesi Stefan Füle, OMW grubunun Başkanı Wolfgang Ruttenstrorfer katılacak. 3 Şubat - IV. Bölgelerarası İşbirliği Forumu CPS Advisory Group Brüksel, Istanbul, Washington CPS AB Kulisi nde yer alan haberler, çeşitli AB haber kaynaklarından derlenmiştir. 7