ÖĞRETİM PLAN VE PROGRAMI

EĞİTİM, BİLİM VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI Alt seviye ortaöğretim altıncı ve yedinci sınıf ÖĞRETİM PLAN VE PROGRAMI Priştine, aralık 2004 1

Yayın Sorumlusu İsuf Zeneli Yayına Hazırlayanlar: Agim Bërdyna Ramush Lekaj Türkçe Yayın Sorumluları: Nazan Safçı İsa Sülçevsi 2

UNMIK INSTITUCIONET E PËRKOHSHME VETËQEVERISËSE PROVISIONAL INSTITUTIONS OF SELF-GOVERNMENT PRIVREMENE INSTITUCIJE SAMOUPRAVLJANJA GEÇİCİ ÖZYÖNETİM KURUMLARI QEVERIA E KOSOVËS GOVERNMENT OF KOSOVO VLADA KOSOVA KOSOVA HÜKÜMETİ MINISTRIA E ARSIMIT, SHKENCËS DHE TEKNOLOGJISË MINISTRY OF EDUCATION, SCIENCE & TECHNOLOGY MINISTARSTVOZA OBRAZOVANJE, NAUKU I TEHNOLOGIJU EĞİTİM, BİLİM VE TEKNOLOJİ BAKANLIĞI Kabineti i Ministrit Offise of the Minister Kancelarija Ministra Bakanlık Ofisi GENELGE Yaygın eğitim altıncı ve yedinci sınıf öğretim programının uygulanması SAYI: MASHT [I] 3/2005 Tarih: 06.01.2005 İlk ve Ortaöğretim Kanunu 6.1 maddesi (b) fıkrası, 7. maddesi ve 42. maddesi ve de Kosova Geçici Özyönetim Kurumları 2001/19 sayılı ve 13 Eylül 2001 tarihli Yürütme Düzenlemesi 1.3 maddesi ç bendine göre; Eğitim, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı bu Genelgeyi yayınlıyor. Madde 1 Amaç Bu genelgenin amacı eğitim sisteminin yeniden yapılanması sonucu olarak hazırlanan yaygın eğitim altıncı ve yedinci sınıflara yönelik ders programının uygulanmasıdır. 3

Madde 2 Öğretim Plan ve Programı 2.1. Yaygın eğitim altıncı ve yedinci sınıflara yönelik ders programı, bu genelgenin ekinde sunulmuştur. Madde 3 Uygulama 3.1. Yaygın eğitim altıncı ve yedinci sınıflara yönelik ders programı 2004/2005 öğretim yılında uygulamaya girer. 3.2. Yaygın eğitim altıncı ve yedinci sınıflara yönelik ders programının uygulamaya girmesiyle, tüm diğer ders programları uygulamadan kaldırılır. Madde 4 4.1. Bu genelge Bakanın imzasıyla yürürlüğe girer. 4

İÇİNDEKİLER DERS PROGRAMININ UYGULAMA ESASLARI, 7 I. Giriş, 7 II. Uzak Hedefler, 8 III.Öğretim yöntem ve teknikleri, 8 IV. Değerlendirme, 9 V. Öğretim araç ve gereçleri, 12 VI. Ders planı, 12 TÜRKÇE, 17 İNGİLİZCE, 33 MATEMATİK, 59 FİZİK, 87 BİYOLOJİ, 105 KİMYA, 131 COĞRAFYA, 145 5

TARİH, 167 YURTTAŞLIK EĞİTİMİ, 187 TEKNOLOJİ, 209 RESİM-İŞ EĞİTİMİ, 225 MÜZİK EĞİTİMİ, 237 6

DERS PROGRAMININ UYGULANMA ESASLARI I. GİRİŞ Eğitim, Kosova nın toplumsal, siyasi ve ekonomik gelişmesinin etki alanını temsil eder. Eğitim, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı (EBTB) savaşın bitiminden sonra başlayan, en gelişmiş uluslararası standartlar düzeyinde bir okulun yaratılması fikrini, bütün çalışma sahalarında çok yönlü ve pratik adımlar atarak gerçekleştiriyor. Kosova toplumunun kalkınması ve gelişmesi için tarihi öneme haiz bu yapılanmada EBTB bakış açısını, kendi geleceği ve ülkesi hakkında somut görüşe sahip bireyleri yetiştirecek şekilde, değiştirmeyi amaç edinmiştir. Bu gelişme Kosova insanını ve toplumunu, gelişmiş Avrupa ve dünya ülkelerinin siyasi etkinlik, ekonomik, entelektüel, bilimsel ve teknolojik ve de sosyal-kültürel gelişmelerde yer almasının ön koşullarını sağlamaktadır. Bu ders programının geliştirilmesi şekil, metodolojik yaklaşım, ders yönetimi ve kapsamı, ders araçları, yöntemler, değerlendirme teknik ve araçları açısından gelişmiş bir bilimsel süreci temellerine dayanmaktadır. Program geliştirme grubu, eğitimdeki yeni gelişmeleri takip edip uluslar arası uzmanlarla sürekli temas halindeydiler. EBTB nin uzun vadeli stratejisi olan program geliştirme sürecine UNICEF ve bazı ülke kuruluş ve hükümetlerinin önemli katkıları olmuştur. Ders programı geliştirilirken öğrencilerin öğrenmeye karşı olumlu tutum geliştirmek, okul hayatına katılımını doğru bir şekilde sağlamak için yüreklendirme ve günlük alışkanlıklarını geliştirmelerine özellikle dikkat edilmiştir. Onuncu sınıf ve ortaöğretim ile yükseköğretim süresince öğrenciler akademik bilgiler, bilimsel veriler ve farklı kültürel alanlarla karşı karşıya kalacaklardır. Öğretmenlerimize adanmış olan bu programın hayata geçirilmesi, kendilerinin görevlerine verdikleri önem derecesinde gerçekleşecektir. Ders programının uygulanmasını kolaylaştırmak için Eğitim, Bilim ve Teknoloji Bakanlığı, ek talimatların verileceği, alan uzmanları tarafından yönetilen hizmet içi eğitim kursları düzenleyecektir. 7

II. UZAK HEDEFLER Altıncı ve yedinci sınıf ders programının hedefleri: Öğrencilerin zihinsel, estetik, bedensel, toplumsal, ahlaki ve manevi gelişimi için imkanlar sağlayabilme Öğrencileri aile ortamında ve toplum içinde, temel davranış kurallarına uyarak sorumluluk ve görev üstlenmeye yüreklendirmek. Öğrencilerin bilgilerini pekiştirip geleceklerini bina edecek beceri ve yetilerini geliştirilip yönlendirilmesi. Bilgi kaynağına ulaşmada fırsat eşitliğini sağlayıp bilgileri işleyip karşılaştıkları durum ve kanıtlara karşı eleştirel bir yaklaşım geliştirmek. Katıldıkları etkinliğe bağlı olarak grupta davranış kurallarına uymak şartı ile bağımsız sorumluluk ve görev üstlenmeye imkan tanımak. Herhangi bir nedenle öğrenimini yarıda kesmiş yurttaşlar da dahil olmak üzere, Kosova nın tüm yurttaşlarını eğitebilme. Müfredat geliştirme grupları içeriğe uygun olan, yukarıda belirtilen hedeflerden altıncı ve yedinci sınıfın sonunda geliştirilecek davranışları temin etmek için genel ve özel amaçları seçmişlerdir. III. ÖĞRETİM YÖNTEM VE TEKNİKLERİ Öğretim yöntemi seçiminde öğretmen kendi yetkisini kullanır. Seçim, öğrencilerin ihtiyaçları doğrultusunda ders kapsamı özellikleri, öğretim esasları, öğrencilerin seviyesi vb. hususlar göz önünde bulundurularak yapılır. Dersin daha hareketli olması, tekdüzeliğin kırılması ve öğrencilerin katılımının sağlanması için yöntem ve tekniklerin uygun bir şekilde harmanlanması gerekir. Öğretim yöntem ve teknik türleri öğrenmenin kendisi kadar farklılık arz eder. Öğretim sürecinde en yüksek başarı derecesini yakalayabilmek için öğretmen, birkaç yöntem ve teknikten kombinasyonlar yapabilir. Daha nitelikli bir öğrenimin temini için uygulanacak muhtemel yöntem ve tekniklerin başlıcaları şöyle sıralanabilir: 8

- Anlatma yöntemi - Sözlü ifade - Yazılı ifade - Problem çözme - Tartışma - Grupta çalışma - Gösterme ve yorumlama - Eleştirel düşünme - Beyin fırtınası - Araştırma yöntemleri Çok sayıda bilgiyi kapsayan konular için etkileşimli teorik ve uygulamalı yöntemler de uygulanabilir. Belli konular için doğada öğrenme, teknik gezi, kurum ve kuruluşları ziyaret vb. yöntemler başarıyla uygulanabilir. Arzu edilen sonuçların elde edilmesi için yukarıda sözü edilen yöntemlerin uygulanması, uygun öğretim araç ve gereçleri eşliğinde yapılmalıdır. IV. DEĞERLENDİRME Değerlendirme, öğrencilere kazandırılmaya çalışılan davranışlar hakkında bilgileri algılama, sistematik derleme, inceleme ve yorumlama sürecidir. Değerlendirme, ders programında belirlenen davranışların kazanılma derecesi esasına dayanır. Bu süreç aşağıda belirtilen bazı temel ilkelere dayanır: - Değerlendirme sürecinde hedef ve öncülüklerin tespiti; - Ölçülmek istenen amaca uygun araçların uygulanması; - Sürekli ölçme ve değerlendirme aracılığıyla öğrencinin başarı derecesi hakkında nitelikli verilerin sağlanması; - Ders programını kapsayacak şekilde ölçme ve değerlendirmenin dengelenmesi; - Öğrencinin başarı derecesi verilerinin doğru ve kalıcı olması; 9

- Öğrencilerin başarıları arasındaki farkları belirleyecek doğru tekniklerin uygulanması. IV.1. Değerlendirme Araçları Okul yönetimi ve öğretmen yeterli ölçme ve değerlendirme aracı seçip uygulamalıdır. Bu araçlar şöyle sıralanabilir: - Algılama - Soru sorma - Uygulama veya deney raporu - Sözlü ifade - Yazılı ifade - Belirtke tablosu - Ölçüt ve amaçlara dayalı testler - Soru sorarak oluşturulan başarı testleri çoktan seçmeli kısa açık cevaplı uzun açık cevaplı testler ve öğretmenin uygun gördüğü diğer araçlar olabilir. IV.2. Başarı Derecesi Okul yılı sonunda her öğrenci aşağıdaki başarı derecesi ile değerlendirilir: 10 - Pek iyi (başarı derecesi çok yüksek) - İyi (başarı derecesi yüksek) - Orta (başarı derecesi orta) - Yeter (başarı derecesi sınırlı) - Zayıf (başarı derecesi zayıf) Başarı derecesi, genel amaçlarda belirlenen öğrencilerin kazanacakları davranışlar esasına dayanır.

Genel amaçlar Ders bilgisi Bilimsel süreçleri anlama Eleştirel düşünme Manevra becerisi Çok yüksek başarı % 90 Yüksek başarı % 80 Orta başarı % 60 Sınırlı başarı % 40 Yetersiz başarı Ders bilgilerini basit Ders bilgilerini basit Ders bilgilerini basit Ders bilgilerini basit Ders bilgilerini basit durumlarda bilme ve durumlarda bilme ve durumlarda bilme ve durumlarda bilme ve durumlarda bilme ve uygulamada çok uygulamada yüksek uygulamada orta uygulamada sınırlı uygulamada yüksek başarı. başarı. başarı. başarı. yetersiz. Kanıtları, ilkeleri, Kanıtları, ilkeleri, Kanıtları, ilkeleri, Kanıtları, ilkeleri, Kanıtları, ilkeleri, sebep sonuç sebep sonuç ilişkilerini sebep sonuç sebep sonuç sebep sonuç ilişkilerini bilme; bilme; bilgilerin ilişkilerini bilme; ilişkilerini bilme; ilişkilerini bilme; bilgilerin toplanıp toplanıp yönetilmesi ve bilgilerin toplanıp bilgilerin toplanıp bilgilerin toplanıp yönetilmesi ve basit basit yargılara varmada yönetilmesi ve basit yönetilmesi ve basit yönetilmesi ve basit yargılara varmada yüksek anlama ve yargılara varmada yargılara varmada yargılara varmada çok yüksek anlama uygulama yeteneği orta anlama ve sınırlı anlama ve yetersiz anlama ve ve uygulama uygulama yeteneği uygulama yeteneği uygulama yeteneği yeteneği Doğru bilgiye sahip Doğru bilgiye sahip Doğru bilgiye sahip Doğru bilgiye sahip Doğru bilgiye sahip olma, uygulanabilir olma, uygulanabilir olma, uygulanabilir olma, uygulanabilir olma, uygulanabilir ilke ve deneyler ilke ve deneyler ilke ve deneyler ilke ve deneyler ilke ve deneyler yardımıyla yardımıyla yardımıyla yardımıyla yardımıyla problemlerin problemlerin çözümü problemlerin problemlerin problemlerin çözümü gibi gibi karmaşık çözümü gibi çözümü gibi çözümü gibi karmaşık durumlarda eleştirel karmaşık karmaşık karmaşık durumlarda eleştirel düşünce geliştirmede durumlarda eleştirel durumlarda eleştirel durumlarda eleştirel düşünce yüksek başarı. düşünce düşünce düşünce geliştirmede çok geliştirmede orta geliştirmede sınırlı geliştirmede yetersiz yüksek başarı. başarı. başarı. başarı. Manevra becerisi yüksek Manevra becerisi düşük 11

V. ÖĞRETİM ARAÇ VE GEREÇLERİ Bu programın etkin öğretim ve öğrenimi için öğretmenler ve öğrenciler farklı bilgi kaynaklarına başvurmalıdırlar. Şimdiye kadar temel bilgi kaynağı olarak ders kitapları kullanıldı. Belli bir desin ders kitabı olmaması halinde öğretmen ve öğrenciler, kazanılan bilgi ve deneyimin daha sağlıklı bilimsel temellere dayandırılması için, alt ve üst sınıflardan aynı ders için yazılmış kitaplar ve diğer öğretim araçlarında yararlanabilirler. Ders kitaplarının yanı sıra aşağıda belirtilen bilgi kaynaklarının da kullanımı faydalı olacaktır: el kitabı, atlas, broşür; resim, poster, afiş, şema, diyagram, harita, tabela; model, şekil, maket; slayt, saydam (asetat), video kayıtları; bilgisayar yazılımları, Internet, CD vb. Öğrenilmek istenen bilginin türüne göre öğretmen sözel, görsel, işitsel ve görsel-işitsel bilgi kaynaklarından herhangi birinin önemini vurgulayarak okuldan temin edebilir. Bilgi seçimi hakkı öğrenciye de tanınmalıdır. VI. DERS PLANI No Dersin Adı Ders sayısı 6. sınıf Ders sayısı 7. sınıf 1. Türkçe 90 90 2. İngilizce 54 54 3. Matematik 72 72 4. Biyoloji 36 36 12

5. Kimya 36 6. Fizik 36 36 7. Tarih 36 36 8. Coğrafya 36 36 9. Yurttaşlık Eğitimi 18 18 10. Müzik Eğitimi 18 18 11. Resim-iş eğitimi 18 18 12. Teknoloji 18 18 13. Beden ve spor eğitimi * (36) (36) Toplam: 432+(36) 468+(36) * Bu dersin yapılmasını, öğrencilerin istekleri dikkate alınarak, okul yönetimi karar verir. 13