ATATÜRK ÜN SOYKÜTÜĞÜ ATATÜRK ÜN BABA SOYU: KIZIL OĞUZ YAHUT KOCACIK YÖRÜKLERİ. Atatürk ün hem baba, hem de anne tarafından soyu Rumeli nin fethinden sonra buraların Türkleştirilmesi için Anadolu dan getirilerek iskan edilen Yörük/Türkmenlerden gelmektedir. Yörük sözü, yürümek fiilinden yapılma, Anadolu ya gelip yurt tutan göçebe Oğuz boylarını (Türkmenleri) ifade eden bir kelimedir. Kelime sıfattır ve aslı da yüğrük dür. (Yörümek) fiilinden türemiştir. Sıfat halinde, ileri, medeni, dirayetli, cesur anlamlarına gelmektedir. (1) Atatürk ün baba soyu, Konya/Karaman veya Aydın/Söke den getirilerek, Manastır Vilayeti nin Debre-i Bala Sancağı na bağlı Kocacık Köyü ne yerleştirilmişlerdir. Debre-i Bala Sancağı nın merkezi bugün Makedonya daki Debre şehridir. Kocacık Köyü de Jupa bölgesinde yine aynı isimle anılan bir köydür. Gazeteci Altan Araslı 1993 yılında köye gitmiş ve Atatürk ün dedesi Kırmızı Hafız Ahmet Efendi nin evinin resmini çekmiştir. Sn. Araslı nın 10 Kasım 1993 tarihli Milliyet gazetesinde yazdığı, Ata nın Soykütüğü adlı yazısında evin fotoğrafı da bulunmaktadır. Ancak evin kısa bir süre sonra yıkıldığı Yeni Avrasya Dergisi nin Eylül 2000 sayısından anlaşılmaktadır. (2) Atatürk ün baba soyu tahminen 1830 larda Selanik e göçmüş, babası Ali Rıza Efendi de yine takriben 1839 da burada dünyaya gelmiştir. Atatürk ün Dedesi Kızıl Hafız Ahmet Efendi nin, Kızıl Hafız Mehmet Emin Efendi ve Nimeti Hanım isminde iki çocuğu daha vardır. Babaannesi ise Aişe Hanımdır. Atatürk baba soyu, amcası Kızıl Hafız Mehmet Emin Efendi tarafından devam etmiş ve günümüze kadar ulaşmıştır. Amcasının oğlu Salih Efendi ve ikinci eşi Müberra Hanım dan devam eden aile, torunlarla yedinci kuşağa ulaşmış bulunmaktadır. ATATÜRK ÜN ANNE SOYU: KONYARLAR. Atatürk ün anne soyu da Konya/Karaman dan getirilerek, Vodina Sancağı na bağlı, Sarıgöl de denilen Kayalar a yerleştirilen Yörüklerdendir. Konya/Karaman dan gelmelerinden dolayı bu Yörüklere Konyarlar denmiştir. Aile daha sonra buradan Selanik yakınlarındaki Lankaza ya göç etmiş, annesi Zübeyde Hanım 1857 de burada dünyaya gelmiştir. Atatürk ün anne soyundan dedesi Sofuzade Feyzullah Efendi Lankaza da çiftlik sahibiydi. (Atatürk ün babasının ölümünden sonra gittikleri çiftlik bu çiftliktir.) Feyzullah Efendi üç defa evlenmiştir. İlk iki eşinin ismi bilinmemektedir. Üçüncü eşi Ayşe Hanım dan Zübeyde Hanım ile, Hasan ve Hüseyin isimlerinde üç evladı dünyaya gelmiştir. (3) ALİ RIZA EFENDİ ve ZÜBEYDE HANIM IN EVLİLİKLERİ: Ali Rıza Efendi ile Zübeyde Hanım 1870 veya 1871 de evlendiler. Evlendiklerinde Ali Rıza E- fendi Türk-Yunan sınırındaki Çayağzı veya Papazköprüsü sınır gümrüğünde gümrük muhafaza memuruydu ve 31-32 yaşındaydı. Zübeyde Hanım ise 13-14 yaşlarındaydı. Evlendikten sonra Ali Rıza Efendi nin Selanik teki baba evine yerleştiler. Ali Rıza Efendi, Selanik le kara yolu bağlantısı olmayan ve denizden de 80 mil uzaklıkta bulunan bu sınır gümrüğüne bir süre sonra eşini de getirdi. İlk üç çocuklarının ikisini (Fatma, Ömer ve Ahmet ten son ikisini) bu ağır mahrumiyet bölgesinde, doktorsuzluk ve ilaçsızlık yüzünden kaybettiler. Bu mahrumiyetin yanında son derece düşük ve hiç artmayan maaş nedeniyle işinden istifa eden Ali Rıza Bey, kereste ticaretine arkasından da tuz ticaretine giriştiyse de başarılı olamadı. 47 yaşında öldü. (4) Zübeyde Hanım ve Ali Rıza Efendi nin evliliklerinden altı çocukları dünyaya geldi: - Fatma: 1871/72-1875 - Ahmet: 1874-1883 - Ömer: 1875-1883 1
- Mustafa (Kemal ATATÜRK): 1881-1938 - Makbule (BOYSAN, ATADAN): 1885-1956 - Naciye: 1889-1901 Genç yaşta üç çocuğu ile dul kalan Zübeyde Hanım, Atatürk ün Askeri Rüştiye ye girmesinden (1894) sonra, Reji idaresi memurlarından Ragıp Bey ile evlendi. 36 yaşlarındaydı. Bu evliliklerinden çocukları olmadı. Ragıp Bey in Süreyya (Toyran), Hakkı ve Enver isimlerinde üç oğlu, Jülide isminde de bir kızı vardı. Fikriye Hanım, Ragıp beyin kardeşi Albay Hüsamettin Bey in üç çocuğundan biridir. Yani Ragıp Bey in yeğenidir. Zübeyde Hanım ve Makbule Balkan Savaşları sonrasında İstanbul a geldi ve Beşiktaş semtindeki Akaretler deki 76 numaralı eve yerleştirdiler. Atatürk 13 Kasım 1918 de Suriye Cephesi nden ayrılıp İstanbul a gelince bir müddet sonra Şili deki eve (Bugün müze olan ev) yerleşti ve annesi ile kız kardeşini de bu eve getirtti. Kız kardeşi, Atatürk ün Anadolu ya geçmesinden sonra, Mustafa Mecdi Bey le evlendi. Bu evliliklerinden çocukları olmadı. Kurtuluş Savaşı nı başlatmak üzere Anadolu ya geçen Atatürk, annesini 24 Haziran 1922 de Ankara ya getirtti. Burada hastalığı artan Zübeyde Hanım İzmir e giderek ileride Atatürk ün eşi olacak Latife Hanımların Karşıyaka daki yazlık evlerine yerleşti. 15 Ocak 1923 günü bu evde vefat etti. 66 Yaşındaydı. Atatürk ün Baba Tarafından Soykütüğü için, 3 ncü, 4 ncü, ve 5 nci sayfalara bakınız. Atatürk ün Anne Tarafından Soykütüğü 6 ncı sayfada verilmektedir. 2
ATATÜRK ÜN BABA TARAFINDAN SOYKÜTÜĞÜ Ayşe Ahmet (Kırmızı Hafız) + (I) Nimeti Mehmet Emin Zübeyde (Hafız) (II) + + + Ali Rıza Arap Cariye Hanife Fatma Rukiye Salih (III) Ahmet Ömer Zeliha Faika (Birinci Eşi) Müberra (İkinci Eşi) ATATÜRK Şevket Hanım Makbule Reşit Naciye Nafia ORCAY Vüsat Zeynep ALTAY Kemal Necati (IV) Niyazi ORCAY Nesrin Yurdakul AL- TAY Salih Müberra (V) Nermin KANIPAK Yücel TOSUN Fuat Mustafa Nevin ANUL Yenigül EKE Metin Neriman EVYAPAN Celal Kemal Lale Ayşe YOR- GANCI Seval GÜLENÇ Doğan Emre Emre (VI) Mehmet YORGANCI Güneş YORGANCI 3
ATATÜRK ÜN BABA TARAFINDAN SOYKÜTÜĞÜ Niyazi ORCAY (V) Nermin KANIPAK Mustafa Kemal ORCAY Özgür ORCAY (VII) Süreyya KANIPAK Boraz KANIPAK Senem ORCAY (VI) Süveyda APAYDIN Batu APAYDIN Nevin ANUL Neriman EVYAPAN Ayşe ÖZDAMAR Narin Bora Emrah ANUL Nilgün Berna Nesrin Oytun Vusat Selin Selma Serra Nesrin Melis Ongun Nesrin Deniz Emine Bahar Yurdun Hasnun 4
ATATÜRK ÜN BABA TARAFINDAN SOYKÜTÜĞÜ Yurdakul ALTAY (V) Yücel TOSUN Aylin ALTAY Ayşin ALTAY (VI) Murat TOSUN Ayda TOSUN Yenigül EKE Emre EKE Eren EKE 5
ATATÜRK ÜN ANNE TARAFINDAN SOYKÜTÜĞÜ Sofizade Feyzullah Efendi + Ayşe Hanım Zübeyde + Ali Rıza Efendi Hasan Ağa Hüseyin Ağa Fatma Ahmet Ömer Mustafa (Kemal ATATÜRK) Makbule Naciye NOTLAR: 1. ATATÜRK ÜN KARDEŞLERİ: Ali Rıza Bey ile Zübeyde Hanım 1870 veya 1871 de evlendiler. Altı çocukları oldu: - Fatma : 1871/72-1875 - Ahmet : 1874-1883 - Ömer : 1875-1883 - Mustafa (Kemal ATATÜRK): 1881-1938 - Makbule (BOYSAN, ATADAN): 1885-1956 - Naciye (1888-1901) 2. Atatürk ün Babası Ali Rıza Efendi nin nesli Atatürk ve Makbule Hanım la sona ermiştir. Ancak Atatürk ün Baba-Soyu bitmemiştir. Amcası Kırmızı Hafız Mehmet Emin Efendi nin torunları bugün hayatta ve yurdumuzdadırlar. 3. Soyağacında, her kuşakta karı koca olanların arasına (+) işareti konmuştur. 4. Her kuşak ayrı bir renkle gösterilmiş, ayrıca her kuşağa (I), (II).. şeklinde numara verilmiştir. KAYNAKÇA: 1. Tek Adam. Şevket Süreyya AYDEMİR, Remzi Kitabevi, Yedinci Baskı, I. Cilt, 1979, İstanbul 2.Bir Dahinin Hayatı.Ali GÜLER, Toplumsal Dönüşüm Yayınları, 2. Basım, Kasım 2000, İstanbul. 3. Atatürk ün Soykütüğü Üzerine Bir Çalışma. Burhan Göksel, T.C. Kültür Bakanlığı, Atatürk Dizisi, 2. Baskı, 1994, Ankara. 4. Karaman dan Kocacık a Kızıl Oğuzlar. Atatürk ün Soyu. Ali GÜLER, Gök İletişim LTD. ŞTİ. Mayıs 2001, Ankara. 5. Belgelerle Atatürk. T.C. Milli Savunma Bakanlığı, 1999, Ankara. 6