T.C. NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE MİMARLIK FAKÜLTESİ METALURJI VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

T.C. NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK VE MİMARLIK FAKÜLTESİ METALURJI VE MALZEME MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ GENEL KİMYA LABORATUVAR DENEYLERİ-2 Ders Sorumlusu Yrd. Doç. Dr. Davut SARITAŞ Sorumlu Asistan Öğrenci Bilgileri İsim: Numara: Dönem: Şube:

DÖNEM PROGRAMI 1. hafta : Laboratuvar güvenliği, malzemeler ve çalışma kuralları hakkında bilgilendirme 2. hafta : Deney No 1. TEPKİME ISISININ HESAPLANMASI 3. hafta : Deney No 2. TEPKİME HIZINA SICAKLIĞIN ETKİSİ 4. hafta : Öğrenci sunumları ve soru çözümü 5. hafta : Deney No 3. İYONLAŞMA SABİTİ 6. hafta : Deney No 4. TUZ ÇÖZELTİLERİNDE DENGE 7. hafta : Deney No 5. ASİT-BAZ TİTRASYONU 8. hafta : Vize 9. hafta : Deney No 6. ASİT- BAZ ÇÖZELTİLERİNİN STANDARDİZE EDİLMESİ 10. hafta : Deney No 7. GRAVİMETRİK ANALİZ 11. hafta : Deney No 8. REDOKS TEPKİMELERİ 12. hafta : Öğrenci sunumları ve soru çözümü 13. hafta : Deney No 9. ELEKTROLİZ 14. hafta :Telafi 1

Rapor Örneği KİMYA-II UYGULAMA DENEY ADI Hazırlayan : Adı Soyadı - Numarası Deneyin Yapılış Tarihi : Rapor Teslim Tarihi : Grup Üyeleri : Deney Sorumlusu : 2

1. GİRİŞ - Deneyin amacı ve içeriği belirtilecektir. - Bu bölümde teorik bilgiler yazılmayacaktır. 2- TEORİ -Teori 2 sayfa ile sınırlandırılmıştır. Fazla sayfa fazla puan demek değildir. - Teoride kullanılan kaynaklar MUTLAKA metin içinde numaralandırılarak, Kaynaklar bölümünde belirtilecektir. Kaynaklar gerek duyulduğunda Deney Sorumlusu tarafından istenebilir. 3- DENEYSEL YÖNTEM 3.1 Deneyde Kullanılan Malzemeler (Kimyasal, Ekipmanlar ve Deney Düzeneği) 3.2 Deneyin Yapılışı 4- HESAPLAMALAR ve SONUÇLAR 4.1. Veriler (Kimyasal, Ekipmanlar ve Deney Düzeneği) 4.2. Hesaplamalar 4.4. Sonuçlar - Hesaplamalar sonunda elde edilen değerler tablolar şeklinde belirtilir. - Deney sonucunda bir grafik elde ediliyorsa bu bölümde verilir. 5- YORUM - Sonuçlar hakkında yorum ve değerlendirmeler yapılır. - Elde edilen deneysel sonuçlar, teorilerle karşılaştırılır. Farklılıkların nedenleri tartışılır. - Yorum bölümü raporun en önemli bölümüdür ve değerlendirmenin en büyük kısmını bu bölüm oluşturur. SEMBOLLER KAYNAKLAR - Deney föyü tek kaynak olarak KULLANILAMAZ. 3

Kaynak Yazım Formatı: Süreli Yayınlar Yazarın soyadı, İlk ve ikinci adının ilk harfleri, Konu başlığı, Süreli yayının ismi (italik), cilt numarası, sayı numarası, sayfa numaraları, yıl. Ör: Kaplan, H., Hutkins, W. R., Fermentation of Fructooligosaccharides by Lactic Acid Bacteria and Bifidobacteria, Journal of Applied and Environmental Microbiology, 66 (6), 2682-2684, 2000., Kitaplar Yazarın soyadı, İlk ve ikinci soyadının ilk harfleri, kitabın başlığı, Baskı sayısı, Basım yeri, Basım evi, basım yılı. Ör: H. C. Fogler, Elements of Chemical Reaction Engineering, 3 rd Edition, New York, Prentice Hall, 1999. Tezler Kaplan, H., Fermentation of Fructooligosaccharides by Lactic Acid Bacteria and Bifidobacteria, Ph. D. Thesis, University of Nebraska-Lincoln, 2002. Sunumlar Kaplan, H., Hutkins, W. R., Fructooligosaccharides in yogurt: Functional and microbiological properties, IFT Annual Meeting, Vol. 21-3, Chicago, 2003. İnternet American Express, Creating an effective business plan, Retrieved April 24, 1999 from the World Wide Web: http//www. Americanexpress. com 4

EKLER GENEL YAZIM KURALLARI Alt Başlıkları 2.1, 2.2 şeklinde numaralandırma sırasıyla gösterin. 1. Giriş 2-Teori 2.1... 2.2... 2.2.1... 2.2.2... 3-... Rapordaki şekillerin isimleri numaralandırılarak şekillerin altına, tablolarda ise yine numaralandırılarak tablonun üstüne yazılacaktır. Raporlar tükenmez kalemle yazılacak ve tek renk (mavi veya siyah) kullanılacaktır. 5

LABORATUARDA UYULACAK KURALLAR 1- Öğrenci deneye laboratuar eldiveni, önlüğü ve gözlüğü ile gelir. Bu malzemelerden biri eksik olan öğrenci deneye katılma hakkını kaybeder. 2- Öğrenciler katıldıkları deneylerin raporlarını yazıp ilgili Araştırma Görevlisine teslim ederler. 3- Deneyin yapılacağı saatten daha geç gelen öğrenciler deneyi yapma hakkını kaybeder. 4- Öğrenciler deney sırasında aldıkları verileri ilgili Araştırma Görevlisine de teslim eder. 5- Deney sırasında kullanılan cam eşyaların sorumluluğu deneyi yapan gruba aittir. Kırılan eşyalar öğrenciler tarafından temin edilip laboratuar sorumlusuna teslim edilir. 6- Öğrenci yaptığı deneyin raporunu hazırlayarak bir sonraki hafta deney günü en geç saat 17:00 a kadar ilgili Araştırma Görevlisine teslim eder. Deney raporunun bir gün gecikmesi durumunda rapor teslim alınır, ancak 80 puan üzerinden değerlendirilir. Rapor 1 günden fazla gecikirse grup rapor notu sıfır olur. 7- Öğrencilerin hazırladıkları deney raporları Araştırma Görevlileri tarafından incelenip not verilirken aşağıdaki puanlama sistemi kullanılacaktır. - Deneyin Yapılışı : 10/100 - Rapor Düzeni : 10/100 - Teori ve Kaynaklar : 10/100 - Veriler : 10/100 - Hesaplamalar : 30/100 - Yorum : 30/100 6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

29

30

31

32

33

34

35

EK 1: Baz Kimyasallar n Verilen S cakl ktaki Çözünürlük Sabitleri Kimyasal Formül Çözünürlük Sabiti (mol/l) Alüminyum hidroksit Al(OH) 3 4,00 10-13 (15 C) Alüminyum hidroksit Al(OH) 3 1,50 10-15 (18 C) Alüminyum hidroksit Al(OH) 3 3,70 10-15 (25 C) Arsenik(III) sülfür As 2 S 3 4,00 10-29 (18 C) Bak r(i) bromür CuBr 4,15 10-8 (18-20 C) Bak r(i) iyodür CuI 5,06 10-12 (18-20 C) Bak r(i) klorür CuCl 1,02 10-6 (18-20 C) Bak r(i) sülfür Cu 2 S 2,00 10-47 (18 C) Bak r(i) tiyosiyonat CuSCN 1,60 10-11 (18 C) Bak r(ii) hidroksit Cu(OH) 2 5,60 10-20 (25 C) Bak r(ii) karbonat CuCO 3 1,37 10-10 (25 C) Bak r(ii) sülfür CuS 8,00 10-45 (18 C) Baryum florür BaF 2 1,60 10-6 (10 C) Baryum florür BaF 2 1,70 10-6 (18 C) Baryum karbonat BaCO 3 7,00 10-9 (16 C) Baryum karbonat BaCO 3 8,10 10-9 (25 C) Baryum kromat BaCrO 4 1,60 10-10 (18 C) Baryum kromat BaCrO 4 2,40 10-10 (28 C) Baryum oksalat dihidrat BaC 2 O 4 2H 2 O 1,20 10-7 (18 C) Baryum sülfat BaSO 4 8,70 10-11 (18 C) Baryum sülfat BaSO 4 1,08 10-10 (25 C) Baryum sülfat BaSO 4 1,98 10-10 (50 C) Berilyum hidroksit Be(OH) 2 2,70 10-19 (25 C) Bizmut hidroksit Bi(OH) 3 4,30 10-31 (18 C) Bizmut oksit klorür BiOCl 1,60 10-31 (25 C) Bizmut sülfür Bi 2 S 3 1,60 10-72 (18 C) C va(i) bromür Hg 2 Br 2 1,30 10-21 (25 C) C va(i) iyodür Hg 2 I 2 1,20 10-28 (25 C) C va(i) klorür Hg 2 Cl 2 2,00 10-18 (25 C) C va(i) kromat Hg 2 CrO 4 2,00 10-9 (25 C) C va(i) oksit Hg 2 O 1,60 10-23 (25 C) C va(i) siyanür Hg 2 (CN) 2 5,00 10-40 (25 C) C va(i) sülfür Hg 2 S 1,00 10-47 (18 C) C va(ii) iyodür HgI 2 3,20 10-29 (25 C) C va(ii) oksit HgO 1,70 10-26 (25 C) C va(ii) sülfür HgS 3,00 10-54 (18 C) Çinko hidroksit Zn(OH) 2 1,00 10-17 (25 C) 36

Çinko karbonat ZnCO 3 6,00 10-11 (25 C) Çinko sülfür, alfa ZnS 6,90 10-26 (20 C) Çinko sülfür, beta ZnS 1,10 10-24 (25 C) Demir(II) hidroksit Fe(OH) 2 1,64 10-14 (18 C) Demir(II) karbonat FeCO 3 2,50 10-11 (20 C) Demir(III) hidroksit Fe(OH) 3 1,10 10-36 (18 C) Gümü arsenat Ag 3 AsO 4 1,00 10-19 (25 C) Gümü bromür AgBr 4,10 10-13 (18 C) Gümü bromür AgBr 7,70 10-13 (25 C) Gümü iyodür AgI 0,32 10-16 (13 C) Gümü iyodür AgI 1,50 10-16 (25 C) Gümü klorür AgCl 0,21 10-10 (4,7 C) Gümü klorür AgCl 0,37 10-10 (9,7 C) Gümü klorür AgCl 1,56 10-10 (25 C) Gümü klorür AgCl 13,2 10-10 (50 C) Gümü klorür AgCl 215 10-10 (100 C) Gümü kromat Ag 2 CrO 4 1,20 10-12 (14,8 C) Gümü kromat Ag 2 CrO 4 9,00 10-12 (25 C) Gümü sülfür Ag 2 S 1,60 10-49 (18 C) Gümü tiyosiyonat AgSCN 0,49 10-12 (18 C) Gümü tiyosiyonat AgSCN 1,16 10-12 (25 C) Kadmiyum karbonat CdCO 3 2,50 10-14 (25 C) Kadmiyum oksalat trihidrat CdC 2 O 4 3H 2 O 1,53 10-8 (18 C) Kadmiyum sülfür CdS 3,60 10-29 (18 C) Kalsiyum florür CaF 2 3,40 10-11 (18 C) Kalsiyum florür CaF 2 3,95 10-11 (26 C) Kalsiyum fosfat Ca 3 (PO 4 ) 2 1,00 10-25 (25 C) Kalsiyum hidroksit Ca(OH) 2 5,47 10-6 (18 C) Kalsiyum karbonat CaCO 3 4,80 10-9 (25 C) Kalsiyum oksalat monohidrat CaC 2 O 4 H 2 O 1,78 10-9 (18 C) Kalsiyum oksalat monohidrat CaC 2 O 4 H 2 O 2,57 10-9 (25 C) Kalsiyum sülfat CaSO 4 6,10 10-5 (10 C) Kalsiyum sülfat CaSO 4 2,45 10-5 (25 C) Kalsiyum tartarat dihidrat CaC 4 H 4 O 6 2H 2 O 7,70 10-7 (25 C) Kobalt(II) karbonat CoCO 3 1,00 10-12 (25 C) Kobalt(II) sülfür CoS 1,90 10-27 (20 C) Kur un bromür PbBr 2 3,90 10-5 (25 C) Kur un florür PbF 2 2,70 10-8 (9 C) Kur un florür PbF 2 3,20 10-8 (18 C) Kur un iyodat Pb(IO 3 ) 2 5,30 10-14 (9,2 C) Kur un iyodat Pb(IO 3 ) 2 1,20 10-13 (18 C) 37

Kur un iyodat Pb(IO 3 ) 2 2,60 10-13 (25,8 C) Kur un iyodür PbI 2 7,50 10-9 (15 C) Kur un iyodür PbI 2 1,40 10-9 (25 C) Kur un karbonat PbCO 3 3,30 10-14 (18 C) Kur un klorür PbCl 2 2,12 10-5 (25 C) Kur un kromat PbCrO 4 1,77 10-14 (25 C) Kur un oksalat PbC 2 O 4 2,74 10-11 (18 C) Kur un sülfat PbSO 4 1,06 10-8 (18 C) Kur un sülfür PbS 3,40 10-28 (18 C) Lantan hidroksit La(OH) 3 ~ 10-20 (25 C) Lityum karbonat Li 2 CO 3 1,70 10-3 (25 C) Magnezyum amonyum fosfat MgNH 4 PO 4 2,50 10-13 (25 C) Magnezyum florür MgF 7,10 10-9 (18 C) Magnezyum hidroksit Mg(OH) 2 1,20 10-11 (18 C) Magnezyum karbonat MgCO 3 2,60 10-5 (12 C) Mangan karbonat MnCO 3 8,80 10-10 (18 C) Mangan sülfür MnS 7,00 10-16 (18 C) Nikel(II) hidroksit Ni(OH) 2 1,60 10-14 (25 C) Nikel(II) karbonat NiCO 3 1,35 10-7 (15 C) Nikel(II) sülfür NiS 1,00 10-26 (20 C) Potasyum hekzakloroplatin(iv) K 2 PtCl 6 1,10 10-5 (18 C) Potasyum hidrojen tartarat KHC 4 H 4 O 6 3,80 10-4 (18 C) Potasyum perklorat KClO 4 1,07 10-2 (25 C) Stronsiyum florür SrF 2 2,80 10-9 (18 C) Stronsiyum karbonat SrCO 3 1,60 10-9 (25 C) Stronsiyum oksalat SrC 2 O 4 5,60 10-8 (18 C) Stronsiyum sülfat SrSO 4 2,80 10-7 (2,9 C) Stronsiyum sülfat SrSO 4 3,80 10-7 (17,4 C) Talyum(I) bromür TlBr 3,90 10-6 (25 C) Talyum(I) iyodür TlI 5,80 10-8 (25 C) Talyum(I) klorür TlCl 1,90 10-4 (25 C) Talyum(I) tiyosiyonat TlSCN 2,30 10-4 (25 C) Talyum(II) sülfür Tl 2 S 9,00 10-23 (25 C) Talyum(III) hidroksit Tl(OH) 3 1,40 10-53 (25 C) 38

EK 2: Asit yonla ma Sabitleri (25 C de) Asit Formül K 1 K 2 K 3 Amonyum iyonu + NH 4 5,70 10-10 Anilinyum iyonu + C 6 H 5 NH 3 2,51 10-5 Arsenik asit H 3 AsO 4 5,8 10-3 1,1 10-7 3,2 10-12 Arsenöz asit H 3 AsO 3 5,1 10-10 Asetik asit CH 3 COOH 1,75 10-5 Benzoik asit C 6 H 5 COOH 6,28 10-5 Borik asit H 3 BO 3 5,81 10-10 1-Butanoik asit CH 3 CH 2 CH 2 COOH 1,52 10-5 Dimetil amonyum iyonu + (CH 3 ) 2 NH 2 1,68 10-11 Etanol amonyum iyonu + HOC 2 H 4 NH 3 3,18 10-10 Etil amonyum iyonu + C 2 H 5 NH 3 2,31 10-11 Etilen diamonyum iyonu + + H 3 NCH 2 CH 2 NH 3 1,42 10-7 1,18 10-10 Fenol C 6 H 5 OH 1,00 10-10 Formik asit HCOOH 1,80 10-4 Fosforik asit H 3 PO 4 7,11 10-3 6,32 10-8 4,5 10-13 Fosforöz asit H 3 PO 3 3 10-2 1,62 10-7 o-ftalik asit C 6 H 4 (COOH) 2 1,12 10-3 3,91 10-6 trans-fumarik asit HOOCCH:CHCOOH 8,85 10-4 3,21 10-5 Glikolik asit HOCH 2 COOH 1,47 10-4 Hidrazinyum iyonu + H 2 NNH 3 1,05 10-8 Hidrazoik asit HN 3 2,2 10-5 Hidrojen florür HF 6,8 10-4 Hidrojen peroksit H 2 O 2 2,2 10-12 Hidrojen siyanür HCN 6,2 10-10 Hidrojen sülfür H 2 S 9,6 10-8 1,3 10-14 Hidroksil amonyum iyonu + HONH 3 1,10 10-6 Hipokloröz asit HOCl 3,0 10-8 yodik asit HIO 3 1,7 10-1 Karbonik asit H 2 CO 3 4,45 10-7 4,69 10-11 Kloroasetik asit ClCH 2 COOH 1,36 10-3 Laktik asit CH 3 CHOHCOOH 1,38 10-4 cis-maleik asit HOOCCH:CHCOOH 1,3 10-2 5,9 10-7 Maleik asit HOOCCHOHCH 2 COOH 3,48 10-4 8,00 10-6 Malonik asit HOOCCH 2 COOH 1,42 10-3 2,01 10-6 Mandelik asit C 6 H 5 CHOHCOOH 4,0 10-4 Metil amonyum iyonu + CH 3 NH 3 2,3 10-11 Nitröz asit HNO 2 7,1 10-4 39

Okzalik asit HOOCCOOH 5,60 10-2 5,42 10-5 Periyodik asit H 5 IO 6 2 10-2 5 10-9 Pikrik asit (NO 2 ) 3 C 6 H 2 OH 4,3 10-1 Piperidinyum iyonu C 5 H 11 NH + 7,50 10-12 Piruvik asit CH 3 COCOOH 3,2 10-3 Pridinyum iyonu C 5 H 5 NH + 5,90 10-6 Proponoik asit CH 3 CH 2 COOH 1,34 10-5 Salisilik asit C 6 H 4 (OH)COOH 1,06 10-3 Sitrik asit HOOC(OH)C(CH 2 COOH) 2 7,45 10-4 1,73 10-5 4,02 10-7 Süksinik asit HOOCCH 2 CH 2 COOH 6,21 10-5 2,31 10-6 Sulfamik asit H 2 NSO 3 H 1,03 10-1 Sülfürik asit H 2 SO 4 kuvvetli 1,02 10-2 Sülfüröz asit H 2 SO 3 6,6 10-8 1,23 10-2 Tartarik asit HOOC(CHOH) 2 COOH 9,20 10-4 4,31 10-5 Tiyosiyanik asit HSCN 0,13 Tiyosülfürik asit H 2 S 2 O 3 0,3 2,5 10-2 Trikloroasetik asit Cl 3 CCOOH 3 Trimetil amonyum iyonu (CH 3 ) 3 NH + 1,58 10-10 40

EK 3: Temel Birim Sistemleri, Çevrimleri, K saltmalar ve Çarpanlar SI Temel Birimleri Fiziksel Nicelik Birimin Ad Sembol Ayd nlanma iddeti kandela cd Elektrik Ak m amper A Kütle kilogram kg Madde Miktar mol mol S cakl k kelvin K Uzunluk metre m Zaman saniye s Baz SI türeme birimleri için özel isimler ve semboller Fiziksel Nicelik Birimin Ad Sembol Birimin Tan m Ayd nlanma lüks lx lm/m 2 = cd sr/m 2 Ayd nlanma Ak s lümen lm cd sr Bas nç pascal Pa N/m 2 = kg/m s 2 Dipol Moment debye D C mm = A m s Elektriksel Direnç ohm V/A = kg m 2 /A 2 s 3 Elektriksel letkenlik siemens S 1 = kg 1 m 2 A 2 s 3 Elektriksel Potansiyel Fark volt V W/A = J/C = kg m 2 /A s 3 = J/A s Elektriksel S a farad F C/V = A 2 s 4 /kg m 2 = A s/v Elektriksel Yük coulomb C A s Enerji joule J N m = Kg m 2 /s 2 Frekans hertz Hz s 1 (saniyede sal n m) Güç (fizik) watt W J/s = kg m 2 /s 3 ndüktans henry H Wb/A = kg m 2 /A 2 s 2 = V s/a Kuvvet newton N Kg m/s 2 = J/m Manyetik Ak weber Wb kg m 2 /s 2 A= V s Manyetik Ak Yo unlu u tesla T Wb/m 2 = kg/s 2 A Radyoaktivite bekerel Bq s 1 (saniyede bozunma) Fiziksel Büyüklük SI Birimi Birimin Simgesi Aç sal H z Radyan / saniye Rad/s Alan Metre kare m 2 Ayd nlanma Yo unlu u Candela / metre kare Cd/m 2 Bas nç Newton / metre kare N/m 2 Dinamik Viskozite Newton saniye / metre kare N s/m 2 = Pascal Elektriksel Alan Volt / metre V/m Hacim Metre küp m 3 H z Metre / saniye m/s vme Metre / saniye kare m/s 2 Kinematik Viskozite Metrekare / saniye m 2 /s Manyetik Alan iddeti Amper / metre A/m Yo unluk Kilogram / metre küp Kg/m 3 41

Fiziksel Büyüklük Birimin smi Birimin Tan m Alan Barn 10-25 m 2 Bas nç Atm 101325 kn/m 2 Bas nç Torr (1 mmhg) 133322 N/m 2 Dinamik Viskozite Poise (gr/cm s) 10-1 kg/m s Enerji Erg (gr cm 2 /s 2 ) 10-7 J Enerji Kalori 4,184 J Kinematik Viskozite Stokes 10 4 m 2 /s Kuvvet Dyn (gr cm/s 2 ) 10-5 N Radyoaktiflik Curie 37,10 9 s -1 Uzunluk Angström 10-10 m Fiziksel Sabitler Simge De eri Atomik Kütle Birimi u 1,66056 10-27 kg Avagadro Say s N 6,0221367 10 23 mol -1 Bohr Yar çap a o 5,29177 10-11 m Boltzman Sabiti k 1,38066 10-23 J/K Debye Sabiti D 3,33564 10-30 C m Elektronun Kütlesi m e 9,11 10-31 kg Elektronun Yükü q e 1,62 10-19 C Faraday Sabiti F 9,6487 10 4 C/mol I k H z c 2,9979 10 8 m/s deal Gaz Hacmi V 22,4136 L deal Gaz Sabiti R 82,06 atm cm 3 /mol K deal Gaz Sabiti R 1,987 cal/mol K deal Gaz Sabiti R 1,987 Btu Ib/mol ºR deal Gaz Sabiti R 1546 (Ib ft -2 ) ft 3 Ib/mol ºR deal Gaz Sabiti R 1,314 atm ft 3 Ib/mol K deal Gaz Sabiti R 0,7302 atm ft 3 Ib/mol ºR deal Gaz Sabiti R 10,73 psi ft 3 Ib/mol ºR deal Gaz Sabiti R 8,31434 J/mol K deal Gaz Sabiti R 0,08206 atm L/mol K Nötronun Kütlesi m n 1,67495 10-27 kg Pi Say s 3,1415926536 Planck Sabiti h 6,62618 10-34 J s Protonun Kütlesi m p 1,67265 10-27 kg Rydberg Sabiti R 1,0968 10 5 cm -1 Yerçekimi vmesi g 9,80665 m/s 2 42