ARJANTİN HIZLI TÜKETİM MALLARI YERİNDE PAZAR ARAŞTIRMASI HAZIRLAYANLAR Esin ŞEN İnci Selin BAL T.C. Ekonomi Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü Ülke Masaları I Daire Başkanlığı
İÇİNDEKİLER GİRİŞ... 5 1. ARJANTİN İN GENEL EKONOMİK DEĞERLENDİRMESİ... 6 2. ARJANTİN İN DIŞ TİCARETİ... 8 2.1. İHRACAT... 9 2.2 İTHALAT... 12 3. ARJANTİN İN TÜRKİYE İLE TİCARETİ... 15 3.1. ARJANTİN E İHRACATIMIZDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR... 15 4. TÜRKİYE NİN HIZLI TÜKETİM MALLARI DIŞ TİCARETİ... 17 4.1 İHRACAT... 17 4.2 İTHALAT... 19 5. ARJANTİN HIZLI TÜKETİM MALLARI SEKTÖRÜ DIŞ TİCARETİ VE PERAKENDE SEKTÖRÜ... 21 6. TÜRKİYE ARJANTİN HIZLI TÜKETİM MALLARI DIŞ TİCARETİ... 26 6.1. İHRACAT... 26 6.2. İTHALAT... 27 6.3. GELİR, NÜFUS DAĞILIMI VE TÜKETİM HARCAMALARI... 30 6.4. PERAKENDE SATIŞLAR... 32 7. ARJANTİN HIZLI TÜKETİM MALLARI DAĞITIM KANALLARI... 37 7.1. SÜPERMARKETLER... 37 7.2. ÇOK KATLI MAĞAZALAR... 37 7.3. İNTERNET PERAKENDECİLİĞİ... 38 8. ARJANTİN TÜKETİM MALLARI SEKTÖRÜ... 39 9. ARJANTİN HIZLI TÜKETİM MALLARI SEKTÖRÜ PAZAR ÖZELLİKLERİ... 40 9.1. GIDA ÜRÜNLERİ... 40 9.2. İÇECEK SEKTÖRÜ... 42 9.2.1 ALKOLLÜ İÇECEKLER... 42 9.2.2 ALKOLSÜZ İÇECEKLER... 42 9.3. KİŞİSEL BAKIM VE KOZMETİK ÜRÜNLERİ... 42 9.4. ÖZEL MARKALI ÜRÜNLER... 46 10. PAZARA GİRİŞ YÖNTEMLERİ... 47 10.1. İTHALAT KISITLAMALARI... 49 10.2. TANITIM... 51 10.3. STANDARTLAR VE ETİKETLEME... 51 10.4. FİYATLANDIRMA... 53 10.5. BELGELENDİRME... 54 11. ARJANTİN İŞ KÜLTÜRÜ... 57 11.1. MÜZAKERE ÖNCESİNDE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN HUSUSLAR... 57 11.2. ÇALIŞMA SAATLERİ... 58 11.3. SOSYAL AKTİVİTE... 58 11.3. HEDİYE VERME... 58 11.5. İLK İSİM VE UNVAN... 59 11.6. HALK DAVRANIŞLARI... 59 11.7. İŞ KIYAFETİ... 60 2
11.8. KARŞILIKLI KONUŞMA... 60 12. GENEL DEĞERLENDİRME... 62 YARARLI ADRESLER... 64 KAYNAKÇA... 66 3
TABLOLAR Tablo 1: Arjantin Ülke Künyesi...6 Tablo 2: Arjantin Genel Ekonomik Göstergeler...6 Tablo 3: Arjantin in İhracatı...8 Tablo 4: Arjantin in İthalatı...8 Tablo 5: Arjantin in İhraç Ettiği Başlıca Ürünler...9 Tablo 6: Arjantin in İhracatındaki Başlıca Ülkeler...11 Tablo 7: Arjantin in İthal Ettiği Başlıca Ürünler...12 Tablo 8: Arjantin in İthalatında Başlıca Ülkeler...14 Tablo 9: Türkiye Arjantin İkili Ticaret Verileri...15 Tablo 10: Türkiye nin Hızlı Tüketim Malları İhracatı...17 Tablo 11: Türkiye nin Hızlı Tüketim Malları İhracatında Başlıca Ülkeler...18 Tablo 12: Türkiye nin Hızlı Tüketim Malları İthalatı...19 Tablo 13: Türkiye nin Hızlı Tüketim Malları İthalatında Başlıca Ülkeler...20 Tablo 14: Arjantin in Hızlı Tüketim Malları İthalatı...21 Tablo 15: Arjantin in Hızlı Tüketim Malları İthalatı nın Ülkelere Göre Dağılımı...24 Tablo 16: Arjantin e Hızlı Tüketim Malları İhracatımız...26 Tablo 17: Arjantin den Hızlı Tüketim Malları İthalatımız...27 Tablo 18: Arjantin Türkiye Hızlı Tüketim Malları Ticareti...29 Tablo 19: Gelir ve Nüfus İstatistikleri...32 Tablo 20: Perakende Satışlar (Uluslararası Karşılaştırma)...32 Tablo 21: Latin Amerika Ülkeleri Perakende Satışlar Büyüme Hızı...33 Tablo 22: Arjantin Perakende Sektörü Satış Kanalları...34 Tablo 23: Arjantin Perakende Sektörü Şirket Payları...34 Tablo 24: Arjantin Perakende Sektörü Marka Payları...35 Tablo 25: Perakende Satışlar...36 Tablo 26: Arjantin Tüketim Malları Sektörü: Pazar Talebi...39 Tablo 27: Süpermarketlerdeki Gıda Ürünlerinin Satın Alınabilme Sıralaması...40 Tablo 28: Zincir Mağaza ve Süpermarketlerdeki Diğer Ürünlerin Satın Alınabilme Sıralaması...41 Tablo 29: Gıda, İçecek ve Tütün Tüketimi...41 Tablo 30: Arjantin Tüketim Malları: Risk Tablosu...47 Tablo 31: Doğrudan İthalat Maliyetlerine İlişkin Örnek Bir Uygulama, Ruj İthalatı...53 Tablo 32: Doğrudan İthalat Maliyetlerine İlişkin Örnek Bir Uygulama, Plastik Mobilya İthalatı...54 4
GİRİŞ Hızlı tüketim malları dünya genelinde tüketicilerin bütçelerinin büyük kısmını oluşturmaktadır. Hızlı tüketim malları, hanehalkı tarafından alınarak kısa sürede tüketilen ürünleri kapsamakta olup; gıda, kişisel bakım ürünleri ve temizlik ürünlerinden oluşmaktadır. Çalışmada hızlı tüketim malları olarak tanımlanan ürünlerin GTİP numaraları 03, 04, 07, 08, 09, 11, 1509, 1512, 1704, 1806, 19, 20, 2101, 2103, 2104, 2105, 2106, 22, 3303, 3304, 3305, 3306, 3307, 3401 ve 3402 dir. Tüketiciler satın alma kriterlerinin odağına daha fazla değer, daha iyi hizmet ve daha kolay erişimi yerleştirdikçe, perakende firmaları da satın alma kararlarını müşterilerinin bu değişen ihtiyaçlarını karşılayabilmek üzere şekillendirmektedir. Perakende firmaları günümüzde her zamankinden daha çok, tüketici davranışlarındaki temel değişimleri tanımaya ve işletme modellerindeki gerekli değişiklikleri bu eğilimler doğrultusunda yapmaya gayret etmektedir. Küresel dünyada uluslararası ticaretin değişen kuralları ülkemiz ihracatçısını da yeni pazar arayışlarında yeni kanallar bulmaya ve yeni çözümler üretmeye zorlamaktadır. Türkiye nin hızlı tüketim malları ihracatı 2012 yılında bir önceki yıla göre %6 artarak 13,2 milyar Dolar a ulaşmıştır. İhracatın %90 ını gıda ürünleri oluşturmaktadır. Gıda ürünleri içinde başlıca ihraç ürünlerimiz ise meyveler, kabuklu yemişler, konserveler ve unlu mamullerdir. Kişisel ve ev bakım ürünleri ihracatında ise ilk sırada sabunlar yer almaktadır. Söz konusu ürün grubunu deterjanlar, traş müstahzarları, deodorantlar, banyo müstahzarları, makyaj ve cilt bakım ürünleri takip etmektedir. Euromonitor International ın analizlerine göre Hızlı Tüketim Malları pazarında net değer artışı açısından 250 ülke arasında yapılan karşılaştırmada Arjantin 10. sırada yer almaktadır. İlk 9 ülke sırasıyla; Çin, Brezilya, ABD, Hindistan, Meksika, Rusya, Venezüella, Endonezya ve Kanada dır. Arjantin in hızlı tüketim malı pazar büyüklüğü 222 milyar Dolar olup, son üç yılda ortalama %12,7 büyüyen pazarın satış hacminin önümüzdeki dönemde %3,4 büyüyeceği tahmin edilmektedir. Sektördeki net değer artışı 24,6 milyar ABD Doları dır. Tüm zorluklarına rağmen, Arjantin pazarında perakende tüketim malları sektörü ve bu ürünleri üreten ihracatçı firmalarımız açısından değerlendirilmesi gereken bir potansiyel olduğu pazarda yapılan görüşme ve gözlemlerde ortaya çıkmıştır. İç piyasada tüketimin yüksek olması nedeniyle, özellikle yerli üretimin olmadığı veya kısıtlı olduğu ürünlerde uygun bir fiyatla pazara sunulan iyi bir ürünün pazarda tutunma şansının yüksek olduğu düşünülmektedir. Arjantin hızlı tüketim malları sektöründe mevcut dağıtım kanallarının ve dağıtılan ürünlerin incelenmesi amacıyla 11 16 Nisan 2013 tarihleri arasında Arjantin in başkenti Buenos Aires te gerçekleştirilen yerinde pazar araştırması kapsamında; Süpermarketler Odası, Süpermarketler Birliği, İhracatçı ve İthalatçı Birlikleri, Alışveriş Merkezleri Birliği, İthalatçılar Odası, Gümrük Komisyoncuları Odası gibi kurum ve kuruluşlar ile Carrefour ve Cencosud gibi süpermarket zincirleri ve ithalatçı ve distribütör firmalar ile görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Söz konusu çalışmamızda Büyükelçilik ve Ticaret Müşavirliği tarafından da katkı sağlanmıştır. 5
1. ARJANTİN İN GENEL EKONOMİK DEĞERLENDİRMESİ Zengin toprakları ve iyi eğitilmiş nüfusu ile Arjantin, yaşadığı krizlere rağmen, Latin Amerika ülkeleri arasında önemli bir yere sahiptir. İhracata yönelik tarımın özellikle çiftçilik ve balıkçılığın gelişkin olduğu Arjantin, doğalgaz, petrol, maden ve metal açısından zengin bir doğal kaynak altyapısına sahiptir. Tablo 1: Arjantin Ülke Künyesi Resmi Adı Arjantin Cumhuriyeti Nüfus 41,7 milyon (2013 Tahmini) Dil İspanyolca (resmi), İngilizce, İtalyanca, Almanca, Fransızca Din Katolik (%90), Protestan (%2), Yahudi (%2), Diğer (%6) Yüzölçümü 2.737.000 km² Başkent (nüfus) Buenos Aires (18,5 milyon) Başlıca Şehirleri (nüfus, milyon kişi) Buenos Aires (18,5), Cordoba (3,3), Santa Fe (3,2), Mendoza (1,7), Tucuman (1,4) Yönetim Şekli Federal Cumhuriyet (23 Eyalet, 1 Federal Başkent) Etnik Yapı Beyaz (çoğunluğu İspanyol ve İtalyan): %97; Yerliler: %3 Devlet Başkanı Cristina Fernandez de Kirchner Para Birimi Arjantin Pesosu (Ps) Kaynak: CIA The World Factbook The Economist Intelligence Unit, Arjantin Ülke Raporu Yaklaşık 41,7 milyon nüfusu olan Arjantin de, kişi başına düşen milli gelir (satın alma gücü paritesine göre) 18.810 ABD Doları dır. Gelir dağılımındaki uçurumlara rağmen, Latin Amerika ülkelerindeki kişi başına gelirin en yüksek olduğu ülkeler arasında yer almaktadır. Tablo 2: Arjantin Genel Ekonomik Göstergeler 2008 a 2009 a 2010 a 2011 a 2012 a 2013 b 2014 b GSYİH (milyar $) 328,5 308,7 370,3 448,2 477,0 467,6 461,0 Kişi Başına GSYİH (satın alma 14.422 14.529 15.919 17.536 18.020 18.810 19.594 gücü paritesine göre) Reel GSYİH Artış Oranı (%) 6,8 0,9 9,2 8,9 1,9 3,5 3,3 Sınai Üretim Artış Hızı (%) 4,0 1,2 7,8 9,2 0,4 3,0 3,0 Tüketici Fiyatları Enflasyonu (yıl sonu) 17,8 16,3 25,3 23,6 25,6 19,7 22,9 İhracat (FOB; milyon $) 70.019 55.672 68.134 83.950 81.205 86.456 88.025 İthalat (CIF; milyon $) 54.596 37.147 53.868 70.743 65.563 68.515 72.745 Cari İşlemler Dengesi (milyon $) 6.755 10.995 1.359 1.568 479 3.498 718 Dış Borç (yıl sonu; milyon $) 121.895 126.687 111.768 114.704 115.510 112.163 110.713 İşsizlik Oranı (yıl sonu) 7,9 8,7 7,8 7,2 7,2 7,4 7,5 Döviz Kuru (Ps/$) 3,14 3,71 3,90 4,11 4,54 5,45 6,52 Kaynak: Economist Intelligence Unit Arjantin ekonomisine ilişkin yapılan değerlendirme notlarına baktığımızda; siyasi açıdan hükümetin öngörülmeyen kararlar alması, borçlarını ödeyemeyeceği beklentisinin yüksekliği nedeniyle; ülke riski, döviz kuru riski, bankacılık riski açısından CCC; politik risk, ekonomik yapı riski açısından B rating ine sahip olduğu görülmektedir. 6
Arjantin, en büyük iki pazarı olan Brezilya ve Çin ekonomisindeki gelişmelerden de etkilenmektedir. 2013 ve 2014 yılında büyüme hızı sırasıyla %3,5 ve %3,4 olarak tahmin edilmekte olup; ihracatın sırasıyla %5,4 ve %2,3; ithalatın ise %5,7 ve %3 oranında artacağı öngörülmektedir. 7
2. ARJANTİN İN DIŞ TİCARETİ Arjantin son 12 yıldır dış ticaret fazlası veren bir ülkedir. Bu süre içinde 2009 yılında ithalattaki çok keskin düşüş nedeniyle dış ticaret fazlası nominal olarak 18,5 milyar Dolar a yaklaşarak tarihi rekor kırmıştır. Ancak, 2010 2011 yıllarında hızlı ekonomik büyümeye bağlı olarak artan ithalat nedeniyle dış ticaret fazlası 2011 yılı itibarıyla 13,2 milyar Dolar olmuş, 2012 yılında hem ihracatta hem de ithalatta yaşanan gerileme neticesinde 16,4 milyar Dolar dış ticaret fazlası gerçekleşmiştir. 2011 yılında yaşanan kıtlık nedeniyle 2012 yılında ihracatta %3,3 gerileme yaşanmış ve bunun neticesinde ithalat kısıtlamalarının da etkisiyle ithalatta %7,3 gerileme ile sonuçlanmıştır. Tablo 3: Arjantin in İhracatı Dünyada 45. 2008 2009 2010 2011 2012 Toplam İhracatı (1000 Dolar) 70.018.851 55.672.119 68.187.227 83.950.225 80.927.117 TR ye İhracatı (1000 Dolar) 518.604 183.205 199.355 563.679 299.536 TR nin Payı (%) 0,74 0,33 0,29 0,67 0,37 TR nin Sırası 30 45 47 36 44 Kaynak: TradeMap Tablo 4: Arjantin in İthalatı Dünyada 46. 2008 2009 2010 2011 2012 Toplam İthalatı (1000 Dolar) 57.461.774 38.786.162 56.792.359 73.936.506 68.171.280 TR den İthalatı (1000 Dolar) 156.130 93.824 176.564 249.541 299.577 TR nin Payı (%) 0,27 0,24 0,31 0,34 0,44 TR nin Sırası 34 39 31 31 30 Kaynak: TradeMap Dış ticaret politikasında 1980 lerde ithal ikameci politikaları terk ederek daha liberal ticaret politikası uygulamaya başlayan Arjantin de ithal ikameci sıkı korumacılık politikaları tarife ve tarife dışı engeller varlığını sürdürmektedir. Çin, Hindistan ve Japonya başta olmak üzere Uzakdoğu ya açılım politikası uygulayan Arjantin, aynı zamanda Latin Amerika merkezli bütünleşme politikalarına önem vermektedir. Arjantin, Brezilya, Paraguay (Nisan 2013 de Paraguay da demokratik seçimler sonuçlanmış olup, önümüzdeki dönemde üyeliğe dönüşü beklenmektedir), Uruguay ve Venezüella; nihai amacı Avrupa Birliği gibi siyasi bir birlik oluşturmak olan, ancak mevcut durumda Gümrük Birliğinin dahi uygulanmasına yönelik ciddi sıkıntılar bulunan MERCOSUR un (Güney Ortak Pazarı) tam üyesidir. 2012 yılında Paraguay ın üyeliği geçici süreyle askıya alınınca diğer üyeler bu ülkenin onayı olmaksızın Venezüella yı tam üye olarak almışlardır. Birliğin ortak statüsündeki diğer ülkeleri Şili, Kolombiya, Peru, Bolivya ve Ekvator dur. 8
Arjantin in MERCOSUR ülkelerine ihracatı, MERCOSUR ülkelerinden ithalatı kadar gelişme gösterememiştir. MERCOSUR ülkelerinden ithalatı artarken ihracatta artış beklendiği kadar olmamıştır. MERCOSUR bölge ülkelerinin birbirlerine olan bağımlılığını artırmıştır. Söz konusu bağımlılık özellikle Arjantin ve Brezilya arasında yoğun olarak yaşanmaktadır. 2.1. İHRACAT Arjantin in başlıca ihraç ürünleri; Soya fasulyesi ve türevleri, mısır, otomobiller, buğday, petrol, kamyon kamyonet, bio dizel yakıtlar, bakır, oto yedek parçaları, petrol yağları, demirçelik profiller, diğer hava taşıtları, ayçiçeği yağı, şarap ve arpadır. Tablo 5: Arjantin in İhraç Ettiği Başlıca Ürünler (1000 Dolar) GTİP Ürün Adı 2010 2011 2012 Toplam 68.187.227 83.950.225 80.927.117 2304 Soya fasulyesi yağı üretiminden arta kalan küspe ve katı atıklar 8.194.945 9.906.725 10.548.946 1005 Mısır 3.145.800 4.518.823 4.841.078 1507 Soya yağı ve fraksiyonları (kimyasal olarak değiştirilmemiş) 4.135.924 5.196.660 4.319.830 8703 Otomobil, steyşın vagonlar 3.923.550 4.712.133 3.958.562 8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 2.479.831 3.480.838 3.836.435 1201 Soya fasulyesi 4.986.277 5.457.164 3.191.609 1001 Buğday ve mahlut 901.823 2.508.660 2.951.851 2709 Ham petrol (petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar) 2.583.534 2.182.224 2.608.165 7108 Altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde) 2.012.268 2.325.684 2.259.787 9999 Başka yerde belirtilmemiş ürünler 1.250.272 1.759.541 2.024.070 3826 Bio dizel yakıtlar 0 0 1.774.496 2603 Bakır cevherleri ve konsantreleri 1.494.473 1.389.610 1.534.049 8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları 1.227.633 1.343.627 1.377.500 2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen yağlar 1.593.836 1.416.874 1.290.700 7304 Demir/çelikten (dökme hariç)dikişsiz tüp, boru, içi boş profil 872.286 1.112.406 1.060.223 1512 Ayçiçeği, aspir, pamuk tohumu yağları (kimyasal olarak değiştirilmemiş) 559.833 1.195.692 943.732 2204 Taze üzüm şarabı (kuvvetlendirilmiş şaraplar dahil) 745.064 852.850 928.527 8802 Diğer hava taşıtları, uzay araçları 629.222 869.650 868.841 1003 Arpa 107.458 552.184 842.808 0402 Süt, krema (konsantre edilmiş, tatlandırıcı madde içerenler) 521.069 912.119 819.191 2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar 1.046.069 1.128.986 808.622 3004 Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan ilaçlar (dozlandırılmış) 565.985 653.530 713.735 0201 Sığır eti (taze/soğutulmuş) 631.149 731.787 688.717 4104 Sığır ve at cinsi hayvanların dabaklanmış derileri 718.117 684.069 596.513 9
2008 Başka yerinde belirtilmeyen meyve ve yenilen diğer bitki parçaları konserveleri 325.616 488.422 578.361 1007 Darı; tane (koca darı) 224.943 416.113 566.932 7601 İşlenmemiş alüminyum 603.726 661.923 542.415 0207 Kümes hayvanlarının etleri ve yenilen sakatatı 379.244 432.099 529.969 2309 Hayvan gıdası olarak kullanılan müstahzarlar 267.536 314.209 522.609 0713 Kuru baklagiller (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrılmış) 299.589 426.573 499.165 0306 Kabuklu hayvanlar (canlı/taze/soğutulmuş/ dondurulmuş/kurutulmuş/tuzlanmış vs.) 474.323 528.620 495.872 2009 Meyve ve sebze suları (fermente edilmemiş, alkol katılmamış) 317.024 535.808 491.944 0808 Elma, armut ve ayva (taze) 477.961 601.309 481.243 2616 Kıymetli metal cevherleri ve konsantreleri 286.023 300.571 427.644 3808 Haşarat öldürücü, dezenfekte edici, zararlıları yok edici 413.412 406.507 408.613 3307 Traş müstahzarları, vücut deodorantları, tuvalet müstahzarları 332.349 377.628 401.986 1202 Yer fıstığı 203.771 347.282 372.529 2401 Yaprak tütün ve tütün döküntüleri 291.523 377.903 370.163 1101 Buğday unu/mahlut unu 283.337 387.440 342.702 3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 312.000 364.448 340.818 Kaynak: Trade Map (www.trademap.org) Arjantin, başta soya fasulyesi, buğday, mısır ve et ürünleri olmak üzere, dünyanın önemli tarımsal ürün tedarikçilerinden biri olma konumunu devam ettirmektedir. Son yıllarda, özellikle kolay pazarlanabilir bir ihraç ürünü olması ve elverişli dünya fiyatları nedenleriyle soya ekimi yapılan alanlarda hızlı bir genişleme başlamış ve bu durum bir yandan ekolojik kaygılara, diğer yandan ise tek ürün ve pazara bağımlılığa (başlıca alıcı Çin) yol açmaya başlamıştır. Arjantin de yılda 14 milyon büyükbaş ve 5 milyon küçükbaş hayvan ile 2 milyon domuz kesimi yapılmaktadır. Et ve balıkçılık ürünleri ile kümes hayvancılığı ülkenin geleneksel ihracat kalemi olma özelliğini sürdürmektedir. Arjantin ayrıca büyük bir petrol, petrol yağ ve yakıtları, doğal gaz ve elektrik üretici ve ihracatçısı konumundadır. Arjantin in ihracatının değer itibariyle yaklaşık %6 sını KOBİ adı verilen küçük ve orta ölçekli işletmeler, geri kalan bölümünü ise büyük ölçekli firmalar gerçekleştirmektedir. İhracatta firma yoğunlaşması oldukça yüksek düzeyde bulunmaktadır. Arjantin in toplam ihracatının değer olarak dörtte birinden fazlasını ihracatta en büyük paya sahip ilk 5 firma, yaklaşık %60 ını ilk 20 firma gerçekleştirmektedir. Ayrıca, yabancı sermayeli firmaların ihracat payları oldukça yüksek düzeydedir. Toplam ihracatın yaklaşık dörtte üçü yabancı sermayeli şirketlerce gerçekleştirilmiştir. Firma yoğunlaşmasına paralel olarak bunların temsil ettiği sektörlerde de yoğunlaşma oranı oldukça yüksektir. En büyük 10 ihracatçının 9 tanesi hububat ve yağ sektöründe faaliyet gösterirken diğer firma otomotiv sektörü ihracatçısıdır. Arjantin toplamda olduğu gibi çoğu ülkeyle olan ticaretinde dış ticaret fazlası vermekle birlikte başta Brezilya, Çin ve ABD olmak üzere en büyük ticaret ortaklarına karşı dış ticaret açığı vermektedir. 10
Arjantin in en büyük ihraç pazarını Brezilya oluşturmaktadır. 2012 yılı itibarıyla toplam ihracatın yaklaşık yüzde 20 si Brezilya ya gerçekleştirilmiştir. Brezilya nın yanında Uruguay, Venezüella ve Paraguay ın da dahil olduğu MERCOSUR ülkelerine Arjantin in toplam ihracatı 2012 yılında 22,5 milyar Dolara ulaşarak toplam ihracatın yaklaşık %27 sini oluşturmuştur. 2011 yılında 469 milyon Dolar olan dış ticaret açığı ithalattaki %17,5 gerileme sayesinde 3,4 milyar Dolar fazla olarak gerçekleşmiştir. MERCOSUR ülkelerine ilaveten Şili, Bolivya, Kolombiya, Küba, Meksika, Peru ve Ekvator un dahil olduğu ALADI ülkelerine olan ihracat Arjantin in toplam ihracatının yaklaşık %40 ını oluşturmaktadır. Özellikle Arjantin in sanayi malları ihracatında söz konusu ülkeler Arjantin in en önemli pazarı konumundadır. Çin her geçen yıl artan önemiyle Arjantin in Latin Amerika dışındaki en büyük pazarıdır. Özellikle soya ve soya yağı ihracatının önemli bir kısmı Çin e gerçekleştirilmektedir. Ülkeler itibarıyla Arjantin in ihracatında dördüncü sırada yer alan ABD ye ihracat 2012 yılı itibarıyla %5 pay ile 4,1 milyar Dolar olarak gerçekleşmiştir. İspanya, Hollanda, Almanya ve İtalya AB ülkeleri içinde Arjantin in en fazla ihracat yaptığı ülkelerdir. Tablo 6: Arjantin in İhracatındaki Başlıca Ülkeler (1000 Dolar) Sıra Ülke Adı 2010 2011 2012 Toplam 68.187.227 83.950.225 80.927.117 1 Brezilya 14.424.644 17.344.775 16.494.960 2 Şili 4.492.820 4.839.727 5.064.777 3 Çin 5.798.690 6.237.838 5.021.348 4 ABD 3.668.604 4.303.485 4.132.598 5 İspanya 2.241.788 3.081.264 2.652.191 6 Hollanda 2.369.585 2.655.425 2.235.774 7 Venezüella 1.425.273 1.869.791 2.225.392 8 Kanada 1.401.201 2.391.394 2.194.076 9 Kolombiya 1.302.447 1.811.886 2.067.289 10 Uruguay 1.553.931 1.995.290 1.982.518 11 Almanya 1.831.923 2.473.362 1.981.089 12 Peru 1.131.782 1.809.949 1.923.608 13 Endonezya 852.442 1.530.987 1.634.159 14 Cezayir 1.010.684 1.698.271 1.502.938 15 G. Kore 776.354 960.382 1.378.547 16 Paraguay 1.154.883 1.367.069 1.365.236 17 Japonya 853.639 834.829 1.223.186 18 Hindistan 1.321.491 1.093.122 1.183.325 19 İtalya 1.586.088 2.024.421 1.172.322 20 GAC 878.875 1.128.128 1.050.060 21 Malezya 813.082 984.069 1.029.191 22 Mısır 979.115 1.737.989 1.013.419 11
23 İran 1.453.125 1.081.084 983.661 24 Bolivya 608.375 757.347 954.534 25 Meksika 1.230.443 921.222 889.448 26 Vietnam 655.730 696.663 869.791 27 İngiltere 755.599 787.918 848.346 28 S. Arabistan 309.258 628.673 788.876 29 Tayland 440.937 524.940 726.390 30 Rusya 635.989 767.599 717.040 31 İsviçre 1.017.039 567.924 657.942 32 Avustralya 286.341 588.849 621.640 33 Polonya 460.649 586.911 600.970 34 Fas 235.464 433.659 520.559 35 Danimarka 344.334 428.542 446.140 36 Belçika 348.823 465.102 443.098 37 Ekvator 501.243 484.906 415.658 38 Fransa 527.216 572.985 396.339 39 Bangladeş 214.861 484.731 361.416 40 Filipinler 439.440 609.751 327.982 43 Türkiye 199.355 563.679 299.536 Kaynak: TradeMap 2.2 İTHALAT Arjantin in başlıca ithal ürünleri; otomobil, petrol yağları ve doğalgaz, oto yedek parçaları, telli telefon telgraf için elektrikli cihazlar, kamyon kamyonet, ilaçlar, diğer hava taşıtları, otomatik bilgi işlem makineleri, serum ve aşılar, demir cevherleri ve konsantreleri, radyo, televizyon ve radar cihazları ile aksam ve parçaları, haşarat öldürücü, dezenfekte edicilerdir. Tablo 7: Arjantin in İthal Ettiği Başlıca Ürünler (1000 Dolar) GTİP Ürün Adı 2010 2011 2012 Toplam 56.792.359 73.936.506 68.171.280 8703 Otomobil, steyşın vagonlar 4.482.705 5.593.837 5.375.195 2710 Petrol yağları ve bitümenli minerallerden elde edilen 2.567.740 5.514.725 4.069.312 yağlar 8708 Kara taşıtları için aksam, parçaları 3.360.729 4.079.535 3.982.781 2711 Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar 802.263 2.499.369 3.869.567 8517 Telli telefon telgraf için elektrikli cihazlar 1.896.317 2.373.628 2.389.690 8704 Eşya taşımaya mahsus motorlu taşıtlar 950.274 1.416.229 1.181.974 3004 Tedavide/korunmada kullanılmak üzere hazırlanan 794.810 971.263 1.127.673 ilaçlar (dozlandırılmış) 8802 Diğer hava taşıtları, uzay araçları 1.350.544 955.371 910.990 8471 Otomatik bilgi işlem makineleri, üniteleri 1.021.513 1.163.344 777.887 3002 İnsan ve hayvan kanı, serum, aşı, toksin vb. ürünler 599.207 631.949 746.938 2601 Demir cevherleri ve konsantreleri 826.526 1.246.201 728.344 12
8529 Radyo, televizyon, radar cihazları vb cihazların 551.218 640.046 692.218 aksam ve parçaları 3808 Haşarat öldürücü, dezenfekte edici, zararlıları yok 530.852 654.293 674.879 ediciler 9999 Başka yerde belirtilmemiş ürünler 398.036 623.136 670.431 3901 Etilen polimerleri (ilk şekillerde) 549.995 670.254 611.050 3105 Azot, fosfor ve potasyum gibi; iki/üçünün karışımları 513.852 847.902 588.324 8701 Traktörler 491.583 662.570 582.501 8409 İçten yanmalı, pistonlu motorların aksam parçaları 388.203 455.411 574.120 8414 Hava vakum pompası, hava/gaz kompresörü, 463.992 608.249 569.038 vantilatör, aspiratör 8407 Alternatif rotatif kıvılcım ateşlemeli, içten yanmalı 521.465 638.354 563.552 motorlar 2931 Diğer organik anorganik bileşikler 468.615 442.860 502.493 8408 Dizel, yarı dizel motorlar (hava basıncı ile ateşlenen, 519.945 719.466 499.395 pistonlu) 4011 Kauçuktan yeni dış lastikler 489.666 632.428 489.924 8711 Motosiklet, mopetler, motorlu bisikletler, sepetler 379.836 526.731 457.297 8544 İzole edilmiş tel, kablo; diğer izole edilmiş elektrik 378.996 471.436 454.554 iletkenleri; fiber optik k 8443 Matbaacılığa mahsus baskı makineleri, yardımcı 400.238 487.959 429.749 makineler 8413 Sıvılar için pompalar, sıvı elevatörleri 297.383 371.474 415.489 8481 Muslukçu, borucu eşyası basınç düşürücü, 298.112 374.948 382.431 termostatik valf dahil 8421 Santrifüjle çalışan kurutma, filtre, arıtma cihazları 248.710 377.607 363.014 2716 Elektrik enerjisi 731.984 456.693 356.899 4810 Bir/iki yüzü kaolin, inorganik madde sıvanmış 313.735 362.884 348.372 kağıtlar 8536 Gerilimi 1000 voltu geçmeyen elektrik devresi 282.990 355.110 336.940 teçhizatı 8542 Elektronik entegre devreler 184.517 263.543 322.231 8473 Yazı, hesap, muhasebe, bilgi işlem, büro için diğer 171.708 450.250 311.955 makine ve cihazların aksamı 3824 Kimya ve bağlı sanayide kullanılan kimyasal ürünler 252.324 317.217 307.160 8504 Elektrik transformatörleri, statik konvertisörler, 272.337 307.166 302.763 endüktörler 2701 Taşkömürü; taşkömüründen elde edilen briketler, 326.187 436.748 293.142 topak vb. Katı yakıtlar 3907 Poliasetaller, diğer polieterler, epoksit alkid reçineler 261.886 326.899 292.798 vb (ilk şekilde) 3102 Azotlu mineral/kimyasal gübreler 321.621 431.976 291.873 8479 Kendine özgü fonksiyonlu makine ve cihazlar 204.367 346.189 290.247 Kaynak: Trade Map Arjantin in ithalatında en önemli ağırlığı Brezilya oluşturmaktadır. Toplam ithalatın %26 sı Brezilya dan yapılmaktadır. Bu gelişmede, MERCOSUR üyesi olarak iki ülkenin arasında serbest ticaret anlaşması olmasının yanında, Brezilya nın birçok alanda daha ucuz ve daha ileri sanayi ürünleri ihracatçısı olması da önemli rol oynamaktadır. 13
Çin ve ABD, Arjantin in ithalatında Brezilya dan sonra gelen önemli ülkelerdir. Tek tek ülkeler itibarıyla Avrupa ülkeleri Arjantin in ithalatında göreli olarak alt sıralarda yer almaktadır. Almanya, Fransa, İtalya, İspanya ve Hollanda AB ülkeleri arasında ithalatta ilk sıralarda yer alan ülkelerdir. Tablo 8: Arjantin in İthalatında Başlıca Ülkeler (1000 Dolar) Sıra Ülke Adı 2010 2011 2012 Toplam 56.792.359 73.936.506 68.171.280 1 Brezilya 17.948.821 21.798.219 17.845.882 2 Çin 7.649.152 10.572.987 9.890.412 3 ABD 6.125.396 7.779.270 8.440.407 4 Almanya 3.221.291 3.645.594 3.698.057 5 Meksika 1.817.107 2.533.166 2.244.345 6 Trinidad Tobago 511.353 1.275.218 1.886.465 7 Fransa 1.529.361 1.634.912 1.593.297 8 Japonya 1.191.268 1.414.641 1.503.031 9 İtalya 1.296.698 1.482.384 1.448.650 10 Bolivya 350.467 629.204 1.404.316 11 İspanya 1.024.151 1.395.639 1.314.337 12 G. Kore 967.904 1.420.432 1.133.673 13 Hollanda 394.127 435.195 1.127.723 14 Rusya 397.842 791.881 1.118.125 15 Şili 885.049 1.092.801 1.005.428 16 Tayland 640.046 695.917 869.137 17 Hindistan 566.991 631.154 652.149 18 İngiltere 486.838 664.161 612.966 19 İsviçre 485.797 544.882 550.695 20 Uruguay 586.782 605.839 517.066 21 Kanada 408.845 626.554 508.720 22 Tayvan 444.584 539.095 508.252 23 Paraguay 436.802 515.026 469.783 24 Malezya 328.060 434.221 447.396 25 Katar 75.284 290.873 444.359 26 Belçika 293.988 419.067 434.904 27 Kolombiya 149.976 241.563 354.692 28 Endonezya 316.188 372.600 343.919 29 Türkiye 176.564 249.541 299.577 30 Avusturya 173.190 191.193 297.363 31 İsveç 213.941 332.555 285.230 32 Avustralya 325.162 409.556 281.641 33 GAC 141.195 204.929 241.309 34 Ekvator 163.413 209.751 236.027 35 İrlanda 173.411 191.462 226.617 36 Finlandiya 159.542 213.047 210.592 14
37 Norveç 67.428 52.053 179.450 38 Polonya 123.678 149.511 173.329 39 Peru 120.920 163.212 160.409 40 Serbest Bölge 307.459 173.830 156.984 Kaynak: TradeMap 3. ARJANTİN İN TÜRKİYE İLE TİCARETİ Yıllar itibarıyla incelendiğinde Arjantin ile ticaretimizde açık verildiği, özellikle Arjantin de krizin etkili olduğu dönemlerde ihracatımızın daha da azaldığı, ithalatın ise arttığı gözlemlenmektedir. 2012 yılında ihracatımız bir önceki yıla kıyasla %48 artış ile 316,5 milyon Dolar olarak gerçekleşirken, Arjantin e ithalatımız ise %25 azalış ile 367,9 milyon Dolar olarak gerçekleşmiştir. Tablo 9: Türkiye Arjantin İkili Ticaret Verileri (1000 Dolar) Yıl İhracat İthalat Denge Hacim 2005 37.799 261.269 223.470 299.068 2006 44.396 300.761 256.365 345.157 2007 64.495 417.506 353.010 482.001 2008 107.099 789.811 682.712 896.910 2009 73.734 225.821 152.086 299.554 2010 179.194 281.128 101.933 460.322 2011 214.104 490.573 276.469 704.678 2012 316.482 367.893 51.411 684.375 2012 (5 ay) 129.636 169.333 39.696 298.970 2013 (5 ay) 138.054 61.717 76.337 199.772 Kaynak: TÜİK * Ocak Mayıs dönemi verileridir. Tarım ürünleri ihracatında dünya sıralamasında ön sıralarda yer alan Arjantin e Türkiye den tarım ve gıda sanayi ürünleri ihracatı sınırlı kalmaktadır. Pazarın yapısı incelendiğinde, Arjantin de üretilmeyen ürünlerde Türkiye nin ihraç potansiyelinin yüksek olduğu görülmektedir. Ülkemizin ihraç potansiyeli olan tarım ve gıda ürünleri: tütün, maya, konserve meyve sebze özellikle dilimlenmiş domates konserveleri ve kornişon, fındık, kuru kayısı, kuru incir, tütün, şekerli ve çikolatalı mamuller ile baharatlardır. Ülkemizin ihraç potansiyeli olan sanayi ürünleri: oto ana ve yan sanayi, traktörler, takım tezgahları, ağır iş makinelerinin aksam ve parçaları, elektrik kabloları, otomobil lastiği, buzdolabı ve soğutucular, demir çelik profiller, yassı ürünler, klimalar, çamaşır makineleri, camdan sofra mutfak ve ev eşyaları, kümes hayvancılığına mahsus makineler, PVC borular ve bağlantı parçaları, elyaf ve iplik, işlenmiş mermerdir. 3.1. ARJANTİN E İHRACATIMIZDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR Arjantin tarafından uygulanmakta olan Otomatik olmayan ithalat lisansları sistemi ve ithalatı kısıtlayıcı diğer uygulamalar ülkemiz de dahil olmak üzere, Arjantin e ihracat yapan ülkelerin ihracatlarını olumsuz yönde etkilemektedir. Uygulamanın her ürün ve firma bazında farklılıklar göstermesi nedeniyle gelecek öngörüsü yapmakta ve potansiyel ürünler 15
belirlemekte güçlük yaşanmaktadır. Arjantin e ihracatımız yıllar itibarıyla keskin bir şekilde dalgalanmaktadır. Özetle başlıca sorunlar şunlardır; Coğrafi Uzaklık ve Güven Eksikliği: İhracatçılarımızın sektörel fuarlara katılım yoluyla, Arjantin ve diğer bölge ülkelerindeki muhataplarıyla bir araya gelmesinin, ülkemizin bölge ülkeleriyle kalıcı ticari ilişkiler kurmasını engelleyen önemli bir faktör olan coğrafi uzaklık ve bundan kaynaklanan güven eksikliği sorununu azaltabileceği düşünülmektedir. Ayrıca olası alıcı firmaların geçmiş ticari ilişkileri ve finansal açılardan referans bilgilerine ulaşmak üzere, bu konuda hizmet veren çokuluslu bir danışman firmadan ya da çok sayıdaki mahalli danışmandan profesyonel yardım alınması mümkündür. Dile yabancılık: Bölge pazarına ilgi duyan ihracatçılarımız kendi ihtiyaç duydukları bilgileri internet üzerinden edindikten sonra iş geliştirmek istedikleri bölge ülkeleri ithalatçılarıyla İngilizce yazışma yapabileceklerdir. Başta KOBİ ler olmak üzere bölgedeki şirketler arasında İngilizce çok yaygın olarak konuşulmasa da, iş sahipleri bazen dışarıdan yardım alarak, bazen on line çeviri olanaklarını kullanarak İngilizce yazışma yapmaktadırlar. İspanyolca iletişim kurmak Türk firmalarına önemli bir avantaj sağlayacaktır. Karmaşık Tercihli Ticaret Ağı: Latin Amerika alanındaki Gümrük Birlikleri, STA lar ve diğer tercihli anlaşmalar nedeniyle ortaya çıkan karmaşık tercihli ticaret yapısı pek çok sektörde rekabet gücümüzü azaltıcı etki yapmaktadır. Yakın gelecekte mevcut yapının bir çok yeni ve kapsamlı STA ile daha da karmaşıklaşması beklenmektedir. Türkiye nin Doğru Tanınmaması: Genel olarak bakıldığında, Arjantin vatandaşlarında tarım üretimi yapan oryantal bir Türkiye imajı bulunmaktadır. Ülkemizin sanayi alanındaki düzeyi yeterince bilinmemektedir. Korumacılık: Arjantin hükümeti sektörlerden gelen şikayetlere çok duyarlı bir yapı sergilemektedir. Bunun sonucunda, otomotiv, beyaz eşya, tekstil, ayakkabı, oyuncak gibi pek çok sektörde sıklıkla gümrük vergisi artırımı, ithalat izni gibi engellere başvurmaktadır. Otomatik olmayan lisans, ön kayıt ve referans fiyat en sık uygulanan önlemlerdir. Halen ülkemizin Arjantin e yönelik ihracatı çok düşük düzeyde olduğu için, bu konuda sınırlı sayıda şikayet bulunmaktadır. Ancak, özellikle sayılan sektörlerdeki ihracatımızda artış olması halinde zaman içerisinde bu konudaki kısıtlamaların artması beklenmelidir. Kamu İhalelerinde Finansman Sıkıntısı: Arjantin de kamu ihalesi almak, finansman kaynağıyla beraber gelindiği takdirde mümkün olabilmektedir. Finansman temininde yaşanacak güçlüğün yanı sıra, coğrafi açıdan uzaklık ve pazara yabancılık gibi faktörlerin de etkisiyle ülkemiz müteahhitlik sektörü tarafından bu aşamada Arjantin de kamu ihalesi alınması kolay görünmemektedir. Arjantin de yatırım yapmayı planlayan girişimciler açısından da bu hususların bir kez daha yinelenmesinde; böylece Latin Amerika ya özgü korumacı yapı, karmaşık ticaret anlaşmaları ağı, dile ve kültüre yabancılık gibi faktörlerin yanında çok da basit ve şeffaf olarak değerlendirilemeyecek idari yapı ve yatırım mevzuatları göz önünde tutularak, bölge ülkeleriyle öncelikle sağlam ticari ilişkiler kurulmaya çalışılmasında ve bölgenin belirli bir düzeyde tanınmasının ardından yatırımcılığa yönlenilmesinde yarar görülmektedir. 16
4. TÜRKİYE NİN HIZLI TÜKETİM MALLARI DIŞ TİCARETİ 4.1 İHRACAT Hızlı tüketim malları bütün ülkelerde tüketicilerin bütçelerinin büyük kısmını oluşturur. Hızlı tüketim malları, hane halkı tarafından alınarak kısa sürede tüketilen ürünleri kapsamaktadır (gıda, kişisel bakım ürünleri, temizlik ürünleri, vb). Bu çalışmada hızlı tüketim malları olarak alınan ürünlerin GTİP numaraları 03, 04, 07, 08, 09, 11, 1509, 1512, 1704, 1806, 19,20, 2101, 2103, 2104, 2105, 2106, 22, 3303, 3304, 3305, 3306, 3307, 3401 ve 3402 dir. Türkiye nin hızlı tüketim malları ihracatı 2012 yılında bir önceki yıla göre %6 artarak 13,2 milyar Dolar a ulaşmıştır. İhracatın %90 ını gıda ürünleri oluşturmaktadır. Gıda ürünleri arasındaki başlıca ihraç ürünlerimiz ise meyveler, kabuklu yemişler, konserveler ve unlu mamullerdir. Kişisel ve ev bakım ürünleri ihracatında ise ilk sırada sabunlar yer almaktadır. Söz konusu ürün grubunu deterjanlar, traş müstahzarları, deodorantlar, banyo müstahzarları, makyaj ve cilt bakım ürünleri takip etmektedir. Hızlı tüketim malları ihracatındaki başlıca ülkeler ise Irak (%18), Almanya (%9), Rusya (%8), İtalya (%4) ve Fransa dır (%3). Tablo 10: Türkiye nin Hızlı Tüketim Malları İhracatı (1000 Dolar) HS Ürün Adı 2010 2011 2012 Toplam 10.727.708 12.747.778 13.236.142 03 Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar 312.935 395.307 414.016 04 Süt ve süt mamulleri, kuş ve kümes hayvanlarının 303.491 484.056 545.595 yumurtaları, bal 07 Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular 1.108.532 1.070.709 967.065 08 Yenilen meyveler, kabuklu yemişler, turunçgiller 3.494.049 3.908.978 3.808.468 09 Kahve, çay ve baharat 103.472 110.497 118.946 1101 Buğday unu 598.106 891.814 843.227 1509 Zeytinyağı 64.232 49.409 76.773 1512 Ayçiçeği yağı 103.149 341.463 417.812 16 Et, balık, kabuklu hayvan, yumuşakça vb hayvansal 55.776 65.446 74.529 müstahzarlar 1704 Kakao içermeyen şeker mamulleri (beyaz çikolata dahil) 279.009 328.888 403.015 1806 Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları 364.472 433.839 478.894 19 Unlu mamuller 804.965 1.037.183 1.235.509 20 Sebze, meyve, bitki parçaları, sert kabuklu yemiş 1.491.632 1.653.775 1.722.425 konserveleri 2101 Kahve, çay esans, konsantreleri ve müstahzarları 5.172 8.740 21.973 2103 Soslar ve müstahzarları; çeşni/lezzet verici karışımlar; 50.266 50.117 57.975 hardal unu, irmiği ve hazır hardal 2104 Çorba, et suyu ve karışım halindeki homojenize gıda 34.312 44.708 40.905 müstahzarları 2105 Dondurma 26.521 31.274 36.284 2106 Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda müstahzarları 261.440 400.916 365.045 2201 Sular (tabii ve suni mineral sular ve gazlı sular dâhil) 29.501 33.040 37.406 (tatlandırıcısız, lezzetlendirilmemiş) 2202 Sular (mineral ve gazlı sular dâhil) ve alkolsüz diğer 72.653 97.994 108.455 içecekler (tatlandırıcılı, lezzetlendirilmiş) 2203 Biralar (malttan) 68.429 64.240 71.576 17
2204 Taze üzüm şarabı (kuvvetlendirilmiş şaraplar dâhil) ve 7.362 8.757 9.269 üzüm şırası 2205 Vermut, diğer taze uzum şarap 0 0 38 2206 Fermente edilmiş diğer içkiler (elma, armut, bal şarabı vs) 73 289 240 2207 Etil alkol, alkol derecesi >= 80% tağyir edilmemiş alkollü 26.057 25.943 27.877 içki 2208 Etil alkol (alkol derecesi < %80, tağyir edilmemiş) ve 23.076 25.863 28.374 damıtılarak elde edilmiş likör ve diğer alkol 3303 Parfümler ve tuvalet suları 36.045 37.759 43.994 3304 Güzellik, makyaj ve cilt bakımı için müstahzarlar 96.350 125.085 130.591 (güneşlenme kremleri ve müstahzarları dahil) 3305 Saç müstahzarları 105.601 118.037 124.743 3306 Ağız/diş sağlığını korumaya mahsus müstahzarlar 9.489 9.194 11.168 3307 Traş müstahzarları, vücut deodorantları, banyo 203.512 218.708 248.830 müstahzarları, tüy dökücüler, vb. 3401 Sabunlar, yüzey aktif organik ürünler ve müstahzarlar 373.787 401.449 453.842 3402 Yıkama, temizleme müstahzarları sabunlar hariç 214.242 274.301 311.283 Kaynak: TradeMap Tablo 11: Türkiye nin Hızlı Tüketim Malları İhracatında Başlıca Ülkeler (Milyon Dolar) Ülke 2010 2011 2012 Irak 1.335,4 2.024,6 2.451,3 Almanya 1.097,9 1.243,7 1.187,9 Rusya Federasyonu 1.026,7 1.089,8 1.069,4 İtalya 501,4 587,4 576,1 Fransa 432,9 475,0 454,7 Hollanda 348,6 389,7 435,3 Birleşik Krallık 356,1 426,2 432,5 ABD 312,4 337,0 363,6 Suudi Arabistan 275,9 321,5 306,6 Ukrayna 282,3 296,3 287,2 Libya 84,6 219,8 253,7 Azerbaycan 165,7 198,1 223,1 Romanya 224,6 222,4 190,0 İtalya 156,2 188,1 187,6 Polonya 172,2 157,0 178,0 Belçika 150,5 186,0 170,2 Bulgaristan 244,1 188,3 154,9 BAE 121,1 133,8 154,1 İran 145,1 276,0 153,2 Mısır 141,9 126,1 150,0 Diğer 3.152,2 3.660,9 3.856,7 Toplam 10.727,7 12.747,8 13.236,1 Kaynak: Trade Map 18
4.2 İTHALAT 2012 yılı itibariyle Türkiye nin hızlı tüketim malları ithalatı 4,3 milyar Dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Hızlı tüketim malları ithalatının %73 ünü 3,2 milyar Dolar ile gıda ürünleri oluşturmaktadır. İthalattaki başlıca ürünler ise bitkisel yağlar, meyveler ve çeşitli gıda müstahzarlarıdır. Kişisel ve ev bakım ürünleri ithalatında ise makyaj ve cilt bakım ürünleri, deterjanlar ve saç müstahzarları ilk sıralarda yer almaktadırlar. İthalatın gerçekleştirildiği başlıca ülkeler ise Rusya Federasyonu (%15), Almanya (%9), Ukrayna (%8), ABD (%7), Polonya (%5) dır. Tablo 12: Türkiye nin Hızlı Tüketim Malları İthalatı (1000 Dolar) HS Ürün Adı 2010 2011 2012 Toplam 3.117.428 4.040.674 4.368.270 03 Balıklar, kabuklu hayvanlar, yumuşakçalar 133.830 173.887 176.497 04 Süt ve süt mamulleri, kuş ve kümes hayvanlarının 128.277 105.212 116.609 yumurtaları, bal 07 Yenilen sebzeler ve bazı kök ve yumrular 315.380 368.260 280.315 08 Yenilen meyveler, kabuklu yemişler, turunçgiller 315.147 393.504 457.007 09 Kahve, çay ve baharat 103.376 118.020 136.177 1101 Buğday unu 78 40 97 1509 Zeytinyağı 24 121 150 1512 Ayçiçeği yağı 273.625 629.466 988.450 16 Et, balık, kabuklu hayvan, yumuşakça vb hayvansal 4.267 2.889 4.200 müstahzarlar 1704 Kakao içermeyen şeker mamulleri (beyaz çikolata dahil) 10.074 13.010 10.719 1806 Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları 89.227 91.693 100.653 19 Unlu mamuller 169.328 198.335 190.741 20 Sebze, meyve, bitki parçaları, sert kabuklu yemiş 62.915 90.361 76.973 konserveleri 2101 Kahve, çay esans, konsantreleri ve müstahzarları 69.825 99.473 87.189 2103 Soslar ve müstahzarları; çeşni/lezzet verici karışımlar; hardal 16.947 19.478 22.163 unu, irmiği ve hazır hardal 2104 Çorba, et suyu ve karışım halindeki homojenize gıda 2.791 5.363 5.234 müstahzarları 2105 Dondurma 8.421 7.834 3.680 2106 Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda müstahzarları 269.350 334.928 336.613 2201 Sular (tabii ve suni mineral sular ve gazlı sular dahil) 1.099 1.751 1.909 (tatlandırıcısız, lezzetlendirilmemiş) 2202 Sular (mineral ve gazlı sular dahil) ve alkolsüz diğer 32.563 49.025 46.922 içecekler (tatlandırıcılı, lezzetlendirilmiş) 2203 Biralar (malttan) 1.352 5.032 3.651 2204 Taze üzüm şarabı (kuvvetlendirilmiş şaraplar dahil) ve üzüm 5.610 7.079 9.281 şırası 2205 Vermut, diğer taze uzum şarap 956 1.244 736 2206 Fermente edilmiş diğer içkiler (elma, armut, bal şarabı vs.) 168 557 974 2207 Etil alkol, alkol derecesi >= 80% tağyir edilmemiş alkollü 56.824 61.684 62.262 içki 2208 Etil alkol (alkol derecesi < %80, tağyir edilmemiş) ve damıtılarak elde edilmiş likör ve diğer alkol 40.007 85.996 87.684 19
3303 Parfümler ve tuvalet suları 77.647 93.019 89.683 3304 Güzellik, makyaj ve cilt bakımı için müstahzarlar 174.826 218.876 213.717 (güneşlenme kremleri ve müstahzarları dahil) 3305 Saç müstahzarları 194.081 171.443 154.638 3306 Ağız/diş sağlığını korumaya mahsus müstahzarlar 69.548 69.587 70.077 3307 Traş müstahzarları, vücut deodorantları, banyo müstahzarları, 73.424 86.952 75.287 tüy dökücüler 3401 Sabunlar, yüzey aktif organik ürünler ve müstahzarlar 48.294 73.541 69.992 3402 Yıkama, temizleme müstahzarları sabunlar hariç 368.147 463.014 487.990 Kaynak: TradeMap Tablo 13: Türkiye nin Hızlı Tüketim Malları İthalatında Başlıca Ülkeler (Milyon Dolar) Ülke 2010 2011 2012 Rusya Fed. 106,5 134,3 670,6 Almanya 388,7 422,4 412,6 Ukrayna 184,2 469,6 367,9 ABD 215,9 282,8 311,4 Polonya 203,3 233,2 205,9 Fransa 237,8 228,3 196,4 İtalya 142,3 170,6 188,2 Hollanda 124,1 149,3 174,9 Birleşik Krallık 98,9 153,6 151,0 Kanada 197,2 202,3 105,0 Ekvator 77,2 99,7 101,8 Brezilya 66,3 86,0 101,5 Çin 62,9 89,8 92,8 Romanya 34,9 77,9 89,5 Norveç 80,7 90,1 84,1 İspanya 66,5 75,5 82,9 İsviçre 66,9 90,9 73,0 Belçika 52,9 59,1 68,4 Hindistan 40,7 54,9 66,6 İrlanda 30,3 37,0 49,6 Diğer 639,2 833,3 774,0 Toplam 3.117,4 4.040,7 4.368,3 Kaynak: TradeMap 20
5. ARJANTİN HIZLI TÜKETİM MALLARI SEKTÖRÜ DIŞ TİCARETİ VE PERAKENDE SEKTÖRÜ Arjantin in 2012 yılı hızlı tüketim malları ithalatı 1,7 milyar Dolar seviyesindedir. Ülkenin ithalatında başlıca ürünler yıkama, temizleme müstahzarları, saç müstahzarları, muz (taze/kurutulmuş), kahve, gıda müstahzarları ve makyaj malzemeleridir. Tablo 14: Arjantin in Hızlı Tüketim Malları İthalatı (1000 Dolar) GTİP Ürün Adı 2010 2011 2012 Genel Toplam 56.792.359 73.936.506 68.507.490 Hızlı Tüketim Malları Toplam 1.415.144 1.711.538 1.710.112 3402 Yıkama, temizleme müstahzarları sabunlar hariç 209.823 250.241 270.173 3305 Saç müstahzarları 166.528 174.082 190.449 0803 Muz (taze/kurutulmuş) 114.365 143.694 155.844 0901 Kahve; kahve kabuk ve kapçıkları 81.322 112.008 117.951 2106 Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda müstahzarları 81.680 112.020 112.701 3304 Güzellik/makyaj ve cilt bakımı için müstahzarları 87.798 114.692 104.484 3303 Parfümler ve tuvalet suları 63.374 85.795 77.426 1806 Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları 37.708 51.934 53.325 2101 Kahve, çay ve paraguay çayı hülasası, esans, konsantreleri 33.793 43.443 44.205 ve müstahzarları 3306 Ağız/diş sağlığını korumaya mahsus müstahzarlar 39.944 39.815 43.730 2008 Başka yerinde belirtilmeyen meyve ve yenilen diğer bitki 35.837 42.325 41.584 parçaları konserveleri 2208 Etil alkol, alkollü içkiler ve likör alkol derecesi % 80'den 32.808 36.267 39.017 az, tağyir edilmemiş 3401 Sabunlar, yüzey aktif organik maddeler 31.811 43.524 37.931 3307 Traş müstahzarları, vücut deodorantları, tuvalet 28.970 36.947 28.683 müstahzarları 1704 Kakao içermeyen şeker mamulleri (beyaz çikolata dah) 29.679 33.343 25.888 2002 Domates (sirke/asetik asitten başka usullerle hazırlanmış) 14.917 29.167 25.649 2202 Sular (tatlandırıcılı, lezzetlendirilmiş) 13.855 17.248 23.033 0804 Hurma, incir, avokado ve guava armudu, mango, mangost 16.224 16.545 22.539 (taze/kurutulmuş) 0302 Balık (taze/soğutulmuş) 23.467 25.240 20.022 1904 Hububat esaslı kabartılmış gıda mamulleri 13.291 18.711 19.323 0406 Peynir ve lor 14.573 17.068 17.040 2005 Diğer sebzeler (sirke/asetik asitten başka usulde hazır. 15.825 20.620 15.975 Konserve) (dondurulmamış 0802 Diğer kabuklu meyveler (taze/kurutulmuş) (kabuğu 15.891 16.114 14.193 çıkarılmış/soyulmuş) 0810 Diğer meyveler (taze) 8.823 12.646 13.852 2203 Biralar (malttan) 12.334 16.568 13.677 0904 Piper, capsicum ve pimenta cinsi biberler (kurutulmuş) 6.412 12.746 13.673 0402 Süt, krema (konsantre edilmiş, tatlandırıcı madde içeren) 4.220 2.516 13.667 2009 Meyve ve sebze suları (fermente edilmemiş, alkol 16.237 12.448 12.950 21
katılmamış) 2103 Sos ve müstahzar; çeşni/lezzet verici karışımlar; hardal 7.366 9.924 10.847 unu, irmiği ve hazır har 1901 Malt hülasası; un, nişasta ve malt esaslı müstahzarlar 6.226 9.502 10.509 2207 Etil alkol, alkol derecesi >= 80% tağyir edilmemiş alkollü 5.069 21.481 10.157 içki 0801 Hindistan cevizi, Brezilya ve kaju cevizi (taze/ 6.932 9.227 9.474 kurutulmuş) 1905 Ekmek, pasta, kek, bisküvi vs. İle boş ilaç kapsülü mühür 12.963 9.878 9.143 güllacı vs. 0304 Balık filetoları ve diğer balık etleri (taze/soğutulmuş/ 4.344 6.414 8.176 dondurulmuş) 0910 Zencefil, safran, zerdeçal, kekik, defne yaprakları, köri ve 8.059 6.989 7.006 diğer baharat 0712 Kurutulmuş sebzeler (bütün, kesilmiş, dilimlenmiş, 7.982 7.798 6.845 kırılmış, toz halinde) 2003 Mantar ve domalan (sirke/asetik asitten başka usulde 5.741 8.759 6.831 hazırlanmış konserve) 0307 Yumuşakçalar (canlı/taze/soğutulmuş/dondurulmuş/ 3.944 5.424 6.758 kurutulmuş/tuzlanmış vs.) 0908 Küçük hindistan cevizi, küçük Hindistan cevizi kabuğu ve 1.931 4.274 4.777 kakule 2204 Taze üzüm şarabı (kuvvetlendirilmiş şaraplar dahil)üzüm 22.961 12.364 4.767 şırası 2007 Reçel, jöle, marmelat, meyve püresi ve pastları 5.371 5.616 4.234 2104 Çorba, et suyu ve karışım halindeki homojenize gıda 3.629 3.842 3.682 müstahzarları 0303 Balıklar (dondurulmuş) 3.114 4.543 3.293 0404 Peynir altı suyu 2.209 2.515 3.164 1902 Makarnalar 2.681 2.741 2.873 0306 Kabuklu hayvanlar (canlı/taze/soğutulmuş/ dondurulmuş/ 2.292 2.963 2.452 kurutulmuş/tuzlanmış vs.) 0811 Meyveler ve sert çekirdekli meyveler (dondurulmuş) 2.379 2.623 2.431 0813 Meyve (kurutulmuş) (0801, 0806'de kiler hariç)08. 5.002 1.450 2.278 fasıldaki sert ve kabukluların 2004 Diğer sebzeler (sirke/asetik asitten başka usulde hazır. 1.989 1.810 2.256 Konserve) (dondurulmuş) 0709 Diğer sebzeler (taze/soğutulmuş) 3.018 1.701 1.796 0902 Çay 1.492 1.762 1.703 2006 Sebze, meyve, meyve kabukları ve diğer bitki parçası 2.461 4.176 1.606 (şekerle konserve edilmiş) 0713 Kuru baklagiller (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrılmış) 2.091 1.333 1.460 0305 Balıklar (kurutulmuş/tuzlanmış/salamura 1.472 1.749 1.450 edilmiş/tütsülenmiş) 0805 Turunçgiller (taze/kurutulmuş) 6.672 3.672 1.437 0909 Anason, rezene, kişniş, kimyon, kimyonu tohumu ve ardıç 978 1.278 984 meyveleri 0408 Kuş, kümes hayvanlarının kabuksuz yumurtaları ve yumurta sarıları 433 546 929 22
2001 Sebze, meyve, sert kabuklu meyve ve yenilen diğer bitki 991 1.091 924 parçaları 0808 Elma, armut ve ayva (taze) 2.000 489 899 0906 Tarçın ve tarçın ağacının çiçekleri 333 650 645 0403 Yayık altı süt, pıhtılaşmış süt ve krema, yoğurt, kefir vs. 960 806 641 (konsantre edilmiş) 2105 Dondurma ve yenilen diğer buzlar 552 1.002 480 0409 Tabii bal 855 357 436 0903 Paraguay çayı 598 409 399 0806 Üzümler (taze/kurutulmuş) 1.396 791 391 1509 Zeytinyağı ve fraksiyonları (kimyasal olarak 318 794 296 değiştirilmemiş) 0410 Tarifede yer almayan yenilen hayvansal menşeli ür. 0 184 290 0807 Kavunlar (karpuzlar dahil) ve papaya (taze) 1.166 583 271 0301 Canlı balıklar 280 289 262 2201 Sular (tatlandırıcısız, lezzetlendirilmemiş) 379 555 228 0907 Karanfil (bükaranfil (bütün halindeki meyve, tane ve sap) 171 79 221 0701 Patates (taze/soğutulmuş) 258 192 220 0809 Kayısı, kiraz, şeftali, erik ve çakal eriği (taze) 492 137 219 0710 Sebze, pişirilmiş (dondurulmuş) 1.999 969 174 1101 Buğday unu/mahlut unu 92 499 165 0714 Manyok, ararot, salep, yer elması, tatlı patates, sagu vb. 83 10 140 0812 Meyveler ve sert çekirdekli meyveler geçici konserve ed. 489 422 122 0703 Soğan, salot, sarımsak, pırasa ve diğer soğanımsı sebzeler 876 4.963 106 (taze/soğutulmuş) 2206 Fermente edilmiş diğer içkiler (elma, armut, bal şarabı vs) 142 90 83 1512 Ayçiçeği, aspir, pamuk tohumu yağları (kimyasal olarak 62 77 70 değiştirilmemiş) 0711 Geçici olarak konserve edilmiş sebzeler 110 147 38 1903 Tapyoka ve nişastadan hazırlanan tapyoka benzerleri 1 7 30 0905 Vanilya 33 35 22 0405 Sütten elde edilen yağlar; sürülerek yenilen süt ürünleri 6.611 1.533 16 0814 Turunçgillerin, kavunların kabukları 142 99 2 (taze/dondurulmuş/kurutulmuş vs.) 2205 Vermut ve diğer taze üzüm şarapları lezzetlendirilmiş 1 28 0 0401 Süt ve krema (konsantre edilmemiş, süt ve krema 1 6 0 (konsantre edilmemiş, tatlandırılmamış) 0407 Kus ve kümes hayvanlarının kabuklu yumurtaları 0 63 0 0702 Domates (taze/soğutulmuş) 1.418 19 0 0704 Lahanalar, karnabaharlar, alabaşlar, vb. (taze/ 0 0 0 soğutulmuş) 0705 Marul ve hindiba (taze/soğutulmuş) 0 0 0 0706 Havuç, şalgam, teke sakalı, kök kerevizi vs. (taze/ 25 42 0 soğutulmuş) 0707 Hıyarlar ve kornişonlar (taze/soğutulmuş) 0 0 0 0708 Baklagiller (taze/soğutulmuş) 0 0 0 Kaynak: TradeMap 23
Arjantin hızlı tüketim malları ithalatının önemli bir kısmını Brezilya (%33), Meksika (%10), ABD (%10), Ekvator (%7), Şili (%7), Fransa (%4), İspanya (%3) ve Uruguay dan (%3) gerçekleştirmektedir. Ülkemiz ise 32. sırada yer almaktadır. Tablo 15: Arjantin in Hızlı Tüketim Malları İthalatı nın Ülkelere Göre Dağılımı (1000 Dolar ) 2011 2012 Değişim Pay Sıra Ülke 2010 2011 2012 % % Hızlı Tüketim 1.415.144 1.711.538 1.710.112 1 Malları Toplam 1 Brezilya 701.217 792.716 707.416 11 33 2 Meksika 120.806 162.456 207.746 28 10 3 ABD 145.650 180.719 206.996 15 10 4 Ekvator 123.555 149.916 161.801 8 7 5 Şili 149.468 156.022 154.738 1 7 6 Fransa 72.815 96.834 85.216 12 4 7 İspanya 45.561 49.794 63.505 28 3 8 Uruguay 61.961 58.826 59.253 1 3 9 Almanya 49.397 59.759 55.112 8 3 10 Çin 35.674 47.945 40.788 15 2 11 Malezya 29.805 39.251 39.819 1 2 12 Bolivya 21.022 32.529 36.036 11 2 13 İtalya 28.339 36.956 35.401 4 2 14 İngiltere 41.662 40.759 32.576 20 2 15 Hollanda 21.440 25.338 28.200 11 1 16 Serbest Bölge 19.609 24.481 27.394 12 1 17 Endonezya 16.847 22.474 22.685 1 1 18 Paraguay 10.228 12.468 21.885 76 1 19 İsviçre 13.805 18.986 18.935 0 1 20 Arjantin 7.906 9.145 18.464 102 1 21 Kolombiya 12.565 12.545 16.923 35 1 22 İrlanda 5.389 10.542 14.533 38 1 23 Hindistan 9.375 11.283 11.686 4 1 24 Danimarka 10.406 9.201 10.916 19 1 25 Avusturya 5.258 5.903 10.245 74 0 26 Tayland 8.068 11.815 9.011 24 0 27 Japonya 4.156 4.091 7.672 88 0 28 Belçika 4.910 7.299 7.463 2 0 29 Kanada 5.249 9.824 7.010 29 0 30 Peru 5.762 7.738 6.379 18 0 31 Vietnam 1.674 3.830 4.041 6 0 32 Türkiye 3.546 3.895 3.717 5 0 33 İsveç 3.072 3.281 3.503 7 0 34 G. Kore 2.094 2.421 3.056 26 0 24
35 Polonya 2.180 2.592 2.902 12 0 36 Rusya 3.419 3.386 2.864 15 0 37 G. Afrika 3.118 3.626 2.425 33 0 38 Avustralya 1.436 1.259 1.975 57 0 39 İsrail 1.972 2.243 1.931 14 0 40 Küba 1.113 754 1.692 124 0 Kaynak: TradeMap 25
6. TÜRKİYE ARJANTİN HIZLI TÜKETİM MALLARI DIŞ TİCARETİ 6.1. İHRACAT Arjantin e ihracatta; dilimlenmiş domates konservesi, kekik, fındık, incir, kuru kayısı, çikolata ve şekerli mamuller, bisküvi ve gofretler, zeytinyağı, bira, baharatlar ve sabun ihracatı potansiyel taşımaktadır. Pazardaki gelişmeler takip edilerek özellikle kozmetik ve kişisel bakım ürünlerinde de ihracatımızın artırılabileceği düşünülmektedir. Tablo 16: Arjantin e Hızlı Tüketim Malları İhracatımız (ABD Doları) GTIP Ürün Adı 2010 2011 2012 Toplam 3.048.830 3.478.686 3.350.426 2002 Domates (sirke/asetik asitten başka usullerle hazırlanmış 1.088.734 2.257.108 1.859.748 veya konserve edilmiş) 0910 Zencefil, safran, zerdeçal, kekik, defne yaprakları, köri ve 264.675 277.066 447.812 diğer baharat 0802 Diğer kabuklu meyveler (taze/kurutulmuş) (kabuğu 239.900 33.887 323.968 çıkarılmış/soyulmuş) 0804 Hurma, incir, ananas, avokado ve guava armudu, mango 389.978 184.209 258.138 ve mangost (taze/kurutulmuş) 0813 Meyve (kurutulmuş) (0801, 0806'de kiler hariç)08. 298.780 180.863 174.569 Fasıldaki sert ve kabukluların karışımları 2001 Sebze, meyve, sert kabuklu meyve ve yenilen diğer bitki 11.085 51.790 57.684 parçaları (sirke/asetik asitle hazırlanmış ve 1806 Çikolata ve kakao içeren diğer gıda müstahzarları 293.223 116.254 43.606 0712 Kurutulmuş sebzeler (bütün, kesilmiş, dilimlenmiş, 31.381 34.000 kırılmış, toz halinde) 0713 Kuru baklagiller (kabuksuz) (taneleri ikiye ayrılmış) 59.688 33.475 24.425 0710 Sebze, (pişirilmemiş veya buharda veya suda 23.717 kaynatılmış) (dondurulmuş) 1704 Kakao içermeyen şeker mamulleri (beyaz çikolata dahil) 61.424 14.310 19.903 1509 Zeytinyağı ve fraksiyonları (kimyasal olarak 19.750 değiştirilmemiş) 2203 Biralar (malttan) 15.971 17.560 0909 Anason, rezene, kişniş, kimyon, kimyonu tohumu ve 68.375 57.447 7.016 ardıç meyveleri 1901 Malt hülasası; un, nişasta ve malt esaslı müstahzarlar 8.159 6.935 1512 Ayçiçeği, aspir, pamuk tohumu yağları ve bunların 6.860 fraksiyonları (kimyasal olarak değiştirilmemiş) 2202 Sular (mineral ve gazlı sular dahil) ve alkolsüz diğer 7.692 6.511 içecekler (tatlandırıcılı, lezzetlendirilmiş) 2106 Tarifenin başka yerinde yer almayan gıda müstahzarları 8.671 2.363 5.056 1902 Makarnalar ve kuskus 8.098 1.600 3.850 1904 Hububat veya hububat ürünlerinin kabartılması veya 3.100 kavrulması suretiyle elde edilen gıda mamulleri 2005 Diğer sebzeler (sirke/asetik asitten başka usulde 8.985 1.940 hazırlanmış veya konserve edilmiş) (dondurulmamış) 2201 Sular (tabii ve suni mineral sular ve gazlı sular dahil) (tatlandırıcısız, lezzetlendirilmemiş) 2.036 1.863 26