T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) SANAT VE TASARIM ÖLÇEKLİ KESİT-DETAY ÇİZİMLERİ

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI MEGEP (MESLEKİ EĞİTİM VE ÖĞRETİM SİSTEMİNİN GÜÇLENDİRİLMESİ PROJESİ) SANAT VE TASARIM ÖLÇEKLİ KESİT-DETAY ÇİZİMLERİ ANKARA 2008

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından geliştirilen modüller; Talim ve Terbiye Kurulu Başkanlığının 02.06.2006 tarih ve 269 sayılı Kararı ile onaylanan, Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında kademeli olarak yaygınlaştırılan 42 alan ve 192 dala ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır). Modüller, bireylere mesleki yeterlik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıyla öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Mesleki ve Teknik Eğitim Okul ve Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır. Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliği kazandırmak koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birime bildirilir. Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlik kazanmak isteyen bireyler modüllere internet üzerinden ulaşabilir. Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır. Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

İÇİNDEKİLER AÇIKLAMALAR...ii GİRİŞ...1 ÖĞRENME FAALİYETİ 1...3 1. KESİT VE DETAYLAR...3 1.1. Kesit ve Detay Yerlerinin Belirlenmesinin Gereği ve Önemi...3 1.2. Çizimlerde Dikkat Edilecek Hususlar...7 UYGULAMA FAALİYETİ...9 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...17 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...18 ÖĞRENME FAALİYETİ 2...20 2. UYGULAMA ( KESİT DETAYLARDA)...20 2.1. Uygulama Özellikleri...20 2.2. Çizimde Dikkat Edilecek Hususlar...55 UYGULAMA FAALİYETİ...57 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...70 ÖĞRENME FAALİYETİ 3...73 3. UYGULAMA ÖZELLİKLERİNE GÖRE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR...73 3.1. Uygulama Özellikleri...73 3.2. Malzeme Cinsine Göre Tarama Şekilleri...74 3.3. Çiziminde Dikkat Edilecek Hususlar...81 UYGULAMA FAALİYETİ...82 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...85 ÖĞRENME FAALİYETİ 4...88 4. İŞ YAPIMI...88 4.1. İş Yapımında Süre...88 4.1.1. Önemi...88 4.1.2. Hesaplama Şekli...89 4.2. Şartname...89 4.2.1. Önemi...90 4.2.2. Çeşitleri...90 4.2.3. Uygulama Şekli...91 UYGULAMA FAALİYETİ...92 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME...97 MODÜL DEĞERLENDİRME...100 CEVAP ANAHTARLARI...105 ÖNERİLEN KAYNAKLAR...107 KAYNAKÇA...108 i

AÇIKLAMALAR AÇIKLAMALAR KOD ALAN DAL/MESLEK 214T00020 Sanat ve Tasarım İç Mekân Dekorasyon MODÜLÜN ADI MODÜLÜN TANIMI SÜRE 40 / 32 ÖN KOŞUL Ölçekli Kesit-Detay Çizimleri Cephe görünüşleri üzerinde kesit ve detay yerlerini belirleyebilme, cephe kesit ve detaylarını ölçeğine uygun çizebilme, malzemelerin cinsine ve özelliklerine göre kesit taramalarını yapabilme, yerleşim projesi şartnamesini kurallarına uygun hazırlayabilme becerisinin kazandırıldığı öğrenme metaryalidir. YETERLİK MODÜLÜN AMACI EĞİTİM ÖĞRETİM ORTAMLARI VE DONANIMLARI ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Ölçekli cephe kesit ve detaylarını çizmek Genel Amaç Uygun ortam sağlandığında; cephe üzerinde kesit ve detay yerlerini belirleyerek ölçekli kesit-detay çizimlerini kurallarına uygun yapabilecek ve yerleşim projesi şartnamesini eksiksiz olarak hazırlayabilecektir. Amaçlar 1. Cephe görünüşleri üzerinde kesit ve detay yerlerini belirleyebilecektir. 2. Cephe kesit ve detaylarını ölçeğine uygun çizebilecektir. 3. Malzemelerin cinsine ve özelliklerine göre kesit taramalarını yapabilecektir. 4. Yerleşim projesi şartnamesini kurallarına uygun hazırlayabilecektir. Eskiz kâğıdı, aydınger kâğıdı, çizim araç-gereçleri, uygun ortam Her faaliyet sonrasında o faliyetle ilgili değerlendirme soruları ile kendi kendinizi değerlendireceksiniz. Öğretmen modül sonunda size ölçme aracı (uygulama, soru-cevap) uygulayarak modül uygulamaları ile kazandığınız bilgi ve becerileri ölçerek değerlendirecektir. ii

GİRİŞ GİRİŞ Sevgili Öğrenci, Modül, size ölçekli cephe kesit ve detaylar ile ilgili çizimlerinizde rehberlik edecektir. Bu modül ile yetinmeyip daha çok kesit ve detay çizimleri yapmalısınız. Proje çizimlerinin ön basamağı ve en önemli konusu olan kesitler ve detaylar, teknik resim kurallarına uygun olarak çizilmelidir. Kesitler ve detaylar, iç mekânda kullanılan malzemelerin yapılarını, yapı projelerinin katlarında meydana gelen hareketlenmeleri göstermek amacıyla kullanılır. Kesitler ve detaylar, kurallarına uygun taramalarla ifade edilir. Bu çizimler ile yapı elemanlarının iç yapıları, malzeme kalınlıkları, konstrüksiyon şekli daha kolay okunmakta ve anlaşılmaktadır. İç mekân projelerini tamamlayan içindeki mobilyalardır. Gerektiğinde mobilya ve aksesuarların kesit ve detayları da çizilmelidir. Mobilyaların özellikleri, yapısı, konstrüksiyon şekilleri kesit ve detay çizimleri ile ortaya konulur. Bu çizimler uygulama aşamalarında uygulayıcılara rehberlik eder. Kesit ve detaylar hakkında edindiğiniz tüm bilgi ve beceriler, sizlere çalışmalarınızda rehber olacaktır. Bu modülde kazandığınız yeterlikler ile iç mekân yapı elemanlarının detay ve kesitlerini çizebileceksiniz. 1

2

ÖĞRENME FAALİYETİ 1 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 1 ÖĞRENME FAALİ Uygun ortam sağlandığında; kesit ve detay çizimleri için kesit ve detay yerlerinin belirlenmesinin gereği ve önemini, çizimlerde dikkat edilecek hususları doğru olarak belirleyebileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır: Örnek mimari projeleri İç mekân yapı elemanları ve yapıları Mobilyaları oluşturan malzemeler ve özellikleri Araştırma işlemleri için; mimarlık ve iç mimarlık bürolarını, iç dekorasyon atölyelerini, yapı malzeme üretim fabrikalarını ve satış mağazalarını, mobilya fabrikalarını, üniversitelerin mobilya ve dekorasyon bölümlerini geziniz. 1. KESİT VE DETAYLAR 1.1. Kesit ve Detay Yerlerinin Belirlenmesinin Gereği ve Önemi Kesit; cisimlerin iç kısımlarını tam olarak anlaşılır şekilde resimlemek ve ölçülendirmek için kesme düzlemleri kullanarak, cismi uygun yerinden kesip, kesme düzlemine dik olarak baktığımızda, kesme düzleminin değdiği yerlerin kurallara uygun taranması sonucu elde edilen görünüşe kesit görünüş veya kesit denir. Mimari planlarda gösterilmesi mümkün olmayan kısımların yapım ( imalat ) şekilleri, ölçüleri, kullanılan malzemelerin cinsleri vs. yapının çeşitli yerlerinde çıkartılan dikey kesitlerde çizilerek ifade edilir. Yapının planları (temel, kat ve çatı) çizildikten sonra yapının inşaat bakımından önemli görülen kısmından kesitler alınır. Bu kesitlerin alındığı yerler planlarda kalın noktalı kesik çizgilerle gösterilip iki ucuna çizilen oklar ile bakış yönü belirtilir. Okların yanına yazılan harfler ile ( A-A, B-B, C-C, D-D,..şeklinde ) kesitler adlandırır. Bu düzlemin planı kestiği yerden oklar yönünde bakılarak görünmesi gereken yapının bütün elemanları planlarda olduğu gibi 1: 50 ölçeğinde çizilerek gösterilir.kesme düzleminin deydiği yerlerin çevre çizgileri kalın dolu çizgi ile arka kısımda kalan yapı elemanları ( kapı, pencere, sütun, baca ) dolu çizgi ile çizilir. Kesitlerde, projeler üzerinde yapı elemanlarının veya cisimlerin uygulama aşamasında projeyi okuyan ve uygulayanların, yapının, yapı elemanlarının veya cisimlerin yapısı, özellikleri ve konstrüksiyon şekilleri ile ilgili bilgileri edinmesi amaçlanmaktadır. Kesit alma yeri, cismin boşluklu ve yapısal farklılığı olan, en karmaşık yerinden geçecek şekilde belirlenir. Kesit alma yönü, yapısal farklılığın okunabileceği, anlaşılabileceği taraf yön olarak belirlenir. Yön sembolleri ile bakış yönü gösterilir. 3

Şekil 1.1: Bina perspektifinde kesit Kesit yerlerinin belirlenmesinde ve çiziminde uygun kesit çeşitleri kullanılır. Bu kesit çeşitleri şunlardır: Tam kesit Cismin iç kısımlarını tam olarak anlatan, kesme düzlemi eksene paralel ve ortası ikiye bölünmüş düşünülen kesite tam kesit denir. 4

Şekil 1.2: Tam kesit Yarım kesit Kesme düzlemi, cismin dörtte birini (1 / 4) çıkaracak şekilde yerleştirilerek elde edilen kesite yarım kesit denir. Kısmi (bölgesel) kesit Şekil 1.3: Yarım kesit Tam ve yarım kesitin çizilmesine gerek olmadığı durumlarda uygun olan kısımda kesit çizilir. Kesilmiş kısımları kademeler halinde gösteren bu kesite kısmi (bölgesel) kesit denir. 5

Şekil 1.4: Kısmi kesit Kademeli kesit Farklı malzeme yapılarının aynı eksen üzerinde olmayan tek bir düzlemle kesilerek, bir kesit görünüşte gösterilmesidir. Şekil 1.5: Kademeli kesit Şekil 1.6: Kesit yönünün belirlenmesi 6

Detaylar; projeyi uygulayacak teknik elemanlar için son başvurulacak resimleridir. Bu nedenle detaylarda her türlü ayrıntı belirtilir ve ölçülendirme tam ve eksiksiz olarak verilir. 1:50 ölçekli mimari projelerde yapının, yapı elemanlarının ayrıntılarını projenin ölçeğinden dolayı tam olarak vermek mümkün değlidir. Yapıyı yapan usta ve işçilere yapının oluşumu ( imalatı ) için detay resimlerine ve yapının tüm imalat ayrıntılarına ihtiyaç vardır. Bu nedenle özellikle imalat aşamasında detay resimleri çok önem arzetmektedir. Yapı projelerinin yatay ve düşey kesitleri çizilir. Kesitler üzerinde çizilmesi gereken farklı detaylar çember içine alınıp harf veya rakamla belirlenir.( A, B, C..detayı şeklinde ) Kapı ve pencere detayları 1:1 veya 1:2 ölçeğinde, diğer detaylar 1:5, 1:10 veya 1:20 ölçeğinde çizilir. Bir yapının projeleri hazırlanırken şu detay resimleri çizilir: Kapı detayı Pencere detayı Sistem detayı Merdiven detayı 1.2. Çizimlerde Dikkat Edilecek Hususlar Kesitlerin gösterilmesinde dikkat edilecek hususlar şunlardır; Her bloktan en az iki kesit çizilecek şekilde kesit yeri ayarlanır.. Biri merdivenden, diğeri yapıda konstrüktif özelliği olan yerlerden en çok bilgi verecek şekilde geçirilir. Gerektiği durumlarda kesit sayısı çoğaltılır. Kesitin geçtiği yerdeki mahallerin kodları ve isimleri yazılır. Yapının durumuna uygun kesit çeşidi seçilir. ( Tam, yarım, kısmi, kademeli gibi.) Kesit düzlemleri üzerine bakış yönünü gösteren oklar çizilir. Kesitler A-A, B-B şeklinde harfler verilerek belirtilir. Kesitler 1:50 ölçeğinde çizilir. 7

Şekil 1.7: Mimari plan üzerinde kesit yönlerinin ve yerlerinin gösterilmesi Detayların gösterilmesinde dikkat edilecek hususlar şunlardır : Yapı projelerinin yatay ve düşey kesitleri üzerinde çizilmesi gereken farklı detaylar çember içine alınır. Çember içine alınan detay yerleri harf veya rakamlarla kodlanır.( A, B, C, D, detayı veya 1, 2, 3, 4, nolu detay şeklinde ) Kapı, pencere, sistem veya merdiven detayı olduğu belirtilir. Detaylar 1:1, 1:2, 1:5, 1:10, 1:20 ölçeğinde çizilir. 8

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Mimari projeyi inceleyiniz. Mimari projeye üzerinde kesit yerlerini belirleyip çiziniz. Kesitleri harflerle kodlayınız. Kesme düzlemi üzerine bakış yönünü oklar çizerek gösteriniz. Son kontrolleri yapınız. Öneriler Yapının konstrüktif özelliği olan yerlerini ve varsa merdivenlerin bulunduğu yerleri inceleyip belirleyiniz. Yapının konstrüktif özelliği olan yerlerinden ve varsa merdivenlerin bulunduğu yerlerden kesme düzlemini çiziniz. A-A veya B-B şeklinde harfler ile kodlayınız. Okların yönüne dikkat ediniz. Tüm uygulamanın kurallarına uygun çizilip çizilmediğini inceleyiniz. Kullanılacak Araç ve Gereçler Kesit ve detay çizimi için aşağıdaki araç gereçler hazırlanmalıdır: Paralel cetvel bağlanmış resim masası ve sandalyesi 60o ve 45o olmak üzere iki adet şeffaf gönye Yazı ve eşya şablonları Kurşun kalem açacağı Uçları sivriltilmiş orta sertlikte (H) ve orta yumuşaklıkta (HB) kurşun kalemler Rapido kalem takımı Rapido mürekkebi Yumuşak kurşun kalem silgisi Rapido silgisi veya jilet İzole bant Temizlik bezi, peçete Çizimi kirlenmekten korumak için kâğıt örtü 9

Şekil 1.8: Vaziyet planı üzerinde kesit yönlerinin ve yerlerinin gösterilmesi 10

Şekil 1.9: Bodrum kat planı üzerinde kesit yerlerinin gösterilmesi 11

Şekil 1.10: Zemin kat planı üzerinde kesit yönlerinin ve yerlerinin gösterilmesi 12

Şekil 1.11: 1. kat planı üzerinde kesit yönlerinin ve yerlerinin gösterilmesi 13

Şekil 1.12: Teras planı üzerinde kesit yönlerinin ve yerlerinin gösterilmesi 14

Şekil 1.13: Merdiven detay yeri ve yönünün belirtilmesi 15

Şekil 1.14: Kapı detaylarının belirtilmesi 16

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME E Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru ve yanlış olarak değerlendiriniz. OBJEKTİF TESTLER (ÖLÇME SORULARI) 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. ( ) Cismin iç kısımlarını tam olarak anlatan, kesme düzlemi eksene paralel ve ortası ikiye bölünmüş düşünülen kesite tam kesit denir. ( ) Kesme düzlemi, cismin üçte birini (1 / 3) çıkaracak şekilde yerleştirilerek elde edilen kesite yarım kesit denir. ( ) Tam ve yarım kesitin çizilmesine gerek olmadığı durumlarda uygun olan kısımda kesit çizilir. Kesilmiş kısımları kademeler halinde gösteren bu kesite kademeli kesit denir. Farklı malzeme yapılarının aynı eksen üzerinde olmayan tek bir düzlemle kesilerek, bir kesit görünüşte gösterilmesine kademeli kesit denir. ( ) Okların yanına yazılan harfler ile ( A-A, B-B, C-C, D-D, şeklinde ) kesitler adlandırır. ( ) Kesit alma yeri, cismin boşluklu ve yapısal farklılığı olan, en karmaşık yerinden geçecek şekilde belirlenir. ( ) Kesit alma yönü, yapısal farklılığın okunabileceği, anlaşılabileceği taraf, yön olarak belirlenemez. ( ) Kesitler üzerinde çizilmesi gereken farklı detaylar çember içine alınıp harf veya rakamla belirlenir.( A, B, C detayı şeklinde ) ( ) Detaylar 1.100, 1.200 ölçeğinde çizilir. ( ) Detaylar; kapı, pencere, sistem veya merdiven detayı olmak üzere dört gruba ayrılır DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı, cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları, faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz. 17

UYGULAMA FAALİYETİ ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Siz de herhangi bir mimari yapı ve proje seçerek önerilen işlem basamaklarına göre uygulamanızı yapınız. Aşağıdaki işlemleri tamamladığınızda mimari projeler üzerinde kesit ve detay yerlerini belirleyebileceksiniz. 1. Kesit ve detaylarını göstereceğiniz mimari yerleşim planlarını inceleyiniz. 2. Kesit yerlerini belirleyiniz. 3. Kesme düzlemlerini çiziniz. 4. Kesit yönünü oklarla gösteriniz. 5. Kesitleri X-X kesiti şeklinde isimlendiriniz. 6. Detay yerlerini belirleyiniz. 7. Detayı daire içerisinde gösteriniz. 8. Detayı X detayı şeklinde isimlendiriniz. 9. Son kontrolleri yapınız. Aynı işlemi arkadaşlarınızla birlikte tartışarak uygulayınız. 18

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Aşağıdaki ölçütlere göre çalışmanızı değerlendiriniz. Uygulama Faaliyeti: Kesit ve Detaylar Öğrencinin Adı ve Soyadı : Açıklama: Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileri Evet ve Hayır kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz. Gözlenecek Davranışlar Evet Hayır Bilgilerinizi gözden geçirdiniz mi? Kesit ve detaylarını göstereceğiniz mimari yerleşim planlarını belirlediniz mi? Kesit yerlerini belirlediniz mi? Kesme düzlemlerini çizdiniz mi? Kesit yönünü oklarla gösterdiniz mi? Kesitleri X-X kesiti şeklinde isimlendirdiniz mi? Detay yerlerini belirlediniz mi? Detayı daire içerisinde gösterdiniz mi? Detayı X detayı şeklinde isimlendirdiniz mi? Son kontrolleri yaptınız mı? DEĞERLENDİRME Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz Evet ler kazandığız becerileri ortaya koyuyor. Hayır larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. Tamamı Evet ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. 19

ÖĞRENME FAALİYETİ 2 ÖĞRENME FAALİYETİ 2 AMAÇ Uygun ortam sağlandığında; kesit ve detay uygulamalarında uygulama özelliklerini ve çizimlerinde dikkat edilecek hususları doğru olarak uygulayabileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır: 1. 2. 3. 4. İç Mimari örnek proje çizimleri Mimari projeler üzerinde kesit ve detayların gösterilmesi Kesit alma çeşitleri Detay çeşitleri Araştırma işlemleri için; mimarlık ve iç mimarlık bürolarını, üniversitelerin mobilya ve dekorasyon bölümleri ve yapı bölümlerini ziyaret edebilirsiniz. 2. UYGULAMA ( KESİT DETAYLARDA) 2.1. Uygulama Özellikleri Yapının mimari planları (temel, kat ve çatı) çizildikten sonra yapının inşaat bakımından önemli görülen kısmından kesitler alınır. Bu kesitlerin alındığı yerler planlarda kalın noktalı kesik çizgilerle gösterilip iki ucuna çizilen oklar ile bakış yönü belirtilir. Okların yanına yazılan harfler ile ( A-A, B-B, C-C, D-D,..şeklinde ) kesitler adlandırır. Bu düzlemin planı kestiği yerden oklar yönünde bakılarak görünmesi gereken yapının bütün elemanları planlarda olduğu gibi 1: 50 ölçeğinde çizilerek gösterilir.kesme düzleminin deydiği yerlerin çevre çizgileri kalın dolu çizgi ile arka kısımda kalan yapı elemanları ( kapı, pencere, sütun, baca ) dolu çizgi ile çizilir. Kesitlerde, projeler üzerinde yapı elemanlarının veya cisimlerin uygulama aşamasında projeyi okuyan ve uygulayanların, yapının, yapı elemanlarının veya cisimlerin yapısı, özellikleri ve konstrüksiyon şekilleri ile ilgili bilgileri edinmesi amaçlanmaktadır. Kesit alma yeri, cismin boşluklu ve yapısal farklılığı olan, en karmaşık yerinden geçecek şekilde belirlenir. Kesit alma yönü, yapısal farklılığın okunabileceği, anlaşılabileceği taraf yön olarak belirlenir. Yön sembolleri ile bakış yönü gösterilir. Kesit çizimlerinde iş sırası şu şekildedir: Gerekli çizim araç ve gereçler hazırlanır. Kâğıt masaya yapıştırılır. Kesiti çizilecek projenin kat planı masaya yapıştırılır. Kesitte kalan yapı elemanları çizilir. Görünüşte kalan yapı elemanları çizilir. 20

Zemin bitmiş döşeme kotuna göre zemin çizgisi çizilip ölçülendirmeler yapılır. Kesit resminin donatımı yapılır. Resim çinilenir. İşin son konrolü yapılır. Şekil 2.1: Duvarların taşıma çizgilerinin çizilmesi 21

Şekil 2.2: Çatı döşemesi üst kenar çizgisinin çizilmesi Şekil 2.3: Diğer kat döşemelerinin üst kenarlarının çizilmesi 22

Şekil 2.4: Kat döşemelerinin alt kenarlarının çizilmesi 23

Şekil 2.5: Kirişlerin çizilmesi 24

Şekil 2.6: Döşeme-kiriş birleşimleri içinde kalan çizgilerin silinmesi. 25

Şekil 2.7: Merdiven sahanlık döşemelerinin taşınması 26

Şekil 2.8: Mahal isimleri ve döşeme kaba kotlarının yazılması 27

Şekil 2.9: Merdiven ara sahanlık ve kirişlerinin çizilmesi 28

Şekil 2.10: Merdiven boşluğundaki kat döşeme çizgilerinin silinmesi 29

Şekil 2.11: Merdiven dengelendirme yardımcı çizgilerinin çizilmesi 30

Şekil 2.12: Merdiven basamak ve rıht çizgilerinin taşınması 31

Şekil 2.13: Merdiven basamak çizgilerinin çizilmesi 32

Şekil 2.14: Taşıma çizgilerinin silinerek rıhtların ortaya çıkarılması 33

Şekil 2.15: Merdiven döşeme alt çizgilerinin çizilmesi 34

Şekil 2.16: Kesit içinde kalan çizgilerle yardımcı çizgilerin silinmesi 35

Şekil 2.17: Merdiven korkuluk çerçevesinin oluşturulması 36

Şekil 2.18: Merdiven parmaklıkları ve küpeştelerin çizilmesi 37

Şekil 2.19: Pencere boşluklarının oluşturulması 38

Şekil 2.20: Pencerelerin çizilmesi 39

Şekil 2.21: Tretuvarların çizilmesi 40

Şekil 2.22: Kuranglez çizilmesi 41

Şekil 2.23: Duvar ve döşeme kaplamalarının çizilmesi 42

Şekil 2.24: Çatı kesitinin çatı planından eklenerek çizilmesi 43

Şekil 2.25: Görünüşte kalan yapı elamanlarının düşey kenarlarının taşınması 44

Şekil 2.26: Kapı üst kenarları ve kiriş görünüş çizgilerinin çizilmesi 45

Şekil 2.27: Kapıların çizilmesi 46

Şekil 2.28: Zeminin bitmiş kotuna göre zemin çizgisinin çizilmesi 47

Şekil 2.29: Kotlu ölçülendirmenin yapılması 48

Şekil 2.30: Çizgisel ölçülendirmenin yapılması 49

Şekil 2.31: Yağmur boruları ve drenaj sisteminin çizilmesi 50

Şekil 2.32: Taramaların yapılarak mahal bilgilerinin yazılması 51

Şekil 2.33: Resmin çinilenmesi 52

Şekil 2.34: Y-Y Kesiti Ölçek:1/50 Aşağıda çeşitli merdiven detay çizimlerine örnekler verilmiştir. 53

BASAMAK RIHT PARÇASI DÖŞEME TAHTASI LİMONLUK KİRİŞİ (SEREN) SAHANLIK KİRİŞİ Şekil 2.35: Limonluk kirişinin sahanlık kirişine oturtulmasının detayı Şekil 2.36: Merdivenlerde lambalı kinişli bağlantı detayı 54

A A A-A Detayı Ölçek 1: 1 Şekil 2.37: Rıhtsız gömme basamaklı merdivenlerde basamakların limonluk kirişine oturtulması detayı 2.2. Çizimde Dikkat Edilecek Hususlar Kesitlerde; Kesit çiziminde kat planına uyulur, Kat planı üzerinde gösterilen kesit yeri ve yönü doğrultusunda bakılarak çizim yapılır, Ölçek olarak planda olduğu gibi 1/50 ölçeği kullanılır, Kesitte ve görünüşte kalan yapı elamanları kesitte çizilir, Kesitte kalan yapı elemanlarının taramaları kurallara uygun olarak yapılır. Detaylarda; Kesitlerde gösterilen ve kodlanan detay yeri incelenir, Belirtilen detayın ne çeşit olduğu tespit edilir ( kapı detayı, pencere detayı, sistem detayı veya merdiven detayı), Detay ölçeği belirlenir, Detay resimleri, işin tüm imalat ayrıntılarını açık ve net olarak ortaya koyacak şekilde çizilir, İşin bütün ölçüleri resim üzerinde gösterilir. 55

Gerekli yapı elemanlarının taramaları kurallarına uygun olarak yapılır, Detay adı ve ölçeği yazılır. 56

UYGULAMA FAALİYETİ ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Kullanılacak Araç ve Gereçler Kesit ve detay çizimi için aşağıdaki araç gereçler hazırlanmalıdır: Paralel cetvel bağlanmış resim masası ve sandalyesi, 60o ve 45o olmak üzere iki adet şeffaf gönye, Yazı ve eşya şablonları Kurşun kalem açacağı Uçları sivriltilmiş orta sertlikte (H) ve orta yumuşaklıkta (HB) kurşunkalemler Rapido kalem takımı Rapido mürekkebi Yumuşak kurşun kalem silgisi Rapido silgisi veya jilet İzole bant Temizlik bezi, peçete Çizimi kirlenmekten korumak için kâğıt örtü İşlem Basamakları Öneriler Yapının konstrüktif özelliği olan yerlerini ve varsa merdivenlerin bulunduğu yerleri inceleyip belirleyiniz Mimari projeyi inceleyiniz. Mimari projeye üzerinde kesit yerlerini belirleyip çiziniz. Kesitleri harflerle kodlayınız. Kesitleri ölçeğine uygun çiziniz. Yapının konstrüktif özelliği olan yerlerinden ve varsa merdivenlerin bulunduğu yerlerden kesme düzlemini çiziniz. A-A veya B-B şeklinde harfler ile kodlayınız. 1/50 ölçeğinde çiziniz. Kesitte kalan yapı elamanlarını çiziniz. Kesme düzlemini ve bakış yönünü dikkate alınız. Görünüşte kalan yapı elamanlarının Görünüşte kalan yapı elamanlarını (örneğimizde; merdivenler, kapılar ve çiziniz. kolonlar) düşey kenarlarını plandan taşımak suretiyle çiziniz. Kesit yüzeylerini malzemenin cinsine Malzemelerin cinsine göre veya göre veya sembolik ifade ediliş şekilleri sembolik ifade ediliş şekilleri ile tarama ile tarayınız.. biçimlerini araştırınız. Zemin bitmiş döşeme kotuna göre zemin Tretuvar alt kenarından başlayarak çizgisini çizip ölçülendirmeleri yapınız. zemin çizgisini çiziniz. 57

Kesit resminin donatımını yapınız. Kesit resmi çinileyiniz. Son kontrolleri yapınız. Yağmur oluğu, yağmur boruları ve drenaj sistemini ölçülerine, ölçeğine ve tekniğine uygun çizip gösteriniz. Beton, grobeton, betonarme, blokaj, her türlü yalıtım ve kaplama taramalarını yaparak kesitin adı ile ölçeğini yazınız. Kesitte kalan beton, grobeton ve betonarme elamanlar (0,5 0,6), kesite kalan duvarlar (0,4 0,5), kesitte kalan kapı, pencere ve çatı doğramaları (0,25 0,3) numaralı kalemlerle çinilenebilir. Görünüşte kalan duvar, kolon, kiriş ve ifade edilmesi gereken; fakat arka planda kalan elamanlar (0,3 0,4), görünüşte kalan kapı, pencere ve çatı doğramaları (0,2 0,25), numaralı kalemle çinilenebilir. Yazı ve rakamlar ise boyutlarına göre (0,25 0,6), ölçü çigisi, sıva ve taramaları (0,18 0,2) numaralı kalemlerle çinileyiniz. Tüm uygulamanın kurallarına uygun çizilip çizilmediğini inceleyiniz. 58

Şekil 2.38: Vaziyet planı üzerinde kesit yerlerinin gösterilmesi 59

Şekil 2.39: Bodrum kat planı üzerinde kesit yerlerinin gösterilmesi 60

Şekil 2.40: Zemin kat planı üzerinde kesit yerlerinin gösterilmesi 61

Şekil 2.41: 1.kat planı üzerinde kesit yerlerinin gösterilmesi 62

Şekil 2.42: Teras planı üzerinde kesit yerlerinin gösterilmesi 63

Şekil 2.43: A-A kesiti 64

Şekil 2.44: B-B kesiti 65

Şekil 2.45: Merdiven kesiti üzerinde detay yerinin gösterilmesi 66

Şekil 2.46: Merdiven detayı 67

Şekil 2.47: Kapı kesitleri üzerinde detay yerlerinin gösterilmesi 68

Şekil 2.48: Kapı A, B, C detayları 69

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruların cevaplarını tamamlamalı olarak değerlendiriniz. ÖLÇME SORULARI 1. 2. 3. 4. 5. Yapının mimari planları (temel, kat ve çatı) çizildikten sonra yapının inşaat bakımından önemli görülen kısmından alınır. Kesitlerin alındığı yerler planlarda.. çizgilerle gösterilir. Okların yanına yazılan.. ile kesitler adlandırılır. Kesme düzleminin planı kestiği yerden oklar yönünde bakılarak görünmesi gereken yapının bütün elemanları planlarda olduğu gibi.. ölçeğinde çizilerek gösterilir. Kesme düzleminin deydiği yerlerin çevre çizgileri.. çizgi ile arka kısımda kalan yapı elemanları ( kapı, pencere, sütun, baca ) çizgi ile çizilir. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı, cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz. 70

UYGULAMALI TEST Siz de herhangi bir mimari proje seçerek önerilen işlem basamaklarına göre kesit ve detay çizimi uygulamanızı yapınız. Aşağıdaki işlemleri tamamladığınızda ölçülerine, ölçeğe ve çizim kurallarına uygun mimari kesit ve detayları çizebileceksiniz. 1. Mimari projeyi seçiniz. Araştırmalarınız için ; Mimarlık ve iç mimarlık bürolarını Mimari broşürler ve dergileri İç mekân dekorasyon atölyelerini geziniz. 2. Mimari projeyi inceleyiniz. 3. Mimari projeye üzerinde kesit yerlerini belirleyip çiziniz. 4. Kesitleri harflerle kodlayınız. 5. Kesitleri ölçeğine uygun çiziniz. 6. Kesitte kalan yapı elamanlarını çiziniz. 7. Görünüşte kalan yapı elamanlarını çiziniz. 8. Kesit yüzeylerini malzemenin cinsine göre veya sembolik ifade ediliş şekilleri ile tarayınız. 9. Zemin bitmiş döşeme kotuna göre zemin çizgisini çizip ölçülendirmeleri yapınız. 10. Kesit resminin donatımını yapınız. 11. Kesit resmi çinileyiniz. 12. Son kontrolleri yapınız. Aynı işlemi arkadaşlarınızla birlikte tartışarak uygulayınız. 71

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ Uygulama Faaliyeti: Uygulama ( Kesit ve Detaylarda ) Öğrencinin Adı ve Soyadı : Açıklama: Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınızbecerileri Evet ve Hayır kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz. Gözlenecek Davranışlar Evet Hayır Çizim araç gereçlerini hazırladınız mı? Bilgilerinizi gözden geçirdiniz mi? Mimari projeyi seçtiniz mi? Mimari projeyi incelediniz mi? Mimari projeye üzerinde kesit yerlerini belirleyip çizdiniz mi? Kesitleri harflerle kodladınız mı? Kesitleri ölçeğine uygun çizdiniz mi? Kesitte kalan yapı elamanlarını çizdiniz mi? Görünüşte kalan yapı elamanlarını çizdiniz mi? Kesit yüzeylerini malzemenin cinsine göre veya sembolik ifade ediliş şekilleri ile taradınız mı? Zemin bitmiş döşeme kotuna göre zemin çizgisini çizip ölçülendirmeleri yapdınız mı? Kesit resminin donatımını yapdınız mı? Kesit resmi çinilediniz mi?. Son kontrolleri yaptınız mı? Aşağıdaki ölçütlere göre çalışmanızı değerlendiriniz. DEĞERLENDİRME Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz Evet ler kazandığız becerileri ortaya koyuyor. Hayır larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. Tamamı Evet ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. Tüm sorulara doğru cevap verdiyseniz diğer faaliyete geçiniz. 72

ÖĞRENME FAALİYETİ 3 AMAÇ ÖĞRENME FAALİYETİ 3 Uygun ortam sağlandığında; kesit ve detay çizimlerinde, uygulama özelliklerini, malzeme cinsine göre tarama şekillerini ve çizimlerinde dikkat edilecek hususları belirleyip uygulayabileceksiniz. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır: İç Mimari örnek proje çizimleri Mimari projeler Yapı elemanları ve özellikleri Yapı elemanlarının kesit ve detaylardaki sembolleri Araştırma işlemleri için mimarlık ve iç mimarlık büroları, üniversitelerin Mobilya ve Dekorasyon Bölümleri ve Yapı bölümleri. 3. UYGULAMA ÖZELLİKLERİNE GÖRE DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR 3.1. Uygulama Özellikleri Mimari projelerde kesitler mimari yapının özelliğine ve ayrıntı durumuna göre tam, kısmi veya kademeli olarak çizilir. Yapının tüm genel yapısı ve konstrüksiyon özellikleri kesit ve detay çizimleri ile uygulamaya kolaylık sağlayacak şekilde planlanır ve çizilir. Tasarlanan ve planlanan yapının uygulaması ancak iyi ifade edilmiş kesit ve detaylarla gerçekleşir. Bunun için de kesit ve detaylarda malzemelerin özellikleri, çizim tekniklerine uygun şekilde taranmak suretiyle gösterilir. 73

3.2. Malzeme Cinsine Göre Tarama Şekilleri Şekil 3.1: Mimari semboller ve işaretler 74

Şekil 3.2: Mimari semboller ve işaretler 75

Şekil 3.3: Mimarı Plan ve kesitte kullanılan işaretler 76

Planlarda Yapılan Tarama Şekilleri Ön Projelerde Yapılacak Tarama Çeşitleri Şekil 3.4: Ön projelerde yapılacak taramalar Uygulama Projelerinde Yapılacak Tarama Çeşitleri Şekil 3.5.1: Uygulama projelerinde yapılacak taramalar Şekil 3.5.2: Uygulama projelerinde yapılacak taramalar Şekil 3.5.3: Uygulama projelerinde yapılacak taramalar 77

Yapıda Kullanılan Bazı Gereçlerin Taranarak İfade Edilmesi Şekil 3.6.1: Yapıda kullanılanbazı gereçlerin taranarak ifadesi Tuğla duvar taraması Moloz taş duvar taraması Şekil 3.6.2: Yapıda kullanılan bazı gereçlerin taranarak ifadesi Toprak taraması Gro beton ve blokaj taraması Şekil 3.6.3: Yapıda kullanılanbazı gereçlerin taranarak ifadesi Betonarme taraması Ahşap taramaları Şekil 3.6.4: Yapıda kullanılanbazı gereçlerin taranarak ifadesi 78

İzolasyon plaka lastik mantar yonga levha ve kontraplak Şekil 3.6.5: Yapıda kullanılan bazı gereçlerin taranarak ifadesi Kesme taş kaba beton çimento harcı ve çakıl Görünüşlerde Yapılan Tarama Çeşitleri Perdahlı taş yüzü Murçlu taş yüzü Taraklı taş yüzü Kaba yönü taş yüzü Bordürlü taş yüzü Şekil 3.7.1: Görünüşlerde yapılan tarama çeşitleri Moloj taş duvar Derzli düzgün yönü Derzsiz düzgün yönü taş duvar taş duvar Şekil 3.7.2: Görünüşlerde yapılan tarama çeşitleri 79

Kesik sıralı taş duvar Sel taşı ile örülmüş taş duvar Kenarlarına çerçeve açılmış kaba yönü mozaik taş duvar Şekil 3.7.3: Görünüşlerde yapılan tarama çeşitleri Kenarlarına çerçeve Parça mermerlerle Tuğla duvar açılmış ortası kaba yönü yapılmış kaplama düzgün taş duvar ( rustik ) Şekil 3.7.4: Görünüşlerde yapılan tarama çeşitleri Ahşap elyaf tarama Sıvalı yüzey Sıvasız beton yüzey Şekil 3.7.5: Görünüşlerde yapılan tarama çeşitleri 80 Cam

3.3. Çiziminde Dikkat Edilecek Hususlar Kesitlerin iç yapılarını, malzeme farklılıklarını ifade etmek için sürekli- ince, kesik ince çizgiler kullanılmalıdır. Kesitlerde, tarama ve kısmi kesit çizimlerinde serbest el çizgileri de kullanılmalıdır. Cisimlerin kesilen yüzeylerinde, yakınlık ifade etmek ve çizimle kesit ifadesini güçlendirmek için sürekli-kalın çizgi kullanılmalıdır. Kesme düzleminin değdiği yerler de kesit taraması, diğer kısımlarda ise yüzeylerin görünüş taraması yapılmalıdır. Tarama çizgileri, kesit çevre çizgilerinden taşırılmadan çizilmelidir. Bir bütün olarak kesilen cismin kesit yüzeyinin tamamı tarandığı gibi aynı malzemeden oluşan kesit yüzeyinde zamanı ve çizimi azaltmak için sadece belirli kısımları taranmalıdır.( Tam tarama veya kısmi tarama ) Kesit taramaları kesitlerin iç yapılarını, malzeme farklılıklarını ifade edecek şekilde yapılmalıdır. Kesitlerde malzemelere ait semboller, çizimlerin okunmasını kolaylaştımak için taramalar ile net ifade edilmelidir. 81

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Öneriler Taramaları yapılacak plan, kesit ve detayları belirleyiniz. Kesitte kalan ve görünüşteki yapı elemanlarına ait tarama sembollerini inceleyiniz. Yapı elemanlarının araştırınız. özelliklerini Yapı elemanına ait tarma sembolünü Kesitlerin iç yapılarını, malzeme kullanarak tarayınız. farklılıklarını ifade edecek şekilde Taranan yapı elemanlarını isimlendirini tarayınız. ve ya gerekli açıklamaları yazınız. Kullanılacak Araç ve Gereçler Çizim araç ve gereçleri Mimari projeler, kesit ve detaylar Mimari işaret ve semboller Yukarıdaki işlem basamakları doğrultusunda planı, tarama şekillerini kullanarak tarayınız. 82

Şekil 3.8: Kat planının çizimi 83

Şekil 3.9: Kat planının taranması 84

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruların cevaplarını tamamlamalı olarak değerlendiriniz. ÖLÇME SORULARI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. Kesitlerin iç yapılarını, malzeme farklılıklarını ifade etmek için.-, çizgiler kullanılmalıdır. Kesitlerde, tarama ve kısmı kesit çizimlerinde. kullanılmalıdır. Cisimlerin kesilen yüzeylerinde, yakınlık ifade etmek ve çizimle kesit ifadesini güçlendirmek için.- çizgi kullanılmalıdır. Kesme düzleminin değdiği yerlerde, diğer kısımlarda ise yüzeylerin yapılmalıdır. Tarama çizgileri, kesit çevre çizgilerinden çizilmelidir. Bir bütün olarak kesilen cismin..yüzeyinin tamamı tarandığı gibi aynı malzemeden oluşan kesit yüzeyinde zamanı ve çizimi azaltmak için sadece belirli kısımları taranmalıdır.( Tam tarama veya kısmi tarama ) Kesit taramaları kesitlerin iç yapılarını, farklılıklarını ifade edecek şekilde yapılmalıdır. Kesitlerde malzemelere ait, çizimlerin okunmasını kolaylaştımak için taramalar ile net ifade edilmelidir. Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları, faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz. 85

UYGULAMALI TEST Siz de herhangi bir plan, kesit veya detay resmi üzerinde, önerilen işlem basamaklarına göre tarama sembollerini ulanarak tarama uygulaması yapınız.. 1. 2. 3. 4. 5. Taramaları yapılacak plan, kesit ve detayları belirleyiniz.. Araştırmalarınız ( kesit ve yüzey taramaları için ) ; Mimarlık ve iç mimarlık büroları İç mekan dekorasyon atölyeleri Mobilya fabrikaları ve mağazaları Mobilya katalogları Kesit ve yüzey taramaları ile ilgili kaynak kitaplar ve örnek uygulamalar Yapı elemanları ve plandaki mimari sembol ve işaretlerini Kesitte kalan ve görünüşteki yapı elemanlarına ait tarama sembollerini inceleyiniz. Yapı elemanına ait tarama sembolünü kullanarak tarayınız. Taranan yapı elemanlarını isimlendirini veya gerekli açıklamaları yazınız. Yaptığınız tarama uygulamasını kontrol ediniz. Aynı işlemi arkadaşlarınızla birlikte tartışarak uygulayınız. 86

DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ NOT: Değerlendirme ölçeği ile bu çalışmanızı değerlendiriniz. Uygulama Faaliyeti: Öğrencinin Uygulama Özelliklerine Göre Dikkat Edilecek Adı ve Soyadı : Hususlar Açıklama: Bu faaliyet kapsamında aşağıda listelenen davranışlardan kazandığınız becerileri Evet ve Hayır kutucuklarına (X) işareti koyarak kontrol ediniz. Gözlenecek Davranışlar Evet Hayır Taramaları yapılacak plan, kesit ve detayları belirlediniz mi? Kesitte kalan ve görünüşteki yapı elemanlarına ait tarama sembollerini incelediniz mi? Yapı elemanına ait tarma sembolünü kullanarak taradınız mı? Taranan yapı elemanlarını isimlendirin veya gerekli açıklamaları yazdınız mı? Yaptığınız tarama uygulamasını kontrol ettiniz mi? DEĞERLENDİRME Uygulama faaliyetinde kazandığınız davranışlarda işaretlediğiniz Evet ler kazandığız becerileri ortaya koyuyor. Hayır larınız için ilgili faaliyetleri tekrarlayınız. Tamamı Evet ise diğer öğrenme faaliyetine geçiniz. 87

ÖĞRENME FAALİYETİ-4 ÖĞRENME FAALİYETİ 4 AMAÇ Uygun ortam sağlandığında; İş yapımında iş yapım süresinin önemini ve hesaplama şeklini, şartname hazırlamanın önemini, çeşitlerini ve uygulama şeklini doğru olarak yapabileceksiniz.. ARAŞTIRMA Bu faaliyet öncesinde yapmanız gereken öncelikli araştırmalar şunlardır: Mimarlık ve iç mimarlık bürolarında iş sürelerini hesaplam ve şartname hazırlama Mimarlar odasında sözleşmeler ve şartnameler ile iligili mevzuatlar Araştırma işlemleri için; mimarlık ve iç mimarlık büroları, iç dekorasyon atölyeleri, mobilya fabrikaları, üniversitelerin mobilya ve dekorasyon bölümleri, mimarlar odası. 4. İŞ YAPIMI 4.1. İş Yapımında Süre Planlanan işin, yapımı, yürütülmesi ve tamamlanması için belirlenen zamandır. Süre, mimarın kendisinden istenen işi yapmak üzere geçirdiği süredir. 4.1.1. Önemi Mimari yapı; planlama, projelendirilme ve uygulama gibi çeşitli aşamalardan oluşmaktadır. Her bir aşama için ayrı ayrı iş süresi planlanır. Bu işlem aşamaları bir biriyle bağlantılı durumdadır. Bir iş aşamasının zamanında gerçekleşmemesi diğer iş aşamalarını da olumsuz olarak etkilemektedir. Diğer işlerde zamanında teslim edilemez. Çünkü planlama olmadan projeler çizilemez, projeler çizilmeden de uygulama gerçekleşmez. İşlerin zamanında gerçekleşmemesi işvereni ekonomik olarak zarara uğrattığı gibi işi yapan yüklenici firmayıda güven konusunda olumsuz olarak etkiler. 88

4.1.2. Hesaplama Şekli Kesit ve detay çizimlerinde çizim süreleri; mimari projede bulunan kat sayısına, yüz ölçümüne, mekan içerisindeki bölüm(oda) sayısına, yapıdaki uygulama ayrıntılarının yoğunluğuna ve buna bağlı olarak da plan üzerinde belirtilen kesit ve detay sayılarına, çizimi yapan personel sayısına, pesonelin mesleki yeterliliğine ve iş yapma hızına, iş ortamına göre değişiklik arz eder. Tüm bu uygulamaların zamanında yapılabilmesi için işlemleri belirli bir sıraya koymak ve hazırlamak gerekir. İlk önce, çizilen mimari plan üzerinde kesit ve detay yerleri belirlenir. Belirlenen yerlerde kesme düzlemleri çizilip bakış yönü oklarla açıklandıktan sonra harflerle kesitler isimlendirilir. Detaylar için de kesitler üzerinde önemli kısımlar daire içine alınarak veya kesme düzlemi ile belirtilip harflerle isimlendirilir. ( A detayı, X-X detayı şeklinde). İsimlendirilen tüm kesit ve detaylar çizim kurallarına uygun şekilde çizilir ve taramaları yapılır. Bu çizimlerin zamanında çizilip tamamlanması için iş planlaması ve gerekli organizasyonun yapılması gereklidir. İşin süreside bu planlamada belirlenir. İş, mimarın bürosu dışında yapılıyorsa, bu süreye o işi yapmak üzere, işin yapıldığı yere ulaşım süresi ilave edilir. Geçirilen saatler tama tamamlanır. Büroda yapılan çalışma: Çalışmada geçen net çalışma saati hesaplanır ve 2 saat hazırlıklar için ilave edilir. Büro dışında yapılan çalışma: Çalışmada geçen net çalışma saati hesaplanır. Yolculuk zamanı ilave edilir. Dosya hazırlanması 3 saat olarak kabul edilir. Mimarlık hizmetlerinin süreleri, işveren/işsahibi ile mutabakat içinde mimar tarafından belirlenir ve sözleşmeye yazılır. 4.2. Şartname Şartname; yapım işlerinde yürütme organınca hazırlanan şartnameler de sözleşmenin hukuksal dayanaklarını oluşturur. Yasanın yapım işlerinde uygulanması Bayındırlık bakanlığı Kara yolları, DSİ, İller Bankası gibi kuruluşlar tarafından hazırlanan ve Bakanlar Kurulu tarafından onaylanarak yürürlüğe giren şartnameler ile gerçekleştirilir. Her kuruluş kendi işine özel şartnameleri, tüm kuruluşları kapsayan genel konularda ise genel nitelikteki şartnameleri kullanır. Bunlardan fiyatlandırmaya ilişkin olanlar her yıl yayımlanır. Diğerleri ise ancak tekniklerde değişiklik ya da yeni tekniklerin oluşması halinde yayımlanır. Yalnızca yapılacak işe özgü, özel bilgiler içerir. 89

4.2.1. Önemi TMMOB MİMARLAR ODASI MİMARİ İÇ MEKAN DÜZENLEMESİ ve DONANIMI TASARIMI HİZMETLERİ ŞARTNAMESİ ve ÜCRET TARİFESİ nin 1. maddesinde belirtildiği gibi; mesleki uygulamalarda kamu yararını, meslek haklarını ve etiğini korumak, müelliflik haklarını gözetmek, haksız rekabeti önlemek, mesleki sorumluluk, hak ve görevleri tanımlamak, mimarlık hizmetleri şartnamesinde tanımlanmış olan Mimari İç Mekan Düzenlemesi ve Donanımı Tasarımı hizmetlerinin niteliği ve bunların karşılığında ödenecek en az ücretlerin belirlenmesini sağlamak açısından önemlidir. 4.2.2. Çeşitleri Genel teknik şartname Bayındırlık işleri genel şartnamesi Elektrik Tesisatı Genel Şartnamesi Makine tesisatı genel teknik şartnamesi Sözleşme (tasarısı) mimarlık ve mühendislik hizmetleri şartnamesi Teknik şartname; ihtiyacı karşılayan mal veya hizmetin verimlilik ve fonksiyonelliğini sağlayacak şekilde teknik ve her türlü diğer özelliklerini tereddüde yer bırakmayacak, açık ve anlaşılır şekilde kesin hükümler ile tarif eden ve varsa ürüne ait kalite güvence ile ilgili hususları (ulusal ve uluslararası standartlar ile kalite belgeleri), kullanım şartlarını, ambalajlama, etiketleme, taşıma ve depolama gereksinimlerini, garanti ile ilgili hususları içeren, tedarikte serbest rekabeti engellemeyecek ve bütün istekliler için fırsat eşitliği sağlayacak biçimde hazırlanan, tedarik işlemlerine esas ve temel teşkil eden bir teknik dokümandır. Taşıma genel teknik şartnamesi Kazı işleri genel teknik şartnamesi Tüneller genel teknik şartnamesi Balast işleri genel teknik şartnamesi Çimento genel teknik şartnamesi Kireç genel teknik şartnamesi (Ts : 30) Su genel teknik şartnamesi (Ts. 266) Alçı genel teknik şartnamesi (Ts. 370) Agrega, taş, harç ve kargir genel teknik şartnamesi Beton genel teknik şartnamesi : (Ts. 802) Torkret sistemi ile beton tatbiki genel teknik şartnamesi Hafif beton genel teknik şartnamesi : (Ts. 1114, 2511) Tuğla, kiremit, briket, beton blok, beton büz, perlitli bölme bloku, perlitli pano teknik şartnamesi ; (Ts. 704 /705, 552, 406, 821, 3682 ) Sıva genel teknik şartnamesi 90

sentetik reçine esaslı dış ve iç kaplamalar ile yalıtım malzemeleri genel teknik şartnamesi Ahşap işleri genel teknik şartnamesi Çatı örtüleri genel teknik şartnamesi Kaplama malzemesi genel teknik şartnamesi Yıkma ve sökme genel teknik şartnamesi Cam ve takılması genel teknik şartnamesi Demir işleri genel teknik şartnamesi Tenekecilik işleri genel teknik şartnamesi Boya, badana, cila genel teknik şartnamesi Ön yapımlı, ön gerilmeli beton elemanlar genel teknik şartnamesi Alüminyum ve alüminyum imalat işleri genel teknik şartnamesi Sert plastik (pvc) profilleri ve bu profillerle yapılan doğrama imalatı genel teknik şartnamesi (1995) 4.2.3. Uygulama Şekli Şartnamelerin uygulama şekli, yapılacak işin özelliğine, cinsine ve genel yapısına göre değişir. Örneğin boya, badana ve cila gibi işler yapılacak ise Boya, Badana, Cila Genel Teknik Şarnamesi uygulanmalıdır. 91

UYGULAMA FAALİYETİ UYGULAMA FAALİYETİ İşlem Basamakları Öneriler Şartname hazırlama ile ilgili mevzuatları inceleyiniz. Şartnamesi hazırlanacak işi belirleyiniz. Proje kapsamına göre iş belirleyiniz. Yapılacak olan boya, badana ve cilaları inceleyiniz. Boya, badana, hazırlayınız. Hazırladığınız ediniz. cila Mimarlar odasında bilgi alınız. Boya, badana ve cilalar hakkında araştırma yapınız. şartnamesini Mevzuat doğrultusunda hazırlayınız. şartnameyi kontrol Kullanılacak Araç ve Gereçler Mimari proje tam set Şartname ile ilgili mevzuatlar Boya ve cila katalogları 92

Boya, Badana, Cila Genel Teknik Şartnamesi Bugünkü teknik ve mevcut pek çok hazır yağlıboya çeşitleri muvacehesinde de, yağlıboyayı teşkil eden, üstübeç, neft ve sair gibi maddelerle yağlıboya yapılması yerine, istenilen cins ve mükemmeliyette hazır olanını tercih ve tedarik etmekle, zaman ve işçilik bakımından büyük bir tasarruf temin edeceği düşüncesiyle, hususi ve fevkalade haller dışında, analizlerimizde hazır kutu boyası kullanılmıştır. TS. 30 uygulanacaktır. A - Ahşap Yüzeylerin Yağlı Boya ile Boyanması Ahşap yüzeylerde bulunan bütün budaklar itina ile yakılacak, tel fırça ile fırçalanacak, bezir ile tıla edilerek ek başları, budak yerlerinin berkman üstübeci ve kaynamış bezir yağından meydana getirilen macun ile kapatılacaktır. Macun iyice kuruduktan sonra, bütün yüzeyler zımpara kâğıdı ile zımparalanacak tozları bez ile alındıktan sonra son bir macun daha yapılacaktır. Bu macun da kuruduktan sonra tekrar yüzeyler, zımparalanarak düz ve pürüzsüz bir hale getirilecektir. Buna rağmen yine pürüz ve saire kusurlar görülürse, tekrar bir yoklama macunu ve zımpara yapılarak düz ve muntazam bir satıh elde edilecektir. Bu suretle hazırlanan satıh üzerine bir kat hazır astar yağlı boyadan sonra, istenilen renkte birinci kat hazır boya sürülecektir. Birinci kat yağlı boya kuruduktan ve sıfır numara zımpara ile zımparalandıktan sonra istenilen renkte ikinci, üçüncü veya ikinci kattan sonra dövme yağlı boya yapılacaktır. Boyalarda fırça izi görülmeyecek, bir kat boya kurumadan ikinci kat boya sürülmeyecektir. Kapı kanadı, pencere çerçeveleri gri menteşesinden çıkarılan kısımlar çıkarılacak boyanacak, tamamıyla kuruduktan sonra, yerlerine takılacaktır. Boyanacak yerlerden başka yerlere sürülen boyalar, derhal temizlenecektir. Hazır boyanın içine katiyen sikatif, tutkal, gaz, benzin vs. gibi yabancı madde katılmayacaktır. Boyanın inceltilmesi zaruri ise kutu üzerindeki tarife göre bir miktar neft (terebentin) katılabilir. B - Demir Yüzeylerin Yağlı Boya ile Boyanması Demir yüzeyler iyice temizlendikten, pasları vesaire kirleri izole edildikten sonra yüzeylere son bir süiyen sürülecek, kuruduktan sonra pürüzler tekrar zımparalanacak, ek yerleri macunlanacak (istendiğinde oto boya macunu) icabında ikinci bir kat sülyen ve zımparadan sonra, istenilen renkte birinci kat hazır yağlı boya sürülecektir. 93

Katlar kurumadan diğer bir kat yağlı boya sürülmeyecektir. Hazır boya içerisine neft (terebentin)den başka katiyen yabancı bir madde katılmayacaktır. Not : Demir imalatın (kolon, çatı, kiriş, köprü, hangar gibi işlerin boyanmasında ölçü: (Özel Şartnamesinde açıklanacağı üzere ağırlık veya metrekare üzerinden hesaplanır.) Başka satıhlara bulaşan boyalar derhal temizlenecektir. C - Badanasız ve Badanalı Sıva (duvar yüzeylerinin boyanması) Badanalı olan sıva (duvar) yüzeylerinin badanaları kazınacak, sıva yüzeyleri gayet muntazam bir şekilde alçı veya macun ile sıvanacaktır. Bezir yağı ile tıla edilecektir. Badanasız sıva yüzeyleri de evvela son bir macun veya alçı ile sıvanacak macun veya alçı kuruduktan sonra, bütün yüzeyler zımparalanarak, zımpara tozları temizlendikten sonra bozuk yoklama macunu veya alçı ile düzeltilecek bezir ile tıla edilecek ve üzerine birinci kat hazır astar boya sürülecektir. Bu astar kuruduktan sonra eğer bozuk yerler varsa tekrar bir yoklama macun veya alçı ile yoklama yapılır, zımparalandıktan sonra temizlenip birinci kat hazır boya sürülecektir. Astar boya için yapılan muamele birinci boya için de tatbik edildikten sonra, ikinci kat boya sürülecek ; kuruduktan, pürüzler giderildikten sonra üçüncü düz kat veya dövme hazır boya sürülecektir. Tavan ile duvarların birleştiği yerlere eğer filato istenirse bu filato gayet düzgün muntazam, hiç bir yerde taşkınlık göstermeden çizilmeli ve sürülmesi lazımdır. Filato istenilmezse faslı müştereklerin çok muntazam ve düzgün olmasına bilhassa dikkat edilecektir. C - 1) Muhtelif Cins Badana Yapımı Eski duvarlardaki mevcut badana tamamen kazınacaktır. Delik, çizik, yarıklar alçı ile tamir edilecektir. Hazırlanan bu satıha fırça ile birinci kat astar badana kuruduktan sonra fırça ile tekrar ikinci bir astar badana yapılacak, bu da kuruduktan sonra makine ile itinalı bir şekilde üçüncü kat badana tatbik edilecektir. Yeni duvarlara yapılacak badana ince sıva tamamen kuruduktan sonra bir kat beyaz kireçle astar vurulacaktır. 94

Bu astardan sonra, fırça ile 2 kat astar badana yapılacak 3 kat badana makine ile itinalı bir şekilde duvara vurulmuş olacaktır. Badanalar; dalgasız, temiz, muntazam olacaktır. Tavan ile duvarların ayrılması istenilirse, istenilen yerde, renk ve tekilde filato denilen çizgiler çekilecektir. Bu çizgiler düz, muntazam, aynı kalınlıkta olacaktır. Filato istenmezse tavan ve duvarların birleşme yerlerinin gayet düzgün, ufki ve muntazam olmasına dikkat edilecektir. Badana ve filatolar yapılmadan evvel renk ve desenleri hakkında bir seçim yapılmak üzere, numuneler yapılıp, yazılı muvafakat alınacaktır. Badana işi bittikten sonra, bütün kirler vesaire birikintiler derhal temizlenecektir. C - 2) Tutkallı Badana Duvar yüzleri arap sabunu veya sıcak suda eritilmiş sabun ile iyice yıkanacaktır. Alçı ile tamirler yapıldıktan sonra, tutkal lipoton üstübeci, İspanyol üstübeci ve sudan meydana gelen karışımdan fırça ile birinci kat kuruduktan sonra ikinci kat sürülecektir. Badana sürülürken çok dikkat edilecek fırça izi kalmamasına çalışılacaktır. Diğer hususlar kireç badanalarda zikredilen kaideler gibidir. C - 3) Mermer Badanalar Beyaz kireçli sıvalar üzerine mermer kirecinden ve arzu edilen renkte, iki veya üç kat sürülecektir. Temiz bir badana elde edilinceye kadar icabında kat adedi çoğaltılacaktır. C - 4) Kazeinli Badanalar Mat olarak boyanması istenilen yerlere sürülür. Bu badana bütün münasip miktarda kireç badanaya karıştırılmasıyla elde edilir. Diğer hususlar, kireç badanada olduğu gibidir. C - 5) Plastik Badana Amerikan badanası ve diğer badanalar gibi imal edilen plastik badanalar, hususi tarifnamelerine tamamıyla uyularak sürülecektir. Bu badanalarda tecrübeli işçi kullanılacaktır. 95

D - Cila İşleri Gomalak Cila Cilalanacak yüzeylerde eski cila varsa, bunlar tamamen çıkarılacaktır. Ciladan evvel, satıhlar zımpara ile pürüzsüz bir hale gelinceye kadar zımparalanacaktır. Pompa taşından gayet ince bir tabaka, elyaf boşluklarına doldurulacak, fazla gelen ponza tozu temiz bir bez ile alınacaktır. İspirto ve gomalak ile hazırlanmış mahlül, tülbent içine konmuş pamuk yumağına, lüzumu kadar dökülerek, gayet yavaş bir şekilde, fazla tazyik yapılmadan, yüzeyler aynı istikamette olmak üzere cilalanacaktır. Cila yapılırken, katiyen zeytinyağı kullanılmayacaktır. İcabında gayet hafif bir tabaka gliserin sürülecektir. Birinci defa yapılan cila kendini çektikten sonra, satıh tamamen parlayıncaya kadar, cila işine devam edilecektir. Cila tamamen parlak, çatlaksız, lekesiz, muntazam olacak, donuk ve mat olmayacaktır. E - Hazır Parke Cilası Parkelerin üzerleri süpürüldükten sonra tamamen sistre edilecektir. Bu esnada meydana gelen veya evvelce mevcut delikler, parke renginde macun ile tamamen doldurulacak, kuruduktan sonra zımparalanacak, tozları alınacaktır. Tozları alınmış parkeler bir kat hazır parke cilâsı ile astarlanacak, kuruduktan sonra hafifçe parlatılacaktır. Birinci kat cila, astar ciladan en geç 48 saat sonra tatbik edilerek parlatılacak, ikinci cila ; (geçici kabulden önce) parkelerin üzerlerindeki toz ve sair temizlendikten sonra temizlendikten sonra, sürülüp parlatılacaktır. Lekesiz pürüzsüz parlak bir şekilde yapılmış olacaktır. 96

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME Aşağıdaki soruların cevaplarını doğru ve yanlış olarak değerlendiriniz. ÖLÇME SORULARI 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. ( )Planlanan işin, yapımı, yürütülmesi ve tamamlanması için belirlenen zamana iş planlama süresi denir. ( )Mimari yapı; planlama, projelendirilme ve uygulama gibi çeşitli aşamalardan oluşmaktadır. ( )İş, mimarın bürosu dışında yapılıyorsa, bu süreye o işi yapmak üzere, işin yapıldığı yere ulaşım süresi ilave edilir. Geçirilen saatler tama tamamlanır.( ) ( )Büroda yapılan çalışma: Çalışmada geçen net çalışma saati hesaplanır ve 5 saat hazırlıklar için ilave edilir. ( )Mimarlık hizmetlerinin süreleri, işveren/iş sahibi ile mutabakat içinde mimar tarafından belirlenir ve sözleşmeye yazılır. ( )Şartname; yapım işlerinde, yürütme organınca hazırlanan şartnamelerde sözleşmenin hukuksal dayanaklarını oluşturur. ( )Şartnamelerin uygulama şekli, yapılacak işin özelliğine, cinsine ve genel yapısına göre değişmez. DEĞERLENDİRME Cevaplarınızı, cevap anahtarı ile karşılaştırınız. Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevap verdiğiniz ya da cevap verirken tereddüt yaşadığınız sorularla ilgili konuları faaliyete geri dönerek tekrar inceleyiniz. 97