TC SAĞLIK BAKANLIĞI ANTALYA KAMU HASTANELERİ BİRLİĞİ ANTALYA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ
Aşırı sıcaklar çeşitli sağlık problemlerini de beraberinde getirmektedir.sıcaklık ve nem artışına bağlı olarak vücut ısısı artmakta ve metabolizma bu yeni duruma uyum sağlamaya çalışmaktadır. Normalde terleme ile vücut ısısı dengede tutulmaya çalışılır. Ancak aşırı sıcaklarda sadece terleyerek vücut ısısı dengede tutulamaz. Yaşlılar,bebekler ve kronik hastalığı olanlarda terleme mekanizması ile vücut ısısının dengede tutulması her zaman mümkün olmayabilir.
Ortamdaki nem oranı yüksekse terleme suretiyle vücut ısısı yeterli düzeyde düşmeyebilir. Şişmanlık,herhangi bir hastalığa bağlı yüksek ateş,aşırı sıvı kaybı,kalp hastalığı,ruh ve sinir hastalığı,alkol ve uyuşturucu madde kullanımı ile tedavi amaçlı bazı ilaçların(tansiyon düşürücüler,idrar söktürücüler vb.)kullanımı da sıcak havalarda terlemeyi etkileyen diğer faktörlerdendir. Bu gibi durumlarda yükselen vücut ısısı beyin ve diğer hayati organlarda hasara yol açabilir.
Aşırı sıcaklardan en çok etkilenen gruplar: Dört yaşından küçük çocuklar, Yalnız yaşayan 65 yaş ve üzerindeki yaşlılar, Bakıma ihtiyacı olanlar, Hamileler, Aşırı kilolular, Açık alanda çalışanlar, Kronik hastalığı(şeker hastalığı,kalp-damar hastalığı,beyin-damar hastalığı,psikolojik hastalığı, kronik solunum yolu hastalığı, karaciğer ve böbrek hastalığı) olanlar, Sürekli ilaç(özellikle tansiyon düşürücü, idrar söktürücü, depresyon ve uyku ilacı) kullanan kişiler Sokak çocukları ve evsizler. ****Özellikle kronik hastalığı bulunan ve yalnız yaşayan yaşlılar en çok risk taşıyan gruptur.
Günün en sıcak saatlerinde saat 10:00 ile 16:00 arasında mecbur kalmadıkça dışarı çıkılmamalı, Dışarıda bulunulduğunda açık renkli,hafif,bol ve sıkı dokunmuş kumaştan yapılan giysiler tercih edilmeli, geniş kenarlı ve hava delikleri olan şapka giyilmeli ve güneşin zararlı ışınlarından koruyan güneş gözlüğü kullanılmalıdır. Dışarıda çalışması gerekenler güneş altında korumasız kalmamaya ve sık sık tuz içeren sıvı gıdalar almaya dikkat etmeli,
Güneş ışınlarının dik geldiği saat 10:00 ile 16.00 arasında denize girilmemeli ve güneşlenilmemelidir.bu saatlerin dışında denize girmek isteyenler güneşten koruyucu krem(en az 15 koruma faktörlü)kullanmalı,şapka ve gözlük gibi gerekli koruyucu önlemleri almalı,uzun süre kesintisiz güneşlenmemeli, Yoğun fizik aktivite, spor yapmak için sabah ve akşam saatleri tercih edilmeli, her 1 saatlik spor için en az 2-4 bardak sıvı alınmalıdır. Ağır fizik aktivitelerden kaçınılmalıdır.
Risk altındaki yetişkinler ve yaşlılar günde en az iki defa güneş ve sıcak çarpması yönünden izlenmeli, bebekler daha da sık izlenmeli, Bebekler, engelliler ve hayvanlar kapalı ve park edilmiş araçlarda kesinlikle bırakılmamalı,araçların iç ısıları, klima olsa dahi park edildikten çok kısa süre sonra yükselmektedir. Araçtan indikten sonra herkesin dışarı çıktığından emin olunmalıdır.
Kapalı alanlar iyi havalandırılmalı, Güneş gören pencereler perde vb. güneşliklerle gölgelendirilmeli, Vücut ısısının yükselmemesi için sık sık duş alınmalı ya da ayaklar,eller,yüz ve ense soğuk suyla ıslatılmalı veya silinmelidir.
Susuzluk hissi olmasa bile günde en az 2-2,5 litre sıvı tüketilmeli,kahvaltıda az yağlı peynir, zeytin ve taze sebzeler bulunmalı, kafein içeren içecekler yerine de süt, meyve suyu,ıhlamur ve kuşburnu çayı gibi bitkisel çaylar içilmeli, Yağlı besinlerin ve yağda kızartmaların tüketiminden kaçınmalı, yemeklerde bitkisel sıvı yağlar kullanılmalıdır.yemekleri pişirirken kızartma ve kavurma yerine haşlama, ızgara, kendi suyunda veya az suda pişirme yöntemleri uygulanmalıdır.
Vücut direncini arttırmak ve vücudun yeterli miktarda vitamin ve mineral almasını sağlamak için bol miktarda sebze ve meyve yenmeli,her zamankinden daha fazla sıvı alınmalı,sıvı alımında su içmek esas olmakla beraber,su dışı sıvı alımında kahve,çay ve gazlı içecekler yerine süt, ayran ve meyve suyu gibi içecekler tercih edilmelidir.
Eğer doktor tarafından sıvı alımı kısıtlanmış ve idrar söktürücü ilaç kullanılması gerekiyorsa ilgili doktora başvurulmalıdır. Mide kramplarına sebep olabileceği için çok soğuk ve buzlu içecekler tüketilmemeli, Dışarıda ve açıkta satılan yiyecekler yenmemeli, çabuk bozulma riski olan besinler açıkta bekletilmemeli, Besinlerin hazırlanması ve pişirilmesi aşamasında temizlik kurallarına özen gösterilmelidir.
Aşırı sıcağa maruz kalma sonucu beden ısısını ayarlayan terleme mekanizmasının bozulmasına bağlı olarak vücut ısısının düşürülememesi ile karakterize bir tablodur.vücut ısısı 10-15 dakika içerisinde 40-41 0 C nin üzerine çıkabilir. Güneş ve sıcak çarpması acil tedavi edilmezse kalıcı hasara veya ölüme neden olabilir.bilinç kaybından önce tedaviye başlanması durumunda iyileşme şansı oldukça yüksektir.
Güneş ve Sıcak Çarpmasının Belirtileri: -Ateş 39,4 0 C'nin üzerindedir. -Deri kuru,kırmızı ve sıcaktır,terleme yoktur, -Bulantı,kusma, -Baş ağrısı, baş dönmesi, -Göz çukurlarının belirginleşmesi, -Görmenin bozulması, -Komaya kadar gidebilen şuur bulanıklığı veya şuur kaybı vardır.
İlk Yardım: Kişi hemen serin ve hava akımı olan bir yere alınmalı, Sıkı giysiler gevşetilmeli, Soğuk su veya soğutucularla(vantilatör,klima) soğutulmaya çalışılmalı, Kesinlikle içmesi için sıvı verilmemeli ve en yakın sağlık kuruluşuna götürülmelidir.gerekli durumlarda hava yolu açılmalı ve suni solunum yapılmalıdır.
Uzun süre sıcağa maruz kalma ve yeterli miktarda sıvı almamaya bağlı su ve mineral kaybıyla meydana gelir. Daha sıklıkla yaşlılarda,yüksek tansiyonu olanlarda ve güneş altında çalışanlarda görülür. Güneş çarpmasının daha hafif şekli olup hayati tehlike yoktur. Sıcak Bitkinliğinin Belirtileri: Aşırı terleme,yorgunluk,halsizlik,bayılma hissi, nabız hızlanması,ateş yükselmesi belirtileriyle kendini gösterir. Deri soğuk ve nemlidir,nabız hızlı ve zayıftır, solunum hızlı ve yüzeyel, şuur açıktır.
İlkyardım: Uygun ve zamanında yapılırsa genel durum hızla düzelir. Kişi serin bir yerde istirahate alınmalı, Giysileri gevşetilmeli, Sırt üstü yatırılıp bacakları yükseltilmeli, Islak havlu veya bezle serinletilmeye çalışılmalı, Bol miktarda sıvı verilmeli,tuzlu ayran içirilmeli, Bir saat içinde kişinin genel durumu düzelmezse mutlaka bir sağlık kuruluşuna götürülmelidir.
Aşırı aktivite sonucunda terlemeye bağlı olarak vücutta hızlı bir su ve tuz kaybı meydana gelir.düşük tuz seviyeleri kaslarda sıcak kramplara neden olabilir.sıcak krampları aynı zamanda sıcak bitkinliğinin belirtilerinden biridir. Sıcak Krampının Belirtileri: Genellikle karın,bacak ve kol kaslarının hareketi sırasında ağrılı kasılma, Sıcak krampları için tıbbi tedaviye gerek yoktur,kişinin yaptığı hareket durdurulmalı,sakin ve serin bir yerde oturtulmalı, meyve suyu veya mineralli içecekler içirilmelidir. Kramp meydana geldikten sonra en az birkaç saat fiziksel aktivitede bulunmamalı,bir saat içinde geçmezse mutlaka bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.
Deriye hasar vereceği için güneş yanıklarından kaçınılmalıdır. Uzun süre güneş ışığına maruz kalmakla meydana gelir. Güneş Yanığının Belirtileri: Deri kızarık,ağrılı ve aşırı derece sıcaktır. Eğer güneş yanığı oluşan kişide ateş,bül(yani su toplanması) ve şiddetli ağrı varsa, 1 yaşından küçükse en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.
Güneş yanığından korunmak için: Güneş ışığına maruz kalmaktan kaçınılmalı, Güneş yanığı olan yerler soğuk su ile silinmeli,etkilenmiş yerlere nemlendirici tıbbi losyon sürülmeli, Kesinlikle yağ,salça,yoğurt ve diş macunu gibi maddeler sürülmemeli, Büller(deride su toplanması) patlatılmamalıdır.
Sıcak ve nemli havalarda aşırı terlemeye bağlı olarak derinin tahrişidir. Her yaşta görülmekle beraber en çok bebeklerde görülen küçük kızarıklıklardır. Kızarık bölgeler kuru tutulmalı,daha serin ve nemli bir ortam sağlanmalıdır. İSİLİK
6-GÜNEŞİN GEÇ DÖNEM ETKİLERİ Güneş ışınlarının sağlık üzerinde oldukça olumlu etkileri mevcuttur.ancak uzun süre maruz kalındığında olumsuz etkilerde ortaya çıkabilir. Ciltte erken yaşlanma, Gözde katarakt gelişimi, Deri kanseri, Güneş lekelerinin ortaya çıkması bu olumsuz etkilerdendir. GÜNEŞ LEKELERİ
ANTALYA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ-2013