7. Ulusal Eko-Okullar Seminer Programı konuşmacılarının sunumlarına ait özetler Özetleyen: ODTÜ Geliştirme Vakfı Özel İlköğretim Okulu Eko Okul Koordinatörü- Melda Erceiş 1 Aydın Özel Başak Koleji Okul Müdürü Levent Sungur ve Kurucu Bülent Ayaydın Ekolojiyi, canlı varlıklarla onları çevreleyen canlı, cansız ortamlarla iletişimi inceleyen çevre bilim olarak tanımlayabiliriz. Bu alanda yapılan bilimsel çalışmaların korkutucu sonuçları ve alarm çığlıkları ile çevreci grupların militan çıkışları var. Ancak bizler militan olarak değil, çevre gönüllüleri olarak çalışıyoruz. İlde 2005-2006 eğitim öğretim yılında bu okulda, belediyenin sponsorluğunda İl Çevre ve Orman Müdürlüğü işbirliği ile başlayan çalışmalar yapılmış; çevre problemlerinin ele alındığı eko okullar çocuk çevre kurultayı yapılmış, Eko Okullar Ormanı kurulmuş; çevre şenlikleri düzenlenmeye başlanmıştır. Türçev, okulumuzu yeşil çevre bayrağı ile onurlandırdılar. Okulum, şehrim ve ülkem adına sonsuz teşekkürlerimi sunuyorum. Türçev Genel Müdürü, Erol Güngör Merkezi Kopenhag da olan ve konusu çevre olan beş uluslararası programdan dördü, Türçev aracılığı ile Türkiye de de yürütülüyor. Program halen 37 ülke ve yaklaşık 15000 ilköğretim okulunda uygulanmaktadır. Türkiye de ise 22 ilde 150 ilköğretim okulunda yürütülmektedir. Bu sayının az olduğu kabul edilebilir. Bunun ilk nedeni gönüllülük ilkesi ile yürütülüyor olmasıdır. İkinci neden çalışmaların gerek kamu gerek belediyeden ilgi ve destek görüyor olması gerekliliği, üçüncü neden vakfın sponsorluklarla ayakta duruyor olması, maddi kaynaklarının olmamasıdır. Çalışmaların ilk ilkesi de okul sayısını arttırmaktan çok mevcut okulların daha nitelikli çalışıyor olmasını sağlamaktır. Okulların eko okul olmayı bir müktesep hak olarak algılayan bir iletişim içinde olmaması gerekiyor. Bu seminerin bir motivasyon unsuru olmasını ve Aydın ilinde daha başka okulların da çalışmalara katılmasını umut ediyoruz. Son elli yılda dünya nüfusu 1,5 kat arttı, tarım alanları daraldı, 2003 yılında tahılda tüketim üretimin önüne geçince stoklar kullanılmaya başlandı. Fosil yakıtlarla ilgili kirlilikler arttı. Bu ve benzer olumsuzlukları göz önüne alarak çevreyi korumak amacıyla dünya üzerinde en azından 25000 okulda öncü çalışmalar yapılıyor. İşin daha önemli boyutu çalışmaların okulda kalmayıp ailelere ve sokaklara yayılıyor olması gerekliliği. Yani çalışmalara katılan, izleyen, bilgilenen insanların sayısı daha daha fazla olmalı. Okullar eko timleri ile anlamlı çalışmalar yapıyorlar. Başarımızı bu çalışmalarını aileleri ve çevrelerine yaymalar ile ölçüyoruz. Bu konuya ve vurguya önemle dikkat çekmek istiyorum. Aydın İl Çevre Orman Müdürü, Veli Yorgalı İnsan kaynaklı etkilerin doğal çevreyi bozması, sanayileşme, şehirleşme, tabii kaynakları sorumsuzca tüketmekte olunmasının sonuçlarına bakarak insanlar artık çareler araştırmakta. Her sorumlu ferdin çevre için yapabileceği bir şeyler vardır ve eğitim bu sebeple önemlidir. Çevre eğitimine aktif katılım sağlanmalı, bireysel çıkarlar ve toplumsal çıkarlar bir araya getirilmelidir. Müdürlük halen 298 okulda çalışmalar yürütmektedir. Aydın Belediyesi Başkan Danışmanı, Mehmet Küçükyumak Sizlere sosyal uzlaşı dostlarımız olarak hitap edeceğim. Heredot un deyişi ile en güzel gökyüzünün altındaki, en güzel yeryüzünün ve yeryüzündeki en sağlıklı toprakların; Evliya Çelebi nin deyişi ile bastonu soksanız dal verecek mümbit toprakların bulunduğu, yeni vizyonu ile gelişen dünya kenti Aydın a hoş geldiniz. Aydın ın dağlarından yağ, bağlarından bal akar. (kaliteli zeytin ve incir üretimi!) Ülkemizdeki katı atık tesislerinden on ikisi çalışıyor. Tüm belediyelerin katı atık tesisine sahip olmalarının bedeli 90 milyar. Biz bu alanda henüz tesisleri olmayan ilkel bir ülkeyiz. Dünyanın en mümbit ovalarından Menderes ovası ne halde. Bir şeyler yapılmaya başlandı demek bile sevindirici ancak tablo karanlık. Bizler ortak akıl süzgecinden geçen, herkes tarafından onaylanan iş ve işleri öne geçirerek çalışıyoruz. Aydın şehir sağlığı planlaması ile dünyada 1200 şehir ve belediye içinde 60
2 başarılı ilden 56. sı durumundadır. Aydın150 bin nüfusu ile büyük bir şehir. Bizler bu nüfusun 2040 yılında 250 bin olacağını varsaydık. 125 yıllık belediyede yeraltı su tesislerinde köklü bir yenileşme yapılmamış. Yeni belediye yeraltı su borularında, yüz yıl dayanacak poliüretan katkılı borularla net %55 yenileme yaptı. Şu anda su sızıntılı bir kayıp yok ve hiçbir evde hidrofor gerekmiyor. Bu hali ile belediyeler performans çalışmasında Türkiye de şebeke suyu en temiz olan 2. il kabul edilmiş. İlde daha önce alçak yerleri su basarmış. Drenaj yokmuş. Şu anda atık su/ kanalizasyon / yağmur suyu ile ilgili drenaj sorunu kalmamış. 250 bin nüfus için öngörülen katı atık bertaraf tesisinin 2007 şubatında inşaatı bitiyor. 14-15 trilyonluk inşaatı 7,5-8 trilyon ile örnek tesisler olarak bitirilmekte. Menderes nehrinin 1946-47 yıllarından başlayan kirlenmesi geçici tedbirlerle önlenmeye çalışılmış. Nehrin temizlenmesi için 10 trilyon liralık nehre temiz su salımı çalışmaları var. Aydın Belediyesi de Nisan 2007 de Menderes nehrine temiz su vermeye başlayacak. Şu anda Türkiye de sorunsuz 10 belediyeden biriyiz. Aydın Belediyesi Türkiye de ilk SED çalışması yapan belediye. [Sağlık Etki Değerlendirmesi (SED), Çevre Etki Değerlendirmesi (ÇED)] Aslında SED ve ÇED tüm dünya belediyelerinin yapması zorunlu çalışmalardan. Kirleten öder mantığını kabul eden bir belediye olarak gelecek nesiller için, yarınlar için korunmuş bir çevre hazırlamak istiyoruz. Aydın İli Vali Yardımcısı, Nurdoğan Kaya Dünyada ve ülkemizde gündemlerde yer alan en önemli sorun çevre sorunudur. Temiz çevrede, sağlıklı yaşam esastır oysa insan kendi eli ile çevreyi yaşanamaz hale getirecek şekilde kirletiyor. Büyük bir tezat yaşanıyor. Çevreyi korumak için örgütlenmenin bile mantığı yok. Irmaklarımızdaki kimyasal bileşimlerden balıklar yaşayamıyor, kokusundan havayı içinize çekmeye bile çekiniyoruz. Yaşamı azap haline getiren bir tehlike ile karşı karşıyayız. Bu tezadın sebebi bilinç ve eğitim ancak birçok insan bunu kabul etmiyor. Bir yandan çevresini kirletiyor, bir yandan da çevresine bakarak kimse görüyor mu diye sakınıyor. Ceza yazdığınızda biz bunu hak etmedik diye dünyayı ayağa kaldırıyorlar. Ne kadar başarılı olduğumuz, bırakacağımız emaneti aleyhimize söz edilmeyecek şekilde bırakmamızla ölçülecektir. Belli yaşın üzerindeki kişilerin eğitimi çok zor. Tüm güvencemiz çocuklarımız. Onların çevre bilinci kazanmış olmasını sağlayınız. Sizlere başarılar diliyorum. Türçev, Eko Okullar Programı Ulusal Koordinatörü, Sezil Özkoca Eko okullar programına genel bakış, beklentiler, yeni gelişmeler Eko okul çalışmalarının hedefi; yeni bir insan tipi ve ahlak anlayışını, tüketim bilincini topluma kazandırmaktır. İhtiyacı kadar tüketen, kendini gelecek nesillere karşı sorumlu hisseden, çevre sorunlarına duyarlı, bilinçli ve katılımcı bir insan yetiştirmektir. Şu anda İstanbul da: 35, Ankara da: 30, İzmir de: 27, Eskişehir de: 24, Bursa da: 11, Van da:5, Diyarbakır da:3, Kocaeli, Antalya, Mersin, Manisa da: 2 şer Eko Okul var. Bu ve diğer okulların toplam 71 tanesi devlet, 83 tanesi özel okul. Ancak bu sayılar yıl içerisinde bile okullara bağlı olarak sürekli değişebiliyor. Genel beklenti ve öneriler: Ne kadar fazla kişiye ulaşırsak o kadar iyidir. Yönetim, diğer öğretmenler, OAB desteği, önemlidir. Yerel yönetim temsilcileri göz ardı edilmemelidir. Bilgilendirme için panolar, el ilanları, okul gazetesi, okul bültenleri, web sayfaları kullanılabilir. Panolar okul girişinde yer almalıdır. Panonun adı: Uluslararası Eko Okul Programı olmalıdır. Belirlenen eko ilkeyi tüm çalışanlar biliyor ve kabul ediyor olmalıdır. Eko ilke öğrencilere buldurulmalıdır. Bu açık ve net bir cümle olmalıdır. Ulaşmak istediğimiz hedefi ve değeri içeren okula ait bir cümle olmalıdır. Eko Tim eylem planı öğrencilere rehberlik ederek öğrencilerle hazırlanmalıdır. Asıl amacımız öğrencilerimize gündelik davranışları içinde gözle izlenen doğru davranışlar kazandırmaktır. Etkinlik raporlarında da yapabildiklerinizi özetlememiz, başta belirlenmemiş ekstra çalışmalarınızı yazmanız, yapamadıklarınızı açıklamanız beklenir. Portekiz de Kasım ayında yapılan uluslararası toplantıda okullarda yapılan çalışmaların kalitesinin arttırılması hedeflenmiş durumda. Türkiye de de çalışmalar bu yönde olacak. Başvurular15 Nisan a kadar yapılacak. Başvuru dosyası iki yıla ait çalışmaları kapsayacaktır. Rapora öğretmenlerin yaptıkları çalışmaları anlatan beyanları da konulacaktır. Tetkikte: 1. Okul ziyareti ve dokümanların değerlendirilmesi, 2. Habersiz ziyarette bulunma, öğrencilerle görüşme yapılacaktır.
3 Elektrik İşleri Etüt İdaresi Genel Müdürlüğü, Derya Aydemir Binalarda enerji verimliliği İdarenin şube çalışmaları ve bina sektöründe alınabilecek basit önlemlerle ile iki tür çalışması var. Şube çalışmaları kapsamında binalarda enerji etütleri ve demo projeler yapılıyor. Bu enerji tüketimini izleme ve iyileştirme çalışmaları. Eğitimin her kademesinde eğitim ve bilinçlendirme var. Termal kameralarla binaların çekimleri yapılıyor. Bu çekimlerin sonuçları inceleniyor. Örneğin aşağıdaki renkli resimde görülen sarı alanlar ısı kaçışlarını gösteriyor. Ardından yalıtım çalışmaları başlıyor. Binalar mantolanıyor. Enerji kayıpları minumuma iniyor. 3,0 C 2 0-2 -4-6 -8-8,0 C Bu resimlerde görüldüğü gibi en büyük ısı kaçış alanları pencereler ve kaloriferlerin bulunduğu duvarlar. 6,2 C 6 4 2 0-2 -3,0 C Enerji kullanım alanları 2004 yılı verilerine göre: Sanayi %41, Ulaştırma: %20, Binalar: %31, Tarım: %5. 2004 yılında 700 milyon doğal gaz üretmişiz. Ancak 22 milyar m satın alınmış.2003 yılında elektriğin %45 i doğalgazdan elde edilmiş. Ülkemizdeki en önemli yasa ve yönetmelikler şunlar: 1- TS 825: 1998 de kabul edilmiş, 2000 de mecburi olmuş bir standart. 2- Binalarda ısı yalıtımı yönetmeliği: Mayıs 2000. Isı geçirgenlik katsayıları bakımından incelenince diğer ülkelerden kat kat fazla ısı harcıyoruz. Bilgiler bizw % 50 enerji tasarruf potansiyelimiz olduğunu gösteriyor. 1,8 1,6 1,4 1,2 1 0,8 0,6 0,4 0,2 0 1,68 Türkiye 1.Blg 1,47 Türkiye 2.Blg 1,23 Türkiye 3.Blg 0,5 0,45 0,57 0,25 Alm anya İngiltere İs viçre Kuveyt Bir yılda yapılan yeni binalardaki enerji tasarrufu potansiyeli; 300 milyon US dolar: ~11.2 GWh
4 Enerji tasarrufu: Aynı işi daha az enerji kullanarak yapmak, enerjiyi verimli kullanmak, israf etmemek, bunu üretim, konfor ve işgücümüzden azalma olmadan yapmaktır. Enerji verimliliği; 1. yapı sistemleri, 2. enerji sistemleri ve 3. kullanım alışkanlıkları ile ilişkilidir. Çiftcamlar, ısıcamlar ısı kaybını % 50 engeller. (Ara boşlular önemlidir. 6 mm. ara boşluk yetersizdir. 20 mm. üzerindeki boşluk hava akımları yaratacağı için uygun değildir. Ciddi tasarruf 16-20 mm. ile mümkündür. Yansıtmalı çift camda kullanılan indiyum oksit ve kalay oksit ısının dışarı kaçmasını önler. Hava sızıntısı olan yerler belirlenerek kapatılır. Termostatik radyatör vanası kullanmak tasarruf sağlar. Radyatörlerden duvara ve dışarı ısı kaybını önlemek için aliminyum kaplı ısı yalıtım levhaları kullanılabilir. PENCERE %30 DÖŞEME %5 Apartman giriş kapılarının çift veya otomatik kapanır şekilde olması, Pencerelerde uzun perdeler kullanılmaması önerilir. ÇATI %7 DIŞ DUVAR %40 KAPI %10 Isı denklemi= watt x saat Tasarruf yapılmak isteniyorsa ya gücü artırmak ya da kullanım süresini azaltmak gerekir. Bu da kullanım alışkanlıklarımızı değiştirmemiz anlamına gelir. Cihaz Buzdolabı Televizyon (stand-by 2 W) Tüketim 1,95 kwh/gün 0,40 kwh/5 saat Kombi Tost Makinası Çamaşır Makinası Elektrik Süpürgesi Ütü 2,00 kwh/gün 0,20 kwh/15 dk 1,80 kwh/5 saat 0,40 kwh/1 saat 0,85 kwh/1,5 saat Yukarıda bazı cihazların tüketim miktarları yer almaktadır. Artık cihazların üzerinde enerji etiketleri bulunması yasal bir zorunluluktur. Bunları sanayi ve ticaret bakanlığı denetlemektedir. Akkor telli lambalar yerine, flüoresan lambalar kullanmak, Aydınlatma sistemlerinde manyetik balast yerine elektronik balast kullanmak önerilir. *Flüoresan lambalar cıva içerirler. Çöp kutularında kırılması son derece zararlıdır. Dikkatedilmesi gerekir. *Akıllı saatler tasarruf sağlamazlar. Tüketicilerin zaman bağlı elektrik kullanım alışkanlıklarını değiştirmek için yapılmışlardır.
5 ÇEVKO (Çevre Koruma, Ambalaj Atıkları Değerlendirme Vakfı), Ebru Tunç 1991 Yılında katı atıkların kontrolü yönetmeliği, 2004 yılında da ambalaj ve ambalaj atıkların kontrolü yönetmeliği çıkmış. Yönetmelik bütün ambalajları kapsamına almış. Bütün ambalajların geri dönüşümü gerekiyor. Belediyeler, tüketiciler, satış noktaları, sanayi ve sanayinin sorumluluğunu devredebileceği yetkilendirilmiş kuruluşlar bu süreçten soorumlu tutulmuşlar. Çevko da 14 sanayi kuruluşu tarafından 1991 yılında bu amaçla kurulmuş, Çevre ve orman bakanlığı tarafından yetkilendirilmiş bir kuruluş. Uluslararası yeşil nokta örgütüne üye. Yerel yönetimlerle pilot projeler geliştirerek 80 in üzerinde belediyede 1 500 000 aşkın tüketiciye ulaşıyor. Okul eğitim çalışmaları yapıyor. Türkiye deki katı atık miktarları şöyle: EVSEL ATIKLAR 187 kg. / kişi-yıl 11-12.000.000 ton/yıl BELEDİYE ATIKLARI 320 kg. / kişi-yıl 19-20.000.000 ton/yıl ENDÜSTRİDEN KAYNAKLANAN ATIKLAR 15.000.000 ton/yıl Türkiye de günde 1 kg, lmanya da 350 gr atık üretiliyor. Biz daha gelişmiş ya da daha zengin değiliz ama elimizdeki herşeyi çöpe atıyoruz. Türkiye de yıllık geri kazanılabilir atık miktarı: TOPLAM EVSEL ATIK MİKTARI 18-20 MİLYON TON GERİ KAZANILABİLİR ATIK YÜZDESİ % 12 GERİ KAZANILABİLİR ATIK MİKTARI 2,2-2,4 MİLYON TON Almanya, Fransa vb. bazı ülkelerde 1930 larda başlayan sistemlerle kaynağında ayrıştırma sağlanmış. Biz Türkiye de daha yemek atıklarını bile ayıramıyoruz. Kaynağında ayırabileceğimiz atıklar yandaki çizimle anlatılıyor. Yandaki atıklar mutlaka ayrı toplanmalı. Ayırma tesislerinde ayrılanmalzemeler ise şöyle: Kağıt/Karton Beyaz Kağıt, Gazete Kağıdı, Karton, Lamine Karton Cam Renkli Cam,Renksiz Cam Plastik PET, PVC, PS, PE/PP, Naylon Metal Alüminyum, Metal kutular
6 Eskişehir Tepebaşı Belediyesi, Alev Kulaç Tübitak, belediyeler ve üniversitelerle birlikte ekolojik temelli bir doğa eğitimi sağlıyor. 10 gün süren bir saha eğitimi söz konusu. Kapadokya, Amanos/Amik ovası, Gap, Uludağ, Kaz Dağları, Hatila vadisi, Kaçkar dağları, Küre, Ilgaz dağları, Palandöken, Sarıkamış, Kemaliye (Erzincan), İğneada, Gala köyü (Trakya) da uygulanıyor. Bilgiler, www.tubitak.gov.tr/dogaegitimi/ adresinde yer alıyor. Türçev Yön. Kur. Üyesi, Doç Dr. Barbaros Gönençgil Çarpık kentleşme Düzenli, altyapı ve bina dokularıyla yaşanabilir ve çevresine zarar vermeyen kentleşme her zaman ideal olarak kabul edilmektedir. Gerçek ise kaos, karmaşa ve çevre kirliliğidir. Kuruluş nedenlerine bakıldığında, kentler belirli bir cazibenin etrafında kurulduğu görülmektedir. Önemli bir yol kavşağı, doğal kaynaklara yakınlık, ekonomik faaliyetlerdeki cazibe, (tarihi süreçte olduğu gibi) savunma ihtiyacı vb. nedenleri sıralamak mümkündür. Türkiye de 1950 lerden itibaren kent nüfusumuz sürekli artmaktadır. Yıllar Kentli Nüfus Oranı (%) 1950 21.3 1960 29.7 1970 38.4 1980 43.8 1990 59.6 2000 64.9 2005 67.3 2010 69.7 2020 74 Bu rakamların anlamı Türkiye de kentleşme bu koşullarda devam ettiği taktirde yaklaşık 14 yıl sonra kentli nüfus oranımız % 75 leri bulacaktır ki, bu alt yapısını tamamlamamış bir çok kent için büyük bir problemdir. Kentler bir sarmal halinde hem sorun üretir hem bu sorundan etkilenirler. Trafik, su, toplu taşıma, katı/ sıvı atık sorunları, merkezi ve yerel yönetimlerin uygulama hataları bu sorunları yaratır. Tüm dünyada kente yönelme söz konusu. Nüfus artışı doğumlardan çok kente göçlerle gerçekleşiyor. Terör, doğal afet, yeni ekonomik koşullar bizi perspektiflerimizi hesaplanamaz şekilde etkileyebilir. İmar afları kente karşı işlenmiş en büyük suçlardır. Siyasi yaklaşımlarla sık sık değişen planlar da bununla aynıdır. Artık kentlerde bir sorun daha gelişmektedir: Kentlerde doğal yapı değişmektedir. Binalar, yollar, rekreasyon alanları vb. Planlı yada plansız büyüyen ve barındırdığı nüfusu artan kentler aynı zamanda bulundukları ortamın iklimini de değiştirmektedirler. Bu ortamlarda atmosferle ısı alışverişleri değişir. Beton, asfalt, ahşap, kiremit doğal olmayan ısı alış veriş maddeleridir. Diğer bir ifade ile binaların, asfalt yolların, cam yüzeylerin, çatıların ısı alış verişleri, toprak yüzeyi, doğal bitki örtüsü ve ya geniş su yüzeylerinkinden farklıdır. Atmosfer ısısıgüneşten gelen ısı değildir. Gezegenden gelen yansıma ile oluşur. Dağlar, ekili dikili alanlar, kar alanları, doğal dengeli yansıtma alanlarıdır. Kentler, doğal olmayan yansıtma alanlarına sahip kara cisimlerdir. Kent elemanları (bina, yol vb.) gündüz güneşten aldıkları enerjiyi daha çok depolayan ve gece bunları daha çok geri veren birer kara cisim görevi görmektedirler. Geceleri doğal ortamlar göre 1,5 derecelik ısı değişimlerine sebep olurlar. Bu nedenle kent ortamlarında enerji alış verişi farklı gelişmekte, bu durum daha çok şehrin ortalama sıcaklığının artmasına yani ısınmasına neden olmaktadır. Şehir ısı adası denilen bu kavram kentlerdeki iklim değişikliğinin en temel göstergesidir.
7 *Yüzeylerin yansıtma (albedo) katsayıları ise cisimden cisime değişmektedir. Kent kendi rüzgar istemini oluşturur. Diğer yandan kentleşmenin etkisi sadece sıcaklıklar üzerinde görülmemektedir. Şehirsel rüzgar sirkülasyonu "şehirsel ısı adasına" bağlı olarak şehir ile çevresi arasındaki sıcaklık farklarından doğan, özellikle gece boyunca maksimuma ulaşan ve şehir çevresinden şehre doğru esen bir rüzgar sirkülasyonudur. Bu hareket ısınan şehir havasının yükselerek şehir üzerinde çevresine göre bir alçak basınç alanı yaratmasıyla çevreden merkeze doğru bir rüzgar şeklinde gerçekleşir. Bu açıdan belirli bir gradyana bağlı olarak geliştiği ve dolayısıyla ageostrofik bir rüzgar olduğu söylenebilir. Ancak şehir içinde yapılaşmaya bağlı olarak değişim gösterirler. Cadde ve sokak sistemleri hakim rüzgraların yönlerine göre kurulursa bir vantilatör görevi görüphavayı temziler. Ancak, İzmir- Alsancak da olduğu gibi yolunu binalarla tıkarsanız boğulursunuz. Şehir ısı adaları şehir yağışlarını da etkiler. Şehirlerde haftasonu ve mesai saatleri dışında daha fazla yağmur oluşmaktadır. Nedeni: yoğunlaşma çekirdeği görevi gören pollutantların varlığıdır. Şehirsel ısı adasının şehir yağışlarına olan etkisi değerlendirildiğinde, meteorolojik veriler şehirlerin nemlilik oranlarının civar kırsal alanlara göre daha düşük olduğu yolundadır. Bununla birlikte "yoğunlaşma çekirdeği" görevi görecek pollütantların varlığı da yağış koşullarını etkilemektedir. Şehirsel yağışlarla ilgili yapılan ilk çalışmalarda İngiltere'deki bazı sanayi kasabalarında Pazar günleri haftanın diğer günlerine oranla daha az yağışa rastlanmıştır. Ayrıca gün içindeki çalışma saatlerinde akşama oranla daha çok yağış kaydedilmiştir. Bu koşulların yaşandığı şehirlerdeki yağışlar alttan ısınmaya bağlı olarak gelişen termal kararsızlığın sonucu konvektif karakter göstermektedir. Yine benzer bir çalışma Chicago için yapılmış Chicago da çevresindeki kırsal alana göre %31 daha fazla yağışa, % 38 daha fazla dolulu güne rastlanılmıştır. Bu anomaliler yukarıda da verildiği özellikle konvektif hareketin bir sonucu olmaktadır.
Hava kirliliği de varsa bu yağışlarla asit yağmuru olarak saçlarımıza, bahçelere ve binalara dökülür. Mremer yüzeyli binalarda mermer heykellerin bulunduğu tarihi şehirlerde aşınmanın izleri izlenmektedir. Yani yarattığımız cam fanusun içinde çaresizce yaşayan canlılara dönüşüyoruz. Hava kirliliği üç coğrafi faktörle ortaya çıkar. 1- İnsan kaynaklı kirlenme, 2- Kirlenmeyi kontrol eden klimatik faktörler (Cadde ve sokak sistemleri 5 sn/m hızlı rüzgar temizlemeye yeterlidir.) 3- Topoğrafik yapı. (Vadi ve çukur sahalar. Örneğin: Ankara, Erzurum gibi yerler.) Kentlerdeki lokal iklim değişikliklerini aşağıdaki tabloyla özetleyebiliriz: İklim Elemanları Kırsal Çevreyle Karşılaştırma Yoğunlaşma çekirdeği 10-100 defa daha fazla Partiküller (toz) 10-50 defa daha fazla Kirletici gaz karışımları 5-25 defa daha fazla Bulutluluk % 5-10 daha fazla Kışın sis % 100 daha fazla Yazın sis % 20-30 daha fazla Yağış tutarı % 5-10 daha fazla Kar yağışı % 5-10 daha az Yıllık ortalama sıcaklık 0.5-1.0 oc daha fazla Ortalama sıcaklık (kış) 1-2 oc daha fazla Yıllık ortalama rüzgar hızı % 20-30 daha az 8 İSTANBUL - YILLARA GÖRE NÜFUS DEĞİŞİMİ 12 10 nüfus (milyon) 8 6 4 2 0 1927 1935 1940 1945 1950 1955 yıl 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 2000 İSTANBUL Şehirsel Sıcaklık Adacığı
9 Okullarda Matematik öğretmenlerinin devlet meteoroloji istasyonundan günlük verileri almaları okulda öğrencileri ile aldıkları verilerle karşılaştırmaları mümkün bir proje çalışması. Kentli olmayı bir rant olarak görmeye başladık. Planma yaparak bunun önüne geçmek mümkün. Oysa planlamacıları ve tüm meslek gruplarındaki insanları biz öğretmenler yetiştiriyoruz. İlköğretim I.Kademede hreşey çok iyi de II. Kademe ve lisede ne değişiyor? Öğrencilerin ilgi alanları değişiyor ve biz onlara uyum sağlayarak kendimizi geliştirerek değiştirebiliyor muyuz? Onlara her zaman hitap edebilmeye çalışmalıyız. Başkent Ü., Özel Ayşeabla Okulu, Sema Alevcan Sunum 6. eko okullar seminer özetleri içinde yer almaktadır. En yakınınızdan başlayın, Duyusal farkındalığı artırın, Düşlem gücünü artırın, Tarihsel karşılaştırmalar yapın, Farklı yaşam alanlarını oynayın, Atıkların farkına vardırın, Dünya günü ve çevre gününü önemseyin,