PROJE KONUSU : İKİ KADEMELİ REDÜKTÖR. VERİLEN BİLGİLER VE İSTENENLER : Giriş gücü = P giriş =,5 kw Kademe sayısı = Giriş mil devri = n g = 750 devir/dakika.kademe dişli tipi = Düz dişli çark Çıkış mil devri = n ç = 75 devir/dakika.kademe dişli tipi = Helis dişli çark Hesapların yapılması;modül,mil çapı,rulman,feder ve yağ miktarı gibi değerlerin seçilmesi isteniyor.. BAŞLANGIÇ İÇİN SEÇİLEN BİLGİLER : Birinci kademe dişlilerin malzemesi : Ck5 (Sementasyon çeliği) İkinci kademe dişlilerin malzemesi : 6 MnCr5 (Sementasyon çeliği) Birinci kademe düz dişlilerin verimi = = 0,98 İkinci kademe helis dişlilerin verimi = 34 = 0,97 Rulmanlı yatakların verimi = y = 0,97 alındı. Böylece, toplam verim = toplam =. 34. y = 0,98. 0,97. 0,97 = 0,9 bulundu. 3. DİŞLİ SAYILARININ HESABI : Çevrim oranı İ toplam ; giriş mil devrinin çıkış mil devrine bölünmesiyle bulunur. İ top = n g / n ç = 750 / 75 = 0 bulundu. Toplam hız düşüşü.kademedeki hız düşüşü ile.kademedeki hız düşüşünün çarpılmasıyla bulunabilir. İ top = İ. İ 34
Birinci kademedeki hız düşüşü için İ,. tavsiye edilir. İ top ve ikinci kademede ise İ 34 = İ top / İ İ = 3,75 İ 34 =,667 seçildi. Orta hızlarda döndüren dişlilerin diş sayıları 4 0 değerleri arasında tercih edilir. z = 4 seçildi. z = 53 ( z sayısı. kademedeki hız düşüşü olan İ ile çarpılırsa z elde edilir. ) z 3 = 5 seçildi. z 4 = 40 ( z 3 sayısı.kademedeki hız düşüşü olan İ 34 ile çarpılırsa z 4 elde edilir. ) 4. GÜÇ HESABI : Giriş gücü olan P giriş =,5 kw = 500 W idi. Çıkış gücü olan P çıkış ; giriş gücü ile toplam verimin çarpılması sonucunda bulunabilir. P çıkış = P giriş. top = 500. 0.9 = 383 W bulunur. Toplam redüktördeki güç kaybı ise P giriş P çıkış = 500 383 = 7 W olarak bulunur. 5. DÖNDÜRME MOMENTLERİ HESABI : Döndürme momentlerini hesaplamak için ilk önce millerin dönüş hızlarını bulmamız işimize yaracaktır. n g = n = 750 d/d idi. n = 00 d/d ( İkinci mildeki hız bulunurken n = n / İ formülü kullanılır. ) n 3 = n = 00 d/d ( Aynı mil olduklarından dolayı ) n ç = n 4 = 75 d/d ( Dördüncü mildeki hız bulunurken n 4 = n 3 / İ 34 formülü kullanılır. ) Giriş momenti olan M d ; giriş gücünün dönüş hızlarına bölünmesiyle bulunur.burada giriş gücünü kw,dönüş hızlarını devir/dak cinsinden alırsak formüller aşağıdaki şekilde yazılır. M d = 9550. P giriş / n = 9550.,5 / 750 = 9, N.m = 900 N.mm bulunur. M d = 9550. P giriş. / n = 9550.,5. 0,98 / 00 = 70,95 N.m = 709,5 N.mm bulunur. M d3 = 709,5 N.mm ( M d ve M d3 aynıdır çünkü aynı mildir. ) M d4 = 9550. P giriş. toplam / n 4 = 9550.,5. 0.9 / 75 = 76.0 N.m = 760 N.mm dir. Mil ve dişlilerin boyutlandırılmasında bu momentler S katsayısı ile çarpılarak muhtemel maximum momentler bulunacaktır. Emniyet darbe faktörü S =,5 tercih edilmiştir. ( Az darbeli ortamlarda çalışan elektrik motoru için )
6. BİRİNCİ KADEME İÇİN MODÜLÜN HESAPLANMASI : Bir dişli çarkın m ve z değerleri bilindiği takdirde, diğer bütün ölçüleri hesaplanabilir.burada m değerinin (yani modülün) hesaplanabilmesi için bir takım seçimler yapmamız gerekecek. A - ) Genişlik sayısı () : Genişlik sayısı modüle göre ( m ), çapa göre ( d ), yada adıma göre ( t ), verilebilir.burada modüle göre seçim yapılacaktır.hassas işlenmiş ve iki taraftan yataklanmış dişlilerde m = 8 0 arasında seçilmesi uygundur. m = 0 seçildi. B - ) Form faktörü (K f ) : DIN 867 ye göre = 0 için z = 4 olması durumunda tablodan bakılarak bulunur. K f = 3,33 bulundu. C - ) Kavrama oranı () : Kavrama oranı,,4 arasında alınması tavsiye edilir.eğer sistemin daha emniyetli çalışmasını istiyorsak küçük alınmasında fayda vardır. =,3 seçildi. D - ) Malzeme : Birinci kademe dişlilerin malzemesi olarak Ck 5 seçilmişti.bu malzemenin değerleri aşağıda verilmiştir. k = 740 N/mm ( Kopma mukavemeti ) H B = 460 N/mm ( Brinel sertlik değeri ) E =,. 0 5 N/mm ( Elastisite katsayısı ) d = 407 N/mm ( Tam değişken mukavemet değeri ) K ç =,4 ( Diş kökünde çentik faktörü ) em = d / K ç = 90 N/mm em = (0, 0,4). H b = 0,35. 460 = 5 N/mm Böylece diş kökü mukavemetine ve diş yüzeyi ezilmesine göre modülleri hesaplamak için gereken tüm değerler seçilmiş oldu. Diş kökü mukavemetine göre modül : m = 3. S. M d. K z... m f em = 3.,5.900.3,33 =,4 mm 4.0.,3.90 3
Diş yüzeyi ezilmesine göre modül : i. S. M d. E. m = 3 i z... m em 5 3,75.,5.900.,.0. 3,75 4.0.,3.5 = 3 =, mm m,4 m, m =,5 olarak seçilir. Bulunan bu m değerini yüzey ezilmesi açısından ve eğilmeden ötürü diş dibi kırılması açısından kontrol etmek gerekir. Eğilmeden ötürü diş dibi kırılması açısından kontrol : Çevre kuvveti F ç =. S.M d / d bağıntısıyla bulunabilir.burada d yuvarlanma dairesi çapıdır ve d = m. z bağıntısıyla bulunabilir. F ç =.,5. 900 / (,5. 4) 56 N alınabilir. e max = K f. ç mf.. b em olmalı.burada K f = 3,33 b = m. m = 0.,5 = 45 dur. e max = 3,33. 56,5.,3.45 = 38,35 90 N/mm olduğundan EMNİYETLİDİR Yüzey ezilmesi açısından kontrol : Yüzey ezilmesi açısından kontrol yapmak için hertz bağıntısına bakılır. max = K m. K. K. F ç i i b. d em olmalıdır. Burada, malzeme katsayısı K m = malzemesi aynı seçildiği için ) 0,35. E bağıntısından bulunabilir ( Dişli çarkların Yuvarlanma noktası katsayısı K = seçilmişti. sin. cos bağıntısından bulunabilir.burada = 0 Diş uzunluk katsayısı K = bağınıtısından bulunabilir. =,3 alınmıştı.bu durumda : 4
K m = 70 K =,76 K = 0,87 alınabilir. max = 70.,76. 0.87. 4,75 56. 3,75 45.3,5 = 48 5 N/mm olduğu için EMNİYETLİDİR 6.. BİRİNCİ KADEME DİŞLİ ÇARKLARIN BOYUTLARI : Döndüren dişli (z = 4) Döndürülen dişli (z =53) Modül (m),5 mm,5 mm Adım t =. m 7,07 mm 7,07 mm Diş genişliği b = m. m 45 mm 45 mm Yuvarlanma dairesi çapı 3,5 mm 9,5mm d, = m. z, Baş dairesi çapı 36 mm 3,75mm d b, = d, +.m Taban dairesi çapı 5,875 mm 3,65 mm d ta, = d,,5.m Mil eksenleri arasındaki a = 75,375 mm uzaklık a = (d + d )/ 6.. İKİNCİ KADEME İÇİN MODÜLÜN HESAPLANMASI :.Kademedeki dişliler helisel dişlilerdir.z 3 = 5, z 4 = 40 seçilmişti.i 34 =,667 idi.ikinci kademedeki modülün hesaplanması için birinci kademede olduğu gibi bazı seçimler yapmalıyız. A ) Helis açısı () : Sessiz bir çalışma elde etmek istersek helis açısını büyük seçeriz.genellikle 0 0 arasında seçilmesi uygundur. = 0 seçildi. B - ) Teorik eşdeğer diş sayıları (z n ) : Form faktörünün seçilmesinde gerçek diş sayılarının yerine teorik eşdeğerleri kullanılır. z n3 = z 3 / cos 3 = 5 / cos 3 0 8 alındı. z n4 = z 4 / cos 3 = 40 / cos 3 0 48 alındı. 5
C - ) Form faktörü (K fn ) : K fn ; teorik diş sayısına göre tablodan bakılarak bulunur. K fn = 3,4 alındı. D - ) Genişlik sayısı (),çalışma emniyet faktörü (S),profil kavrama oranı () : Burada modüle göre genişlik sayısını seçeceğiz.çalışma faktörü olan S birinci kademede olduğu gibi alınır.profil kavrama oranı ise = 0 = 0 için tablodan seçilir. = 0 seçildi S =,5 alındı. =,6 bulundu. E - ) Malzeme : İkinci kademe dişlilerin malzemesi olarak 6 MnCr5 seçilmişti.bu malzemenin değerleri aşağıda verilmiştir. k = 880 N/mm ( Kopma mukavemeti ) H B = 800 N/mm ( Brinel sertlik değeri ) E =,. 0 5 N/mm ( Elastisite katsayısı ) d = 484 N/mm ( Tam değişken mukavemet değeri ) K ç =,6 ( Diş kökünde çentik faktörü ) em = d / K ç = 30.5 N/mm em = (0, 0,4). H b = 0,35. 800 = 630 N/mm Diş kökü mukavemetine göre modül : m n = 3. S. M 3 d. K m fn z....cos em.,5.709,5.3,4.cos 0 = 3 =,56 mm 5.0.,6.30, 5 Diş yüzeyi ezilmesine göre modül : 4 i34. S. M d. E.cos m n = 3 i z... 3 m em 34 5.,5.709,5.,.0.cos = 3 5.0.,6.630 4,667 0.,667 =,40 mm m n,56 ve m n,40 olduğundan ikisi arasından en büyüğüne göre seçilir.,40 değerinden sonra,5 değeri geldiği için m n =,5 alınır.( 4 değerleri arasında 0,5 atlayarak seçilir) 6
Eğilmeden ötürü diş dibi kırılması açısından kontrol : Çevre kuvveti F ç =. S.M d / d 3 bağıntısıyla bulunabilir.burada d 3 yuvarlanma dairesi çapıdır ve d 3 = m a. z 3 bağıntısıyla bulunabilir.m a ise alın modülüdür ve standart modül olan m n in cos ya bölünmesiyle bulunur. m a =,5 / cos 0 =,66 mm F ç =.,5. 709,5 /,66. 5 4398 N alınabilir. e max = K fn. F m.. b n ç em olmalı.burada K fn = 3,4 b = m. m n = 0.,5 = 50 mm dir e max = 3,4. 4398,5.,6.50 = 74,76 30,5 N/mm olduğundan EMNİYETLİDİR Yüzey ezilmesi açısından kontrol : Yüzey ezilmesi açısından kontrol yapmak için hertz bağıntısına bakılır. max = K m. K. K.K. F ç i 34 i b. d 34 3 em olmalıdır. Burada, malzeme katsayısı K m = malzemesi aynı seçildiği için ) 0,35. E bağıntısından bulunabilir ( Dişli çarkların Yuvarlanma noktası katsayısı K = bağıntısından bulunabilir.burada = 0 cos..tg a seçilmişti.buradaki tg a = tg n / cos dır. Diş uzunluk katsayısı K = bağınıtısından bulunabilir. =,6 alınmıştı. Diş eğim katsayısı K = cos = 0,96 bulunur.bu durumda: K m = 70 K =,7 K = 0,79 K = 0,96 alınabilir. max = 70.,7. 0,79. 0,96. EMNİYETLİDİR. 3,667 4398.,667 50.39,9 = 606 630 N/mm olduğundan 7
6. 3. İKİNCİ KADEME DİŞLİ ÇARKLARIN BOYUTLARI : Döndüren dişli (z 3 = 5) Döndürülen dişli (z 4 =40) Normal modül (m n ),5 mm,5 mm Alın modülü (m a ),66 mm,66 mm Diş genişliği b = m. m n 50 mm 50 mm Yuvarlanma dairesi çapı 39,9 mm 06,4 mm d 3,4 = m a. z 3,4 Baş dairesi çapı 44,9 mm,4 mm d b3,4 = d 3,4 +.m n Taban dairesi çapı 33,65 mm 00,5 mm d ta3,4 = d 3,4,5.m n Mil eksenleri arasındaki a = 73,5 mm uzaklık a = (d 3 + d 4 )/ 7. DİŞ KUVVETLERİ VE YATAKLARA GELEN TEPKİLER : Diş kuvvetleri ve yataklara gelen tepkileri hesaplamak için aşağıda sembolleri ile gösterilen kuvvetleri hesaplamamız gerekir.kuvvetler çark numaraları ile birlikte belirtileceklerdir. F z = Diş kuvveti, F r = Radyal kuvvet, F a = Eksenel kuvvet, F n = Normal kuvvet, F ç = Çevresel kuvvet Çarkların birbirlerine uyguladıkları çevresel kuvvetler : F ç = -F ç =. S. M d / d =.,5. 900 / 3,5 = 56 N F ç34 = -F ç43 =. S. M d / d 3 =.,5. 709,5 / 39,9 = 4398 N Radyal kuvvetler : F r = -F r = F ç. tg = 56. tg 0 = 55 N F r43 = -F r34 = F ç34. tg / cos = 4398. tg 0 / cos 0 = 703,5 N Eksenel kuvvetler : F a = -F a = 0 Birinci kademedeki dişliler düz oldukları için eksenel kuvvet oluşturmazlar. F a43 = -F a34 = F ç34. tg =4398. tg 0 = 600 N A O B C X X D E O F 8
7.. YATAKLARA GELEN KUVVETLER :. Mil, A ve B yataklarına gelen kuvvetler : Yataklar arası mesafe 80 mm alındı.( AB = 80 mm) (x y) düzleminde : Sadece radyal kuvvet vardır. M A = 0; F By. 80 F r. 40 = 0 F By = 55. 40 / 80 = 3 N F Ay = 55 - F By = 55 3 = 49 N (y = 0 olduğu için ) M ey = 49. 40 = 760 N.mm bulunur. F Ay F By A B F r 3 N 49 N 760 N.mm (-) (x z) düzleminde : Sadece çevre kuvveti vardır. M A = 0; F Bz. 80 F ç. 40 = 0 F Bz = 56. 40 / 80 = 337 N F Az = 56 - F Bz = 79 N (y = 0 olduğu için ) M ez = 79. 40 = 4760 N.mm bulunur. A ve B yatağına gelen bileşke radyal kuvvetler : F Ar = F Br = Ay F Az F = By F Bz F = 49 79 = 54,6 N 3 337 = 358,7 N 9
F Az F Bz A B F ç 337 N 79 N 4760 N.mm (-). Mil, C ve D yataklarına gelen kuvvetler : Yataklar arası mesafe 86 mm alındı..( CD = 86 mm) (x y) düzleminde (F Cy, F Dy ) : M c = 0 ; F r. x - F a43. r 3 - F r43. x + F Dy. x 3 = 0 55. 53 600. 9,95 703,5.4,5 + F Dy. 86 = 0 F Dy = 39,5 N y = 0, F Cy F r + F r43 F Dy = 0 F Cy 55 + 703,5 39,5 = 0 F Cy = 68 N F r F Dy C D F Cy F r43 F a43 68 N 39,5 N 384 N 57384 N.mm 5464 N.mm (-) (+) 8904 N.mm 0
(x z ) düzleminde ( F Cz, F Dz ) : M C = 0 ; F Ç. x + F Ç43. x F Dz. x 3 = 0 56. 53 + 4398. 4,5 F Dz. 86 = 0 F Dz = 380,5 N y = 0, F Cz F Ç F Ç43 + F Dz = 0 F Cz 56 4398 + 380,5 = 0 F Cz =,5 N C ve D yatağına gelen bileşke radyal kuvvetler : F Cr = F Dr = Cy F Cz F = Dy F Dz F = 68,5 = 9 N 39,5 380,5 = 404 N F Cz F ç F ç43 F Dz C D,5 N 596,5 N 380,5 N (+) 96,5 N.mm 65350 N.mm 3. Mil, E ve F yataklarına gelen kuvvetler : Yataklar arası mesafe 00,5 mm alındı.( EF = 00,5 mm) (x y) düzleminde (F Ey, F Fy ) : M E = 0 ; F r34. 5,5 F a34. r 4 - F Fy. 00,5 = 0 703,5. 5,5 600. 53, - F Fy. 00,5 = 0 F Fy = 43 N y = 0 ; F Ey F r34 + F Fy = 0 F Ey 703,5 + 43 = 0
F Ey = 660,5 N F a34 F r34 E F F Ey F Fy 660,5 N 43 N (+) 056 N.mm (x z) düzleminde (F Ez, F Fz ) : 8776 N M E = 0 ; - F Ç34. x + F Fz. x = 0-4398. 5,5 + F Fz. 00,5 = 0 F Fz = 97,5 N F Ez = 00,5 N (y = 0 olduğundan dolayı ) E ve F yatağına gelen bileşke radyal kuvvetler : F Er = F Fr = Ey F Ez F = Fy F Fz F = 660,5 00,5 = 677,5 N 43 97,5 = 98 N F Ez F Fz E F F Fy F Ç34 97,5 N 00,5 N 076 N.mm (-)
8. MİLLERİN MUKAVEMET VE DEFORMASYON KONTROLLERİ :. MİL (GİRİŞ MİLİ ) : Malzeme : Ck 5 seçildi.z çarkı ile yekpare üretilecektir. AK (ç) = 440 N / mm D (e) = 370 N / mm AK = 50 N / mm.mildeki bileşke eğilme momenti ve burulma momenti : M e = M emax = ey M ez M = 760 4760 = 5085 N.mm (Çark merkezinde) M bmax = S. M d =,5. 900 = 3875 N.mm alındı.(s = çalışma emniyet katsayısı) Mil çapı için ön hesap : em = AK / S mil = 50 /,5 = 00 N / mm d > 3 6. M b max.00 = 0,67 mm (Sadece burulmanın bulunduğu giriş kısmı için) Milin giriş kısmı 4 mm,yatakların oturacağı kısımlar 0 mm uygun görüldü.dişlinin taban dairesi çapı 5,875 mm olarak hesaplanmıştı.pürüzlülük değeri R a =,6 m alındı. K ç ve M e /d 3 değerlerine bakılırsa en tehlikeli kesitin eğilme momentinin max. bulunduğu z dişlisi üzerinde olduğu görülür. Z kesitinin sürekli mukavemet kontrolü : Kesit burulmaya ve dinamik eğilmeye zorlanmaktadır. Analitik yöntem : M Eğilme gerilmesi e = e 5085 = W 3.(5 ) 3 = 3,7 N / mm (tam değişken) Burulma gerilmesi b = M b 3875 = W p 3.(5 ) 6 = 7,78 N / mm (statik) [( v ) sta = o ; ( v ) din = g ] o = 0 3. b = 3,47 N / mm ; g = 0 = e = 3,7 N / mm e 3
5 K b = 0,9 ; K = 740. K b = 666 N / mm ; R a =,6 m K y = 0,87 K ç = + c e (K ç,0 ) = + 0,57((,7 ) =,4 D * = K.K b K ç y. D = 0,9.0,87,4. 330 = 84,5 N / mm Emniyet katsayısı kontrolü : S mev S öng olmalıdır. S mev = g * D o K = 3,7 3,47 84,5 666 = 5,06,5 olduğu için mil EMNİYETLİDİR.. MİL ( ARA MİL ) : Malzeme : 6 MnCr5 seçildi. AK (ç) = 640 N / mm D (e) = 440 N / mm AK = 360 N / mm z dişlisi mile kamalanacaktır.z 3 dişlisi ise mille yekpare üretilecektir. M e = 8904 96,5 = 36 N. mm M e3 = 57384 65350 = 7504 N. mm M bmax = S. M d =,5. 709,5 = 87740,6 N. mm Mil çapı için ön hesap : em = AK / S mil = 360 / 3 = 0 N / mm d > 3 6. M b max.0 = 5,5 mm z dişlisi mile göre çok büyük olacağından mukavemet açısından mili daha kalın almak gerekir.z dişlisinin oturduğu yer 30 mm alındı.z 3 dişlisinin taban dairesi çapı 33,65 alınmıştı.k ç ve M e /d 3 değerlerine bakılırsa en tehlikeli kesitin z 3 dişlisinin oturduğu kesit olduğu anlaşılır. 3 kesitinin sürekli mukavemet kontrolü : Kesit burulmaya ve dinamik eğilmeye zorlanmaktadır. 4
Grafik yöntem : M Eğilme gerilmesi e = e 7504 = W 3.(30 ) 3 = 66 N / mm (tam değişken) Burulma gerilmesi b = M b 87740,6 = W p 3 ).(30 6 = 6,55 N / mm (statik) Çekme gerilmesi çok küçüktür.bu yüzden etkilemiyor gibi kabul ettim. [( v ) sta = o ; ( v ) din = g ] o = 0 3. b = 8,66 N / mm ; g = 0 = e = 66 N / mm e 30 K b = 0,89 ; K = 880. 0,89 = 783 N / mm ; R a =,6 m K y = 0,85 K ç =,6 D * = K.K b K ç y. D = 0,89.0,85,6. 440 = 08 N / mm Grafiktende görüldüğü gibi kesit EMNİYETLİDİR. (Emniyet katsayısı kontrolünde 3, > 3 çıkıyor.emniyetlidir) 5
3. MİL ( ÇIKIŞ MİLİ ) : Malzeme : St 44 seçildi. AK (ç) = 80 N / mm D (e) = 00 N / mm AK = 60 N / mm Dişli çark mile kamalanacaktır.en tehlikeli kesit z 4 dişlisinin bulunduğu kesittir.hesaplar bu kesite göre yapılacaktır. M emax = M e4 = 8776 076 = 4057 N. mm M bmax = S. M d4 =,5. 760 = 07,5 N. mm Mil çapı için ön hesap : em = AK / S mil = 60 / = 80 N / mm d > 3 6. M b max.80 = 4 mm Yatakların oturacağı kesimler 30 mm,yataklar arası 35 mm seçildi. Analitik yöntem : M Eğilme gerilmesi e = e 4057 = W 3.(35) 3 = 33,4 N / mm (tam değişken) Burulma gerilmesi b = M b = W p 3 07,5.(35) 6 = 6,5 N / mm (statik) Çekme gerilmesi ç = F 600 = A.(35) 4 =,66 N / mm [( v ) sta = o ; ( v ) din = g ] o = ç 3. b = 45,3 N / mm ; g = 0 = e = 33,4 N / mm e 6
35 K b = 0,85 ; K = 440 N / mm ; R a =,6 m K y = 0,93 A tipi kama yuvası K ç =,86 D * = K.K b K ç y. D = 0,85.0,93,86. 00 = 85 N / mm Emniyet katsayısı kontrolü : S mev S öng olmalıdır. S mev = g * D o K = 33,4 45,3 85 440 =,0 olduğu için mil EMNİYETLİDİR. 8.. MİLLERİN DEFORMASYONLARININ KONTROLÜ :. MİL (eğilme kontrolü) : ( x y ) düzleminde : I =. d 4 / 64 =. (5) 4 / 64 = 975 mm 4 y = F r. L 3 / 48. E.I = 55. 80 3 / 48. 0000. 975 = 0,07 mm ( x z ) düzleminde : z = F ç. L 3 / 48. E.I = 56. 80 3 / 48. 0000. 975 = 0,045 mm Bileşke sehim : max = y z = 0,07 0,045 = 0,048 mm ( max / L) < / 3000 olduğundan EMNİYETLİDİR.. MİL (burulma kontrolü) : max em olmalı I p =. d 4 / 3 =. (5) 4 / 3 = 38350 mm 4 max = M bmax. L / G. I p = 3875. 80 / 80000.38350 = 0,004 em = S l.. r G AK = 50 80.. = 0,08,5,5 80000 max em koşulu sağlandığı için mil EMNİYETLİDİR. 7
. MİL (burulma kontrolü) : max em olmalı. I p =. d 4 / 3 =. (30) 4 / 3 = 795,5 mm 4 max = M bmax. L / G. I p = 87740,6. 86 / 80000.795,5 = 0,005 em = S l.. r G AK = 360 86.. 3 5 80000 = 0,086 max em koşulu sağlandığı için mil EMNİYETLİDİR. 3. MİL (burulma kontrolü) : max em olmalı. I p =. d 4 / 3 =. (35) 4 / 3 = 4733,5 mm 4 max = M bmax. L / G. I p = 87740,6. 00,5 / 80000.4733,5 = 0,0008 em = S l.. r G AK = 360 00,5.. 3 7,5 80000 = 0,0086 max em koşulu sağlandığı için mil EMNİYETLİDİR. 9. KAMALARIN BOYUTLANDIRILMASI : z ve z 4 dişli çarkları kamalarla bağlanmıştır.kama malzemeleri olarak St37 alındı.kamalar mil ve dişliden daha yumuşak alındığı için ezilme kontrolleri sadece kama açısından yapılacaktır. AK = 40 N / mm AK = 40 N / mm em em = 0 N / mm em = 70 N / mm z çarkını bağlayan kama : Mil çapı d = 5 mm için kama genişliği h = 7mm, t = 4 mm, t = 3,3 mm okundu.kamayı ezilmeye ve kesmeye zorlayan kuvvet ;mil çevresindeki çevre kuvvetidir. F ç =. S. M d / d =.,5. 709,5 / 5 = 709,5 N 8
Kesilmeye göre kama boyunun belirlenmesi : F ç = em olmalıdır. = em alınıp l çekilirse.l F ç / ( b. em ) alınır. b. l L 709,5 / 8. 70 =,53 mm z çarkının göbek genişliği (45 mm) de gözönüne alınarak standart bir boy olarak l = 3 mm alındı. Ezilme kontrolü : = F ç =. l. t 709,5 3.3,3 = 66,47 N / mm < em olduğu için EMNİYETLİDİR. z 4 çarkını bağlayan kama : Mil çapı d = 35 mm için kama genişliği h = 8mm, t = 5 mm, t = 3,3 mm okundu.kamayı ezilmeye ve kesmeye zorlayan kuvvet ;mil çevresindeki çevre kuvvetidir. F ç =. S. M d4 / d =.,5. 760 / 35 = 579 N Kesilmeye göre kama boyunun belirlenmesi : F ç = em olmalıdır. = em alınıp l çekilirse.l F ç / ( b. em ) alınır. b. l L 579 / 0. 70 = 8 mm z 4 çarkının göbek genişliği (50 mm) de gözönüne alınarak standart bir boy olarak l = 36 mm alındı. Ezilme kontrolü : = F ç =. l. t 579 = 05 N / mm < em olduğu için EMNİYETLİDİR. 36.3,3 0. RULMANLI YATAKLARIN SEÇİLMESİ :. MİLİN ( GİRİŞ MİLİNİN) YATAKLANMASI : Eksenel yük yoktur.a ve B yatakları radyal yükü eşit paylaşmaktadır.f Ar = F Br = 807 N Yatakların oturacağı çaplar 0 mm dir.aynı yataktan iki tane kullanılacaktır.ilk önce tek sıra bilyalı derin yivli rulmanlara bakmalıyız. İstenen ömür L h = 0000 iş saati seçildi.milin hızı n = 750d/d idi. F = F Ar = 807 N Yük emniyet derecesi C/F = 9,83 ( n ve istenen L h için cetvelden seçildi ) C = 9,83. 807 = 7933 N İç çapı 0 mm olan ve dinamik yük sayısı gerekenden daha büyük olan ( C = 9360 N) olan 6004 numaralı yatak seçildi. 9
. MİLİN ( ARA MİLİN) YATAKLANMASI : C yatağının seçimi : Yükler büyük olmadığından tek sıra bilyalı derin yivli rulman seçilebilir.eksenel yük bu yatağa taşıtılacaktır. İstenen ömür L h = 0000 iş saati seçildi.milin hızı n = 00d/d idi. F Cr = 44 N ve eksenel yük F a = 600 N F a / F r = 0,7 olup bütün e değerlerinden büyüktür.x = 0,56 ve ilk tahmin olarak Y =,4 alalım. Eşdeğer yük; F = X. F r + Y. F a = 0,56. 44 +,4. 600 = 3497 N Yük emniyet derecesi C/F = 6,0 ( n ve istenen L h için cetvelden seçildi ) Gerekli dinamik yük sayısı C = 6,. 3497 = 68 N bulunur.bunu sağlayan rulman 6305 seri numaralı rulmandır. Y =,4 tahmininin doğru olup olmadığının araştırılması : Seçilen 6305 seri nolu rulmanın statik yük sayısı C 0 = 600 N dur. F a / C 0 = 600 / 600 = 0,38 olup buna karşılık gelen Y =,38 bulunur.(interpolasyonla) Bu durumda yeni eşdeğer yük F = 0,56. 44 +,38. 600 = 3465 N bulunur.seçilen 6305 den bir numara küçük olan rulmanın C = 4000 N, yük emniyet derecesi C / F = 4 olup gerekenden (6, den) küçük olduğu için kullanılamaz.seçtiğimiz rulmanda ise C / F = 6,5 Gerekenden büyük olduğu için uygundur. D yatağının seçimi : Yükler büyük olmadığından tek sıra bilyalı derin yivli rulman seçilebilir.eksenel yük C yatağına taşıtılmıştı.bu yatakta sadece radyal yük vardır. İstenen ömür L h = 0000 iş saati seçildi.milin hızı n = 00d/d idi. F = F Dr = 394 N Yük emniyet derecesi C/F = 6,0 ( n ve istenen L h için cetvelden seçildi ) C = 6,0. 394 = 467 N İç çapı 30 mm olan ve dinamik yük sayısı gerekenden daha büyük olan ( C = 800 N) olan 6306 numaralı yatak seçildi. 3. MİLİN ( ÇIKIŞ MİLİNİN) YATAKLANMASI : E yatağının seçimi : Yatağın oturacağı çap 30 mm dir. İlk önce tek sıra bilyalı derin yivli rulmanlara bakmalıyız. İstenen ömür L h = 0000 iş saati seçildi.milin hızı n 3 = 75 d/d idi. F = F Er = 96,5 N Yük emniyet derecesi C/F = 4,93 ( n 3 ve istenen L h için cetvelden seçildi ) C = 4,93. 96,5 = 4379 N İç çapı 30 mm olan ve dinamik yük sayısı gerekenden daha büyük olan ( C = 9500 N) olan 606 numaralı yatak seçildi. 0
F yatağının seçimi : Yükler büyük olmadığından tek sıra bilyalı derin yivli rulman seçilebilir.eksenel yük bu yatağa taşıtılacaktır. İstenen ömür L h = 0000 iş saati seçildi.milin hızı n 3 = 75 d/d idi. F Fr = 09, N ve eksenel yük F a = 600 N F a / F r = 0,7 olup bütün e değerlerinden büyüktür.x = 0,56 ve ilk tahmin olarak Y =, alalım. Eşdeğer yük; F = X. F r + Y. F a = 0,56. 09, +,. 600 = 357 N Yük emniyet derecesi C/F = 4,93 ( n 3 ve istenen L h için cetvelden seçildi ) Gerekli dinamik yük sayısı C = 4,93. 357 = 5564 N bulunur.bunu sağlayan rulman 606 seri numaralı rulmandır. Y =, tahmininin doğru olup olmadığının araştırılması : Seçilen 606 seri nolu rulmanın statik yük sayısı C 0 = 00 N dur. F a / C 0 = 600 / 00 = 0,43 olup buna karşılık gelen Y =,38 bulunur.(interpolasyonla) Bu durumda yeni eşdeğer yük F = 0,56. 09, +,38. 600 = 3445 N bulunur.seçilen 606 den bir numara küçük olan rulmanın C = 3300 N, yük emniyet derecesi C / F = 3,86 olup gerekenden (4,93 den) küçük olduğu için kullanılamaz.seçtiğimiz rulmanda ise C / F = 5,6dır. Gerekli değerden büyük olduğu için uygundur.. ISINMA KONTROLÜ : Sürtünmelerden ortaya çıkan ısı, atılan ısıdan küçük olursa kutu kendisini soğutabilir.ayrıca bir önlem almaya gerek kalmaz. 860. P. (- top ) k. A. ( t t o ) P : İletilen güç =,5 Kw top : Mekanizmanın verimi = 0,9 k : Isı iletim katsayısı = 9 kcal / (m. h. C) A : m olarak toplam çevre yüzeyi ( kutunun alt yüzü hariç ) t : Kutunun sıcaklığı ( 60 70 arasında alınabilir.) t o : Ortamın sıcaklığı ( 0 aldık) A =. A ön +. A yan +. A üst 4,5(d +d +d 3 +d 4 ). l. 0-6 = 4,5. 36,05. 60. 0-6 A = 0,7 m 860.,5. (-0,9 ) 9. 0,7. ( t 0) t = 43,3 çıkar < 60 EMNİYETLİ. ( Daldırma yağlama yapılır ). Yağlama doldurma yöntemiyle olacaktır.karterde bulunması gereken yağ miktarı :