İSTANBUL 2010 AVRUPA KÜLTÜR BAŞKENTİ AJANSI 2011 DENETİM YILI RAPORU
Bu rapor, 03.12.2010 tarih ve 6085 sayılı Kanun ile 15.10.2008 tarih ve 5804 sayılı Kanun un 2 nci maddesinin (4) üncü fıkrası uyarınca düzenlenmiştir.
Kuruluşun ünvanı : İstanbul 2010 Kültür Başkenti Ajansı Merkezi : İstanbul İlgili Bakanlık : Devlet Bakanlığı Karar Organı (Yürütme Kurulu) Karar Organındaki Ünvanı Adı ve soyadı Kuruluşu 1-Başkan Şekib AVDAGİÇ İstanbul Ticaret Odası 2-Başkan Vekili Ahmet Emre BİLGİLİ 3-Başkan Yrd. Sabri KAYA İstanbul Valiliği 4-Başkan Yrd. Ahmet TANYOLAÇ Görev veya mesleği Yönetim Kurulu Başkan Yardımcısı Görevli bulunduğu süre Başlama tarihi Bitiş tarihi 20.04.2009 30.06.2011 Kültür ve Turizm Bakanlığı İstanbul İl Müdürü 06.02.2008 30.06.2011 Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu İl Özel İdaresi Genel Sekreteri 28.08.2008 30.06.2011 Başkan 20.04.2009 30.06.2011 5-Üye Ataman ONAR İstanbul Sanayi Odası Meclis Üyesi 20.03.2009 30.06.2011 6-Üye Yılmaz ŞENER TBMM Baş Müşavir 02.03.2009 30.06.2011 7-Üye İsrafil KURALAY İstanbul Ticaret Odası Yönetim Kurulu Üyesi 20.04.2009 30.06.2011 8-Üye Korhan GÜMÜŞ İnsan Yerleşimleri Derneği Başkan 08.12.2009 30.06.2011 9-Üye Vecdi SAYAR Kültürlerarası İletişim Derneği Başkan 08.12.2009 30.06.2011
Raporda yer alan kısaltmalar İBB AKB YDK TBMM KİT İSO İTO ÖTV KDV UNESCO MUGT TRT YK İstanbul Büyükşehir Belediye Avrupa Kültür Başkenti Yüksek Denetleme Kurulu Türkiye Büyük Millet Meclisi Kamu İktisadi Teşebbüsü İstanbul Sanayi Odası İstanbul Ticaret Odası Özel Tüketim Vergisi Katma Değer Vergisi United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization Muhasebe Uygulamaları Genel Tebliği Türkiye Radyo ve Televizyon Kurumu Yürütme Kurulu
İÇİNDEKİLER Sayfa I. TOPLU BAKIŞ I A- Avrupa kültür başkenti tarihçesi I B- İstanbul un Avrupa kültür başkenti süreci I C- Öneriler IV II. İDARİ BÜNYE 1 A- Mevzuat 1 B- Teşkilat 3 C- Personel durumu 6 III. MALİ BÜNYE 8 IV. İŞLETME ÇALIŞMALARI 9 A- İşletme bütçesinin genel durumu 9 B- Finansman 11 C- Giderler 12 D- Tedarik işleri 13 E- Projeler 16 V. BİLANÇO 29 VI. GELİR TABLOSU 30 VII. EKLER 33
I- TOPLU BAKIŞ A- Avrupa Kültür Başkenti Tarihçesi: Avrupa Kültür Başkenti, 1985 yılından bu yana Avrupa Birliği tarafından, Avrupa kültürü ve ruhunu temsil amacıyla seçilen kentlere verilen bir unvandır. Her kent bu unvanı farklı amaçlara ve fırsatlara dönüştürmeye yönelik kullanmıştır. Örneğin; Kopenhag (1996 yılı) 278,7 milyon Euro olan bütçesini kenti ve etrafındaki bölgeyi yeniden canlandırmak, Selanik (1997 yılı) 300 milyon Euro olan bütçesini Selanik i balkanların kültür merkezi yapmak, Weimer (1999 yılı) 457,1 milyon Euro olan bütçesini Weimer i bir turizm merkezi yapmak için kullanmıştır. Bazı Başkentler ise daha kapsamlı hedeflere yönelmişlerdir. Örneğin Porto (2001 yılında) 285,5 milyon Euro bütçesini uluslararası profilini yükseltmek, gelecek yıllara taşıyarak kenti uluslararası cazibe merkezine dönüştürmek, Cenova (2004 yılı) 230,4 milyon Euro olan bütçesini kentin imajını yenilemek ve uluslararası profilini yükseltmek, Essen (2010 yılı) 320 milyon Euro olan bütçesini Ruhr havzasını ekonomik canlılığa kavuşturmak olarak belirlemiş hedefler doğrultusunda kullanmışlardır. B- İstanbul un Avrupa kültür başkenti süreci: İstanbul un Avrupa Kültür Başkenti Projesi bir sivil toplum girişimi olarak başlamıştır. Nitekim, İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Girişim Grubu nun Kurulmasına Dair Karar ın yürürlüğe konulması, Dışişleri Bakanlığı nın 06.10.2005 tarih ve ÇKGY/407469 sayılı yazısı üzerine, Bakanlar Kurulu nca 23.11.2005 tarihinde kararlaştırılmıştır. Bu karar, 11.12.2005 tarih ve 26020 sayılı Resmi Gazete de yayımlanmıştır. Kararın amacı, İstanbul un Avrupa Birliği tarafından 2010 yılı Avrupa Kültür Başkenti ilan edilmesi için gerekli çalışmalarda bulunmak üzere İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Girişim Grubu nun oluşturulması ve çalışması ile ilgili esasları düzenlemek olarak belirtilmiştir. Kararın dayanağı; 4090 sayılı Dışişleri, Bakanlığı nın Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanunun 2 nci maddesi, 4848 sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 2 nci maddesi ve 01.09.2002 tarih 24863 sayılı Resmi Gazete de yayımlanan Türkiye Cumhuriyeti ile Avrupa Topluluğu Arasında Türkiye Cumhuriyeti nin Topluluk Programlarına Katılmasının Genel İlkeleri Hakkında Çerçeve Anlaşması dır. Girişim Grubu; Dışişleri Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı İstanbul Valiliği, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve sivil toplum örgütleri temsilcilerinin oluşturacağı Danışma Kurulu ile Danışma Kurulunu oluşturan kamu kurum ve kuruluşları temsilcileri ile Danışma Kurulunca uygun görülen sivil toplum örgütü temsilcilerinden oluşan Yürütme Kurulu ve Bütçe Komisyonundan teşkil etmiştir. I
Girişim Grubunun bütçesi, kamu kurum ve kuruluşları tarafından ilgili mevzuat uyarınca aktarılacak tutarlar ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları, vakıflar, dernekler, sivil toplum örgütleri ve diğer kişi ve kuruluşlarca yapılan ayni ve nakdi yardımlar, sponsorluk gelirleri, reklam gelirleri, faiz gelirleri ve diğer gelirlerden oluşmuştur. Girişim Grubu, Hükümet, Valilik ve İBB (İstanbul Büyükşehir Belediye) Başkanlığı nın desteği ve katılımıyla faaliyetlerini 2005-2007 Kasım ayına kadar sürdürmüştür. 02.11.2007 tarihinde ise İstanbul Avrupa Kültür Başkenti sürecini yürütme görevi 02.11.2007 tarihli 5706 sayılı Kanunla kurumsal yapılandırmaya gidilerek ajansa devredilmiştir. Bu kanunun amacı; İstanbul u 2010 yılı Avrupa Kültür Başkenti olarak hazırlamak, 2010 yılında yapılacak etkinlikleri planlamak ve yönetmek, kamu ve sivil kurum ve kuruluşların bu amaçla yapacakları çalışmalarda koordinasyonu sağlamak üzere İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansının kurulması ile görev ve yetkilerini düzenlemektir. Avrupa Kültür Başkenti Ajans ı; Koordinasyon Kurulu, Danışma Kurulu, Yürütme Kurulu ve Genel Sekreterlikten oluşmuştur. Kurumsal yapının oluşması 2008 yılında başlamıştır. 15.01.2008 tarihinde Danışma Kurulu Başkanı atanmış olup, 27.01.2008 de Danışma Kurulu nun ilk toplantısı ve yürütme kurulunun seçimi gerçekleşmiştir. 06.02.2008 tarihinde Yürütme Kurulu Başkanı 12.02.2008 de ise Genel Sekreter atanmıştır. 2009 yılı; 2010 AKB Ajansı na sunulan projelerin incelenip kabul veya reddedilmesi teşkilatlanma, personel hareketleri ve 2010 yılı eylem planının hazırlanması ile ilgili çalışmaların sürdürüldüğü bir yıl olarak tespit edilmiştir. 2010 yılının daha önce hazırlanan eylem planı çerçevesinde etkinliklerin gerçekleştirildiği ve kabul edilen projelerin uygulamaya konulduğu önemli faaliyetlere konu olduğu, 2011 yılında ise tamamlanamayan projelere ilişkin yapım işlerinin takip edildiği ve tasfiye işlemlerinin yürütüldüğü anlaşılmıştır. Ajans ın 2008, 2009, 2010 ve 2011 yıllarında pazarlama satış ve genel yönetim giderleri dahil toplamda yaklaşık 418,1 milyon lira harcadığı, Ajans a toplam 2.484 proje başvurusu yapılmış olup, bu projelere karşılık toplam 3,4 milyar TL lik bir bütçe ortaya çıktığı, Başvurusu yapılan projelerin %28,9 oranına karşılık gelen toplam 593,4 milyon TL lik 719 proje Yürütme Kurulu nca kabul edildiği, Başvurusu yapılan projelerin %23,6 lik kısmına karşılık gelen toplam 335,7 milyon TL lik 586 proje uygulamaya sokulduğu, Başvurusu yapılan projelerin %5,4 lük kısmına karşılık gelen toplam 257,7 milyon TL lik bütçeye karşılık gelen 133 projenin geri çekildiği veya iptal edildiği, Yürütme Kurulu nca toplam başvuru projelerinin %70,5 karşılık gelen 1.751 projenin programa alınmadığı, Toplam 14 projeye Logo desteği verildiği, II
anlaşılmıştır. 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı nın 2008, 2009 ve 2010ve 2011 yılına ait toplu bilgileri aşağıdaki çizelgede sunulmuştur. Toplu bilgiler Ölçü 2008 2009 2010 2011 Son iki yıl farkı Dönen varlıklar Bin TL 47.685 226.052 250.486 - - - Duran varlıklar Bin TL 597 992 1.333 - - - Yabancı kaynaklar Bin TL 8.968 16.587 20.356 - - - Özkaynaklar Bin TL 39.313 210.457 231.463 - - - Artış veya Azalış% Toplam gelirler Bin TL 78.487 260.282 225.122 228.600 3.478 2 Toplam giderler Bin TL 40.374 89.138 204.116 96.184 (107.932) (53) Alımlar Bin TL 2.281 5.253 8.778 2.531 (6.247) (71) Personel (yılsonu) Kişi 103 135 80 - (80) (100) Kamudan geçici görevli (ortalama) Kişi 14 20 23 26 3 13 Sözleşmeli çalışan (ortalama) Kişi 89 115 124 62 (62) (50) Personele yap. top. harc. Bin TL 4.102 4.725 6.870 2.018 (4.852) (71) Kamudan geçici görevli yap. top. harc. Bin TL 227 509 1.104 574 (530) (48) Sözleşmeli çalışanlara yap. top. harc. Bin TL 3.550 3.888 5.435 1.340 (4.095) (75) Dönem gelir-gider farkı Bin TL 38.113 171.143 21.006 (231.463) (252.469) (1.202) Avrupa Kültür Başkenti çalışmaları; Kentsel Uygulamalar, Kültür-Sanat, Turizm ve Tanıtım başlıkları altında üç ana eksende yürütülmüştür. İstanbul un coğrafi konumu itibariyle birçok medeniyete ev sahipliği ve imparatorluklara başkentlik yapmış bir kent olması, Avrupa Kültür Başkenti projesini özellikle değerli kılmaktadır. İstanbul un vizyonunu zenginleştirecek bu kültürel miras kaynağının rehabilitasyon ve koruma odaklı yeni yaklaşımlarla dönüştürülerek hayata geçirilmesinin, Ajans tarafından iddialı hedeflerinden biri olarak ele alındığı ve bu hedefe ulaşma yolunda, Kentsel Uygulamalar kapsamındaki koruma amaçlı projelerin araştırmaya dayalı, yaratıcı ve kamusal yaklaşımlarla şekillendirilmesine önem verildiği anlaşılmıştır. Kültür ve sanatın, bu metropolde yaşayan milyonlarca insanın, özellikle kültürel etkinliklere uzak kalmış semtlerde yaşayanların, günlük yaşamına girmesini sağlamak projenin en önemli amaçlarından biri olarak kabul edildiği ve bu kapsamda çok sayıda organizasyon gerçekleştirildiği görülmüştür. Turizm ve tanıtım kapsamında gerçekleştirilen projelerle de, İstanbul un eşsiz kültürel mirası ve yaratıcı kültür kapasitesinin turizm ürününe yansıtılması suretiyle, turizm olanaklarının geliştirilmesi, gerekli kentsel altyapının iyileştirilmesi ve hizmet kalitesinin yükseltilmesine katkı sağlanması amaçlanmış ve İstanbul a 2010 yılında azımsanmayacak sayıda turist gelmesinde etkili olunmuştur. III
Avrupa kültür başkenti projesi belirli bir zaman dilimine ait gibi gözükse de, kenti daha çok tanımak, tanıtmak, araştırmak ve yeni girişimler için önemli bir fırsat olarak değerlendirilmelidir. Böylesi büyük çaplı bir organizasyonun kent ve ülke için ortaya çıkardığı katkıya, İstanbul gibi tarihi, kültürel ve doğal zenginlikleriyle özel bir kimliği bulunan bir kentte, diğer kentlere göre daha büyük bir anlam yüklemek yanlış olmayacaktır. Kentin çekim noktası haline gelmesinde sürdürülebilir kültürel bir mirasın varlığı, kültür varlıklarının sergileneceği yeni müzeler, kentsel dönüşüm, şehircilik, çevresel ve sosyal anlamda elde edilen kazanımların önemli rol oynadığı açıktır. C- Öneriler: İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı nın; 02.11.2007 tarihinde kabul edilerek 14 Kasım 2007 tarih ve 26700 sayılı Resmi Gazetede yayımlan 5706 sayılı Kanun uyarınca tasfiye işlemleri 30.06.2011 tarihinde tamamlanarak tüzel kişiliği sona erdiğinden ve anılan kanun uyarınca tasfiyeyi müteakip tüm varlıkları İstanbul İl Özel İdaresi ve Büyükşehir Belediyesi ne devredilmiş olduğundan, ayrıca Sayıştay tarafından yapılan incelemeler sonucunda inceleme veya soruşturmayı gerektirecek bir tespit yapılmadığından, herhangi bir öneriye yer verilmemiştir. Sonuç: İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı, kendi Yürütme Kurulu nun 30.06.2011 tarih ve 2011/112-1sayılı kararı ile kabul edilen 01.01.2011-30.06.2011 dönemi gelir tablosu 231.463.308,52 Türk Lirası zararla kapanmış bulunmaktadır. IV
A: Mevzuat 1-Kanunlar: II. İDARİ BÜNYE İstanbul 2010 AKB (Avrupa Kültür Başkenti) Hakkında 5706 sayılı Kanun 02.11.2007 tarihinde kabul edilmiş olup 14.11.2007 tarih ve 26700 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır. Kanunun amacı; 2010 yılı etkinliklerini planlamak, yönetmek ve bu amaçla çalışma yapacak kamu ve sivil kurum kuruluşlarının koordinasyonunu sağlamak, kapsamı ise; kurulan Ajans ın görev ve yetkilerinin belirlenmesi, sorumluluklarına ilişkin hükümleri düzenlemek olarak ifade edilebilir. Ajans personeli bu Kanunun 17 inci maddesi gereğince; bu kanun kapsamında yaptıkları işlemlerde Türk Ceza Kanununun uygulaması bakımından kamu görevlisi sayılmaktadır. Ajans ın denetimi 2 kısma ayrılmıştır. 5706 sayılı Kanunun 18 inci maddesine göre; yapılacak iş ve işlemler ile bu işlemlerle ilgili harcamaların denetimi; 3346 sayılı Kanun hükümlerine göre TBMM KİT Komisyonu nca Sayıştay tarafından yapılmaktadır. Ajans ın kesin hesabı (bilanço ve gelir tablosu) Yürütme Kurulu tarafından kabulü müteakip, Koordinasyon Kurulu nca da onaylanmaktadır. Nitekim 5706 sayılı yasanın Yürütme Kurulunun Görevleri başlıklı 9 uncu maddesinin (ı) fıkrası, Projenin yıllık program, bütçe, faaliyet raporu ve kesin hesabını hazırlamak, Koordinasyon Kurulu na sunmak ifadeleri ile bu durum belirlenmiştir. Kesin hesap bir sonraki yılın bütçe raporu ile birlikte takip eden yılda Koordinasyon Kurulu na sunulmaktadır. Ayrıca, 3346 sayılı yasanın 9. maddesi; özel kanunlara tabi şirket ve kurumlarda bilanço ve netice hesaplarının TBMM KİT Komisyonunda görüşüleceğini ancak bu raporların ibra yerine genel görüşmeye sunulacağını ifade etmektedir. Bu nedenle bilanço ve gelir tablosu Koordinasyon Kurulunda tasvip edilen Ajans ın bu mali sonuçları TBMM KİT Komisyonunda genel görüşmeye sunulmaktadır. Diğer taraftan, aynı konu, her yıl Başbakanlık Müfettişi, Maliye Müfettişi, İçişleri Bakanlığı Mülkiye Müfettişi ve Kültür ve Turizm Bakanlığı Müfettişinden oluşan bir komisyon tarafından da ayrıca denetlenmektedir. 5706 sayılı Kanunun 19. uncu maddesi uygulanmayacak hükümleri içermektedir. Bu kanun kapsamına giren mal ve hizmet alımları ile yapım işleri, satım, kira ve her türlü işlemlerde 2886 sayılı Devlet İhale Kanunu, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu hükümlerinin uygulanmayacağı hüküm altına alınmıştır. 2008 yılında 5706 sayılı Kanunda bazı değişiklikler yapılmıştır. Bu kapsamda; Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkında Kanunda ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında 04.06.2008 tarih ve 5766 sayılı Kanunun 8 inci maddesinde; 1
AKB Ajansına yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımlar ile sponsorluk harcamalarının tamamı; gelir vergisi beyannamesinde bildirilecek gelirlerden, Kurumlar Vergisi beyannamesi üzerinden ayrıca gösterilmek şartıyla kurum kazancından indirileceği, 22 inci maddesinde; Ajansın görevleri ile ilgili yaptığı faaliyetlerden 5706 sayılı (İstanbul 2010 AKB) Kanunun 12 inci maddesi kapsamında elde ettiği gelirleri dolayısıyla iktisadi işletme oluşmayacağı, 26. Maddesinde Maliye Bakanlığı nın 2009 ve 2010 yılı bütçelerine bu amaçla ödenek konulacağı ve Ajansın taraf olduğu işlemler harç ve katılım payından, bu işlemler nedeniyle düzenlenen kâğıtlar damga vergisinden müstesna bulunduğu, Ayrıca geçici 2. maddesinden sonra gelmek üzere eklenen geçici madde ile de 2008 yılında Maliye Bakanlığı bütçesinden Ajansa 250.000.000 TL ye kadar ödenek aktarmaya Maliye Bakanlığı nın yetkili olduğu, bu ödeneğin 50.000.000 TL lik kısmı, Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunmasına Dair Sözleşme hükümleri gereğince, ülkemiz dünya kültürel mirası listesinde ve aday listede yer alan eserlerin Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenen öncelikler doğrultusunda korunması, bakım, onarım ve restorasyonu için kullanılacağı, düzenlemelerine yer verilmiştir. Diğer taraftan, 20 inci Maddede Yürütme Kurulunun projenin sona ereceği 31.12.2010 tarihinden itibaren altı ay içinde tasfiye işlemlerini tamamlayacağı, geçici 1. maddenin 2. fıkrasında ise bu Kanunun 11. maddesinde belirtilen özel hesabın Maliye Bakanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirtilen usul ve esaslar uyarınca tasfiye edileceği belirtilmektedir. Yönetmelikler: Ajansın Alım-Satım ve İhale Yönetmeliği 12.05.2008 tarihli Bakanlar Kurulunda kabul edilmiş ve 24.05.2008 tarih ve 26885 sayılı Resmi Gazete de yayınlanmıştır. Nitekim İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Alım-Satım ve İhale Yönetmeliğinin yürürlüğe konulması; Devlet Bakanı ve Başbakan Yardımcılığının 22.04.2008 tarihli ve 912 sayılı yazısı üzerine, 5706 sayılı Kanunun 13. maddesinin 5. fıkrasına göre Bakanlar Kurulunca 12.05.2008 tarihinde kararlaştırılmıştır. 3-Protokol: Yürütme Kurulunun 21.07.2008 tarihli toplantısının 11. maddesinde; İstanbul 2010 AKB Ajansı ile İstanbul Büyükşehir Belediyesi Koruma Uygulama Denetim Büroları İşbirliği Protokolünün görüşülerek karar bağlanması ele alınmış, 28.07.2008/10 sayılı kararla işbirliği protokolü kabul edilmiştir. 11 sayılı kararla da yapılacak sözleşmede önerilen değişikliklere cevaz verilmiştir. 24.10.008/10 sayılı kararla; Ajansla İstanbul Büyükşehir Belediyesi Koruma ve Uygulama Denetim Müdürlüğü arasında imzalanan Tarihi Evlerin Onarım Programı ile tescilli yapıların tadilat ve tamiratlarına ilişkin usul ve esasları belirleyen 2
protokolün 7-1 inci maddesi gereğince ajans adına çalışma grubunun belirlenmesi ve görevlendirilmesi kabul edilmiştir. 17.11.2008/16 sayı ile 5. Dünya Su Forumu Genel Sekreteryası tarafından başvurusu yapılan 5. Dünya Su Forumu etkinliklerinin Ajans tarafından desteklenmesi önerisi prensip olarak kabul edilmişse de uygulamada etkin bir destek sağlanmamıştır. 10.11.2008/12 sayılı karar ile Kültür ve Turizm Bakanlığı ile Ajans arasında işbirliği protokolünün imzalanması kabul edilmiştir. 10.05.2011 tarih ve 2011/9 sayılı Yürütme Kurulu kararıyla, 5706 Sayılı Kanunun 20 nci maddesi gereğince, Ajans tasfiye sürecinde olduğundan, İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından başvurusu yapılan projelerin; tüm bakiye, ödeme ve sair kalan evraklarıyla birlikte İstanbul Büyükşehir Belediyesine devrine, devam eden diğer projelerin ise tüm bakiye, ödeme ve sair kalan evraklarıyla birlikte İstanbul İl Özel İdaresi ne devrine karar verilmiştir. 24.05.2011 tarih ve 2011/10 sayılı kararıyla, 5706 Sayılı Kanunun 20. Maddesi gereğince İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansının tasfiye süresi sonunda İstanbul İl Özel İdaresi ve İstanbul Büyükşehir Belediyesine devrine ilişkin protokol taslakları incelenerek, söz konusu protokoller uygun bulunmuştur. 07.06.2011 tarih ve 2011/11 sayılı yürütme kurulu kararıyla 30.06.2011 tarihinden geçerli olmak üzere, Ajansın gerek demirbaşları ve projeleri gerekse nakit değerleri, 5706 sayılı Kanunun 20 nci maddesi gereğince İstanbul İl Özel İdaresi ile İstanbul Büyükşehir Belediyesine devredilmesi kararlaştırılmıştır. B-Teşkilat: 1-Teşkilatın yapısı: 5706 sayılı İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Kanununun 4.5.6.7.8.9.10 uncu maddeleri ajansın teşkilatı ile ilgili hükümleri içermektedir. 4. madde; ajansın özel hukuk hükümlerine tabi, tüzel kişiliğe haiz, merkezinin İstanbul olduğunu belirtmekte ve teşkilatının Koordinasyon Kurulu, Danışma Kurulu ve Yürütme Kurulu ile Genel Sekreterlikten oluştuğunu ifade etmektedir. Ajansın Koordinasyon ve Danışma Kurulları; kamu ve sivil kurumlar arasında eşgüdümü sağlamak, kültür mirası ve sanatı konusunda ilke kararları almak, görüş ve tavsiyelerde bulunmak üzere kanunla oluşturulan daha ziyade üst nitelikteki yapılanmalardır. Yürütme Kurulu ise genellikle KİT kuruluşlarında görülen yönetim kurulları (karar organı) veya üst kurulların üyeler kurullarına tekabül etmektedir. Genel Sekreterlik, icraatla ilgili olup yazışma, satın-alma, personel temini ve bütün faaliyetlerin yerine getirilmesi ile sorumlu bulunmaktadır. 3
2-Koordinasyon Kurulu: Koordinasyon Kurulu, Başbakanın görevlendirdiği bir bakanın başkanlığında; Avrupa Birliği Müzakerelerini yürüten Bakan, Tanıtma Fonu ndan sorumlu Bakan, İçişleri, Maliye, Kültür ve Turizm Bakanları, İstanbul Valisi, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı, Danışma Kurulu Başkanı ve Yürütme Kurulu Başkanından oluşmakta ve yılda en az bir defa ve ihtiyaç duyulan zamanlarda toplanarak gerekli kararları almaktadır. Görevi, etkinliklerin çerçevesini, mahiyetini ve önceliklerini belirlemek, izlemek, kamu ve sivil kurum ve kuruluşlar arasında eşgüdümü sağlamaktır. 3-Danışma Kurulu: Danışma Kurulu 5 gruptan oluşmaktadır. Bu gruplardan; İlk grup; Dışişleri, Maliye Kültür ve Turizm Bakanlıkları, Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, TRT, Vakıflar Genel Müdürlükleri, İstanbul Valiliği ve İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı temsilcileri, İkinci grup; İstanbul İl Genel Meclisi ve İBB Meclisinin kendi üyeleri arasından belirlenen üç üye, Üçüncü grup; İstanbul İlçe Kaymakamlıklarının kendi aralarında seçecekleri beş, iktidar partisine üye belediye başkanlarının kendi aralarında seçeceği dört, muhalefet partisine üye belediye başkanlarının kendi aralarında seçeceği bir temsilci, Dördüncü grup; ISO, ITO, Türkiye Seyahat Acenteleri Birliği, İstanbul Mimarlar Odası tarafından belirlenecek birer temsilci, Kültür, sanat veya turizm faaliyetleri ile tanınan ulusal ve uluslar arası kuruluşlar, kamu niteliğindeki meslek kuruluşları temsilcileri, Koordinasyon Kurulunca belirlenecek İstanbul tarihi, kültürü, mimarisi sanatı konusunda çalışmış ve 25 temsilci, Beşinci grup ise; merkezi İstanbul da bulunan üniversitelerin önerecekleri birer aday arasından Koordinasyon Kurulunca belirlenecek üç Devlet, iki vakıf üniversitesi mensubu öğretim üyesi, olarak belirlenmiştir. 2 ayda en az bir defa olmak üzere ihtiyaç duyulan zamanlarda toplanan Danışma Kurulu nda, toplantı nisabı üye tam sayısının yarıdan bir fazlası, karar yeter sayısı ise toplantıya katılanların salt çoğunluğudur. Danışma Kurulu Başkanı Başbakan tarafından belirlenmekte, Kurul da görevlendirilecek ilk gruptaki kamu kurumu temsilcilerinin asgari genel müdür, vali yardımcısı ve genel sekreter yardımcısı seviyesinde olması ve sivil toplum örgütü temsilcilerinin kamu hizmetlerinden yasaklı olmaması gerekmektedir. Danışma Kurulu nun görevi; Proje nin Avrupa Birliği nin konuyla ilgili kararlarının gerçekleştirilmesi amacıyla çalışmalar yaparak gerekli kararları almak, görüş bildirmek ve yürütme kurulunun çalışmalarını izleyerek tavsiyelerde bulunmaktır. 4
4-Karar Organı (Yürütme Kurulu) : Yürütme Kurulu; İstanbul un 2010 yılı Avrupa Kültür Başkentliğine hazırlık çalışmalarından, etkinliklerin planlanmasından, yürütülmesinden ve bütçenin uygulanmasından sorumludur. Tüzel kişiliği Yürütme Kurulu temsil eder. Yürütme Kurulu; Kültür ve Turizm Bakanlığı, İstanbul Valiliği, İBB Başkanlığı, İTO, İSO nun birer temsilcisi ve Danışma Kurulu nun Girişim grubunda yer alan sivil toplum kuruluşlarının temsilcileri arasında seçeceği iki üye ile Danışma Kurulunun diğer üyeleri arasından seçeceği iki üyeden oluşur. Yürütme Kurulunun Başkanı Koordinasyon Kurulu Başkanı tarafından seçilir. Yürütme Kurulu kendi içinden üç başkan yardımcısı seçer, Kamu temsilcisi Başkan vekili olarak belirlenir, Kurul en az haftada bir gün toplanır, kararlar üye tam sayısının salt çoğunluğu ile alınır, genel sekreter yürütme kurulu toplantılarına katılır. Yürütme Kurulu; proje ile ilgili bütün faaliyetlerinin planlanmasından ve uygulamaların takibinden sorumludur. Ayrıca Yürütme Kurulu, ihtiyaç halinde alt komisyon ve ekipler kurmak, genel sekreterlik, komisyon ve ekiplerin çalışma usul ve esaslarını belirlemek, merkezi Brüksel de bulunan Avrupa Birliği Komisyonu ilgili dairesi ile eşgüdüm halinde çalışılmasını sağlayacak önlemleri almak ve görev bölümü yapmak konularında yetkilendirilmiştir. Yürütme Kurulu 2011 yılında 11 toplantı gerçekleştirmiş ve bu toplantılarda çeşitli konularda 128 karar aldığı görülmüştür. 1 Başkan 8 üyeden oluşan Yürütme Kurulu üyelerine ait çizelge raporun başında yer almıştır. 5706 sayılı İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı Kanunu nun 9 uncu maddesinin (c) fıkrası; Kamu Kurum ve Kuruluşları, gönüllü katılacak özel kuruluşlar arasında göreviyle ilgili koordinasyonun sağlaması, (n) fıkrası ise, her türlü yazışmaları yapması, proje ile ilgili kamu kurum ve kuruluşları arasında yapılacak iş ve işlemleri belirlemesi, bunların yapımını koordine etmesi gibi çok önemli görev ve yetkileri Yürütme Kuruluna tanımıştır. 5-Yürütme Organı (Genel Sekreterlik): Genel Sekreter, Yürütme Kurulu tarafından tayin edilmekte olup, Yürütme Kurulunun belirleyeceği görevleri yerine getirmekle yetkili ve sorumludur. Bu görevler programlama, yürütme ve koordinasyon olarak sıralanmıştır. Genel sekreterlikçe idari ve mali işlerden sorumlu yöneticiler tayin edilebilmekte, Genel Sekretere bağlı olarak çalışan ve sorumlu olan bu yöneticiler, Genel Sekreterin önerisi üzerine Yürütme Kurulunca atanmaktadır. Genel Sekreterliğin çalışma usul ve esasları Yürütme Kurulu tarafından kabul edilen İstanbul 2010 AKB Genel Sekreterliğinin Çalışma Usul ve Esasları Yönergesi ile yürütülmektedir. Genel Sekreterin görev, yetki ve sorumlulukları özetle; -Ajansın faaliyetleri ile ilgili Yönetim Kurulunca belirlenecek esaslar çerçevesinde bu faaliyetlerin programlanması, yürütülmesi ve koordinasyonu, -Komisyon ve ekiplerin çalışma usul ve esaslarının belirlenmesi, 5
-Özel hesapta toplanan paraların nemalandırılmasının usul ve esaslarını, yıllık bütçe taslağını, harcama ve gelir getirici faaliyetleri sırasıyla, Yönetim Kurulu, Bütçe ve İhale Komisyonuna önermek, -Sözleşme ve şartname taslaklarını hazırlamak, -Basınla ilişkiler, personel temini, sevk ve idaresi vb. diğer görevleri yapmak Şeklinde ifade edilebilir. 6-Servisler: Genel Sekretere bağlı 3 Genel Sekreter Yardımcısı bulunmakta olup, ayrıca Yönetim Bürosu, Artistik Komite ve Brüksel Bürosu da aynı makama bağlıdır. İstanbul 2010 AKB Ajansının görev dağılım genelgesi 18.08.2008 tarihinde çıkmış olup 4 genel sekreter yardımcısına bağlı birimler (2009 yılı itibariyle) şöyledir; 1nci Kısım; İnsan Kaynakları Direktörlüğü, İdari ve Mali İşler Direktörlüğü, Satın alma Direktörlüğü, Kaynak Geliştirme (Sponsorluk) Direktörlüğü, 2 nci Kısım; Kurumsal İlişkiler Direktörlüğü ve Etkinlik Direktörlüğü, 3 üncü Kısım; Turizm Tanıtma Direktörlüğü, Dış İlişkiler Direktörlüğü, Halkla İlişkiler Direktörlüğü ve Reklam ve Pazarlama Direktörlüğü, 4 üncü Kısım ise Kentsel Proje Koordinasyon Direktörlüğü ve Kentsel Uygulamalar Direktörlüğü olarak düzenlenmiştir. C-Personel durumu: 1-Personel kadroları ve personele ilişkin işlemler: Ajansın 2011 yılı personel kadroları bir önceki yıl ile karşılaştırmalı olarak aşağıda gösterilmiştir. 2010 yılı 01.01.2011-30.06.2011 Personel Çalışan personel Program kadro Çalışan personel A-Kamudan geçici görevli olarak gelen personel Ortalama kişi Yıl sonu kişi Ortalama kişi Yıl sonu kişi 21 26-26 - B-Sözleşmeliler 59 58-62 - C-İşçiler 1-Sürekli işçiler - - - - - 2-Geçici işçiler - - - - - Toplam (A+B+C) 80 84-88 - Ajansta geçen yıl, kamudan geçici görevle gelen 26 kişi ile birlikte 88 kişi ile faaliyetlerini sürdürmüş, 2011 yılında çalışan ortalama 88 personelin tamamı 30.06.2011 tarihi itibariyle Ajansın faaliyetlerinin sona ermesi nedeniyle yılsonu personel kalmamıştır. Kamudan geçici görevle gelen 26 kişi kurumlarına dönmüştür. sözleşmeli olarak çalışan personelin ise iş akitleri fesh edilmiştir. 6
Personelin yıl içinde hareketlerinin yer verildiği (Ek:2) sayılı çizelge rapor ekleri arasına alınmıştır. 2- Personele yapılan harcamalar: Ajansın 2011yılında personele yaptığı harcamalar geçen yıl değerleriyle birlikte aşağıdaki çizelgede gösterilmiştir. 2010 01.01.2011-30.06.2011 Personele yapılan harcamalar yılı Ödenek Esas Ek Sosyal Cari yıl toplamı son durum ücretler ödemeler giderler toplamı Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL Bin TL A-Yürütme Kurulu Üyeleri (huzur hakkı) 331 104 104 B- Kamudan gelen personel 1.104 499 75 574 C- Sözleşmeli personel 5.435 1.166 174 1.340 D- İşçiler Toplam (A+B+C+D) 6.870 1.769 249 2.018 Ajans ın 2011 yılı personel harcamaları toplamı 2,0 milyon TL dir. Bu tutarın 1,2 milyon TL si ise sözleşmeli personel ücretlerini, 499,0 bin TL si kamudan gelen personele ödenen ücreti, 249,0 bin TL si sosyal yardım ödemelerini, 104,0 bin TL si de huzur hakkı olarak yönetim kurulu üyelerine ödenen ücreti ifade etmektedir. Personelin ücret ve diğer mali hakları 5706 sayılı Kanun uyarınca Yürütme Kurulu nca tespit edilen esaslar çerçevesinde belirlenmektedir. 24.05.2011/10 sayılı Yürütme Kurulu kararıyla; İstanbul 2010 AKB Ajansı Özlük Hakları Tamiminin 8 inci maddesi uyarınca; tasfiye sürecinde 3 ay ve daha fazla görev yapan Ajans personeline, çalıştığı süre kıst alınarak 2011 yılı Ocak- Haziran dönemi için Özlük Hakları Tamiminde belirtilen miktarlarda birer maaş ikramiye ödenmesine karar verilmiştir. 3-Sosyal giderler: Ajans ta sosyal gider niteliğinde herhangi bir harcama bulunmamaktadır. 7
III. MALİ BÜNYE Ajans la ilgili 5706 sayılı Kanunun 9/1 maddesi Projenin yıllık program, bütçe, faaliyet raporu ve kesin hesabını hazırlamak şeklinde Yürütme Kurulu nun görevlerini sayarken, aslen ajansın bir koordinatörlük ve değerlendirme görevini üslendiğini ve kesin hesap tabiri ile de Devlet Muhasebesi benzeri bir şekilde işlem görmesi gerektiğini belirlemiştir. Ayrıca, Ajansın esaslı bir bir mal ve hizmet üretimi ve satışı da olmadığından ve kabul edilecek projelere transfer edilen kaynakların daha önce bu faaliyeti başlatan Serbest Girişim Grubu nun başlattığı doğrultuda gelir, proje ve diğer giderler için yapılan harcamaların ise gider olarak esas alındığı, anlaşılmaktadır. Haziran 2011 ayı sonu itibariyle Ajansın tasfiye işlemlerinin tamamlandığı ve tüzel kişiliğinin sona erdiği, yani kaynak ve varlık hesapları kalmadığı da göz önüne alınarak, Ajans ın faaliyetlerine ilişkin mali değerlendirmelere yer verilmemiştir. 8
IV. İŞLETME ÇALIŞMALARI A-İşletme bütçesinin genel durumu: İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı nın kurulmasını öngören 5706 sayılı Kanun un 9 uncu maddesine göre projeye ilişkin yıllık program, bütçe, faaliyet raporu ve kesin hesabı hazırlama ve Koordinasyon Kurulu na sunma görev ve yetkisi Yürütme Kuruluna verilmiştir. Yine aynı Kanunun 12 nci maddesinde Projenin gerçekleştirilmesi amacıyla yapılacak harcamaların bu amaçla ulusal bir banka nezdinde açılacak hesaptan karşılanması, özel hesabın gelirlerinin ise; -İstanbul İl Özel İdaresi ve İBB nin 2008, 2009 ve 2010 bütçelerine her yıl bu amaçla konulacak ödeneklerden, -ITO ve ISO tarafından 2008, 2009 ve 2010 yıllarında aktarılacak tutarlardan, -Maliye Bakanlığının 2009 ve 2010 yılı bütçelerine bu amaçla koyacağı ödeneklerden, -Yurtiçi ve yurtdışından sağlanacak yardım ve bağış ile sponsorluk gelirlerinden, -Yapılacak etkinliklerden sağlanacak bilet satış gelirleri ile diğer gelirlerden, -İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti logo ve isim hakkı kullanımından sağlanacak gelirlerden, -Avrupa Birliği Komisyonun projeye tahsis edeceği fonlardan, -Gelirlerden sağlanacak nemalardan Meydana gelmesi öngörülmüş olup, özel hesapta toplanan paraların nemalandırılmasına ilişkin usul ve esasların Yürütme Kurulu nca belirlenmesi hususu da yine aynı maddede belirtilmiştir. Ajans bütçesinin gider kalemlerinin ise yine 5706 sayılı Kanun un 9 uncu maddesinde yer alan ve Yürütme Kurulu nun görevleri arasında sayılan işlerin yapılması sırasındaki harcamalar, Dünya Kültürel Mirası listesinde yer alan eserler için yapılacak harcamalar ve genel yönetim giderlerinden meydana geleceği anlaşılmakta olup, bu gider kalemleri arasında herhangi bir öncelik veya orandan bahsedilmemiştir. 5706 sayılı Kanun un 13 üncü maddesi gereğince Yürütme Kurulu tarafından beş kişilik bir Bütçe ve İhale Komisyonu seçilmesi öngörüldüğünden, Yürütme Kurulu nun 2008.1 sayılı ilk toplantısında bu seçimin yapıldığı ve Ajans olarak toplanacak paraların bir kamu bankasında tutulması veya kapsamlı bir faiz araştırması yapılması konusunda Bütçe Komisyonu nca karar alınmasını benimsediği anlaşılmıştır. Ajans ın 2011 yılı bütçesine ilişkin karar Yürütme Kurulu tarafından 1.11.2010 tarihinde yapılan 6 nolu toplantıda 178,7 milyon TL lik gelir ve gider öngörülmüştür. 9
Ajansın 2011 (01.01.2011-30.06.2011) yılı bütçesinin gelir ve gider unsurları itibariyle ana kalemleri incelendiğinde; Gelirler ve Giderler Gelirler: İl Özel İdare Katılım Payı İstanbul Büyük Şehir Belediyesi katılım payı İTO katılım payı İSO katılım payı Logo kullanım hakkı gelirleri Bilet satış gelirleri Yurt içi ve yurt dışı bağışlardan 10 2011 Program Milyon TL Maliye Bakanlığı nca tahsis edilecek ödenek 178,76 AB Komisyonu proje tahsis gelirleri Gelirler toplamı 178,76 Giderler: Satış ve pazarlama giderleri 17,36 Genel yönetim giderleri 7,27 Proje ve uygulama giderleri 154,13 şeklinde programlandığı anlaşılmaktadır. Giderler toplamı 178,76 Ajansın belirlenen bu esaslar çerçevesinde oluşturulan 2011 yılı bütçesinin program ve gerçekleşme değerleri aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. Söz konusu bütçeye göre gelirlerin tamamının Maliye Bakanlığı'nca tahsis edilecek ödenekle oluşturulacağı, ödeneğin 17,3 milyon TL'sinin satış ve pazarlama giderlerine, 7,3 milyon TL'sinin genel yönetim giderlerine, 154,1 milyon TL'sinin ise proje ve uygulama giderlerine tahsis edileceği belirtilmiştir. 2010 2011 Bütçeye ilişkin toplu bilgiler Ölçü Programa göre Gerçekleşme Program Gerçekleşme sapma (%) 1-Satış ve pazarlama giderleri Bin TL 43.696,20 17.363,74 9.254,77 53 2-Genel yönetim giderleri Bin TL 10.368,40 7.267,92 5.408,99 74 3-Proje ve uygulama giderleri Bin TL 149.912,70 154.130,00 81.519,81 53 4-Toplam giderler Bin TL 203.977,20 178.761,66 96.183,57 54 5-Toplam gelirler Bin TL 421.630,00 178.761,66 228.599,28 128 2011 yılı ile ilgili olarak bütçenin gerçekleşme oranlarına bakıldığında; toplam gelirlerde %128, toplam giderlerde ise %54 olduğu görülmektedir. Bütçe gider kalemlerindeki gerçekleşmeler incelendiğinde ise genel yönetim giderleri ile proje ve uygulama giderlerinin, elde edilen gelirlere orantılı olarak, öngörülen değerlerin çok altında kaldığı, en yüksek gerçekleşmenin ise %74 ile genel yönetim giderlerinde olduğu görülmektedir. Diğer taraftan, 2011 yılı sonu itibarıyla oluşan gelir-gider farkı 132,4 milyon TL'dir
B- Finansman: Ajansın finansman kalemleri Bütçe bölümünde belirtilmiş olup, son sırada ve en büyük kalemi oluşturan yasal gelirler için Genel Sekreterlikçe Kaynak Model önerileri hazırlanmıştır. Söz konusu kaynakların oluşturulmasına ilişkin olarak 01.07.2008 tarihinden geçerli olmak üzere, proje kapsamında yapılacak harcamalara kaynak sağlamak amacıyla 5766 sayılı kanunla yapılan ÖTV artışı sonrasında kurşunsuz benzin ÖTV si 1,5 Kr, motorinin ÖTV si ise 1 Kr arttırılmış, ayrıca 06.06.2008 tarih ve 26898 sayılı mükerrer Resmi Gazete de yayımlanan yasal düzenleme ile Maliye Bakanlığı bütçesinden Ajans a 213 milyon TL lik bir ödenek aktarılmıştır. 11.08.2008/31 sayılı YK (Yürütme Kurulu) toplantısında İstanbul 2010 AKB Ajansının özel hesapta toplanan paralarının nemalandırılması, kullanılması ve değerlendirilmesi ile ilgili usul ve esaslar hakkında bir yönergenin Yürütme Kurulunda kabul edildiği, söz konusu yönergenin 14 üncü maddesinde; Özel hesapta toplanan gelirlerden bir yıl içinde yapılması planlanan ve bütçe ve ihale komisyonu tarafından hazırlanan bütçede gösterilen yatırım ve işletme giderleri, satış-pazarlama giderleri, genel yönetim giderleri, proje ve uygulama giderlerinin ilgili yılın Ocak ayı içinde Başkana sunulacağı, Özel hesapta biriken meblağdan bu giderlere isabet eden bölümü istenildiği zaman nakde dönüştürülebilecek şekilde Başkanın talimatı doğrultusunda mali değerlere yatırılabileceği, Özel hesapta biriken kaynakların, kamu tarafından çıkarılan gelir ortaklığı ve hisse senedi, devlet tahvili ve hazine bonoları ve benzerlerinin satın alınması yada gecelik faiz uygulamaları, vadeli-vadesiz mevduat, overnigt, VOB (Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası) piyasaları, altın ve kıymetli madenler piyasası, Başkan tarafından uygun görülecek diğer yatırım yöntemleri işlemleri ile nemalandırılabileceği, Özel hesapta biriken meblağın yukarıda belirtilen yollardan hangisi ile değerlendirileceği özel hesap muhasebe yetkilisi ile genel sekreterlik tarafından Başkana sunulacak rapor doğrultusunda Başkan tarafından değerlendirileceği, hususlarının yer aldığı görülmektedir. Ajans ın 2010 ve 2011 yıllarına ilişkin gelir gerçekleşme durumu aşağıdaki tabloda gösterilmiştir. 2010 2011 Bin TL Bin TL Yurtiçi ve Yurtdışı Yardım ve Sponsorluk Gelirleri 525 726 Maliye Bakanlığı Gelirleri 213.000 10.683 Faiz ve Diğer Gelirler 11.371 7.380 İstanbul Ticaret Odası Katılım Payı İstanbul Sanayi Odası Katılım Payı 3 İl Özel İdaresi Katılım Payı 85 AB Komisyonu Proje Tahsis gelirleri Toplam 224.984 18.789 11