5EKİM 2011 İSTANBUL DEMİR VE DEMİR DIŞI METALLER İHRACATÇILARI BİRLİĞİ AYLIK BÜLTENİ ALT SEKTÖR KOMİTE TOPLANTILARI GERÇEKLEŞTİRİLDİ DEĞER KATANLAR: AYŞEGÜL ÇAPAN BİR BİLENE SORDUK: GÜNEY AFRİKA PAZAR ARAŞTIRMASI DESTEĞİ Nİ BİLİYOR MUSUNUZ? BAŞKAN ÖZTİRYAKİ DEN ÖNEMLİ MESAJ; ŞİMDİ İCRAAT ZAMANI
ÖNSÖZ ya da mevzuata uygun yabancı ortaklarla yapılacak işbirlikleriyle sanayicimizin -uygun fiyat ve kolay temin edilme şartlarıyla- hizmetine sunulmasıyla, başka bir deyişle ithal girdilerin üretimine başlanmasıyla, insanlarımız istihdam edilebilecekler ve işsizlik azaltılacak. Ülkemizin ihracat yelpazesine yeni ürünler eklenecek ve en önemlisi dışa bağımlılığımız sonlandırılmış olacak. Yönetim Bilimci ekonomist Peter F. Drucker ın dediği gibi; Ticaretin sadece iki basit işlevi vardır: Pazarlama ve yenilik... İşte bizim de, hammadde de dışa bağımlılığımızı aşabilmemiz için kaynaklarımızın kullanımının yanı sıra, teknoloji ve tasarım odaklı ürünlere yönelmemiz gerekiyor. Bunun yolu da Devletimizin bu yönde yaptığı çalışmaları hızlandırmasından geçiyor İhracatçılar olarak bizler üzerimize düşeni yapmaya hazırız, sözümüzün arkasındayız. Hatta sorunun çözüm aşamalarında bile TAHSİN ÖZTİRYAKİ İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği Yönetim Kurulu Başkanı ŞİMDİ İCRAAT ZAMANI! Yeni Hükümetimiz işbaşına geldikten sonra buradan bir söz vermiş, Türkiye nin uluslararası arenada hak ettiği konuma gelebilmesi için üzerimize düşeni yapmaktan bir an bile tereddüt etmeyeceğimizi taahhüt etmiştik. Bizler önümüze konulan ihracat hedefine ulaşabilmek için Eylül ayında 2023 Stratejisi çerçevesinde sektör alt toplantılarımızı gerçekleştirdik. Firmalarımız, sektörün önde gelen dernekleri ve Yönetim Kurulu üyelerimizin de katılım sağladığı bu toplantılar sonucunda, aslında hepimizin bildiği ama çözüme ulaşmaması durumunda ihracatımızda kan kaybımızın devam edeceği sorunlar masaya yatırıldı. Ortak kanaat, öncelikli olarak birçok sektörümüzde, hammadde de dışa bağımlılığın sonlandırılması... Bu durumun değişmesi sadece cari açığımızı etkilemeyecek. Doğal/yerli kaynaklarımızın, üreticimiz tarafından Şimdi sıra, Devletin yetkili makamlarında. TİCARETTE İSTİKRAR ÖNEMLİ! Son günlerde bölgemizde yaşanan hareketliliğin, ihracatımıza yansımaları olduğu yadsınamaz bir gerçek. Orta Doğu ya olan coğrafi yakınlığımız ve bölgede yıllardır süre gelen bilinirliliğimiz, bugüne kadar diğer ülkelere göre hep avantajlı bir konumda olmamızı sağlamıştır. Bir süredir bölgede yaşanan iktidar mücadeleleri nedeniyle durağan hale gelen ihracatımızın, Orta Doğu da beklenen istikrarın sağlanmasını müteakip yeniden canlanması, gerek yerel halklar gerekse ihracatçımız için beklentilerimiz arasındadır. Umarız en kısa sürede taşlar yerine oturur ve bölgede yeniden güven ortamı sağlanır. Son olarak, Cumhuriyetimizin ilanının 88. Yılı vesilesiyle Yönetim Kurulu üyesi arkadaşlarım ve kendi adıma yaşadığım gururu ifade ederek sözlerime son veriyorum. 02 / Metalik Ekim 2011
NELER YAPTIK? YÖNETİM KURULU TOPLANTIMIZI GERÇEKLEŞTİRDİK Eylül ayı Yönetim Kurulu toplantımız Dış Ticaret Kompleksinde gerçekleştirildi. Birliğimiz iştigal alanına giren sektörlerin yaşadığı sorunlar ve çözümlerine yönelik olarak eylem planlarının masaya yatırıldığı toplantıda 2012 yılı fuar takvimi de değerlendirmeye alındı. PORTALIMIZ Yönetim Kurulumuz ile üyelerimizin hızlı ve kolay bir şekilde iletişiminin sağlanması amacıyla hizmete giren web portalımız kullanıma açılmıştır. www.iddib.org.tr YÖNETİM İmtiyaz Sahibi Mehmet Zeren Yönetim Yeri Çobançeşme Mevkii Sanayi Cad. Dış Ticaret Kompleksi 34530 Yenibosna-İstanbul Tel:0212 454 00 00 Faks: 0212 454 00 46 metalik@immib.org.tr cemile.cagil@immib.org.tr Yayın Kurulu Başkanı Tahsin Öztiryaki Yayın Kurulu Çetin Tecdelioğlu, Ayşegül Çapan, Aynur Ayhan, Fatih Özer, Muharrem Kayılı, Cemile Çağıl YAPIM-YAYIN Maya Plus Maya İletişim ve Tasarım Hizmetleri Ltd. Şti. Halaskargazi Cad. Sait Kuran İş Merkezi No:145, Kat:4 Şişli, İstanbul Tel:0212 224 93 30 (pbx) Fax: 0212 224 86 46 www.mayailtetisim.com Yayın Koordinatörü (Sorumlu) Nevzat Çalışkan nevzat@mayailetisim.com Genel Koordinatör Nejla Burnazoğlu Turner nejla@mayailetisim.com Yazı İşleri Müdürü Yaşar Burak Meriç burak@mayailetisim.com Görsel Yönetmen Çiğdem Bakırcıoğlu Arslan cansu@mayailetisim.com Baskı Özlem Matbaaccılık ve Reklamcılık Ltd. Şti. Litros Yolu 2.Mat San. Sit. Bodrum Kat No:2BB4 TOPKAPI / İSTANBUL T:0212 501 66 00 pbx F:0212 612 06 63 www.ozlemmatbaa.com.tr info@ozlemmatbaa.com.tr Bu dergi NAPM lisansı altında yüzde 100 geri dönüşümlü kağıttan üretilmiştir. Metalik Ekim 2011 / 03
NELER YAPTIK? ALT SEKTÖR KOMİTE TOPLANTILARINI GERÇEKLEŞTİRDİK El Aletleri Alt Sektör Komite Toplantısı Alüminyum Alt Sektör Komite Toplantısı 2023 stratejisi çerçevesinde, Eylül ayı içerisinde İDDMİB bünyesinde tanımlanan 5 alt sektörde (Alüminyum, Bakır, Döküm, Metal Mutfak, El Aletleri ve Bağlantı Elemanları) Alt Komite toplantıları gerçekleştirildi. Döküm Alt Sektör Komite Toplantısı Sektör temsilcileri, ilgili dernek yöneticileri ve Yönetim Kurulu üyelerimizin katılımıyla düzenlenen toplantılardan çıkan sonuçlar, Türkiye İhracatçılar Meclisi ne (TİM) iletildi. Mutfak Alt Sektör Komite Toplantısı Bakır Alt Sektör Komite Toplantısı 04 / Metalik Ekim 2011
İMMİB ENDÜSTRİYEL TASARIM YARIŞMALARI İSTANBUL TASARIM HAFTASI NDA (İDW) İDDMİB Yön. Kur. Bşk. Tahsin Öztiryaki İDW Fuarını ziyaret etti. 28 Eylül-2 Ekim 2011 tarihleri arasında Eski Galata Köprüsü üzerinde düzenlenen İstanbul Tasarım Haftası kapsamında İMMİB standında 2010 yılında dereceye giren 24 projeye ait prototipler tasarım meraklılarının beğenisine sunuldu. Ziyaretçiler tarafından yoğun ile karşılanan sergiye, 1 Ekim ve 2 Ekim tarihlerinde ilio- Demirden Tasarım Ekibi ve ürün tasarımcısı Kunter Şekercioğlu tarafından İMMİB standı içerisinde düzenlenen tasarım workshopları renk kattı. RS ALIM HEYETİ ZÜCHEX FUARINA KATILDIK Dünyaca bilinen RS Components Ltd. firmasından gelen 4 yetkili ile ihracatçılarımız Dış Ticaret Kompleksinde buluştular. Farklı segmentte satın alma uzmanı olan yetkililer, 12 toplantı gerçekleştirdi. RS firma yetkilileri, 3 gün süresince yaptıkları toplantılar sonucunda genel kanılarının olumlu olduğunu ifade ettiler. Firmalarında satın alma süreçlerin uzun sürdüğünün bilgisini veren Emma Erbillur, üst yönetimden 1-2 ay içinde nihai sonucu alınabileceğini vurguladı. 24-27 Eylül 2011 tarihleri arasında İstanbul da düzenlenen Zuchex 2011 Zücaciye Ev Eşyaları ve Elektrikli Ev Gereçleri Fuarı TÜYAP Fuar ve Kongre Merkezinde 22. defa gerçekleştirilmiştir. Fuara, fuar idaresi tarafından ücretsiz olarak temin edilen 32 m2 de katılan İstanbul Maden ve Metaller İhracatçı Birlikleri info standında, 2010 yılı Endüstriyel Tasarım Yarışması nda ödül alan 8 projenin görselleri sergilenmiş olup, şu an başvuruları halen süren 2011 yılı Endüstriyel Tasarım Yarışması hakkında bilgi verilmiştir Metalik Ekim 2011 / 05
NELER YAPTIK? MEGABUILD FORUMUNA KATILDIK CANTON FUAR YETKİLİLERİ İLE GÖRÜŞTÜK 08-11 Eylül 2011 tarihleri arasında düzenlenen Avrasya Yapı Ürünleri Fuarı Megabuild 2011 fuarı kapsamında Yapı ve Yapı Malzemelerinde Kurumsal Gelişim ve Marka Konferansı 10 Eylül 2011 tarihinde gerçekleştirilmiştir. Konferans, T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanı Erdoğan Bayraktar tarafından açılmış olup Dünyadaki Değişimin Yapı Malzemeleri Sektörüne Etkisi konulu oturumun başkanlığını Yönetim Kurulu Başkanımız Tahsin Öztiryaki yapmıştır. Çin Dış Ticaret Merkezi Uluslararası ilişkiler departmanından Zang Hui ile Metaller Sektörü Şube Müdürü Muharrem Kayılı ve Sektör Şube Şefi Özlem S. Erkan bir araya geldi. Toplantıda, Canton fuarı 2. Fazda Türkiye nin de yer alması talebi, fuar yetkililerine iletildi. Hui, 2. Fazdan önümüzdeki sene yer verilememe ihtimali olduğunu ancak, 2013 ve 2014 yılları için Türkiye nin Canton 2. Fazda yer almasının mümkün olabileceğini ifade etti. SEKTÖR İHRACATIMIZA BAKIŞ 2011 EYLÜL AYI İHRACATI VE 2011 OCAK-EYLÜL AYI İDDMİB İHRACAT DEĞERLENDİRMESİ Demir ve Demir Dışı Metaller ihracatımız, Eylül 2011 döneminde geçen yılın aynı dönemine göre % 21,8 lik bir artışla 597,4 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Alüminyum ürünleri 182,6 milyon dolarla Eylül 2011 döneminde en fazla ihraç edilen ürün grubu olmuştur. Söz konusu ürün grubunu sırasıyla, 165,1 milyon dolarla demir çelik mamulleri, 127,2 milyon dolarla da bakır mamulleri, 114,8 milyon dolarla metallerden çeşitli eşyalar ürün grubu izlemektedir. Demir ve Demir Dışı Metaller ihracatımız, 2011 yılı Ocak- Eylül döneminde 1,28 milyon ton ve 5,37 milyar dolar olarak gerçekleşirken, 2010 yılının eş dönemine göre ihracatımızda miktarda %9 değerde de %26,6 oranında artış kaydedilmiştir. 1,77 milyar dolarla Alüminyum ürünleri ilk sekiz ayın en fazla ihraç edilen ürün grubu olurken, söz konusu ürün grubunu sırasıyla, 1,39 milyar dolarla demir çelik mamulleri, 1,13 milyar dolarla Bakır Mamulleri, 999,3 milyon dolarla da metallerden çeşitli eşyalar izlemektedir. 2011 yılı Ocak- Eylül döneminde, sektör ihracatının en fazla gerçekleştirildiği ülke grupları arasında Avrupa Birliği 3,02 milyar dolar ve %33 artışla ilk sırada yer alırken, Diğer Avrupa ülkeleri 878,2 milyon dolar ihracatla (%33,4 artış) ikinci, Yakın, Orta Doğu Asya 592,4 milyon dolarla (%17,1 artış) üçüncü, Kuzey Afrika ülkeleri 237 milyon dolarla (%26,1 azalış) dördüncü sırada yer almıştır. Almanya 755,8 milyon dolarla (%40,1 artış) 2011 yılı Ocak- Eylül döneminde, 2010 yılı Ocak-Eylül döneminde olduğu gibi sektör ihracatının en fazla yapıldığı ülke olurken, İtalya 492,3 milyon dolarla (%48,9 artış) ikinci, Birleşik Krallık 352,4 milyon dolarla üçüncü (%17,9 artış), Fransa 276,7 milyon dolarla (%40,3 artış) dördüncü, Irak ise 256,9 milyon dolar %15,3 artışla sektörün en fazla ihracat yapılan beşinci ülkesi olmuştur Diğer taraftan, Eylül ayında sektörümüzün ihracatında ilk 20 ülke arasında yer alan, İsviçre ye %71, Suudi Arabistan a %66,9, İspanya ya %64,3,Polonya %55,1 ve Türkmenistan a %51,5, oranında önemli ihracat artışının yaşanmış olması dikkat çeken gelişmelerdendir. Hazırlayan: Muharrem ÇAYIROĞLU - Metaller Sektörü Uzmanı 06 / Metalik Ekim 2011
KISA KISA TİM TWITTER DA Recep Tayyip ERDOĞAN Başbakan İHRACATÇILARIN MISIR ÇIKARMASI Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ın beraberinde resmi ve özel sektör temsilcilerinden oluşan bir heyet ile 12-14 Eylül 2011 tarihleri arasında Mısır a (Kahire) ziyaret gerçekleştirmiş olup bu ziyarete eşzamanlı olarak, Ekonomi Bakanlığı ve TİM koordinasyonunda, Orta Anadolu İhracatçı Birlikleri organizasyonunda, Ekonomi Bakanı Sayın Zafer Çağlayan ın da katılımıyla Mısır Ticaret ve Müteahhitlik Heyeti Programı düzenlenmiştir. Bölgesel ve sektörel ihracatçıları ve ihracatçı birliklerini temsil etmekte olan TİM (Türkiye İhracatçılar Meclisi) kamuoyuna sürekli ve doğru bilgi akışı için Sosyal medya üzerinden takipçilerine bilgi paylaşımı sağlıyor Bu yolla, Twitter hesabı üzerinden Türkiye İhracatçılar Meclisi nin etkinlik ve ilanlarına kolaylıkla ulaşılabilecek, ayrıca TİM başkanı Mehmet Büyükekşi nin gündeme ilişkin görüş ve açıklamaları takip edilebilecek. Takip için : http://twitter.com/#!/turkihracat SAHTECİLİĞİN ÖNLENMESİNE İLİŞKİN TİCARET ANLAŞMASI Ekim ayının ilk haftası, ABD ve Japonya nın da içinde bulunduğu 9 ülke (Avustralya, Kanada, Meksika, Fas, Yeni Zelanda, Singapur, Güney Kore, İsviçre, AB topluluğu) telif hakkı ve marka hırsızlığının önüne geçmek için bir anlaşma imzaladı. Japonya Ekonomi, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ndan yapılan açıklamada; söz konusu anlaşmanın, fikri mülkiyet haklarının korunmasını sağlayacak Sahteciliğin Önlenmesine İlişkin Ticaret Anlaşması nın yasalaşmasındaki ilk adım olduğu belirtildi. ABD Ticaret Temsilcisi Miriam Sapiro yaptığı açıklamada, sahtecilik ve korsanlığın günümüz küresel ekonomisinin büyük bir sorunu olduğunu ve hükümetlerin bu sorunu tek başına aşamayacağını belirterek, söz konusu Anlaşma nın fikri mülkiyet hakları konusunda uluslararası bir savunma mekanizması oluşturacağına değindi. Metalik Ekim 2011 / 07
DEĞER KATANLAR gerekse planlanan ve devam etmekte olan diğer büyük modernizasyon ve yatırım projeleri nedeniyle canlı bir bölge olarak dikkat çekmekte. Olimpiyatlar için, Soçi Merkez Stadyumu, Bolşoy Buz Sarayı, Maly Buz Sarayı, Soçi Curling Merkezi, Snowboard Merkezi gibi birçok irili ufaklı projelerin bir kısmı bitme aşamasına gelirken, birçoğu da halen yapım aşamasındadır. Biz de Birlik olarak; bölgede ki bu yapılaşmanın tedarik zinciri içerisinde ülkemiz Alüminyum Sanayicilerinin yer almasını kolaylaştırma düşüncesindeyiz. AYŞEGÜL ÇAPAN İDDMİB Yönetim Kurulu Üyesi 28-29 Kasım 2011 tarihleri arasında Rusya ya düzenlenecek olan Alüminyum Heyeti ile amaçlanan hedefe ilişkin bilgi verebilir misiniz? İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği olarak; katkı ve katılımda bulunduğumuz ya da düzenlediğimiz tüm fuar ve ticari heyetlerdeki temel hedef; Türkiye ihracatını artırmak ve ekonomimizi hak ettiği seviyeye getirmektir. Yine bu hedefin ışığında yaptığımız çalışmalarda, temsil ettiğimiz sektörlerin sıkıntılarını ve beklentilerini daha hızlı karşılayabilmek için; belli aralıklarla sektör toplantıları organize etmekteyiz. Bu toplantılar da sektörün kanaat önderi olan STK lar ile sektörün sorunlarını konuşup tartışarak, çözüme yönelik bir yol haritası belirlemekteyiz. Geçen ay yaptığımız Alüminyum Sektör Toplantımızda da; sektör olarak ilk ticari heyetimizin Rusya ya yapılmasının yerinde olacağı ortak fikrinde birleştik. Rusya nın Krasnodar şehrine yapılacak Alüminyum Sektörü Ticareti Heyetinin amacı, sektörün ihraç ürünlerini tanıtmak, iki ülke iş çevreleri arasında işbirliği kurulmasını sağlamak, sektörümüz için önemli bir Pazar olan Rusya Fedarasyonu ile ticari ilişkilerimizi güçlendirmektir. Rusya nın Kuban Bölgesi, gerek Soçi de gerçekleşecek 2014 Kış Olimpiyatları, Rusya pazarını alüminyum sektörü açısından değerlendirebilir misiniz? Zengin maden yataklarına sahip bir ülke olan Rusya, Alüminyum Sektörümüz için önemli pazarların başında gelmektedir. Cevherden alüminyum madeni üretimi yapan dünya çapında birkaç tesise sahipler. Alüminyum sanayimiz de ihtiyacı olan hammaddenin oldukça büyük bir miktarını Rusya dan karşılıyor. Ancak, ülkenin alüminyumdan mamul ürün üretimi, ülke ihtiyacını karşılamakta yetersiz kalıyor. Bu durum da ithalatı zorunlu kılıyor. Gerek sınır komşumuz olması nedeniyle ulaşımın kolay olması, gerekse ülkemiz alüminyum üreticilerinin dünya kalitesinde ürün ve hizmet vermeleri dolayısıyla; Rusya nın ihtiyacı olan alüminyumu, bizden temin etmesini geçerli kılıyor. İhracat açısından verimli ticari ilişkilerimiz olmasına rağmen, son dönemlerde Rusya hükümetinin uyguladığı vergiler nedeniyle, ihracatımız durma noktasına gelmiştir. Elbette her yönetimin üreticisini korumak için bu ve benzeri tedbirleri alması doğaldır. Fakat ortada bir gerçek vardır. Rusya nın ihtiyacı olan alüminyum, üretiminin çok üzerindedir. Mevcut tesislerle bu ihtiyaç karşılanamaz. Yeni tesisler yapılarak kendi kendine yeter duruma gelebilir ancak uzun zaman alır. Bu zaman diliminde, Rusya nın ihtiyacını bizler rahatlıkla karşılayabiliriz. İşte tam da bu sebeple, kendimizi daha iyi ifade edebilmek ve Rusya pazarında hak ettiğimiz paya sahip olabilmek amacıyla ticari heyetimizi ilk olarak Rusya ya düzenliyoruz. Rusya, dış ticarette birçok yönden bizim için cazip bir pazardır. Sektörde yaşadığınız sıkıntılara ilişkin belli başlıklar verebilir misiniz? Sektörün en önemli sorunu hammadde de dışa bağımlı olmasıdır. Ülkemizde cevherden maden üretimi yapan tek kuruluş Eti Alüminyum tesisleridir. Ancak burada üretilen alüminyum, sanayicinin 08/ Metalik Ekim 2011
ihtiyacını karşılamakta yetersiz kalmaktadır. Alüminyum hammaddesi olan boksit kaynakları dünya çapında çok yaygın değildir. Gine, Brezilya, Venezuela, Surinam, Jamaika, Okyanusya, Hindistan, Çin, Yunanistan, Türkiye ve Rusya Federasyonunda Ural da yüksek kaliteli boksit madeni mevcuttur. Rusya dünya üreticileri arasında birincil alüminyum ve BDT ülkelerinde en büyük üretici konumundadır. Rus alüminyum üretiminin %85 inden fazlası Rus Alüminyum (RUSAL) ve SUAL (Irkutsk ve Uralsky) Alüminyum şirketleri idaresindedir. RUSAL, dünyanın en büyük üç alüminyum şirketinden biridir. Gerek birincil alüminyum kalitesi gerekse ulaşım kolaylığı sebebiyle alüminyum üreticimiz hammadde ihtiyacını tamamına yakınını Rusya dan temin etmektedir. Çözüm olarak ise; madenden cevher üretimi kapasitemiz artırılmalı, hammadde de dışa bağımlılığımızın önüne geçilmelidir. Bu çok yüksek rakamlarda yatırımlarla mümkündür. Bu konu da devlet teşvikleri artırılmalı ve ülke politikası dahilinde düşünülmelidir. Son zamanlarda hükümetimizin bu konuda attığı adımları olumlu buluyor ve sevinerek takip ediyoruz. Umarım çabalar yerini bulacaktır. İhracatımızın artması için belirlenen hedef pazarlarda, ülkemize uygulanan kotalar ayrı bir sorun olarak karşımıza çıkmakta ve bu durum uluslararası piyasalarda rekabet gücümüzü zayıflatmaktadır. Ülkelerarası uyumlu, yakın ve sıcak ilişkiler neticesinde bu gibi sorunların aşılabileceğine inanıyorum. Tarafınızdan katılım gerçekleştirilen, Balkan Odalar Birliği (ABC) Kadın Girişimciler Konseyi 1. Toplantısına ilişkin bize neler söyleyebilir misiniz? TOBB Başkanı Sayın Rifat Hisarcıklıoğlu nun önderliğinde 2007 senesinde TOBB bünyesinde 81 ilde Kadın Girişimciler Kurulları oluşturuldu. Kadın Girişimciler Kurulu, TOBB bünyesinde kadın girişimcilik konusunda genel politikalar geliştiren ve görüş oluşturulmasına katkıda bulunan istişari bir kuruldur. Öncelikli amacı; ülkemizdeki kadın girişimci potansiyelinin nicelik ve nitelik bakımından geliştirilmesi ve daha donanımlı hale getirilmesi amacıyla politika belirlemek ve girişimcilik kültürünün kadınlar arasında gelişmesine öncülük etmektir. Yaklaşık iki senedir, TOBB KGK bünyesinde İstanbul Kadın Girişimciler Kurulu Başkan Yardımcılığı görevini icra ediyorum. 1994 yılında Balkan Odaları Birliği (ABC) kurulmuştur ve TOBB bu birliğin kurucu üyesidir. TOBB dönem başkanlığı döneminde, 2008 tarihinde düzenlenen ABC nin genel kurulunda Sayın Hisarcıklıoğlu tarafından, ABC bünyesinde Kadın Girişimciler Konseyi kurulmasını teklif etmiş ve kabul görmüştür. Bu kapsamda, TOBB un girişimleri öncülüğünde oluşturulan Balkan Odalar Birliği Kadın Girişimciler Konseyi nin (ABC WEC) ilk toplantısı, Arnavutluk, Bosna-Hersek, Bulgaristan, Karadağ, Makedonya, Romanya, Sırbistan ve Yunanistan da faaliyet gösteren kadın girişimcilerin katılımıyla, TOBB un ev sahipliğinde 30 Eylül 1 Ekim 2011 tarihlerinde İstanbul da gerçekleştirildi. Toplantıya Marmara Bölgesindeki illerin TOBB Kadın Girişimciler Kurulu üyeleri, T.C.Aile ve Sosyal Politikalar Bakanı Sayın Fatma Şahin, TOBB Başkanı ve Eurochambres Başkan yardımcısı Sayın M.Rifat Hisarcıklıoğlu, ABC Başkanı ve Bulgaristan Ticaret ve Sanayi Odası Başkanı Sayın Tsvetan Simeonov ve TOBB Kadın Girişimciler Başkanı Sayın Aynur Bektaş katıldılar. Toplantının hedefi; ABC üye ülkelerindeki kadın girişimcilerin potansiyelinin geliştirilmesi, kadın girişimcilerin ulusal ve uluslararası ekonomiye katkılarının artırılması, bölge içi ticaretin geliştirilmesi ve kadın girişimcilere, iş dünyasında edindikleri bilgi ve deneyimler ile karşılaştıkları sorunları paylaşabilecekleri bir ortam sağlanmasıydı. Bence bu amacı hakkıyla yerine getiren bir organizasyon oldu. Ülke olarak uluslararası toplantılara öncülük ve ev sahipliği yapmamız gurur verici. Bürokratlarımızın, sanayicilerimizin, iş dünyasının ilgi ve katkısıyla ülkemizin hak ettiği yüksek ekonomik standartlara kısa bir zamanda geleceğine inanıyorum. Ve buna inancım her geçen gün artıyor. Çünkü ülkemizde üretimin, ihracatın artmasıyla birlikte, Ar-Ge çalışmalarıyla kalite standardımız yükseliyor, iş dünyasında bilgi, ilgi ve farkındalık artıyor. Herkes elinden gelini fazlasıyla yapmaya çalışıyor. Ülkemizde birlik, beraberlik içinde, sağlık ve huzurla, bolluk ve bereketimizin artmasını temenni ediyorum. Metalik Ekim 2011 /09
NELER YAPACAĞIZ? İMMİB GENEL SEKRETERLİĞİ EĞİTİM TAKVİMİ / 15 EKİM - 15 KASIM 2011 17.10.2011 Tedarik Zinciri ve Lojistik Yönetiminde İnovasyon 18.10.2011 İş Sağlığı ve İş Güvenliği 19.10.2011 Finans Dışı Yöneticiler İçin Finansal Tabloların Okunması Süre : 1 gün 19.10.2011 Organizasyon ve Yönetim Planı Geliştirme 20.10.2011 Stratejik Satış Yönetimi Süre: 2 gün 20.10.2011 Satış ve Pazarlama İlişkileri Süre: 1 gün 21.10.2011 İhracatta KDV İstisnası ve İade İşlemleri 24.10.2011 Pazarlamada İnovasyon Yönetimi 24.10.2011 ISO 9001:2008 İç Denetçi Süre : 1 gün 24.10.2011 Akreditif Okuma ve Uygulama Süre : 1 gün 10/ Metalik Ekim 2011
Eğitimlerli İlgili Soru Ve Görüşleriniz İçin: Cüneyt Ersen-0212 454 09 95-cuneyt.ersen@immb.org.tr 25.10.2011 Çatışma ve Kriz Yönetimi 26.10.2011 Müzakere Becerileri 26.10.2011 İnsan Kaynakları Yönetimi 24.10.2011 Dış Ticarette Stratejik Pazarlama ve Satış 14.11.2011 Diksiyon, Etkili ve Güzel Konuşma Süre: 2 gün 14.11.2011 İş Sağlığı ve İş Güvenliği Yönetiminde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözümleri Süre: 2 gün Süre : 1 gün 15.11.2011 İşletme Bütçeleri ve Kontrol Teknikleri Metalik Ekim 2011 / 11
BİR BİLENE SORDUK GÜNEY AFRİKA Bir Bilene Sorduk bölümümüzün bu ayki konuğu Pretoria Ticaret Müşaviri Sayın Emine Sönmez... *** Dünya ham çelik üretiminin yaklaşık % 0,6 sını karşılayan Güney Afrika, aynı zamanda, yıllık yaklaşık 10 milyon tonluk üretimi ile ham çelik üretiminde Afrika kıtasında lider durumundadır. 2001 yılında ülkenin kıtanın çelik üretimindeki payı %60 iken, dünya çelik üretiminde ise 19. sırada yer almış, 2008 yılı verilerine göre kıtanın üretimindeki payı % 48 olarak kaydedilirken, dünya çelik üretiminde ise 21. sırada yer almıştır. Ülkenin toplam ham çelik üretimi 2003 yılında 9,4 milyon metrik ton (m.ton) olarak gerçekleşmiş olmasına rağmen, 2007 yılından itibaren üretim düşüş eğilimine girmiş ve 2008-2009 yıllarında sırasıyla 8,1 milyon m.ton, 7,5 milyon m.ton olarak kaydedilmiştir. 2010 yılında da ham çelik üretimi bir önceki yıl ile hemen hemen aynı seviyede ve 7,6 milyon m.ton olarak gerçekleşmiştir. ALÜMİNYUM SEKTÖRÜ Güney Afrika nın demir dışı sektöründe en fazla payı alüminyum sektörü almakta, ancak ticari olarak işlenebilir rezervleri olmadığından hammadde ithalatı yapmaktadır. Güney Afrika dünya alüminyum üretiminde 8. sırada olup, Richards Bay bölgesinde üretim tesisleri olan Billiton ve Hulett Aluminium sektördeki en önemli firmalar arasında yer almaktadır. Güney Afrika daki alüminyum sektörünü desteklemek ve alüminyum tüketimini artırmak amacıyla kurulan Güney Afrika Alüminyum Federasyonu (Aluminium Federation of South Africa- AFSA; www.afsa.org.za) nun üyeleri ağırlıklı olarak, birincil ve ikincil işlem görmüş alüminyum, yarıbitmiş ürün, döküm üretimi alanlarında faaliyet göstermektedir. AFSA nın üyeleri faaliyet gösterdikleri alanlara göre Endüstri Sektör Birlikleri altında gruplaşmıştır. Bu kapsamda, alüminyum sektörü otomotiv, tarım, havacılık, inşaat ve yapı malzemeleri, kimya, mobilya, elektrik, denizcilik, madencilik, paketleme ve ulaşım sektörlerine sağladığı girdiler ile geniş bir yelpazeye hizmet etmektedir. ALÜMİNYUM SEKTÖRÜ DIŞ TİCARETİ Alüminyum sektörü ülkedeki önde gelen metal sanayi sektörlerinden biri olup, 2010 yılında alüminyum ürünleri ihracatı (76. fasıl) 2 milyar $ a ulaşmaktadır. İhracatta önde gelen ülkeler başta Japonya olmak üzere G.Kore, ABD ve İsviçre dir. Ürün bazında bakıldığında, işlenmemiş alüminyum ihracatının 1,25 milyar $ ile toplam sektör ihracatının % 62 sini oluşturduğu anlaşılmaktadır. İhracatta ilk sıralarda yer alan diğer ürünler ise alüminyum saç ve levhalar ile alüminyum borulardır. 2 milyar $ seviyesine ulaşan alüminyum ihracatına karşılık, alüminyum sektörü ithalatının sadece 382 milyon $ civarında gerçekleştiği gözlenmektedir. Buna göre, ihracatın ithalatı karşılama oranının % 520 olduğu hesaplanmaktadır. En çok ithalat yapılan ülkeler arasında Çin, Bahreyn, Avustralya ve Almanya yer almaktadır. Ürün bazında ithalatta öne çıkan ürünler arasında 2010 yılı verilerine göre 93,3 milyon $ ile işlenmemiş alüminyum, 71,6 milyon $ ile alüminyum çubuklar ve 53,5 milyon $ ile alüminyum teller yer almaktadır. DİĞER DEMİR-DIŞI METALLER Diğer demir-dışı metaller sektörden fazla pay almamakla birlikte, ihracat ve dış ticaret gelirlerine yine de katkı sağlamaktadır. Ülkenin bakır, pirinç ve bronz endüstrilerindeki üretimi düşüş eğiliminde olmasına rağmen, madencilik ve maden çıkartılmasında geliştirilecek yeni teknolojilerin şu anda işlenmemiş rezervlerin ortaya çıkartılmasına imkan sağlaması beklenmektedir. GÜMRÜK VE DIŞ TİCARET MEVZUATI 1948 yılındaki Gümrük Tarifeleri ve Ticaret Genel Anlaşmasının imzalayıcı ülkeleri arasında yer alan Güney Afrika, 1995 yılında Dünya Ticaret Örgütü ne üye olmuştur. Avrupa Birliği ve EFTA ülkeleri ile Serbest Ticaret Anlaşmaları bulunan Güney Afrika nın, SACU-Güney Afrika Gümrük Birliği kapsamında Botsvana, Lesoto, Namibya ve Svaziland ile Gümrük Birliği bulunmaktadır. Güney Afrika nın diğer 12/ Metalik Ekim 2011
ve kablolar (% 2,76) ile demir-çelik tel (%2,87) ürünlerinde telafi edici vergi uygulaması bulunmaktadır. Emine SÖNMEZ T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşaviri T.C. Pretoria Büyükelçiliği Ticaret Müşavirliği PO Box 56014, Arcadia, 0007 Pretoria, SOUTH AFRICA E-posta: pretoria@ekonomi.gov.tr Tel: +27 12 342 6051 Faks: +27 12 342 6058 Afrika ülkeleri ile ilişkilerinde diğer önemli bir ayak ise 1980 yılında kurulan ve Güney Afrika ile birlikte 14 Afrika ülkesinin üye olduğu SADC-Güney Afrika Kalkınma Topluluğudur. SADC kapsamında, bölgesel kalkınmanın sağlanması hedefleri çerçevesinde, üye ülkeler arasında gümrük birliği oluşturulması, ortak para birimi kullanılması ve en nihayetinde ortak pazar oluşturulması hedeflenmektedir. Bu çerçevede, G. Afrika ya SADC ülkeleri menşeli ürünler gümrük vergilerinden muaf olarak ithal edilebilmektedir. GÜMRÜK VERGİLERİ 73. fasıl ürünlerinin bir kısmı yine gümrük vergisinden muaf olup, bunun dışında kalan ürünlerin G. Afrika ya ithalatında uygulanan gümrük vergileri ülkemizin de dahil olduğu genel kategorisi için- ise % 5-10- 15 aralığında değişmektedir. ANTİ-DAMPİNG VE TELAFİ EDİCİ VERGİLER Güney Afrika demir-çelik ürünlerinde ülkemize karşı antidamping vergisi ve telafi edici vergi gibi herhangi bir korunma önlemi uygulamamaktadır. Bununla birlikte, Almanya, Çin, İngiltere, Hong Kong, Kore ve Malezya menşeli ürünlere antidamping vergisi, Hindistan menşeli ürünlere ise telafi edici vergi uygulanmaktadır. Ürünler itibariyle bakıldığında; - Almanya ya demir-çelik halat ve kablolar (% 93) ile demirçelik teller (%243,54), - Çin e demir-çelik halat ve kablolar (% 133,65), demir-çelik teller (% 113,25),bağlantı zincirleri (% 2,4), cıvata ve somunlar (% 55,4-122,7), paslanmaz çelik evyeler (% 10,84-62,41), alüminyumdan mutfak eşyası (1584 c/kg) - İngiltere ye demir-çelik halat ve kablolar (% 76,17) ile demirçelik teller (%141,11), - Hong Kong a alüminyumdan mutfak eşyası (1584 c/kg), - G. Kore ye demir-çelik halat ve kablolar (% 79,76) ile demirçelik teller (%50,33), - Malezya ya paslanmaz çelik evyeler (% 10,74-95,86), ürünlerinde belirtilen oranlarda anti-damping vergisi uygulanmaktadır. Diğer taraftan, Hindistan a demir-çelik halat SORUN, ÖNERİ VE DEĞERLENDİRMELER Afrika kıtasının en sofistike serbest pazar ekonomisine sahip olan Güney Afrika, kıta yüzölçümünün sadece %3 ünü kaplamasına rağmen, Afrika kıtasının toplam sınai üretiminin %40 ını, kıtanın toplam GSYİH sinin %25 ini, kıtanın toplam elektrik ve maden üretiminin ise yaklaşık yarısını gerçekleştirmektedir. Aynı zamanda ülke, yaklaşık 49 milyon nüfusla birlikte geniş ve büyüyen bir iç pazara sahip olup, hızla büyüyen Afrika, Latin Amerika ve Hint Okyanusu pazarlarına kolay ulaşım bağlantısına sahiptir. Öte yandan G.Afrika, Afrika kıtasındaki en modern ulaştırma ve haberleşme altyapısına sahiptir. SORUNLAR Afrika nın en büyük ekonomisi olan Güney Afrika ekonomisi aynı zamanda işsizlik, fakirlik, büyük gelir dağılımı dengesizliği, AIDS, yüksek suç oranı ve bunların sonucunda da yatırım eksikliği ve beyin göçü gibi sorunlarla da karşı karşıyadır. Ülkenin en kritik sorunlarından birisi de, vasıfsız işgücünün fazla olması, buna mukabil yüksek vasıflı işgücü temininde ise sıkıntı yaşanmasıdır. Türk ihracatçılarının bu ülkeye yapılan ihracatta karşılaştıkları en önemli sorunlar yüksek gümrük vergileri (özellikle tekstil ve hazır giyim sektöründe), nakliye süresi ve nakliye masraflarının yüksek olmasıdır. Mersin limanından Durban limanına nakliye süresi ortalama 30-45 gün civarındadır. GÖRÜŞ VE ÖNERİLER Güney Afrika pazarına girmek isteyen firmaların, özellikle Avrupalı firmaların yoğun rekabet içerisinde olduğu oldukça gelişmiş ve doygun bir pazarda rekabet etmeleri gerektiği ihmal edilmemelidir. Düşük riskli ticari aracılık sistemlerinden temsilcilik, acente, distribütörlük seçiminde dikkatli davranılmalıdır. (Devlete veya devletin finanse ettiği kuruluşlara mal satılması planlanıyorsa, yerel ortağın BEE-black economic empowerment- kriterlerine uygun olması gerekmektedir.) Bilinen tedarikçilere sadık kalınan, oldukça tutucu ve önyargılı olan pazarda, sürekli olarak pazar araştırma ve geliştirme faaliyetleri gerçekleştirilmelidir. Gelişmiş bir örgütlenme yapısına sahip, gerekli dağıtım mekanizmaları oluşturulmuş, iyi işleyen bir piyasa düzenine sahip olan Güney Afrika da, uzun vadeli pazarlama stratejileri ile pazara giriş önem taşımaktadır. Kendi standartlarına uygunluk, doğruluk, dürüstlük, güvenilir ilişkiler, devamlılık ve zamanında teslim Güney Afrikalıların başlıca ticari beklentilerini oluşturmaktadır. Düzgün yürüyen, ancak yavaş işleyen bir sisteme sahip olan Güney Afrika ile iş bağlantılarında sabırlı olmak gerekmektedir. Güney Afrika ya piyasa araştırması veya iş bağlantısı kurmak amacıyla gerçekleştirilecek ziyaretler öncesinde, Ticaret Müşavirliğimizle temasa geçilmesi ve ilgilenilen sektörlerle ilgili olarak ziyaret öncesinde gerekli ön hazırlık çalışmalarının yapılmasında fayda bulunmaktadır. Güney Afrika daki firma ve kuruluşların kısa süre içerisinde randevu vermekten imtina etmeleri de dikkate alındığında, ziyaret öncesinde temasa geçilecek firmaların tespit edilmesi ve randevuların önceden ayarlanması yapılacak iş seyahatlerinin daha verimli olmasını sağlayacaktır. Metalik Ekim 2011 / 13
RAKAMLARLA SEKTÖRÜMÜZ İSTANBUL DEMİR VE DEMİR DIŞI METALLER İHRACATÇILARI BİRLİĞİ (TÜRKİYE GENELİ - KÜMÜLATİF MAL GRUBU RAPORU) MİKTAR (KG) TABLOSU 1,400,000,000 1,200,000,000 1,000,000,000 800,000,000 OCAK-EYLÜL 2009 OCAK-EYLÜL 2010 OCAK-EYLÜL 2011 600,000,000 400,000,000 200,000,000 - DEMIR ÇELİK MAMÜLLERİ BAKIR ALUMİNYUM METALLERDEN TOPLAM EŞYALAR 12.00 BİRİM FİYAT TABLOSU ($ / KG) 10.00 8.00 6.00 4.00 2.00 OCAK-EYLÜL 2009 OCAK-EYLÜL 2010 OCAK-EYLÜL 2011 0.00 - DEMIR ÇELİK MAMÜLLERİ BAKIR ALUMİNYUM METALLERDEN TOPLAM EŞYALAR 6,000,000,000 DEĞER (FOB-USD) TABLOSU 5,000,000,000 4,000,000,000 3,000,000,000 2,000,000,000 OCAK-EYLÜL 2009 OCAK-EYLÜL 2010 OCAK-EYLÜL 2011 1,000,000,000 - DEMIR ÇELİK MAMÜLLER BAKIR ALUMİNYUM METALLERDEN TOPLAM EŞYALAR OCAK-EYLÜL 2009 OCAK-EYLÜL 2010 OCAK-EYLÜL 2011 SEKTÖR İHRACATIMIZ MİKTAR (KG) DEĞER BİRİM MİKTAR (KG) DEĞER BİRİM MİKTAR (KG) DEĞER BİRİM (FOB USD) FİYAT (FOB USD) FİYAT (FOB USD) FİYAT GENEL TOPLAM 946,314,789 3,200,492,494 3.38 1,169,313,517 4,261,931,135 3.64 1,280,242,563 5,372,784,526 4.20 14 / Metalik Ekim 2011
İSTANBUL DEMİR VE DEMİR DIŞI METALLER İHRACATÇILARI BİRLİĞİ ÜLKE PERFORMANS RAPORU OCAK - EYLÜL 2010 OCAK - EYLÜL 2011 % DEĞİŞİM SIRA ÜLKE MİKTAR (KG) DEĞER (USD) MİKTAR (KG) DEĞER (USD) MİKTAR DEĞER 1 ALMANYA 116,831,151.86 477,191,204.25 142,280,412.83 677,526,404.62 21.78 41.98 2 İTALYA 84,505,276.16 330,468,840.97 101,302,333.24 492,365,104.68 19.88 48.99 3 BİRLEŞİK KRALLIK (İNGİLTERE) 103,667,250.16 298,942,127.01 104,103,272.08 352,456,201.55 0.42 17.90 4 FRANSA 53,238,194.65 197,195,454.52 62,924,037.29 276,730,377.43 18.19 40.33 5 IRAK 62,970,712.33 222,702,895.40 75,126,911.22 256,965,249.21 19.30 15.38 6 ROMANYA 51,425,051.83 137,237,427.08 60,050,247.42 182,292,216.55 16.77 32.83 7 RUSYA FEDERASYONU 25,481,766.92 119,140,251.97 32,459,652.50 145,203,073.43 27.38 21.88 8 BULGARİSTAN 34,140,491.65 122,509,505.84 33,385,545.24 143,420,085.54-2.21 17.07 9 TÜRKMENİSTAN 24,539,015.21 88,871,218.17 35,230,404.87 134,666,345.34 43.57 51.53 10 AZERBAYCAN-NAHÇİVAN 27,944,975.84 98,851,173.29 30,682,484.36 127,863,359.29 9.80 29.35 11 İSPANYA 18,333,882.02 67,264,803.08 25,454,157.70 110,516,048.11 38.84 64.30 12 BİRLEŞİK DEVLETLER 15,515,205.34 84,057,402.71 17,781,585.32 108,497,617.21 14.61 29.08 13 POLONYA 25,060,921.94 68,833,937.54 31,763,134.47 106,763,527.61 26.74 55.10 14 YUNANİSTAN 51,406,886.20 132,858,760.60 27,586,444.18 104,361,865.95-46.34-21.45 15 UKRAYNA 26,357,310.50 69,620,587.24 32,305,761.30 94,804,707.13 22.57 36.17 16 HOLLANDA 21,721,468.12 81,663,371.61 21,558,940.09 94,595,488.70-0.75 15.84 17 BURSA SERBEST BÖLG. 8,164,964.36 52,798,970.37 10,970,814.11 90,601,563.71 34.36 71.60 18 İSVİÇRE 14,022,906.97 48,954,084.28 19,755,247.34 84,016,532.50 40.88 71.62 19 AVUSTURYA 14,154,866.44 57,764,166.81 17,260,002.75 81,901,460.58 21.94 41.79 20 SUUDİ ARABİSTAN 11,071,716.83 48,466,396.46 14,932,584.92 80,930,057.51 34.87 66.98 DİĞERLERİ 363,589,065.47 1,394,459,924.21 365,572,181.55 1,548,008,011.06 0.55 11.01 GENEL TOPLAM 1,169,313,517.09 4,261,931,134.66 1,280,242,563.21 5,372,784,525.73 9.49 26.06 BUNLARI BİLİYOR MUSUNUZ? PAZAR ARAŞTIRMASI VE PAZARLAMA DESTEĞİ Pazar Araştırması Projelerinin Desteklenmesi (Para-Kredi ve Koordinasyon Kurulu nun 2006/6 Sayılı Tebliği) Destek Amacı: Şirketler ile Sektörel Dış Ticaret Şirketleri (SDŞ ler) tarafından; ürünleri ve/veya sektörleriyle ilgili olarak gerçekleştirilen pazar araştırması projelerine ilişkin giderlerin bir kısmının karşılanmasıdır. Kimler Yararlanabilir: Türkiye de sınaî ve/veya ticari faaliyette bulunan şirketler, yazılım şirketleri ve SDŞ ler. Sağlanan Destekler: a) Ürünleri ve/veya sektörleriyle ilgili olarak gerçekleştirilen pazar araştırması projelerine ilişkin giderleri desteklenir. Şirketler için: Proje başına en çok 10.000 $ (Pazar araştırması projelerine ilişkin giderleri, şirketler için % 70) SDŞ için: Proje başına 10.000 $ (Pazar araştırması projelerine ilişkin giderleri, SDŞ ler için % 80) Şirketlerin yıllık en fazla 5 adet, SDŞ lerin yıllık en fazla 10 adet pazar araştırması projesi, DTM tarafından belirlenen hedef pazarlara yönelik olması halinde destek oranı 10 puan artırılarak uygulanır. b) Yurt dışına yönelik pazarlama stratejileri ve eylem planlarının oluşturulabilmesi amacıyla DTM tarafından uygun görülen pazar araştırması hizmeti veren kurum ve/ veya kuruluşlardan satın alacakları pazar araştırması raporları ve istatistikler vb. ne ilişkin giderler ile bu kurum ve/veya kuruluşlara üyelik giderleri, şirketler için % 50, SDŞ ler için % 60 oranında ve yıllık en fazla 20.000 ABD Doları desteklenir. Şirketler ve SDŞ ler, her bir destek bazında, en fazla üç yıl süresince yararlandırılabilir. c) DTM tarafından koordine edilen ve tek bir sektör bazında gerçekleştirilen sektörel nitelikli ticaret heyeti programlarına iştirak etmeleri halinde katılım giderleri, şirketler için % 50, SDŞ ler için % 60 oranında ve program başına en fazla 10.000 ABD Doları desteklenir. Şirketlerin yıllık en fazla 5 adet, SDŞ lerin yıllık en fazla 10 adet sektörel nitelikli ticaret heyeti programına katılım giderleri, DTM tarafından belirlenen hedef pazarlara yönelik olması halinde destek oranı 10 puan artırılarak uygulanır. ç) Ürünlerinin yurt dışına yönelik olarak elektronik ortamda pazarlanabilmesi amacıyla DTM tarafından uygun görülen ve nihai tüketiciye yönelik olmayan e-ticaret sitelerine üyelik giderleri, şirketler için % 50, SDŞ ler için % 60 oranında ve yıllık en fazla 10.000 ABD Doları Şirketler ve SDŞ ler, her bir destek bazında, en fazla üç yıl süresince yararlandırılabilir. Desteklenmeyen Faaliyetler: Pazar araştırmasının amaçlanmadığı yurt dışı gezileri, Grup seyahati veya resmi ve/veya özel kurum ve/veya kuruluşlarca yabancı ülkelere yönelik olarak gerçekleştirilen programlar. Ayrıntılı Bilgi için: metalik@immib.org.tr Metalik Ekim 2011 / 15
Bu dergi NAPM lisansı altında yüzde 100 geri dönüşümlü kağıttan üretilmiştir.