KISALTMALAR İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ V Vİİ XVİİ BİRİNCİ KISIM: ULUSLARARASI HUKUKTA ADA TÜRLERİ VE DENİZ ALANLARI BİRİNCİ BÖLÜM: ULUSLARARASI HUKUKTA ADA TANIMI I. KAVRAM OLARAK 3 H. ADA TANIMININ UNSURLARI 5 A.. DOĞAL KARA PARÇASI OLMA 6 B. SULARLA ÇEVRİLİ OLMA 10 C. MED HATTININ ÜZERİNDE KALMA 11 Ç. YERLEŞMEYE ELVERİŞLİLİK 12 D. YÜZÖLÇÜMÜ KRİTERİ 13 III. ADALARIN DENİZ ALANLARI 15 A. KARASULARI VE BİTİŞİK BÖLGE HAK VE YETKİSİ 15 B. KITA SAHANLIĞI HAK VE YETKİSİ 18 C. MÜNHASIR EKONOMİK BÖLGE HAK VE YETKİSİ 23 IV. ADALARIN DENİZ ALANLARININ SINIRLANDIRILMASI 25 İKİNCİ BÖLÜM: ULUSLARARASI HUKUKTA TAKIMADALARIN TANIMI VE HUKUKİ REJİMİ I. KAVRAM OLARAK 34 A. ULUSLARARASI METİNLERDEKİ DÜZENLEMELER 34 B. ÜLKE UYGULAMALARINDA TAKIMADALAR 38 1. Kıyı Takımadaları 39
vüi ULUSLARARASI HUKUKTA ADALAR 2. Okyanus Takımadaları 40 n. TAKIMADALAR SORUNUNUN İNCELENMESİ 41 A. GENEL OLARAK. 41 B. TAKIMADA DEVLETİNİN TANIMI SOR UNU 44 C. TAKIMADALARIN DENİZ ALANLARI 47 1. İngiliz-Norveç Balıkçılık Davası Işığında Düz Hatlann Çizimi 48 2. 1958 CKBBS 4. Maddesinin Takımadalara Uygulanabilirliği 50 3. 1982 BMDHS'nin 47. Maddesinin Getirdiği Uzlaştırıcı Çözüm 51 Ç. TAKIMADA SULARININ HUKUKİ REJİMİ 53 1. Takımada Devletinin Egemenliği 53 2. Takımada Devletinin Yetkilerini Kısıtlayıcı Unsurlar 54 3. Takımada Sularından Geçiş Hakkı 55 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: ULUSLARARASI HUKUKTA YAPAY ADALARIN TANIMI, HUKUKİ REJİMİ VE DENİZ ALANLARININ SINIRLANDIRILMASINDA ETKİLERİ I. YAPAY ADA KAVRAM VE TANIMI 58 II. YAPAY ADA TÜRLERİ VE BUNLARIN KURULMASINI GEREKTİREN NEDENLER 60 III. DENİZ ALANLARINDA YAPAY ADA VE TESİSLER KURMA YETKİSİ 61 IV. YAPAY ADALARIN ESAS HATLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ 67 İKİNCİ KISIM: ULUSLARARASI HUKUKTA DENİZ ALANLARININ SINIRLANDIRILMASINDA ADALARIN ETKİLERİ BİRİNCİ BÖLÜM: İÇ SULAR VE KARASULARININ TANIMI, HUKUKİ REJİMİ VE SINIRLARININ TESPİTİNDE ADALARIN ETKİLERİ. I. GENEL OLARAK 71 II. ESAS HATLARININ TESPİTİ VE ADALARIN ETKİLERİ 71 A. İÇ SULARIN SINIRLARI 72
ix B. KARASULARININ BAŞLANGIÇ HA TTI OLAN DENİZ ESAS HATLARININ TESPİTİ VE ADALARIN ETKİLERİ 73 1. Normal Esas Hatların Tespiti ve Adaların Etkileri 73 2. Düz Esas Hatların Tespiti ve Adalann Etkileri 79 III. İÇ SULAR 84 A. TANIMI VE SINIRLARI 84 B. HUKUKİ REJİMİ 86 IV. KARASULARI 88 A. KA VRAM VE TANIMI 88 B. KARASULARININ SINIRLARI 89 1. Genel Olarak 89 2. Karasularının İç Sınırlarının Tespiti ve Adalann Etkisi 90 a. Koy ve Körfezlerde Karasuları İç Sının Tespiti ve Adalann Smırlann Tespitinde Etkisi 92 b. Cezir Yükseklikleri (Kayalıklar ve Sığlıklar) ve İç Sınırlann Tespitinde Etkileri 103 c. Atollar (Mercanada) ve Mercan Resiflerinde Karasulan İç Sının... 105 ç. Limanlarda Karasulan İç Sının 107 d. Nehir Ağızlannda Karasularının İç Sının 109 e. Kapalı Denizlerde Karasulan İç Sının 110 f. Donmuş Denizlerde Karasulan İç Sımn 111 3. Karasulannm Dış Sınırlannın Tespiti 112 a. 1958 CKBBS Öncesi Boğazlarda ve Karşılıklı Kıyılarda Karasulannm Tespiti 113 b. 1958 ve 1982 Sözleşmelerinde İki Ülkenin Kıyılannın Karşı Karşıya Olduğu Durumlarda Karasulannm Tespiti 115 c. 1958 CKBBS Öncesi Karasulannm Komşu Kıyıdaş İki Ülke Arasında Smırlandınlması ve Karasulannm Yan Sınırın Tespiti 116 ç. 1958 ve 1982 Sözleşmelerinde Karasulannm Komşu Kıyıdaş İki Ülke Arasında Sınırlandırılması ve Karasulannm Yan Sınınnın Tespiti 117 4. Kıyılan Bitişik ya da Karşılıklı Olan Ülkelerin Karasulannm Sınırlannın Tespitinde Adalann Etkisi 119
X ULUSLARARASI HUKUKTA ADALAR C. KARASULARININ GENİŞLİĞİ 121 Ç. KARASULARININ HUKUKİ REJİMİ. 124 1. Zararsız Geçiş Hakkı 126 2. Transit GeçişHakkı 130 3. Karasularında Yargı Yetkisi 133 D. EGE DENİZİNDE KARASULARI MESELESİ 135 1. Ege Karasuları Sorunun Tarihçesi 135 2. Yunanistan'ın İddiaları 138 a. Lozan Barış Anlaşması Türk İtalyan İtilafnamesi ve Türk Mevzuatı Gereğince Türk Karasulannm 6 Mil Olarak Tespit Edilemeyeceği 139 b. Siyasal ve Ülkesel Bütünlük İlkesi Gereği Adaların Deniz Alanlannm Kıta Ülkesine Uygulanacak Esaslara Tabi Olması ve Takımada İddiası 140 c. Her Devletin Karasulan Genişliğini 12 Mil Olarak Belirleyebileceği İddiası 141 ç. Karasulan Genişliği Saptamanın Kıyı Devletinin Egemenlik Yetkisinde Olduğu 142 d. Deniz Alanlannın Belirlenmesinde Eşit Uzaklık İlkesinin Kural, Özel Durumların Kuraldışı Olarak Kabul Edilmesi Gerektiği İddiası 142 3. Türkiye'nin İddiaları 143 a. Karasulannm Genişliği Konusunda Genel ve Tek Düze Bir Kuralın Yokluğu 143 b. Karasulan Genişliği Saptanırken Coğrafi Özellikleri Olan Denizlerin Göz Önünde Tutulması 145 c. Ege Denizi Gibi Özgün Niteliğe Sahip Yarı Kapalı Denizlerde Özel Durumlann Göz Önünde Bulundurularak Karasulannm Hakkaniyet Gereği Tespit Edilmesi Gereği 146 ç. Karasulannm Genişliği Konusunda Egemenlik Hakkına İlişkin Görüşler 147 d. Eşit Uzaklık Prensibinin Kesin Bir Kural Olmadığı 150 e. İyiniyet ve Hakkın Kötüye Kullanılmaması 151 f. Daha Önce Kazanılmış Haklann Göz Önünde Bulundurulması 152
xi g. Adalann Deniz Alanlarının Siyasal ve Ülkesel Bütünlük İlkelerine Göre Tespit Edilemeyeceği ve Yunanistan'ın Takımada Devleti Olmadığı 153 İKİNCİ BÖLÜM: BİTİŞİK BÖLGENİN TANIMI, HUKUKİ REJİMİ VE SINIRLARININ TESPİTİNDE ADALARIN ETKİLERİ I. KAVRAM VE TANIMI 155 II. HUKUKİ REJİMİ 157 A.. BİTİŞİK BÖLGE KUR ULMASINIMEŞR U KILAN MENFAA TLERİN İNCELENMESİ 158 B. BİTİŞİK BÖLGEKİ YETKİLERİN HUKUKİ NİTELİĞİ. 161 III. BİTİŞİK BÖLGENİN SINIRLANDIRILMASINDA ADALARIN ETKİSİ 167 ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: KITA SAHANLIĞI TANIMI, HUKUKİ REJİMİ, SINIRLARI VE BU SINIRLARIN TESPİTİNDE ADALARIN ETKİLERİ I. KITA SAHANLIĞI KAVRAMIN TARİHSEL GELİŞİMİ 169 II. KITA SAHANLIĞININ TANIMI VE SINIRLARI 173 A. 1958 CKSS'YE KADAR OLAN DÖNEMDEKİ ULUSLARARASI HUKUK KOMİSYONU ÇALIŞMALARI. 173 B. 1958 TARİHLİ CKSS 'DE KITA SAHANLIĞI TANIMI VE SINIRLARI 175 C. 1982 TARİHLİ BMDHS 'DE KITA SAHANLIĞI TANIMI VE SINIRLARI 178 III. 1958 VE 1982 SÖZLEŞMELERİNDE ADALARIN KITA SAHANLIĞINA SAHİP OLMASI 180 IV. KITA SAHANLIĞININ HUKUKİ REJİMİ 182 V. KITA SAHANLIĞININ SINIRLANDIRILMASINDA ADALARIN ETKİLERİ 185 A. GENEL OLARAK. 185 B. KITA SAHANLIĞININ SINIRLANDIRILMASINDA ADALARIN ETKİSİNE İLİŞKİN UL USLARARASI ADALET DİVANI KARARLARI 191 1. 1969 Tarihli Kuzey Denizi Davası 191
ULUSLARARASI HUKUKTA ADALAR a. Uyuşmazlık Konusu Coğrafi Bölgenin Tanımı 191 b. Tarafların Arasında Yapılan Sınır Anlaşmaları ile Uyuşmazlık Konusu Sorun 191 c. Tarafların Eşit Uzaklık İlkesinin Uygulaması Konusundaki Görüşleri 193 ç. Uluslararası Adalet Divanı'nın Uyuşmazlık Konusu Sorun ile İlgili Kararlan 194 d. Değerlendirme 197 1977 Tarihli Manş Denizi (Kanal Adalan) Davası 198 a. Uyuşmazlık Konusu Coğrafi Bölgenin Tanımı 198 b. Uyuşmazlık Konusu Sorunlar 199 c. Eşit Uzaklık Uygulaması Konusunda Tarafların Görüşleri ve Hakem Mahkemesinin Kararlan 200 ç. Tarafların Adaların Sınırlandırmaya Etkisi Hakkındaki Görüşleri ve Mahkemenin Kararlan 202 d. Değerlendirme: Adalann Etkisini Azaltan Teknik 207 1982 Tarihli Tunus-Libya Davası 208 a. Uyuşmazlık Konusu Sorun ve Tarafların İddialan 208 b. Divanın Kararları 210 c. Değerlendirme 214 1984 Tarihli Maine Körfezi Davası 215 a. Taraflann İddialan 215 b. Divan'ın Karan 216 c. Sınırlandırmada Adalann Etkileri 220 ç. Değerlendirme 221 1985 Tarihli Libya-Malta Davası 222 a. Taraflann İddiaları 222 b. Doğal Uzantı İlkesinin Azalan Etkisi 223 c. Hakkaniyet ilkeleri 225 ç. Sınırlandırmada Adalann Etkileri 227 d. Değerlendirme 228 2009 Tarihli Romanya-Ukrayna Davası 228
xjü a. Taraflann İddiaları 228 b. Divan'ın Kararı 230 c. Değerlendirme 233 C. KITA SAHANLIĞININ SINIRLANDIRILMASINDA ADALARIN ETKİSİNE İLİŞKİN ÜLKE UYGULAMALARI 233 1. Adalara Tam Etki Tanıyan Devletlerarası Antlaşmalar 235 a. Doğru Taraftaki Adalar Bakımından 235 b. Yanlış Tarafta veya Deniz Aşın Adalar Bakımından 238 c. Eşit Uzaklık Çizgisindeki Adalar Bakımından 239 2. Adalara Sınırlı Etki Tanıyan Devletlerarası Antlaşmalar 240 a. Doğru Taraftaki Adalar Bakımından 240 b. Yanlış Taraftaki veya Deniz Aşın Adalar Bakımından 241 c. Eşit Uzaklık Çizgisindeki Adalar Bakımından 243 a. Doğru Taraftaki Adalar Bakımından 245 b. Yanlış Taraftaki veya Deniz Aşırı Adalar Bakımından 246 c. Eşit Uzaklık Çizgisindeki Adalar Bakımından 246 VI. EGE DENİZİNDE KITA SAHANLIĞI MESELESİ 246 A. EGE KITA SAHANLIĞI SOR UNUN TARİHÇESİ VE NEDENLERİ... 246 B. TARAFLARIN İDDİALARI 250 1. Yunanistan'ın İddialan 250 a. Adalar Tam Bir Kıta Sahanlığı Hakkına Sahiptir 250 b. Kıta Sahanlığının Sınırlandırmasında Eşit Uzaklık Kuralı Uygulanmalıdır 251 c. Türkiye Yunan Adalannın Batısında Ruhsat Veremez 252 ç. Kıyı Devleti Kıta Sahanlığı Üzerinde Münhasır Haklara Sahiptir 252 d. Kıta ve Ada Ülkeleri Arasında Siyasal ve Ülkesel Bütünlük Ökesi 253 2. Türk Karşı Görüş ve Tezleri 254 a. Doğal Uzantı İlkesi 255 b. Kıta Sahanlığı Sınırlandırmasında ı mlaşmanın Esas Olması 257
xiv ULUSLARARASI HUKUKTA ADALAR c. Türkiye Yunan Adalarının Batısında Ruhsat Verebilir 258 ç. Kıta Sahanlığı Sınırlamasında Hakça İlkelerin Uygulanması 258 d. Adalann Özel Durumlar Oluşturduğu ve Sınırlamada Eşit Uzaklık İlkesinin Kural Olmadığı 261 e. Ege Denizinin Yan Kapalı Bir Deniz Olması 267 f. Lozan Dengesi 267 C. EGE SORUNLARINDA A VRUPA BİRLÎĞl'NİN ARTAN ROLÜ 267 DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: MÜNHASIR EKONOMİK BÖLGE TANIMI, HUKUKİ REJİMİ VE SINIRLARININ TESPİTİNDE ADALARIN ETKİLERİ I. KAVRAM VE TANIMI 272 II. HUKUKİ REJİMİ 276 III. KITA SAHANLIĞI İLE MÜNHASIR EKONOMİK BÖLGENİN MUKAYESESİ 278 IV. MÜNHASIR EKONOMİK BÖLGENİN SINIRLANDIRILMASINDA ADALARIN ETKİLERİ 281 ŞEKİLLER ŞEKİL 1: ÇOK GIRINTILI ÇıKıNTıLı KıYıLARDA DÜZ ESAS HATLAR 289 ŞEKİL 2: ADALAR ZINCIRI VE DÜZ HATLARıN ÇIZIMI 289 ŞEKİL 3: DENIZ ALANLARı 290 ŞEKİL 4: KARASULARıN DıŞ SıNıRıNıN TESPITINDE ADALARıN VE CEZIR YÜKSELTILERININ ETKISI 290 ŞEKİL 5: ESAS HATLAR VE KARASULARI DIŞ SINIRI 291 ŞEKİL 6: GIRINTI 292 ŞEKİL 7: KÖRFEZ AĞziNi KAPATAN HAT VE YARIM DAİRE TESTİ 292 ŞEKİL 8: AĞız GENİŞLIĞİ 24 DENİZ MILINI GEÇEN KOY 293 ŞEKİL 9: ÇOK GIRIŞLI KOY 293 ŞEKİL 10: TAKIMADA DENIZ YOLLARI 294 ŞEKİL 11: KARASULARINTN Dış SINIRININ BELÎRLENMESİNDE PARALEL HAT YÖNTEMI 295
XV ŞEKİL 12: KARASULARININ Dış SINIRININ BELIRLENMESINDE YAY (DAIRE KAVİSLERİ) YÖNTEMİ 296 ŞEKİL 13: KITA SAHANLıĞıNıN Dış SINIRININ ÇIZILMESI 297 HARİTALAR HARİTA 1: KUZEY DENİZÎ ULUSLARARASI ALANI 301 ADALET DİVANI KARARINA KONU DENİZ HARİTA 2: KUZEY DENİZİ ULUSLARARASI ADALET DİVANI KARART 302 HARİTA 3: MANŞ DENizi (KANAL ADALARI) HAKEM KARARI -1 303 HARİTA 4: MANŞ DENIZI (KANAL ADALARI) HAKEM KARARI - II 304 HARİTA 5: TUNUS-LIBYA ULUSLARARASı ADALET DIVANı KARARı 305 HARİTA 6: MAıNE KÖRFEZI ULUSLARARASı ADALET DIVANı KARARı 306 HARİTA 7: LIBYA-MALTA KARARI: SINIRLANDIRMA HATTI 307 HARİTA 8: ROMANYA-UKRAYNA KARARI: TARAFLARIN İDDIALARI 308 HARİTA 9: ROMANYA-UKRAYNA KARARI: MAHKEME TARAFINDAN BELİRLENEN SıNıRLANDıRMA ALANı 309 HARİTA 10: ROMANYA-UKRAYNA KARARINDA HÜKMEDİLEN SINIR ÇIZGISI 310 HARİTA 11: EGE DENİZİ 311 HARİTA 12: EGE DENİZINDE 6 MILLIK KARASULARI 312 HARİTA 13: EGE DENIZINDE 12 MILLIK KARASULARı 312 HARİTA 14: 1855 TARIHLI RUSYA-JAPONYA DENIZ ALANı SıNıRLANDıRMA ANLAŞMASı 313 RESİMLER RESİM 1: ROMANYA-UKRAYNA DAVASINA KONU YILAN (ZMEINYI) ADASI 317 RESİM 2: ROCKALL KAYALıĞı 318 KAYNAKÇA 319