POLICY BRIEF AB- TÜRKİYE İLİŞKİLERİNİ NE YAPMALI?

Benzer belgeler
1.- GÜMRÜK BİRLİĞİ: 1968 (Ticari engellerin kaldırılması + OGT) 2.- AET den AB ye GEÇİŞ :1992 (Kişilerin + Sermayenin + Hizmetlerin Serbest Dolaşımı.

Kıbrıs ta muhtemel senaryolar: Diyelim ki çözüm bulunamadı

Türkiye ve Avrupa Birliği

Yrd. Doç. Dr. Münevver Cebeci Marmara Üniversitesi, Avrupa Birliği Enstitüsü

Türkiye nin Yeni AB Stratejisi ve Ulusal Eylem Planları

11 Eylül: AET Bakanlar Konseyi, Ankara ve Atina nın Ortaklık başvurularını kabul etti.

20. RİG TOPLANTISI Basın Bildirisi Konya, 9 Nisan 2010

Ayşegül DEDE / Etüd Araştırma Servisi / Uzman 2009 YILI TÜRKİYE-AB İLİŞKİLERİ GENEL DEĞERLENDİRME

NEDEN. Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem

POLICY BRIEF BİREYSEL HAKLAR-KOLLEKTİF HAKLAR YALIM ERALP. GLOBAL POLITICAL TRENDS CENTER (GPoT) Ağustos 2010 GPoT PB #18

Avrupa Birliği Yol Ayrımında B R E X I T

January 2018 GPoT PB No. 47

AVRUPA BİRLİĞİ TARİHÇESİ

AB KRİTERLERİ IŞIĞINDA TÜRKİYE NİN UYUM SÜRECİ VE BEKLENTİLER

January 2018 GPoT PB No. 48

Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi. Avrupa Ekonomik ve Sosyal

DÜZLEM AYNALAR BÖLÜM 25

AESK ve Türkiye REX. Dış İlişkiler. Avrupa Ekonomik ve Sosyal Komitesi

AB- TÜRKİYE ARASINDA GÜMRÜK BİRLİĞİ NİN GÜNCELLENMESİ: FIRSATLAR VE SORUNLAR Dr. Ahmet Cemal ERTÜRK 1

Ekonomik ve Sosyal Komite - Avrupa Komisyonu Genişleme Genel Müdürlüğü AB Politikaları AB Konseyi AB Bakanlar Kurulu Schengen Alanı

İKV DEĞERLENDİRME NOTU

AVRUPA BİRLİĞİ GELİŞİMİ, KURUMLARI ve İŞLEYİŞİ

İKV DEĞERLENDİRME NOTU

OCAK AYINDA ÖNE ÇIKAN GELİŞMELER. Başbakan Recep Tayyip Erdoğan, AB Konsey Başkanı nın Daveti Üzerine Brüksel e Gitti

AVRUPA BİRLİĞİ SİGORTA MÜKTESEBAT REHBERİ

STAJ ARA DÖNEM DEĞERLENDİRMESİ AYRINTILI SINAV KONULARI

Türkiye nin Avrupa Birliği ne Katılım Müzakerelerinde Son Durum

HAZİRAN AYINDA ÖNE ÇIKAN GELİŞMELER. AB Liderleri Jean-Claude Juncker in AB Komisyonu Başkanı Olması İçin Uzlaştı

AVRUPA BİRLİĞİ HUKUKUNUN KAYNAKLARI

Havuz Teorisi: Yunanistan 1 ay önde; Denge arayışı; Havuzun boş olduğunu bilseniz dahi, Yunanistan atlıyorsa siz de atlayınız

AB Kulisi. Ajanda Türkiye nin AB katılım sürecinde önemli tarihler ve dönüm noktaları...

ÖZETLE. Türk ye Cumhur yet Cumhurbaşkanlığı S stem

AVRUPA TOPLULUKLARININ TARİHSEL GELİŞİMİ

TÜRKİYE-HIRVATİSTAN-MAKEDONYA CUMHURİYETİ AVRUPA BİRLİĞİ MÜZAKERE SÜRECİ

Türk Elitlerinin Türk Dış Politikası ve Türk-Yunan İlişkileri Algıları Anketi

AB ĠLE MÜZAKERE SÜRECĠNDE AB MÜKTESEBATINA UYUMUN VE BU BAĞLAMDA ÇEVĠRĠNĠN ÖNEMĠ. Nilgün ARISAN ERALP TEPAV AB ENSTİTÜSÜ DİREKTÖRÜ

10. SINIF KONU ANLATIMLI. 2. ÜNİTE: ELEKTRİK VE MANYETİZMA 4. Konu MANYETİZMA ETKİNLİK ve TEST ÇÖZÜMLERİ

Ad Soyad. Hakan ÖZKAN. İş Telefonu. İş Adresi

TÜRKİYE DE SİYASET VE DEMOKRASİ

çevre teknoloji Avrupa ((0.1)) aktüalite ((0.1)) bilim ((list intonation))

İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM: 2004 GENİŞLEMESİ

BAŞBAKAN ERDOĞAN: KOPENHAG SİYASİ KRİTERLERİ NOKTASINDA EĞER HERHANGİ BİR SIKINTI DOĞACAK OLU

T.C. YARGITAY CUMHURİYET BAŞSAVCILIĞI Basın Bürosu Sayı: 19

Gü ven ce He sa b Mü dü rü

MODEL SORU - 1 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ

Doğu Akdeniz de Enerji Savaşları

Çarşamba İzmir Gündemi

7. Sınıf MATEMATİK TAM SAYILARLA ÇARPMA VE BÖLME İŞLEMLERİ 1. I. ( 15) ( 1) 5. ( 125) : ( 25) 5 6. (+ 9) = (+ 14)

mer can or ma nı için de do laş mak tay dı. Ka ya la rın ara sın da ki ya rık lar da on la rın yu va la rıy dı. Ha nos de lik ler den bi ri ne bil gi

YAŞ ta bedelliye olumlu bakıldı

4. TÜRKİYE - AVRUPA FORUMU

DenizBank Yatırım Hizmetleri Grubu Özel Bankacılık Araştırma İngiltere, Haziran 2017 Seçim Sunumu

TEMEL HUKUK DERS NOTLARI SON HAFTA. Öğr. Gör. Erkan ÇAKIR

SIRA SAYISI: 679 TÜRKİYE BÜYÜK MİLLET MECLİSİ

İslam da İhya ve Reform, çev: Fehrullah Terkan, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2006.

-gi de ra yak- se ve bi lir sin... Öl mek öz gür lü ğü de ya şa mak öz gür lü ğü de önem li dir. Be yoğ lu nda ge zer sin... Şöy le di yor du ken di

AB-Kanada Serbest Ticaret Anlaşması Türkiye yi nasıl etkileyecek?

TÜRKİYE VE AVRUPA BİRLİĞİ: MÜZAKERELERİN GİDİŞATI NEREYE?

AVRUPA BİRLİĞİ BÜLTENİ AB SERVİSİ SAYI:15 NİSAN 2004/2

ORTAK PNR UYGULAMASINA DOĞRU ADIM ADIM

ULUSLARARASI ŞEFFAFLIK DERNEĞI

DIŞ İLİŞKİLER VE AVRUPA BİRLİĞİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Bu nedenle çevre ve kalkınma konuları birlikte, dengeli ve sürdürülebilir bir şekilde ele alınmalıdır.

EKİM 2014 KAHRAMANMARAŞ SELİM IŞIK

Türkiye ve AB Arasında Şehir Eşleştirme Projesi AB Müktesebatı Alanında Kapasite Geliştirme Eğitimleri 29 Kasım 2018

T.C. BAŞBAKANLIK AVRUPA BİRLİĞİ GENEL SEKRETERLİĞİ. 21. Reform İzleme Grubu Toplantısı Basın Bildirisi Ankara, 26 Temmuz 2010

TÜRKIYE-AB KATILIM SÜRECİNDE KAYDEDİLEN GELİŞMELER. Avrupa Komisyonu Tarafından Türkiye İçin Hazırlanan Müzakere Çerçevesi

TÜRKİYE CUMHURİYETİ ANAYASASI

Araştırma Raporu. Sayı : 2008/01/06 : 2008 YILI TÜRKİYE-AB MÜZAKERE SÜRECİ GENEL DEĞERLENDİRME. Hazırlayan: Ayşegül DEDE

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu

ULUSLARARASI STRATEJİK ARAŞTIRMALAR KURUMU

Sayın Komiser, Saygıdeğer Bakanlar, Hanımefendiler, Beyefendiler,

IŞIKFX Uluslararası Piyasalar Departmanı Günlük Yorum

Atatürk İlkeleri ve İnkılap Tarihi

} Prof. Dr. Hakkı Keskin

İKV DEĞERLENDİRME NOTU

İKTİSADİ KALKINMA VAKFI

AVRUPA BİRLİĞİ İLE KATILIM MÜZAKERELERİ ANA UNSURLAR TOBB AB MÜDÜRLÜĞÜ -30 ARALIK 2004

İ Ç İ N D E K İ L E R

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Uluslararası İlişkiler Ana Gazi Üniversitesi 2004

CEZA HUKUKU- ULUSLARARASI HUKUK. Dr.Barış TEKSOY Hukukun Temel Kavramları Dersi

EĞİTİM ÖĞRETİM YILINDAN İTİBAREN GEÇERLİ OLACAK NEVŞEHİR HACI BEKTAŞ VELİ ÜNİVERSİTESİ İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ KAMU YÖNETİMİ -N

KÜRESEL AYNALAR BÖLÜM 26

Türkiye'de "Decentralization" Süreci

Türkiye-Rusya ilişkilerinin son 16 yılı

KIBRIS AKADEMİK DİYALOG

AVRUPA ORTAK ENERJĠ POLĠTĠKASINDA ELEKTRĠK ENTERKONEKSĠYONLARININ ÖNEMĠ VE TÜRKĠYE NĠN KONUMU

Sayın Konuklar; Saygıdeğer konuklar,

ÜLKE RAPORLARI ÇİN HALK CUMHURİYETİ Marksist-Leninist Tek Parti Devleti Yüzölçümü 9,7 milyon km 2

TEST 1. Hareketlilerin yere göre hızları; V L. = 4 m/s olarak veriliyor. K koşucusunun X aracına göre hızı; = 6 m/s V X.

ABD İLE YAPTIĞIN GİZLİ ANLAŞMAYI AÇIKLA -(TAMAMI) Çarşamba, 03 Temmuz :11 - Son Güncelleme Perşembe, 04 Temmuz :10

Kıbrıslı Türkler Güvenli Bir Gelecek İstiyor MENSUR AKGÜN, SYLVIA TİRYAKİ, MUHAMMED AMMASH

AVRUPA KONSEYİ İNSAN HAKLARININ KORUYUCUSU ÖZET

ya kın ol ma yı is ter dim. Gü neş le ısı nan top rak üze rinde ki çat lak la rı da ha net gö rür düm o za man. Bel ki de ka rın ca la rı hat ta yağ

Sayfa 1 Kasım 2016 ULUSLARARASI SIRALAMALARINDA BELARUS UN YERİ

"Türkiye, Gürcistan'a ilham kaynağı olabilir"

DÜŞÜNCE KURULUŞLARI. Şubat 2018

MODEL SORU - 1 DEKİ SORULARIN ÇÖZÜMLERİ

Güncel Bilgiler. y a y ı n l a r ı

TBMM DIŞİLİŞKİLER VE PROTOKOL MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN HAZIRLANMIŞTIR

Transkript:

POLICY BRIEF Mart 2014 GPoT PB no. 39 ABSTRACT The corruption investigation, which was made public on 17 December 2013, raised concerns about abuses of the separation of power, restrictions of the fundamental rights and freedoms and deviation from the rule of law. Despite the encouraging progress over the last few years on the Cyprus issue, which has been one of the most troublesome matters standing in the way for Turkey s EU- accession, Turkey- EU relations were thought to be interrupted by the current domestic political developments. This paper, however, claims that the internal turmoil that Turkey faces does not seem to affect its negotiations with the EU. Conversely, it is considered that the challenges regarding the rule of law may be overcome by continued negotiations with the EU. Yet, Turkey, in its implementations, should strongly avoid any attempts that damage democracy and human rights, which may worsen its relations with the EU. 17 Aralık 2013 de başlatılan yolsuzluk soruşturması Türkiye yi ciddi bir sistem krizinin eşiğine getirdi. Yolsuzluk iddia- larıyla başlayan kriz güçler dengesi ilkesinin ihlali olasılığını, temel hak ve hürriyetlerin kısıtlanması endişesini, hu- kukun üstünlüğünden sapılacağı korku- sunu ortaya çıkarttı. Öncelikle 5651 Sayılı İnternet Ortamında Yapılan yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun da, daha sonra da 2802 Sayılı Hakimler ve Savcılar Kanunu nun maddelerinde yapılan değişi- klikler bu korku ve endişelerin pekişme- sine, dahası AB- Türkiye ilişkilerinde bir kopmanın yaşanabileceği kuşkusunun doğ- masına yol açtı. Oysa neredeyse eş zamanlı olarak müza- kere başlıklarının açılmasının önündeki en önemli engel olan Kıbrıs sorununun çözümü yolunda adımlar atılmaya baş- lanmış, normal pasaport hamili Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarının Schengen böl- gesinde vizesiz seyahatini mümkün kılacak Geri Kabul Anlaşması için bir yol haritası belirlenmişti. Türkiye nin üyeliğine kültürel nedenlerle karşı çıkan Fransa ve Almanya nın tavrında bir yumuşama görülmekte, Türkiye ekono- misi, siyaseti ve bölgesinde yarattığı em- salle pek çok AB başkentinin ilgisini çek-

2 mekteydi. Ancak yürütmenin yargı üstün- de kontrolünü pekiştiren bir yasal düzen- lemenin yapılması, yolsuzluk soruşturma- ları kapsamında hukukun üstünlüğünden fedakarlık edildiği algısının ortaya çıkması AB- Türkiye ilişkilerini bir kez daha zorla- yabilirdi. Çünkü Ekim 2004 tarihli Müzakere Çerçeve Belgesi nin 5. Maddesine göre Türkiye nin, AB nin temelini oluşturan özgürlük, de- mokrasi, insan hakları ve temel özgürlük- lere saygı ve hukukun üstünlüğü ilkelerini ciddi ve sürekli olarak ihlal etmesi duru- munda, Komisyon kendi inisiyatifiyle veya üye devletlerin üçte birinin talebi üzerine müzakerelerin askıya alınmasını tavsiye edebilirdi. Avrupa Parlamentosu ndan gelen reaksiyonlar ve AB Komiseri Štefan Füle nin yaptığı açıklamalar AB nin Türkiye rahatsızlığını göster- mekte, Müzakere Çerçeve Belgesi nin öngördüğü tehli- kenin ortaya çıkması olasılı- ğını gündeme getirmektey- di. Biz 20-21 Şubat tarihleri arasında yaptığımız Brüksel ziyaretinde bu olasılıktan hareketle Komisyon yetkilileri ve Türkiye yi yakından takip eden düşünce kuruluşu temsilcileriyle konuştuk, müzakerelerin resmen askıya alınma olasılığının ez azın- dan şuan itibariyle çok yüksek olmadığını gözlemledik. Elinizdeki kısa siyaset kağıdında bu intiba- ğımızın nedenleri üzerinde duracak, müza- kereler askıya alınmasa dahi AB nin temel değerlerinden uzaklaşıldığına ilişkin algının Türkiye ye bakışı ciddi bir şekilde etki- leyeceğine ilişkin görüşümüzü sizlerle pay- laşacağız. Kısa bir AB- Türkiye ilişkileri tari- hiyle başlayacak olan bu kağıt, ilkelerden sapmanın Kıbrıs müzakereleri ve diğer çev- resel faktörler tarafından nasıl dengelen- diği ile sürecek, siyaset önerilerimizle bite- cektir. Bir Hatırlatma Avrupa Parlamentosu ndan gelen reaksiyonlar ve AB Komiseri Štefan Füle nin yaptığı açıklamalar AB nin Türkiye rahatsızlığını göstermekte, Müzakere Çerçeve Belgesi nin öngördüğü tehlikenin ortaya çıkması olasılığını gündeme getirmekteydi. AB- Türkiye ilişkilerinin temeli 12 Eylül 1963 de imzalanan Ankara Antlaşması ile atılmıştır. Amacı Avrupa Ekonomik Top- luluğu ile gümrük birliği gerçekleştirmek, daha sonra da Türkiye yi bu topluluğa üye yapmak olan antlaşma 12 Aralık 1964 de yürürlüğe girmiş, 13 Kasım 1970 de imza- lanan Ek Protokol le de bu birliğin takvimi karara bağlanmıştır. Kısmen Türkiye den, kısmen de AET den kaynaklanan nedenler yüzünden malların serbest dolaşımını öngören gümrük birliği gecikmeli olarak ancak 1995 yılında gerçekleş- miştir. Bu arada Türkiye 14 Nisan 1987 de AET ye tam üyelik başvurusunda bu- lunmuş, iki yıl sonra ken- disine verilen cevaptaysa kararın şartların daha iyi olduğu bir dönemde alı- nacağı belirtilmiştir. Türki- ye nin demokrasisindeki sorunlar, ama asıl önemlisi Kıbrıs ve Ege yüzünden yeni üye Yunanistan ın yaptığı itirazlar olumlu ceva- bın ertelenmesinde etkili olmuştur. Bekle- nen cevap başvuru tarihinden beş yıl sonra gelmiş, Aralık 2002 Kopenhag Zirvesi nde de 2004 yılı için randevu verilmiştir. Kıbrıs sorununun çözülebileceği varsayı- mına dayanan bu randevu ne yazık ki 24 Nisan 2004 de Rum tarafının beklenmedik bir şekilde Türk tarafıyla Annan Planı va- sıtasıyla birleşmeyi dörtte üç çoğunlukla reddetmesiyle bir süreliğine rafa kaldı- rılmıştır. Türkiye nin Kıbrıslı Türklerin izo- lasyonu ile 1 Mayıs 2004 de AB ye adanın tamamını temsil edermişçesine üye olan Rum tarafına karşı gümrük birliğinden do-

3 ğan sorumlulukları arasında bağ kurması ilişkileri germiştir. 1959 daki ilk başvurusundan bu yana için- de Yunanistan la olan gergin ilişkileri ve Kıbrıs sorununu barındıran Türkiye nin üyelik süreci, müzakerelerin 3 Ekim 2005 de başlamasına rağmen günümüze değin beklenen ilerlemeyi kaydetmemiştir. Aralık 2006 da 8 müzakere başlığı Kıbrıs sorunu yüzünden Konsey tarafından, Ara- lık 2009 da ise 6 başlık Kıbrıs Cumhuriyeti tarafından askıya alınmıştır. Türkiye nin farklı dini ve kültürü dolayısıyla AB üyesi olmaması gerektiğini düşünen Fransa da 5 başlığı fiilen bloke etmiştir. Haziran 2010 da üyelik müzakereleri dur- muş, Kıbrıs sorununun arkasına saklanan AB ülkelerinin de desteğiyle Türkiye nin AB sürecinden soğuması sağlanmaya çalışıl- mıştır. Müzakere sürecinin ve üyelik pers- pektifinin canlanması Şubat 2013 de Kıb- rıs ın güneyinde yapılan başkanlık seçim- leri sonrasında Annan Planı na destek vermiş olan Nicos Anastasiades in Cum- hurbaşkanı seçilmesiyle birlikte değişmiş, Fransa daki Cumhurbaşkanlığı seçimleri de AB- Türkiye ilişkilerine yeni bir perspektiften bakılması imkanını do- ğurmuştur. Ocak 2014 itibarıyla Türkiye nin AB ye katı- lımı için müzakere ger- ektiren 35 fasıldan 14 fasıl açılabilmiş. Kalan diğer fasılların çoğu (17 fasıl) başta Kıbrıs Cumhuriyeti olmak üze- re, Almanya, Avusturya, Fransa ve Yuna- nistan tarafından çeşitli nedenlerle bloke edilmiştir. Sadece bir fasıl (Bilim ve Araş- tırma) geçici olarak kapatılmıştır. Altı dö- nem başkanlığı boyunca hiç bir fasıl açıl- mamış, üyelik süreci 30 Haziran 2010-5 Kasım 2013 tarihleri arasında tamamen askıya alınmıştır. Buna rağmen Türkiye deki reform süreci içeriden gelen baskıların da etkisiyle sür- müş, yeterli olmasa da 1 Ekim 2013 de Başbakan Erdoğan yeni bir demokratikleş- me eylem planı açıklamıştır. 2011 yılında da Komisyon müzakere sürecindeki tıka- nıklığı aşmak için Pozitif Gündem başlığı altında Türkiye yi AB müktesebatına yakın- laştırmayı amaçlayan yeni bir çalışma yön- temi benimsemiştir. Kıbrıs sorununun çö- zümü halinde 14 faslın daha müzakereye açılabilme olasılığı bulunmaktadır. Kıbrıs Sorunu Haziran 2010 da üyelik müzakereleri durmuş, Kıbrıs sorununun arkasına saklanan AB ülkelerinin de desteğiyle Türkiye nin AB sürecinden soğuması sağlanmaya çalışılmıştır. Günümüz anlamıyla Kıbrıs sorunu dünya ve Türkiye siyasetinin gündemine 1963 yılında girdi. Üç yıl önce kurulmuş olan ortaklık cumhuriyeti Rumların tamamını Yunanistan a bağlamak, Türklerin de tak- sim politikasını hayata geçirmek için çalış- ması sonucunda siyasi olarak iflas etti. 1963 Noel inde toplumlar arası çatışmalar başladı. 1961 den itibaren Kıbrıs Cumhuriyeti nin İçişleri Bakanı Polycarpos Yorgadjis önder- liğinde ENOSIS i, yani Yuna- nistan ile birleşmeyi gerçek- leştirmek amaçlı bir yeraltı örgütü oluşturuldu. Rumlar, halen yürürlükte olan ama uygulanmayan 1960 Anaya- sası nı değiştirmek için Akri- tas Planı olarak bilinen bir as- keri ve siyasi strateji benim- sedi. 31 Kasım 1963 de zamanın Kıbrıs Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Başpiskopos Makarios, Cumhurbaşkanı Yardıcısı Fazıl Küçük e 13 maddelik bir Anayasa değişiklik paketi gönderdi. Garantör ülke Türkiye paketi 16 Aralık ta reddetti. 21 Aralık ta da toplumlar arası çatışmalar başladı.

4 Dört gün sonra Rumlar Lefkoşa nın Türk mahallesini ele geçirmek üzereyken Tür- kiye den kalkan savaş uçakları adanın üstünde alçak uçuş yapmaya başladı. Kısa sürede ateşkes ilan edildi. 15 Ocak 1964 de ise iki toplum temsilcisi ile Yuna- nistan ve Türkiye nin ga- rantör güçler olarak ka- tıldığı bir toplantı düzen- lendi. O günden bu yana da Kıbrıs sorununa çözüm bulmak için işbaşına ge- len bütün BM Genel Sekreterleri ciddi mesai harcadı. Adaya özel tem- silciler atandı. ABD başta olmak üzere üçüncü taraflar soruna müdahil oldu. BM Barış Gücü tarafların arasına konuşlanıp çatışmaların çıkmasını engellemeye çalıştı. Fakat, ne Barış Gücü nün adadaki varlığı ne de üçüncü tarafların çabaları Temmuz 1974 de ENOSIS hedefli darbe yapılmasına ve Türkiye nin müdahale etmesine engel oldu. 20 Temmuz müdahalesinden sonra da görüşmeler sürdü. 1977 de toplum liderleri Rauf Denktaş ve Başpiskopos Makarios arasında kurulması düşünülen yeni ortaklığın temel parametreleri belir- lendi. BM Genel Sekreteri Perez de Cuellar ve özel temsilcisi aracılığıyla gerçekleşen görüşmeler sonucunda 26 Kasım 1984 de taraflara ilk kapsamlı BM çözüm planı sunuldu. Bugün tartışılan güç paylaşım pa- rametrelerine çok yakın olan plan ne yazık ki o zaman da Rumlar tarafından redde- dildi. Güney Kıbrıs Rum Yönetimi nin lideri, dolayısıyla da Kıbrıs Cumhuriyeti Cum- hurbaşkanı Spiros Kipriyanu uzlaşmak için Türk askerlerinin adadan çekilmesini, Türkiye den adaya gidenlerin geri gönde- rilmesini, Garanti Antlaşması nın kaldırıl- masını, dolaşım, yerleşim ve mülkiyet öz- Başka yerlerde de vurguladığımız gibi plan o kadar kapsamlıydı ve BM o kadar umutluydu ki, yeni kurulacak ortaklık cumhuriyetinin bayrağı için 1,506 çizim ve marşı için de 111 beste değerlendirmeye alındı. gürlüğünün sağlanmasını önkoşul olarak öne sürdü. Çözüm bulunamadı ama görüşmeler günü- müze değin devam etti. 10 Nisan 1992 de BM Güvenlik Konseyi 750 sayılı kararıyla Genel Sekreter Boutros Boutros- Ghali ta- rafından taraflarla görü- şülerek kaleme alınan 100 maddelik fikirler di- zisini destekledi. Türkler bu dizinin 91 madde- sini kabul etti ama Rum tara- fı uzlaşma yerine AB üye- liği yolunda ilerlemeyi tercih etti. Ancak BM Genel Sekre- teri Kofi Annan çözüm çabalarını sürdürdü. 1999-2003 arasında iki toplum lideriyle 11 kez bizzat kendisi görüştü, Özel Temsilcisi Alvaro de Soto 54 kez ayrı ayrı, 72 kez de birlikte olmak üzere Türk ve Rum cemaatlerinin liderleri ile bir araya geldi. 300 ü Türk ve Rum, 50 si BM tarafından atanmış teknik eksper müzakerelere katıldı ve sonunda iki toplum arasındaki tüm sorunlara kapsamlı bir çözüm üreten ekleriyle birlikte 9000 sayfayı bulan Annan Planı ortaya çıktı. Başka yerlerde de vurguladığımız gibi plan o kadar kapsamlıydı ve BM o kadar umut- luydu ki yeni kurulacak ortaklık cumhu- riyetinin bayrağı için 1,506 çizim ve marşı için de 111 beste değerlendirmeye alındı. Tarafların hemen her konudaki farklılıkları arasında bir denge kurulmaya, mülkiyet sorunu uluslararası hukuk ve zemindeki gerçeklik temelinde çözülmeye çalışıldı. Uzlaşmanın sağlanması için planın beş farklı versiyonu geliştirildi ve son hali tarafların imzaladığı 1,134 antlaşma ile 131 yasayı da içinde barındırmaktaydı. Fakat 24 Nisan 2004 de yapılan referan- dumda plan tıpkı GKRY Cumhurbaşkanı Tassos Papadopulos un halkından ağlaya rak istediği gibi reddedildi. Türk tarafı

5 %64,9 ile planı kabul etti ama yine 1964 den bu yana kendilerine uygulanan izolasyon kalkmadı. 1 Mayıs 2004 de çözüm olmadan AB ye tam üye olan Rum tarafı, uzunca bir süre görüşmelere başlamak ve sorunu BM parametreleri çerçevesinde çözmek iradesi göstermedi. Müzakereler yapıldı ama so- run sürüncemede kaldı, çözüm sağlana- madı. KKTC Cumhurbaşkanları Mehmet Ali Talat ve Derviş Eroğlu tarafından Kıbrıs Cumhuriyeti adına hareket eden GKRY nin Cumhurbaşkanı Dimitris Hristofyas ara- sında da turlarca görüşme yapıldı, bazı alanlarda da uzlaşma sağlandı. Ancak sorunun gerçek bir sıçrama yapması için, adanın güneyinde 17 Şubat 2013 de yapılan seçimleri beklemek gerekecekti. Bu seçimlerden galip çıkan DISY lideri Nicos Anastasiades, gerek seçim ön- cesi yaptığı açıklamaları, ge- rekse seçim sonrasında ver- diği iyi niyetli beyanatlarıyla tıpkı 2004 yılında olduğu gibi bu kez de çözüm yanlısı ola- cağını belli etti. Ve bilindiği gibi uzun pa- zarlıkların ardından çözümün temel para- metrelerini belirleyen bir ortak deklar- asyon 11 Şubat 2014 günü BM gözeti- minde açıklandı. 27 Şubat 2014 tarihinde toplumlar arası güveni arttıracak bir çapraz kabulle Türk tarafının baş müzakerecisi Kudret Özersay Yunanistan Dışişleri Bakanlığı Genel Sekre- teri Anastasis Mitsialis ile görüştü. Aynı saatlerde de Ankara da Dışişleri Bakanlığı Müsteşarı Feridun Sinirlioğlu Rum tarafının baş müzakerecisi Andreas Mavroyiannis ve ekibini makamında kabul etti. Böylelikle Kıbrıs sorununda bir tabu daha yıkıldı, çözüm müzakerelerinin önü biraz daha açıldı ve Türkiye nin AB üyelik perspektifi genişledi. Sonuç Yerine Konuştuğumuz bazı yetkililerse Almanya ve Fransa'nın inisiyatif alabileceğini, Kıbrıs'ta geçtiğimiz günlerde başlayan müzakere sürecinin Rumların yumuşamasına katkıda bulunabileceğini düşünüyor. Tam bunlar olurken de Türkiye 17 Aralık ta başlayan ve giderek daha derinleşen bir krizin içine sürüklendi. İfade özgürlüğü, temel demokratik haklar, hukukun üstün- lüğü gibi ilkeler tartışılır hale geldi. Yuka- rıda sözünü ettiğimiz Müzakere Çerçeve Belgesi nin Komisyon ve üye devletlere ta- nıdığı olanağın kullanılma endişesini ortaya çıkardı. Ancak görünen o ki AB'nin, ne HSYK ne de internet düzenlemeleri yüzünden üyelik sürecini askıya almaya niyeti var. Tam ter- sine AB Türkiye ile daha yakın çalışmak istiyor. Hukukun üstünlüğü, güçler dengesi gibi hassas alanlardaki sorunları müzakere ede- rek aşmayı gerektiriyor. Bunun anahtarı olarak da 23 ve 24'üncü fasılları görüyor. Komisyon yargı ve temel haklar konusunu kap- sayan 23 numaralı başlık konusunda ısrarlı. Fakat Komisyon Kıbrıs Cum- huriyeti nin bu başlığı çözüm gerçekleşene kadar bloke etmeye devam edeceğine inanıyor. Konuştuğumuz bazı yetkililerse Almanya ve Fransa'nın inisiyatif alabi- leceğini, Kıbrıs'ta geçtiğimiz günlerde baş- layan müzakere sürecinin Rumların yumu- şamasına katkıda bulunabileceğini düşünü- yor. Bazılarıysa Hollanda gibi insan haklarını önemseyen ülkelerin yeni bir başlık açılmasını bloke edebileceğini söylüyor. Ama hemen herkesin üstünde birleştiği nokta AB'nin Türkiye ile ilişkilerini derin- leştirmesi gerektiği yönünde. Bu yüzden de Kıbrıs sorununun çözümüne umut bağ- lanmış durumda. Kopuş ya da müeyyide Mart ayı itibariyle kimsenin gündeminde yok. Daha önce Türkiye'ye 5 mektup gön- deren Komisyon bekle gör politikası izliyor.

6 Beklense uygulama. Eğer yasalar anti- demokratik uygulamalara yol açarsa, AB- Türkiye ilişkilerinin gerilmesi kaçınılmaz görünüyor. Bu yüzden 2014 İlerleme Rapo- ru eskilerinden çok daha kritik önemde olacak. AB kurumları uygulamaları çok da- ha yakından takip edecek. AB bizim gözlemlediğimiz kadarıyla ikti- darın üstünde ısrarla durduğu paralel devlet tartışmasına taraf değil, beklentileri paralel devlet iddiaları doğruysa hukukun sınırları içinde alınarak mücadele edilmesi yönünde. Yolsuzluk iddialarını ise Türki- ye'nin iç işi olarak görme eğilimi en azın- dan şimdilik ağır basıyor. AB- Türkiye ilişkilerini yakından takip edenler de üye devletlerden ciddi bir tepki beklenmemesini tavsiye ediyor, Komis- yon'un yine ölçülü tepki verebileceğini belirtiyorlar. Onlara göre üye devletler açısından Türkiye ticari potansiyeli, coğrafi konumu ve çevresindeki sorunlar yüzün- den kaybedilmeyecek kadar önemli bir ülke. Ancak Türkiye'nin de yasal düzenleme yaparken ve yaptığı yasal düzenlemelerini hayata geçirirken demokrasi ve temel Avrupa değerleri konusunda hassas olması gerekiyor. Çünkü demokrasiyi zorlayabi- lecek her adım, insan haklarını ihlal ede- bilecek her karar Türkiye'nin etkisinin ve etkinliğinin sadece AB'de değil dünyanın hemen her yerinde azalmasına yol açıyor. Çok yakın zamana kadar başkalarına örnek gösterilen Türkiye zihinlerde tekrar sorun- lu ülkeler kategorisine konuyor. Umudumuz o ki iktidar, Türkiye'nin çok hassas dengeleri kollaması gerektiği ger- çeğini göz ardı etmez, AB'yi şu an almayı hiç düşünmediği kararları almaya zorla- maz. Unutmayalım ki üyelik Müzakere Çer- çeve Belgesi'nin 5'inci maddesine istina- den askıya alınırsa Türkiye'nin zaten kırıl- gan olan ekonomisi ciddi bir krizin eşiğine sürüklenir. Burada ifade edilen görüşler ve varılan sonuçlar yazarlara ait olup GPoT Merkezi veya İstanbul Kültür Üniversitesi görüş- lerini yansıtmamaktadır. Daha Fazla Bilgi İçin Akgün, M., Gürel, A., Hatay, M., & Tiryaki, S. (2005). Quo Vadis Cyprus? [Kıbrıs Nereye?]. İstanbul: TESEV Yayınları. Retrieved from http://www.tesev.org.tr /quo- vadis- cyprus- (kibris- nereye)- /Icerik/446.html Brus, M., Akgün, M., Blockmans, S., Tirya- ki, S., Van Den Hoogen, T., Douma, W. (2008). A Promise to Keep: Time to End the International Isolation of the Tur- kish Cypriots. İstanbul: TESEV Yayınları. Retrieved from http://www.tesev.org.t r/upload/publication/8a064cdc- 95ca- 48fa- 9183- ca69a24e77c4/a%20promise%20to%20 Keep_06.2008.pdf Akgün, M. (2012). Kıbrıs ta Muhtemel Se- naryolar: Diyelim ki Çözüm Bulunama- dı. İstanbul: TESEV Yayınları. Retrieved from http://www.tesev.org.tr /assets/publications/file/tesev_mensu r_akgun_k%c4%b1br%c4%b1s_2012.p df Akgün, M. (2014). AB den Tepki Bekleme- yin. Star Gazetesi. Retrieved from http:/ /haber.stargazete.com/yazar/abden- tepki- beklemeyin/yazi- 846816

7 MENSUR AKGÜN Küresel Siyasal Eğilimler Merkezi (GPoT) Direktörü Prof. Dr. Mensur Akgün, İstanbul Kültür Üniversitesi Uluslarası İlişkiler Bölü- mü Başkanı dır. Prof. Dr. Akgün ilk lisans eğitimini Orta Doğu Teknik Üniversitesi Uluslarası İlişkiler Bölümü nde tamamla- mıştır. Daha sonra Norveç te bulunan Oslo Üniversitesi nden Sosyal Antropoloji konu- sunda ikinci lisans derecesini almış, aynı okulun Siyaset Bilimi Bölümü nde yüksek lisans yapmıştır. Doktora eğitimini İstan- bul Boğaziçi Üniversitesi nde tamamla- mıştır. SYLVIA TİRYAKİ Küresel Siyasal Eğilimler Merkezi (GPoT) Yardımcı Direktörü Yrd. Doç. Dr. Sylvia Tiryaki, uluslararası hukuk, hukuka giriş, insan hakları, siyasal düşünceler tarihi ve anayasa hukuku üzerine dersler verdiği İstanbul Kültür Üniversitesi nde Ulus- lararası İlişkiler Bölüm Başkan Yardımcısı olarak görev yapmaktadır. Yrd. Doç. Dr. Tiryaki yüksek lisans ve doktora eğitimini Bratislava da bulunan Comenius Üniver- sitesi nin Hukuk Fakültesi nde tamamlamış olup aynı Üniversite nin Sosyal ve İktisadi Bilimler Fakültesi nden ikinci Doktora de- recesini almıştır.

ABOUT GPoT GLOBAL POLITICAL TRENDS CENTER Global Political Trends Center (GPoT Center) is a nonprofit, nonpartisan research institution established under the auspices of Istanbul Kültür University in 2009. GPoT Center was founded with the aim to support reconciliation and non- violent solutions to international as well as domestic issues through dialogue. Our mission is to contribute to stability, democratization and peace through organizing multi- track diplomacy meetings, conducting innovative and independent research, and encouraging informed debates in the media on key issues affecting Turkey and the world. GPoT Center serves as a platform for the free exchange of views and information on political, social and economic matters concerning a variety of parties and segments of society. We aim to achieve our mission by routinely bringing together opinion leaders, government officials, policy makers, analysts, scholars, experts and members of the media from Turkey and abroad. Our publications can be downloaded from our website for free. They are also accessible through online libraries worldwide, such as the International Relations and Security Network in Zurich, Europe s World in Brussels, and Columbia University Press in New York. Additionally, you can find our books on Google Books and Amazon Kindle. CONTACT DETAILS Global Political Trends Center (GPoT) Istanbul Kültür University Atakoy Campus, Bakirkoy 34 156 Istanbul, Turkey www.gpotcenter.org info@gpotcenter.org Tel: +90 212 498 44 76/65 Fax: +90 212 498 44 05