TÜRK YE DE TOPLUM TABANLI MEME KANSER TARAMASI PROGRAMI: LK DE ERLEND RME RAPORU



Benzer belgeler
fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6)

Ayşe YÜCE Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi İnfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji AD.

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

Yüksek riskli hastalarda güncel tarama nasıl olmalıdır? Kim, ne zaman, nasıl?

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar

İş Sağlığı İş Sağlığı nedir? Çağdaş İş Sağlığı anlayışı nedir?

ÇALIŞAN SAĞLIĞI BİRİMİ İŞLEYİŞİ Hastanesi

AMAÇ: Hastalarımızın ve hasta yakınlarının tedavi öncesi, tedavi sırasında ve tedavi sonrasında bilgilendirilmesini ve eğitilmesini sağlamak.

Meme kanseri taramasi

BEBEK VE ÇOCUK ÖLÜMLÜLÜĞÜ 9

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK

Tiroid nodüllerinde TİRADS skorlamasının güvenirliliği

T bbi Makale Yaz m Kurallar

Nüfus Planlaması Hizmetlerini Yürütecek Personelin Eğitimi. Görev, Yetki ve Sorumlulukları Hakkında Yönetmelik

TEBLİĞ. c) Eğitim merkezi: Bakanlık tarafından kan bankacılığı ve transfüzyon tıbbı eğitimi vermek üzere yetkilendirilmiş kan hizmet birimini,

Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS HAYVAN BESLEME VE YEM BİLGİSİ TEKNOLOJİSİ

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL

MEME KANSERİNDE GÖRÜNTÜLEME YÖNTEMLERİ

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

Sosyal Riski azaltma Projesi Kapsamında Şartlı Nakit Transferi Uygulaması Genelgesi 2004 / 64


ARAŞTIRMA. 3 Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon A.B

stanbul da do um öncesi bak m hizmetlerinin de erlendirilmesi: Toplum tabanl bir araflt rma

TDS 220 İŞÇİ SAĞLIĞI ve İŞ GÜVENLİĞİ

Bir Ana Çocuk Sağlığı Aile Planlaması Merkezi ne Başvuran Hastaların Değerlendirilmesi

Patoloji Arşivindeki 10 Yıllık Kanser ( ) Olgularının Genel Değerlendirilmesi

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.

Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulaması Yönetmeliğinin Getirdiği Yenilikler

SİİRT ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar. Amaç

KANSERDE PRİMER KORUMA TARAMALAR GERÇEKTEN ÖNEMLİ Mİ?

Tarama Şekilleri Toplum Tabanlı (Population Based) Fırsatçı (Oportunistik) Servikal Kanser Meme Kanseri Kolorektal Kanserler

DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, Hazırlayanlar. Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi

HÂKİMLER VE SAVCILAR YÜKSEK KURULU

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar

Postmenopozal Kadınlarda Vücut Kitle İndeksinin Kemik Mineral Yoğunluğuna Etkisi

Tam yağlı süt ürünleri tüketen erkeklere kötü haber

Tablo 2.1. Denetim Türleri. 2.1.Denetçilerin Statülerine Göre Denetim Türleri

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

İKİNCİ BÖLÜM EKONOMİYE GÜVEN VE BEKLENTİLER ANKETİ

ELLE SÜT SAĞIM FAALİYETİNİN KADINLARIN HAYATINDAKİ YERİ ARAŞTIRMA SONUÇLARI ANALİZ RAPORU

G ünümüzde bir çok firma sat fllar n artt rmak amac yla çeflitli adlar (Sat fl

Mardin Piyasasında Tüketime Sunulan Bulgurların Bazı Fiziksel Özelliklerinin Türk Standartlarına Uygunluklarının İstatistikî Kontrolü

YATAKLI TEDAVİ KURUMLARI ENFEKSİYON KONTROL YÖNETMELİĞİ

ADRENAL KORTİKAL KANSER TEDAVİSİNDE LAPAROSKOPİK CERRAHİ

MEME ve SERVİKS KANSERLERİ MOBİL TARAMA SONUÇLARI MANİSA HALK SAĞLIĞI MÜDÜRLÜĞÜ & TOBB İŞBİRLİĞİ ÇALIŞMASI

RAHİM TAHLİYESİ UYGULAMALARININ ZEYNEP KAMİL AİLE PLANLAMASI KLİNİGİNDE GÖZLENEN ETKİLERİ GİRİŞ. Dr. Asuman KARAMANı.. ı Dr.

DÜZCE TIP FAKÜLTESİ DERGİSİ DUZCE MEDICAL JOURNAL

I. EIPA Lüksemburg ile İşbirliği Kapsamında 2010 Yılında Gerçekleştirilen Faaliyetler

YÖNTEM 1.1. ÖRNEKLEM Örneklem plan l seçim ölçütleri

Veri Toplama Yöntemleri. Prof.Dr.Besti Üstün

YAZILI YEREL BASININ ÇEVRE KİRLİLİĞİNE TEPKİSİ

KANSER HASTALARINDA PALYATİF BAKIM VE DESTEK SERVİSİNDE NARKOTİK ANALJEZİK KULLANIMI

önce çocuklar Türkiye için Önce Çocuklar önemlidir

MOTORLU TAfiIT SÜRÜCÜLER KURSLARINDA KATMA DE ER VERG S N DO URAN OLAY

TÜRK YE B L MSEL VE TEKNOLOJ K ARAfiTIRMA KURUMU DESTEK PROGRAMLARI BAfiKANLIKLARI KURULUfi, GÖREV, YETK VE ÇALIfiMA ESASLARINA L fik N YÖNETMEL K (*)

SAĞLIK TAZMİNAT ÖDEMELERİ

KAR YER GÜNLER PROJES. Murat F DAN

ÖZEL KARAMAN MÜMİNE HATUN HASTANESİ

YÜKSEK HIZLI DEMİRYOLU YOLCULUKLARININ ÖZELLİKLERİ

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac

İlkadım Birey Tanıma Envanteri

Karadeniz Teknik Üniversitesi Orman Fakültesi. Orman Endüstri Mühendisliği Bölümü PROJE HAZIRLAMA ESASLARI

YÖNETMELİK KAFKAS ÜNİVERSİTESİ ARICILIĞI GELİŞTİRME UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ

Yakıt Özelliklerinin Doğrulanması. Teknik Rapor. No.: 942/

Mamografi; Ne için? Ne zaman? Dr. Mehmet İnan Genel Cerrahi Uzmanı Mağusa Tıp Merkezi Hastanesi

Aile hekimli i poliklini ine baflvuran asemptomatik kad nlarda meme hastal klar n n s kl n n BI-RADS ile de erlendirilmesi

AYDIN TİCARET BORSASI

(Bakanlık Makamının tarih ve 1832 sayılı Oluru ile yürürlüğe girmiştir. )

UÜ-SK ORGAN VE DOKU NAKLİ PROSEDÜRÜ

ATAÇ Bilgilendirme Politikası

Kent Hastanesi, Hepimizden Önce Çocuklarımızın Hastanesi!

F inans sektörleri içinde sigortac l k sektörü tüm dünyada h zl bir büyüme

Kanserde Erken Tan. Prof.Dr. Adnan Ayd ner. Yard.Doç.Dr. Gülbeyaz Can

Ege Üniversitesi nde kanser kay t analizleri: Olgunun de erlendirmesi

Dünyada ve Türkiye de Güncel Verilerle HIV/AIDS. Hacettepe Üniversitesi AIDS Tedavi ve Araflt rma Merkezi (HATAM)

GEKA NİHAİ RAPOR TEKNİK BÖLÜM. 1. Açıklama

TÜBERKÜLOZ EP DEM YOLOJ S

T.C. ÇEVRE ve ŞEHİRCİLİK BAKANLIĞI. TÜRKİYE NİN EN TEMİZ KENTİ PROJESİ İLE İLGİLİ USUL ve ESASLAR

Suç Duyurusu: Dilovası = Sanayi = Hava Kirliliği = Akciğer Kanseri? / Onur Hamzaoğlu

MUŞ ALPARSLAN ÜNİVERSİTESİ UZAKTAN EĞİTİM UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ YÖNETMELİĞİ

YÖNETMELİK. c) Merkez (Hastane): Selçuk Üniversitesi Sağlık Uygulama ve Araştırma Merkezini (Selçuklu Tıp Fakültesi Hastanesini),

Rahim ağzı kanseri; Serviks tümörü; Cerviks kanseri; Cerviks tümörü; Cervix Ca;

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ UYGULAMALARI

DENKLİK İŞLEMLERİ. A-Meslekî ve Teknik Eğitim Yönetmeliğine Göre; Meslekî ve Teknik Eğitimde Belge, Sertifika ve Diplomaların Denkliği

Hiçbir zaman Ara s ra Her zaman

BALIK YAĞI MI BALIK MI?

4/B L S GORTALILARIN 1479 VE 5510 SAYILI KANUNLARA GÖRE YAfiLILIK, MALULLUK VE ÖLÜM AYLI INA HAK KAZANMA fiartlari

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ JEOFİZİK MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ STAJ İLKELERİ

OKUL BAZLI BÜTÇELEME KILAVUZU

hak kazandığı takdirde, Fen Bilimleri Enstitüsüne teslim eder.

Tablo 45 - Turizm İşletme Belgeli Tesislerde Konaklama ve Belediye Sayıları

MEME KANSERİ ÖNLENEBİLİR Mİ?

SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN. GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL

Hipofiz adenomu; Prolaktin salgılayan hipofiz adenomu;

GALATA YATIRIM A.Ş. Halka Arz Fiyat Tespit Raporu DEĞERLENDİRME RAPORU SAN-EL MÜHENDİSLİK ELEKTRİK TAAHHÜT SANAYİ VE TİCARET A.Ş.


YENİ ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA PROFİLAKSİ

Dünya da ve Türkiye de Erken Evre Meme Kanseri İnsidansı ve Farklılıkları

YURTDIŞI VATANDAŞLAR DANIŞMA KURULUNUN ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK

T.C AĞRI İBRAHİM ÇEÇEN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU HEMŞİRELİK BÖLÜMÜ DÖNEM İÇİ UYGULAMA YÖNERGESİ BİRİNCİ BÖLÜM. Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Transkript:

Türk Jinekolojik Onkoloji Dergisi Aral k 2007, Cilt 10, Say 4, Sayfa 85-90 TÜRK YE DE TOPLUM TABANLI MEME KANSER TARAMASI PROGRAMI: LK DE ERLEND RME RAPORU Dr. Serdar Ulusu 1, Dr. Nejat Özgül 2, Dr. smayil Y lmaz 3, Dr. smail fialk 4, Dr. fieref Kelkit 4, Dr. Murat Gültekin 2, Dr. Meltem Rüyam Demirkol 1, Dr. Ziynet Ç nar 5 ÖZET Amaç: Bu çal flmada toplum tabanl meme kanseri taramas n n uygulanabilirlili i ve olas katk lar de erlendirilip, literatür eflli inde tart fl lm flt r. Ayr ca de iflik epidemiyolojik risk faktörleri olas bir iliflki aç s ndan mamografik BIRADS skorlar ile, ve de kanser teflhisi alan ve almayan hastalar aras nda karfl laflt r lm flt r. Materyal ve Metot: Sivas fiehrinde bir y l içerisinde 1382 tane asemptomatik kad n meme kanseri tarama program na dahil edilmifltir. Tüm hastalara kat l mc kay t formu düzenlenmifl ve meme kanseri gelifliminde olas epidemiyolojik risk faktörleri sorgulanm flt r. Tüm hastalara her iki memeye iki yönlü mamografi yap lm fl ve iki ba ms z radyolog taraf ndan de erlendirilmifltir. De erlendirme B RADS kriterlerine göre yap lm flt r. Hastalar BI- RADS skor de erlerine ve kanser saptanmas na göre s n flanarak olas epidemiyolojik farkl l klar için araflt r lm flt r. Bulgular: Ortalama hasta yafl 57.11 idi. B -RADS 4 kategorisindeki 10 hasta biopsi için genel cerrahiye gönderildi ve 5 tanesinde malignite saptand. BIRADS skorlar na göre k yasland nda, yüksek BIRADS skorlar aç s ndan önemli bir risk faktörü saptanmad. Kanserli olgular, kanser olamayanlar ile karfl laflt r ld mda, sadece ilk gebelik yafl anlaml olarak farkl saptand. Sonuç: Yüksek BI-RADS skorlar ile epidemiyolojik bir risk faktörü iliflkilendirilememifltir. Toplum tabanl meme kanseri tarama programlar, ülkemizde de uygulanabilirlil i bu çal flma ile gösterilebilmifltir. Anahtar Kelimeler: Toplum tabanl meme tarama, kanser tarama, mamografi, BIRADS. ABSTRACT Objective: In the light of the literature, we aimed to evaluate the feasibility and possible effects of public based breast cancer screening programmes in Turkey. And to compare possible epidemiologic factors according to mammographic BIRADS scores and among patients with and without a cancer diagnosis. Material and Methods: One thousand three hundred eighty-two asymptomatic women living in city of Sivas, were invited to breast cancer screening. All the patients were recorded to a cancer database, including the epidemiologic risk factors fort he breast cancer. All patients had undergone a two sided mammography and the images were evaluated independently by two radiologists. Mamograpies were evaluated by the BIRADS criterias. Results: Mean age of the patients was 57.11. Ten patients with a BIRADS score 4 were admitted to general surgery department for breast biopsy. Among these ten patients, five were found to carry a malignant disease. Comparison of the epidemiologic factors with respect to BIRADS score did not reveal a significant factor. A second comparison of the patients with respect to the preence or absence of breast cancer diagnosis revealed only the first pregnancy age to be significantly different among the groups. Conclusion: High BI-RADS scores are not related to epidemiologic risk factors. With this study, it is seen that public based breast cancer screening programmes are fgeasible also in our country. Key Words: Public based breast cancer screening, cancer screening, mamography, BI-RADS. Gelifl tarihi: 10/03/2009 Kabul tarihi: 14/03/2009 1Sivas Numune Hastanesi, Kanser Erken Teflhis, Tarama ve E itim Merkezi (KETEM) S VAS 2Sa l k Bakanl, Kanserle Savafl Dairesi Baflkanl ANKARA 3Sivas Numune Hastanesi, Cerrahi Bölümü S VAS 4Sivas Numune Hastanesi, Radyoloji Anabilim Dal S VAS 5Sivas Cumhuriyet Üniversitesi T p Fakültesi, Bioistatistik Anabilim Dal S VAS letiflim: Dr. Serdar Ulusu Sivas Numune Hastanesi, Kanser Erken Teflhis, Tarama ve E itim Merkezi (KETEM) S VAS E-posta: serdar.ulusu@hotmail.com 85

86 ULUSU ve Ark. G R fi Kanser 21. yüzy lda insan sa l n ciddi biçimde tehdit eden hastal klardan biri kabul edilmektedir (1). Elli yafl ve üzeri kad nlarda meme kanseri nedeniyle mortalitenin azalt lmas nda mamografik taraman n etkili olabildi ini bildiren bir çok çal flma mevcuttur (2-6). Popülasyona dayal meme kanseri taramas n n kanserin erken saptanmas ile iliflkisi; düzenli aral klarla taramalar n yap ld bir çok çal flma ile gösterilmifltir (2-6). Bu çal flma ile halkla iliflkiler yaklafl mlar kullanarak hedef kitle üzerinde kanser tarama süreçlerinin organizasyonun ülkemizde uygulanabilirlili i, mamaografik skorlar ve meme kanseri gelifltirmesi aç s ndan da olas epidemiyolojik risk faktörleri de erlendirilmifltir. MATERYAL VE METOT Tarama program nda Sivas l Merkezinde yaflayan 50-69 yafl grubundaki kad nlar l Sa l k Müdürlü ü statistik fiube Müdürlü ü verilerine göre tespit edildi. Popülasyon kayd yapma Türkiye de zorunlu oldu undan bu idari veri güvenilir ve genifl kapsaml bir kaynakt r. Sivas ilindeki mahallelerden sistematik örnekleme yöntemi ile onbir mahalle çal flmaya al nmas için seçilmifltir. Hastaneye gelmesine engel olacak kadar a r hastal olanlar, halen meme kanseri teflhisi alm fl olanlar tespit edilerek toplam hedef nüfustan ç - kar ld. Son iki y l içinde mamografi çektirmifl olanlar iki y ll k sürenin bitiminde tekrar davet edilmek üzere kay t alt na al nd. Çal flmaya al nan kad n hastalar n seçiminde de basit rast gele örnekleme yöntemi kullan ld. Araflt rmam z tan mlay c bir araflt rma olup kesitsel özellik tafl maktad r. Hedef gurupta oldu u saptanan kad nlar n mamografi daveti almalar n sa lamak temel amaçt r. Bu davet kifliye özeldir. Uygulanan davet yönteminde sa l k oca görevlileri (ebe veya hemflire), 50-69 yafl grubundaki kad nlar ev adreslerinde bire bir ziyaret ederek k sa bir diyalog kurup, meme kanseri hakk nda bilgi verdikten sonra tarama program do rultusunda mamografi çektirmesinin kendisine olan faydalar n anlat p; daveti kabul edenlere mamografi taramas n n ücretsiz oldu u belirtilerek Numune Hastanesi Kanser Erken Teflhis, Tarama ve E itim Merkezine (KETEM) davet edildi. Davetiyelerin üzerinde meme kanseri ve mamografi tarama program n n faydalar konusunda k sa ve e itici bilgi notlar bulunduruldu. Tüm kat l mc lar n ulafl m servis arac ile gerçeklefltirildi. Daveti kabul etmeyenlerin ise red etme nedenleri kay t alt na al nd. Daveti kabul ederek Sivas Numune Hastanesi Kanser Erken Teflhis, Tarama ve E itim Merkezine (KETEM) gelen 1382 kat l mc ya; KETEM e itim salonunda meme kanseri, meme kanseri risk faktörleri, meme kanserinden korunma, kendi kendine meme muayenesi, mamografi ile tarama program n n faydalar ve meme kanserinde erken teflhisin önemi konusunda televizyon görüntüleri eflli inde e itim hemflireleri taraf ndan görsel e itim verildi. Ayr ca kendi kendine meme muayenesi meme maketleri üzerinde uygulamal olarak gösterildi. Bu bilgilendirme çal flmas sonunda mamografi çektirmeyi kabul edenlerin kimlik bilgileri kay t alt na al nd. Mamografi çektirecek olan tüm kat l mc lara e itim hemflireleri taraf ndan meme kanseri geliflmesinde risk faktörleri olan yafl, boy, kilo, e itim durumu, meslek, ailede kanser hastas varl, birinci derece akrabalarda meme kanseri varl, sigara, alkol al flkanl, kronik hastal k varl, kendi kendine meme muayenesi, ilk adet yafl, menapoz yafl, canl do um say s, ilk gebelik yafl, kaç çocu unu emzirdi i, ne kadar süre emzirdi i, menapoz döneminde hormon replasman tedavisi, do urganl kta oral kontraseptif kullan m, diyetin ya dan zengin olmas, jinekolojik operasyon öyküsü, geçirilmifl meme hastal öyküsünün sorguland kat l mc kay t formu düzenlendi. Kat l mc kay t formundaki tüm bilgiler kodlanarak SPSS-14 program nda de erlendirilmek üzere kay t edildi. Kalite standartlar do rultusunda tüm mamografiler: Mamografi çekimi konusunda sertifika e itimi alm fl olan radyoloji teknisyenleri taraf ndan General Electric Senographe DMR cihaz ile çekildi. Mamografik taramaya kat lan tüm kad nlara her iki meme içinde birisi Medyolateral oblik (MLO), öteki kranyokaudal (CC) olmak üzere ikifler poz film çekildi. Tarama filmleri banyo edilip kalite de erlendirilmesi yap ld ktan sonra kat l mc lar n KETEM den ayr lmalar na izin verildi. Tarama filmleri iki ayr radyoloji uzman taraf ndan birbirlerinden ba ms z olarak okundu. Özellikle iki radyolog aras nda B -RADS 3 ve 4 ayr m nda farkl görüfl oldu unda Cumhuriyet Üni-

TÜRK YE DE TOPLUM TABANLI MEME KANSER TARAMASI PROGRAMI: LK DE ERLEND RME RAPORU 87 versitesi T p Fakültesi Radyoloji Anabilim Dal n n görüflü al nd. BI-RADS (Breast Imaging Reporting and Data System) skoru mamografik bulgulara göre meme kanseri riskini gösterir bir ölçektir (7-8). BI- RADS kategorileri: (0) Ek tetkik gerektirenler, (1) Normal mamografi, (2) Benign bulgular, (3) Büyük olas l kla benign, (4) fiüpheli anormallikler (biyopsi yap lmas düflünülmelidir), (5) Malign olma olas l çok yüksek lezyonlar (gerekli ifllemler yap lmal d r). BIRADS 4 saptanan olgular n toplam say s 10 vaka idi. Bunlara yap lan biyopsi sonuçlar na göre 5 vakada malignite tesbit edilmifltir (iki adet invazif duktal karsinom, iki adet duktal karsinoma insitu ve bir adet invazif lobüler karsinom). Befl adet kitle lezyonunun ortalama büyüklü ü 10.2 mm idi. Bu lezyonlar n postoperatif patolojik inceleme sonucunda kitle büyüklükleri afla daki gibidir: 1382 kat l mc önce BI-RADS skorlar na göre toplu olarak, daha sonra da kanser olanlar ve kanser olmayanlar olarak ayr l p kat l mc kay t formundaki meme kanseri risk faktörleri aç s ndan karfl laflt r ld. statistiksel Yöntem: Çal flmam z n verileri SPSS-14 (ver: 14,0) program na yüklenerek, verilerin de erlendirilmesinde Kruskal Wallis testi, Man Whitney U testi ve Khi-kare testi kullan ld. Verilerimiz tablolarda aritmetik ortalama + - standart sapma fleklinde belirtilip, yan lma düzeyi 0,05 olarak al nd. SONUÇLAR Çal flmaya al nan kat l mc lar n ortalama hasta yafl 57.11 idi. Araflt r lan epidemiyolojik risk faktörlerinin da l m Tablo 1 de verilmifltir. BI-RADS skorlar na göre epidemiyolojik risk faktörlerinin da l m Tablo 2 de verilmifltir. B RADS a göre bireylerin yafl gurubu, e itim düzeyi, ailede kanser öyküsü, birinci derece yak nda meme kanseri öyküsü, sigara, alkol, kendi kendine meme muayenesi, kronik hastal k, menapozda HR, do urganl kta OKS, diyetin ya dan zengin olmas jinekolojik operasyon öyküsü, geçirilmifl meme hastal yönünden karfl - laflt r ld nda farkl l k önemsiz bulunmufltur. Sadece ilk gebelik yafl yönünden gruplar aras farkl l k önemli bulunmufltur (P <0,05). BI-RADS de erlerine göre gebelik yafllar ikiflerli karfl laflt r ld nda; BI- RADS i 1 olanla 4 olan aras farkl l k; BI-RADS i 2 Tablo 1 Epidemiyolojik Risk Faktörlerinin Hastalar m zdaki Da l m Epidemiyolojik Risk Faktörleri Yafl (ortalama) 57.11 ± 5.51 Boy (ortalama) 1.55 ± 0.05 Kilo (ortalama) 79.54 ± 13.14 E itim Durumu Okur-yazar de il 505 (% 36.5) Okur yazar 27 (% 2) lkokul 612 (%44.3) Ortaokul 84 (% 6.1) Lise 93 (% 6.7) Yüksekokul 61 (%4.4) Ailede kanser hastal Var 361 (%26.1) Yok 1021 (%73.9) Birinci derece akrabada meme kanseri varl Var 49 (%3.5) Yok 1333 (%96.5) Sigara kullananlar 129 (%9.3) Alkol kullanananlar 0 (%0) Kronik hastal k varl 776 (%56.2) Kendi kendine meme muyanesi yapm fl olma 237 (%17.1) lk adet yafl 13.88 ± 1.46 Menapoz yafl 46.27 ± 5.90 Canl do um say s 4.06 ± 1.74 lk gebelik yafl 19.83 ± 3.66 Emzirilen çocuk say s 0 97 (%7) 1 57 (%4.1) 2 203 (%14.7) 3 ve daha fazla 1025 (%74.2) Hormon replasman tedavisi alanlar 244 (%17.7) Oral kontraseptif kullananlar 327 (%23.7) Ya dan zengin diyeti olanlar 858 (%62.1) Jinekolojik operasyon öyküsü bulunanlar 298 (%21.6) Geçirilmifl meme hastal öyküsü 84 (%6) BI-RADS skoru I 1050 (%76) II 288 (%20,8) III 34 (%2,5) IV 10 (%0,7) Meme paternleri Lipomato 618 (44.7) Da n k fibroglandüler 667 (48.3) Heterojen dens 92 (6.7) Dens 5 (0.4)

88 ULUSU ve Ark. Tablo 2 BIRADS Skorlar na Göre Epidemiyolojik Risk Faktörlerinin Da l m. Yafl Vucut lk Menapoz Canl lk Ortalama Toplam Kitle ndeksi Adet Yafl Yafl Do um Say s Gebelik Yafl Emzirme Süresi Emzirme Süresi BI-RAS x ± s x ± s x ± s x ± s x ± s x ±s x ± s x ± s 1 57,01+5,42 32,93+5,25 13,89+1,46 46,25+5,94 4,07+1,73 19,82+3,69 16,28+8,33 67,89+47,19 2 57,60+5,90 33,39+5,51 13,88+1,42 46,22+5,81 4,11+1,82 19,53+3,32 16,38+7,85 67,34+47,35 3 56,55+5,34 32,50+6,30 13,61+1,32 47,90+5,32 3,56+1,66 21,25+4,42 16,40+7,84 61,34+50,30 4 56,00+4,76 31,70+4,02 13,50+2,50 45,60+4,78 3,22+1,56 23,66+5,43 14,33+9,46 57,33+56,13 KW: 1,83 KW: 3,49 KW: 2,89 KW: 3,00 KW: 6,00 KW: 13,99 KW: 0,63 KW: 1,96 P: 0,607 P: 0,321 P: 0,408 P: 0,391 P: 0,111 P: 0,003 P: 0,889 P: 0,579 P>: 0,05 P>: 0,05 P>: 0,05 P>: 0,05 P>: 0,05 P<: 0,05 P>: 0,05 P>: 0,05 Önemsiz Önemsiz Önemsiz Önemsiz Önemsiz Önemli Önemsiz Önemsiz

TÜRK YE DE TOPLUM TABANLI MEME KANSER TARAMASI PROGRAMI: LK DE ERLEND RME RAPORU 89 olanla 4 aras farkl l k (P <0,05) önemli bulunurken di er gruplar aras farkl l k önemsiz bulunmufltur (). Kanser saptanan olgular ile, kanser saptanmayan hastalar benzer epidemiyolojik risk faktörleri aç s ndan karfl laflt r ld nda (Tablo 3), gruplar aras nda sadece ilk gebelik yafl aç s ndan istatistiksel olarak anlaml bir farkl l k saptanm flt r (P <0,05). Gruplar aras nda, yafl,vucut kitle indeksi, ilk adet yafl, menapoz yafl, canl do um say s, ortalama emzirme süresi, toplam emzirme süresi aç s ndan belirgin bir farkl l k saptanamam flt r. TARTIfiMA Kanser epidemisi tüm dünyada her gecen gun h zla art fl göstermektedir. Ülkemizde 8 ildeki kanser kay t merkezlerinden gelen bilgiler fl nda kanser insidans 1999 y l nda her 100.000 kiflide 58.1 iken, bu rakam 2005 y l nda her 100.000 kiflide 173.8 e yükselmifltir (9). Ülkemizde kansere yönelik y ll k 3.8 milyar dolar bütçe harcanmaktad r. Bu kapsamda ülkemiz Avrupa Birli i ülkeleri aras nda kansere yönelik en fazla harcama yapan ilk alt ülke aras ndad r (10). Ülkemizde en s k görülen kanser akci er kanserleridir (30,13/100.000). Meme kanserleri tüm kanserler aras nda dördüncü s rada (17,96/100.000) yer almakla beraber; kad nlarda görülen en s k kanser tipidir (35,47/100.000) (9). Ancak meme kanserleri taranabilir ve erken dönemde teflhis edilebilir bir hastal kt r. Toplum tabanl tarama programlar n n gerçeklefltirildi i toplumlarda meme kanseri s kl tarama program n takip eden y llar içerisinde giderek azalm flt r (2-6). Ço u olgu erken evrede teflhis edilerek morbid tedavilerden kurtar lm flt r. Meme kanserinin toplum bazl taramalar n n yap ld ülkelerde kansere ba l mortalitelerde de ciddi azalmalar saptanm flt r (2-6). Toplum tabanl tarama sonucunda saptanan meme kanserleri s kl kla daha küçük, s kl kla nod negatif, düflük histolojik garde li ve proliferasyon aktivitesi ile pozitif reseptör statüsü daha az olan tümörlerdir. Tarama ile yakalanan meme kanserlerinde 5 y ll k yaflam oran %94,5 y ll k hastal ks z sa kal m ise %89 iken; tarama haricinde yakalanan meme kanserlerinde bu oranlar s ra ile %84 ve %75 idi. Epidemiyolojik farkl l klar nedeni ile tarama programlar ülkeler aras nda farkl l klar göstermektedir. Toplum tabanl taramalarda hedef toplumun en aza %90 n kapsamak flart ile, her ülke ekonomik yönden kendi bütçelerine uygun olmak flart yla ulusal tarama standardlar n uygulamaktad r. Ülkemize, Kanser Savafl Dairesi nin yönetiminde toplanan ulusal kanser kurulunun kararlar na göre; meme kanseri Tablo 3 Bireylerin Kanser Olmayan veya Kanser Olmas na Göre Özelliklerinin Karfl laflt r lmas Kanser Olmayan Kanser Olan Sonuç Yafl: 57,11 ± 5,52 58,20 ± 4,43 P: 0,533 Vucut kitle indeksi 33,01 ± 5,33 33,48 ± 4,66 P: 0,688 P> 0, 05 lk adet yafl 13,88 ± 1,45 14,40 ± 2,70 P: 0,672 Menapoz yafl 46,30 ± 5,90 42,60 ± 4,33 P: 0,074 Canl do um say s 4,07 ± 1,75 2,80 ± 083 P: 0,073 lk gebelik yafl 19,82 ± 3,66 22,80 ± 4,65 P: 0,049 P< 0,05 Ortalama emzirme süresi 16,37 ± 8,22 12,60± 7,46 P: 0,332 Toplam emzirme süresi 67,66 ± 47,36 39,60 ± 28,96 P: 0,182

90 ULUSU ve Ark. taramas 50-69 yafl aras kad nlara iki y lda bir mamografi önerilmektedir (11). Her iki meme için birisi medyolateral oblik birisi de kranyokaudal olmak üzere ikifler poz mamografi filmi çekilmesi, filmlerinde iki radyoloji uzman taraf ndan birbirlerinden ba- ms z olarak de erlendirmeleri önerilmektedir. Ayr ca, as l tarama yöntemi memenin mamaografi ile incelenmesi olmakla beraber, taramaya kat lan her kad n n hekim taraf ndan muayene edilmesi de önerilmektedir. Ülkemizde toplum tabanl kanser tarama programlar henüz yeni yeni yerleflmektedir. Bu kapsamda ülkenin her bir yan nda kurulacak olan Kanser Erken Teflhis ve E itim Merkezleri (KETEM) lerin organizasyondaki rolü çok önemlidir. Bu merkezlerden gelen milyonlarca mamaografi, smear, gaytada gizli kan ve PSA tarama sonuçlar prospektif olarak bilgisayar yaz l m programlar na girecek, y llar içerisinde de ülkemizde öncelikle do ru kanser kay tç l sa lanm fl olacakt r. Takip eden y llar içerisinde de, bu kanserlere ba l mortalitelerde ciddi azalmalar görülecek ve ülke ekonomisinde ciddi kazançlar sa lanacakt r. Ama daha da önemlisi, ülkemizdeki kanser insidanslar çok kesin olarak belirlenecek ve ulusal tarama programlar n n yol haritas yenilenebilecektir (9). Bizim çal flmam z, Sivas KETEM de gerçekleflmifl olmakla beraber, Kanser Savafl Dairesi nce yürütülen toplum tabanl kanser tarama program n n ilk sonuçlar n göstermektedir. Her KETEM hastas gibi, bizim çal flma grubumuzdaki hastalar da, tamamen asemptomatik olup, davet usulü merkezimize ça r lm fllard r. Bu kapsamda, hastalar m z n belki de hiç fark etmeyecekleri meme kanserleri saptanm fl, erken evrede yakalanarak daha az morbid tedavilerle iyileflmeleri sa lanm flt r (9). Toplum bazl kanser taramalar nda, taraman n bafllat ld ilk y llar içerisinde kanser s kl nda bir art fl görülecektir. Bu art fl epidemiyolojik olarak kanser de gerçek bir art fl yerine taramaya ba l olarak saptanan olgu say s ndaki art flt r. Bu nedenle, Sivas KETEM olarak bizim yapt m z tarama sonuçlar, Sivas ta kanser s kl nda h zl bir art fl gibi yorumlanmamal d r. Öte yandan, saptanacak olan kanser olgular için gerekli alt yap oluflturulmal ve gelecek y llar içerisinde bizi bekleyen artm fl kanser olgular na haz rl kl olunmal d r. KAYNAKLAR 1. Curado. M. P., Edwards, B., Shin. H.R., Storm. H., Ferlay. J., Heanue. M. and Boyle. P., eds (2007). Cancer Incidence in Five Continents, Vol. IX Cancer Incidence in Five Continents, Vol. IX. IARC Scientific Publications No. 160, Lyon, IARC. 2. Feig SA, D Orsi CJ, Hendrick RE, Jackson VP, Kopans DB, Monsees B, Sickles EA, Stelling CB, Zinninger M, Wilcox-Buchalla P. American College of Radiology guidelines for breast cancer screening. AJR Am J Roentgenol. 1998 Jul;171(1):29-33. 3. Miller AB, To T, Baines CJ, Wall C. The Canadian National Breast Screening Study-1: breast cancer mortality after 11 to 16 years of follow-up. A randomized screening trial of mammography in women age 40 to 49 years. Ann Intern Med. 2002 Sep 3;137(5 Part 1):305-12. 4. Elmore JG, Armstrong K, Lehman CD, Fletcher SW. Screening for breast cancer. JAMA. 2005 Mar 9;293(10):1245-56. 5. Cortesi L, Chiuri VE, Ruscelli S, Bellelli V, Negri R, Rashid I, Cirilli C, Fracca A, Gallo E, Federico M. Prognosis of screen-detected breast cancers: results of a population based study. BMC Cancer. 2006 Jan 23;6:17. 6. Ernst MF, Voogd AC, Coebergh JW, Roukema JA. Breast carcinoma diagnosis, treatment, and prognosis before and after the introduction of mass mammographic screening. Cancer. 2004 Apr 1;100(7):1337-44. 7. American College of Radiology (ACR). Breast Imaging Reporting and Data System (BI RADSä). 4th ed. Reston: American College of Radiology; 2003. 8. D Orsi CJ, Newell MS. BI RADS decoded: detailed guidance on potentially confusing issues. Radiol Clin North Am. 2007;45(5):751 63. 9. http://www.ketem.org/ 10. Tuncer M, Cancer Control in Turkey 2008, The Ministry of Health of the Republic of Turkey, Department of Cancer Control, Ministry Publication Number: 740, Ankara, Ministry of Health of Turkey. 11. http://ukdk.org/