ARAŞTIRMA Doğurganlık Yaş Grubunda β-hcg Testinin Araştırılması T A D Acil Servise Başvuran Doğurganlık Yaş Grubu Kadınlardan İstenilen β-hcg Testinin Pozitifliğinin Araştırılması β-hcg Test Positivity in Women of Childbearing Age who Presented to the Emergency Department Yasemin Öztürk, Sertaç Güler, Yavuz Katırcı Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Acil Tıp Kliniği, Ankara Özet Amaç: Bu çalışmayla acil servise başvuran doğurganlık yaş grubu (5-4 yaş) kadınlardan istenilen β-hcg testinin pozitifliğinin araştırılması amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırmanın örneklemini -.4 tarihleri arasında herhangi bir hastalık nedeniyle Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği Erişkin Acil Servisine başvuran, gebe olmayan ve tetkikleri içerisinde β-hcg istemi olan 5-4 yaş arasındaki tüm kadınlar oluşturmuştur. Çalışma retrospektif tipte bir araştırmadır. Veri kaynağı olarak olguların yaş, sağlık güvencesi, tanı, tedavi sonucu ve β-hcg sonucunun yer aldığı önceden hazırlanan veri formu kullanılmıştır. Bulgular SPSS 5. programı kullanılarak değerlendirilmiştir. Bulgular: Araştırmamızda olguların %46. inin - yaş aralığında bulunduğu, %5. inin sağlık güvencesinin bulunduğu, %.6 sının dahili şikayetlerle başvurduğu, %53.5 inin karın ağrısı ön tanısıyla tedavi edildiği ve %4 ünün taburcu olduğu saptanmıştır. Acil servise bir ay içerisinde başvuran doğurganlık çağındaki toplam kadın hastanın %.6 sından β-hcg tetkiki istenmiş ve bunların sadece %4.6 sının pozitif olarak sonuçlandığı belirlenmiştir. Sonuç: β-hcg nin acil servislerde daha seçici hasta gruplarında kullanılabilmesi ve maliyetin azaltılabilmesi için; fizik muayeneden elde edilecek bulgular ile ayrıntılı ve etkin anamnez alınmasının bu istem sayısının azalmasına yapabileceği katkının daha geniş katılımlı prospektif çalışmalarla değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Anahtar Kelimeler: Acil Servis, anamnez, kadın, karın ağrısı, β-hcg Abstract Aim: We investigated the β-hcg test positivity in women of childbearing age who presented to the emergency department in this study. Material and Method: All nonpregnant women between the ages of 5 and 4 years who presented to Ankara Training and Research Hospital s Emergency Medical Clinic Adult Emergency Department between on -.4 due to a disease and where β-hcg had been tested made up the sample of the study. The study was retrospective. A previously prepared data form was used to obtain the age, health insurance, diagnosis, treatment outcome and β-hcg result of the patient. The findings were evaluated using the SPSS 5. software. * Bu çalışma 4. Avrasya Acil Tıp Kongresi nde Poster Bildiri olarak sunulmuştur. 3-6 Kasım 4, Antalya Yazışma Adresi: Blm. Uzm. Yasemin Öztürk S.B. Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Acil Tıp Kliniği, Ankara Tel: 3 55 3 6 E-mail: yaseminyelizden@mynet.com Results: We found that 46.% of the cases in our study were within the age range of - years, 5.% had health insurance,.6% had presented with internal symptoms, 53.5% were treated for abdominal pain and 4% were discharged. The β- HCG test was requested from.6% of a total of females patients of childbearing age who presented to the emergency department within one month and only 4.6% of these patients had a positive result. Tıp Araştırmaları Dergisi; 5: 3(3):-
Öztürk ve ark. Conclusion: We believe that larger prospective studies are needed to determine if the data that can be obtained from physical examination and the detailed and effective history can decrease the number of such requests to decrease the cost and use the β-hcg test more selectively at the emergency department. Key Words: Emergency service, history, women, abdominal pain, β-hcg A cil servis hizmetleri sağlık hizmetleri içinde önemli bir unsurdur ve her türlü şikayette acil başvuru yapılacak ilk basamaktır (). Acil servisler hastanelerin halka açılan pencereleridir ve hastanelerin toplumla ilişkisinin en fazla olduğu bölümlerdir (). Karın ağrısı acil servis başvuru sebeplerinin başında gelir (3). Akut karın ağrısı; bir haftadan daha az süredir olan, travma dışı nedenlere bağlı gelişen, nedeni bilinmeyen, karın içi veya karın dışı organları ilgilendiren hastalıkların seyri sırasında ortaya çıkan bir semptomdur. Acil servislere başvuran hastaların üçte birinin ortak semptomudur (4). Karın ağrısı şikayetiyle başvuran hastaların bazılarında çok ciddi patolojiler olabileceği gibi, birçok hastada da dispepsi gibi daha önemsiz problemler olabilir (5). Akut karın hastalıklarından olan akut apandisit en yüksek yanlış tanı oranına sahip acil cerrahi durumdur. Kadın hastalarda jinekolojik patolojilerin akut apandisiti taklit etmesi nedeniyle bu oran daha da yükselmektedir (6). Anamnez olgunun klinik değerlendirmesinde önemli bir yere sahiptir (7). Doğurganlık yaş grubundaki bir kadın acil servise karın ağrısı veya vajinal kanama ile başvurduğunda anamnez alınması ile fiziksel muayene (pelvik muayene) yapılmakta, hematokrit ve β-hcg tetkikleri tanı koymak amacıyla istenmektedir (). Bu çalışmayla herhangi bir hastalık nedeniyle erişkin acil servise başvuran doğurganlık yaş grubundaki (5-4 yaş) kadınlardan istenilen β- HCG testinin pozitifliğinin araştırılması amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem Araştırmanın örneklemini -.4 tarihleri arasında herhangi bir hastalık nedeniyle Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Acil Tıp Kliniği Erişkin Acil Servisine başvuran, gebe olmayan ve tetkikleri içerisinde β-hcg istemi olan 5-4 yaş arasındaki tüm kadınlar oluşturmuştur. Çalışma retrospektif tipte bir araştırmadır. Veri kaynağı olarak olguların yaş, sağlık güvencesi, tanı, tedavi sonucu ve β-hcg sonucunun yer aldığı önceden hazırlanan veri formu kullanılmıştır. Araştırmanın yapılmasına ilişkin olarak Ankara Eğitim ve Araştırma Hastanesi Eğitim, Planlama ve Koordinasyon Kurulu ndan izin alınmıştır. Verilerin çözümlenmesinde SPSS 5. (Statistical Package for the Social Sciences) paket programı kullanılarak tanımlayıcı istatistikler hesaplanmış, marjinal tablolar ve grafikler oluşturulmuştur. Tanımlayıcı değerler kategorik veriler için sayı ve yüzde, yaş için ortalama± standart sapma cinsinden ifade edilmiştir. Uygulamada Karşılaşılan Güçlükler Başvuru kayıtları retrospektif olarak incelenirken acil servisin yoğunluğuna bağlı olarak bazı olguların anamnezlerine yönelik yeterli bilgiye ulaşılamamış ve böyle olgular çalışma dışında bırakılmıştır. Bulgular Çalışmamızda olguların yaş ortalamasının.7 ±7. (min=5, Max.=4) yıl olduğu saptanmıştır. Katılımcıların tamamına yakınının (%5.) sağlık güvencesi bulunmaktadır. Araştırmaya katılan olguların bazı sosyodemografik özellikleri; yaş, sağlık güvencesi varlığına ilişkin verileri Tablo de sunulmuştur. Çalışmamızda 4 olgunun (%.6) dahiliye vakası, 3 olgunun (%.4) ise travma vakası olarak acil servise başvuru yaptığı ve tetkikleri içerisinde β-hcg istemi olan 5 olguya (%53.5) acil tıp hekimi tarafından karın ağrısı tanısının konulduğu saptanmıştır. Araştırma kapsamında incelenen olgulara acil tıp hekimi tarafından konulan ön tanıların dağılımı Tablo de sunulmuştur. Araştırmaya katılan olgu (%4) taburcu olurken, 57 olgunun (%6) ise yatışının yapıldığı saptanmıştır. Yatışı yapılan 35 olgu (%6.4) genel cerrahi servisinde, olgu (%.) kadın hastalıkları ve doğum servisinde, olgunun (%4.) ise iç hastalıkları servisinde tedavisine devam edildiği belirlenmiştir. Tablo. İncelenen Olguların Bazı Sosyodemografik Özelliklerinin Dağılımı Yaş Grubu (n=55) Sayı %* 5- -4 5-3-34 35-3 4-44 45-4 6 5 7 7 34. 7.. 7..6. 3.6 Sağlık Güvencesi (n=55) Sayı %* Var Yok * Kolon yüzdesi. 5 4 5. 4. Tıp Araştırmaları Dergisi; 5: 3(3):-
Doğurganlık Yaş Grubunda β-hcg Testinin Araştırılması ARAŞTIRMA Tablo. İncelenen Olgulara Acil Tıp Hekimi Tarafından Konulan Ön Tanıların Dağılımı Tanı Kodu Acil Tıp Hekimi Tarafından Konulan Ön Tanılar (n=55) Sayı %* R.4 N3. R R4 N3 Y57 R55 R53 W R. F4. G4. Z4. I D64 Y * Kolon yüzdesi. Karın ağrısı diğer ve tanımlanmamış Üriner sistem enfeksiyonu, yeri tanımlanmamış Bulantı ve kusma Baş dönmesi (Vertigo) Renal kolik, tanımlanmamış İlaçlar ve tedavi edici maddelerin sebep olduğu ters etkiler Senkop ve bayılma Kırgınlık ve yorgunluk Düşme, tanımlanmamış Çarpıntı Anksiyete bozukluğu, tanımlanmamış Epilepsi tanımlanmamış Trafik kazası sonrası muayene ve gözlem Esansiyel primer hipertansiyon Anemi, diğer Keskin cisimle temas gerçekleşmesi 5 3 3 3 3 53.5 3.6.5.7 3..3.3........ Grafik. Nisan Ayı Günlere Göre β-hcg İstemi Sonuçlarının Dağılımı. Çalışmanın yürütüldüğü tarihler arasında erişkin acil servise 5-4 yaş arasında gebe olmayan toplam kadın başvurusu olmuştur. Bu hastaların 55 inin (%.6) laboratuvar tetkikleri arasında β-hcg istemi bulunmaktadır. Laboratuvar sonuçları incelendiğinde; 44 olgunun (%4.6) β- HCG isteminin pozitif, olgunun (%5.4) ise negatifle sonuçlandığı belirlenmiştir. Bir aylık periyodun günlere göre dağılımı incelendiğinde; günde ortalama 3 olgudan β-hcg istemi yapılmış olmakla birlikte, ortalama olgunun β-hcg isteminin pozitifle sonuçlandığı (min=, max.=5) saptanmıştır. Grafik de günlere göre β-hcg istemi sonuçlarının dağılımı görülmektedir. Çalışmamızda karın ağrısı tanısı alan 3 olgunun (%.4), üriner sistem enfeksiyonu alan olgunun (%) β-hcg istemlerinin pozitif sonuçlandığı saptanmıştır. Olguların tanılarına göre β-hcg istemi sonuçlarının dağılımı Tablo 3 te görülmektedir. Tıp Araştırmaları Dergisi; 5: 3(3):-
Öztürk ve ark. Tablo 3. Olguların Tanılarına Göre β-hcg İstemi Sonuçlarının Dağılımı Acil Tıp Hekimi Tarafından Konulan Ön Tanılar (n=55) Karın ağrısı diğer ve tanımlanmamış Üriner sistem enfeksiyonu Bulantı ve kusma Baş dönmesi (Vertigo) Renal kolik, tanımlanmamış İlaçlar ve tedavi edici maddelerin sebep olduğu ters etkiler Senkop ve bayılma Kırgınlık ve yorgunluk Düşme, tanımlanmamış Çarpıntı Anksiyete bozukluğu, tanımlanmamış Epilepsi tanımlanmamış Trafik kazası sonrası muayene ve gözlem Esansiyel primer hipertansiyon Anemi, diğer Keskin cisimle temas gerçekleşmesi β-hcg İstemi Sonuçları (n=55) Pozitif Sonuç Negatif Sonuç Toplam Sayı % Sayı % Sayı % 3 4 5.4.4.5. 4 6 7 3 3 5..6.. 3..3.3........ 5 3 3 3 3 53.5 3.6.5.7 3..3.3........ Toplam 44 4.6 5.4 55 Tartışma Bu çalışmada herhangi bir hastalık nedeniyle erişkin acil servise başvuran doğurganlık yaş grubundaki (5-4 yaş) kadınlardan istenilen β- HCG testinin pozitifliği, hastanın tedavi sürecindeki yeri ve hastaneye maliyeti ile ilişkisi araştırılmıştır. Ektopik gebelik acil servise başvuruda bulunulan jinekolojik hastalıklardandır. Abdominal hassasiyet, kasık ağrısı bulunan ve menstrüasyon gecikmesi ile beraber düzensiz kanaması olan doğurganlık çağındaki her kadında ektopik gebelik düşünülmelidir. β-hcg tetkiki ve transvaginal ultrasonografi ile ektopik gebelik tanısı kolay ve gecikmeden konulabilmektedir. Ayırıcı tanıda akut apandisit, adneksiyel torsiyon, abortus, korpus luteum kisti, pelvik inflamatuvar hastalık, gastroenterit, idrar yolu enfeksiyonu mutlaka akla gelmelidir (). Yeniocak ve ark. çalışmasında acil servise karın ağrısı şikayetiyle başvuran hastaların %5.4 ünü kadın hastalar oluşturmuş ve bunların %6. inde (6 olguda) over hastalıkları görülmüştür (). Özkan ve ark. araştırmasında hastaların %5.3 4 ünü kadın hastalar oluşturmuş ve jinekolojik patolojiler içerisinde en sık 5 hastada (%,5) over kisti tespit edilmiştir (4). Aygencel ve ark. çalışmasında ise acile karın ağrısı ile başvuran hastalar içinde kadınların oranı %6 dır ve bu kadın hastaların % si de 5 yaş altı üreme çağındaki kadınlardır (3). Bizim çalışmamızda olguların yarısından fazlasına (%53.5) karın ağrısı tanısı konulmuştur, pozitif β-hcg istemi sonucu da en fazla (%.4) karın ağrısı tanısı alan olgularda gerçekleşmiştir. Ayrıca kadın hastalıkları ve doğum servisine yatışı yapılan olguların %3.3 üne acil tıp hekimi tarafından karın ağrısı ön tanısı konulmuştur. Bu durum acil servise karın ağrısı şikayetiyle başvuran doğurganlık yaş grubundaki bir kadının aslında jinekolojik bir hastalığa da sahip olabileceği gerçeğini yansıtmaktadır. Üreme çağındaki kadınların acil servis başvuruları daha dikkatli olmayı ve her hastanın ayrıntılı muayene edilmesi sorumluluğunu gerektirmektedir. Buna bağlı olarak β-hcg tetkiki, kadının gebelikten soyutlanıp tedavisine devam edilebilmesi için önemli bir yere sahiptir. Aygencel ve ark. çalışmasında travma dışı karın ağrısıyla acil servise başvuran hastaların %5. una β-hcg bakılmıştır (3). Bizim araştırmamızda ise acil servise bir ay içerisinde başvuran üreme çağındaki toplam kadın hastanın %.6 sından β-hcg tetkiki istenmiş ve bunların sadece %4.6 sı pozitif olarak sonuçlanmıştır. Çalışmanın yürütüldüğü tarihler arasında bir β-hcg tetkikinin hastaneye maliyeti 6.5TL dir. Araştırmanın yürütüldüğü bu periyotta elde edilen negatif β-hcg sonuçlarının hastaneye toplam maliyeti ise 5..5TL dir. Bu oran ciddi bir maliyet artışına neden olmaktadır. Çalışmamızda acil servise başvuran doğurganlık yaş grubundaki olguların yalnızca %.6 sından β- HCG tetkiki istenmiş olup, ayrıntılı ve etkin anamnez alınmasının bu oranın daha da azalmasına olanak sağlayacağı düşünülmektedir. Sonuç olarak β-hcg nin acil servislerde daha seçici hasta gruplarında kullanılabilmesi ve Tıp Araştırmaları Dergisi; 5: 3(3):-
Doğurganlık Yaş Grubunda β-hcg Testinin Araştırılması ARAŞTIRMA maliyetin azaltılabilmesi için; fizik muayeneden elde edilecek bulgular ile ayrıntılı ve etkin anamnez alınmasının bu istem sayısının azalmasına yapabileceği katkının daha geniş katılımlı prospektif çalışmalarla değerlendirilmesi gerektiği düşünülmektedir. Kaynaklar. Edirne T, Edirne Y, Atmaca B, Keskin S. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tıp Fakültesi Acil Servis Hastalarının Özellikleri. Van Tıp Dergisi ; 5:7-.. Kılıçaslan İ, Bozan H, Oktay C, Göksu E. Türkiye de acil servise başvuran hastaların demografik özellikleri. Türkiye Acil Tıp Dergisi 5; 5:3-5. 3. Aygencel G, Yılmaz U, Karamercan M, Karamercan A, İlhan MN. Acil Serviste Karın Ağrısını Değerlendirmenin Maliyeti. Gazi Tıp Dergisi ; ():7-. 4. Özkan F, İnci MF, Okumuş M, Yüksel M, Pircanoğlu EM, Bozkurt S ve ark. Akut Karın Ağrısı Nedeniyle Acil Servise Başvuran Hastaların Bilgisayarlı Tomografi Bulgularının Değerlendirilmesi. Düzce Tıp Dergisi 3; 5():-. 5. Onur ÖE, Ünlüer EE, Denizbaşı A, Güneysel Ö. Karın Ağrısı ile Acil Servise Başvuran Hastalarda Akut Cerrahi Batın Belirlemesinde İnterlökin 6 ve Tümör Nekroz Faktör Alfa nın Rolü. Marmara Medical Journal ; ():7-3. 6. Onuray F, Vural S, Tüzün B, Tunçay E, Dalkılıç G, Akın T. Negatif Apendektomilerdeki Jinekolojik Patoloji Oranımız. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 5; 3():-3. 7. Çımrın A. Meslek Hastalıklarına Genel Klinik Yaklaşım. Klinik Gelişim ; 3(4):-.. Kohn MA, Kerr K, Malkevich D, O Neil N, Kerr J, Kaplan BC. Beta-Human Chorionic Gonadotropin Levels and the Likelihood of Ectopic Pregnancy in Emergency Department Patients with Abdominal Pain or Vaginal Bleeding. ACAD EMERG MED February 3; ():-6.. Gezginç K, Dalkılıç EU. Jinekolojik Acillere Yaklaşım. JAEM ; :7-3.. Yeniocak S, Türkmen S, Uzun Ö, Karaca Y, Tatlı Ö, Türedi S ve ark. Akut Karın Ağrısıyla Acil Servise Başvuran Hastaların Analizi. JAEM ; :-5. Tıp Araştırmaları Dergisi; 5: 3(3):-