T.C. BAHÇELİEVLER KAYMAKAMLIĞI Mustafa Nevzat Pısak Mesleki Eğitim Merkezi ÇIRAK, KALFA BEKLENTİ ANKETİ DEĞERLENDİRME RAPORU Hazırlayan: Orhan YALÇİN Okul Rehber Öğretmeni
ÇIRAK-KALFA BEKLENTİ ARAŞTIRMASI 1- Sınılar:53 Okulumuzda verilen mesleki eğitim, 53 sınıfta eğitim gören kalfa adaylarına yapılan beklenti anketi sonuçları aşağıdaki grafiklerde gösterilmiştir. 2- Cinsiyet: Kız: 83(%15,18), erkek:464(%84,82) Okulumuz da kız:83, erkek:464 olmak üzere toplam:547 öğrenciye anket soruları yöneltilmiş ve cevaplar alınmıştır. Mesleki eğitimde ağırlıklı olarak erkek öğrencilerin öğrenim gördüğü anlaşılmaktadır. Esnaf ve sanatkarlığın ya da mesleki eğitimin erkeklere daha çok uygun olduğu toplumdaki genel kanı okulumuzda da görülmektedir. Mesleğin cinsiyetten bağımsız olarak başarı ile yapılabileceğini, iyi örneklerle hedef kitlelere göstererek bu kanı kırılabilir.
3-Eğitim durumu: İlköğretim:522 (%97,02), lise:15 (%2,78), yüksekokul:1 (%0,18) Okulumuza öğrenim gören öğrencilerin ağırlıklı olarak ilköğretim(ortaokul) mezunlarından oluşmaktadır. Açık lise eğitiminin olması, ortaokuldan sonra öğrencilerin bir mesleki eğitime devam ettiği anlaşılmaktadır. 4- Kaç yıldır bu meslekte yer almaktasınız? 1yıldan az: 108 (%20,41), 1-3yıl: 311(%58,79), 4-6yıl:83(%15,68), 7-9yıl:27(%5,16) Öğrencilerimizin %60 na yakını 1 ile 3 yıl arasında bu meslekte çalışmaktadır. Buda gösteriyor ki mesleki eğitime ilköğrenimden hemen sonra başlama oranı yüksek, yapmış olduğu meslekte belge sahibi olmak istemektedir.
5- Bu mesleği tercih etme nedenleriniz? Mesleği sevdiğim için: 244(%42,95), Baba mesleği:30(%5,28), Mecburiyetten: 58(%10,21), Kazancı iyi: 63(%11,09), ilgi ve yeteneğim bu doğrultuda: 111(%19,54), Diğer: 62(%10,91) Öğrencilerimizin tercih etmiş olduğu mesleği % 43 oranında sevdiği ve % 20 ise ilgi ve yeteneğinin bu doğrultuda olduğunu belirterek tercih ettiği meslekte memnuniyet oranı % 60 ları geçmektedir. Ülkemizde yaptığı meslekten memnun olmayanların ve aynı zamanda fırsat olduğunda mesleğini değiştirmek isteyenlerin oranının yüksekliği göz önüne alındığında, öğrencilerimizin tercihlerinde doğru karar verdikleri anlaşılabilir. 6-Mevcut mesleğe devam etmek istiyor musunuz? Evet: 439(%85,90), Hayır: 72(%14,10) Evet Hayır Mevcut mesleğe devam edip etmeme sorusuna evet diyenlerin oranı %86 ile yapmış oldukları işi benimsedikleri ve başka mesleklere fazla özenip özellikle masa başı iş beklentilerinin pek olmadığı anlaşılmış, erken yaşta bir mesleğe başlama beklentiyi artırmıştır.
7-Seçmiş olduğunuz meslekten ne derece memnunsunuz? Memnunum: 244(%47,36), Çok memnunum:118(%23,00), Memnun değilim: 33(%6,43), Hiç memnun değilim: 14(%2,72), Ne memnun ne memnun değilim: 105(%20,46) Genel olarak %70 e varan memnunluk aranı öğrencilerimizin hayata erken başlayıp adapte olduklarını, meslek sahibi olmanın bilincinde oldukları, aidiyet duygusu hissettikleri ve para kazanmak, çalışma hayatının içinde olmak geleceğe daha güvenli bakmalarını sağlamaktadır. 8-Memnun değil iseniz neden? Yorucu meslek: 50(%19,37), Çalışma saatleri uzun:75(%20,07), Çalışma ortamı kötü: 22(%8,52), Severek yapmıyorum:14(%2,72), Kazancı az: 37(%14,34), Patron/Ustanın davranışları:38(%14,72), Diğer: 22(%8,52) Verilen cevaplarda memnun olmama nedeni ağırlıklı olarak çalışma koşulları, çalışma ortamı ve kazancın azlığı belirgin olarak görülmektedir. İşverenlerin ara eleman olarak çalıştırmak istedikleri çırak ve kalfa sıkıntılarının giderilmesi için, işverenlerin şartlarını ve koşullarını gözden geçirmeleri gerekmektedir.
9-Memnun iseniz neden? Severek yapıyorum:164(%23,83), Kazancı iyi:66(%9,59), Geleceği olan bir iş: 253(%36,77), Başarılı olduğum meslek: 94(%14,10), Rahat temiz iş: 43(%6,25), Aile işi: 13(%1,89), İş arkadaşların iyiliği: 48(%6,97), Diğer: 4(%0,58) Seçtiği meslekte memnuniyetin severek yapma ve mesleğinde bir gelecek umudunun olduğu para kazanıp ekmek yiyeceği beklentinin ağırlıklı olduğu anlaşılmıştır. Bilinçli ve bilimsel mesleki yönlendirmede işinden ve mesleğinden memnun insanlarımız aratacaktır. 10-Gelecekte kendi işinizi kurma hedefiniz var mı? Evet:389(%75,97), Hayır: 123(%24,03) Çalışma hayatına giren gençlerin meslek sahibi olmanın verdiği özgüvenle yüksek bir oranda kendi işletmelerini kurmak istedikleri, girişimcilik eğiliminin canlı olduğu anlaşılmaktadır. Uygun koşulların oluşması durumunda gerçekleşebilecektir. Buda ülkemizde işsizliğin azalmasına, refahın artması sonucunu verecektir.
11-Günde ortalama kaç saat çalışıyorsunuz? 0 8 saat: 110(%21,48), 9 11 saat: 254(%49,60), 12 saat ve üzeri: 148(%28,90) %80 nine yakının çalışma saatleri, yasal sürenin üzerinde olduğu görülmektedir. Bu durum gençlerin mesleki eğitimi, özellikle küçük işletmeleri tercih etmelerini olumsuz etkilemektedir. Buda işletmelerde ara elaman yetersizliği doğurmakta, uygun çalışma ortamı ve koşulları sağlanır ise gençlerin küçük işletmeleri tercih etme oranı artacaktır. 12-Çalışma ortamında sizi olumsuz etkileyen 3 ana faktör nedir? Fazla mesai: 140(%12,11), Yorgunluk: 243(%21,02), Kötü çalışma koşulları: 58(%5,01), Düşük kazanç: 112(%9,68), Patron/usta/çalışma arkadaşları: 77(%6,66), Sosyal güvencesi: 77(%6,66), Ulaşım sorunları: 49(%4,23), İş tehlikeleri: 48(%4,15), Stres: 168(%24,53), Uykusuzluk: 201(%17,38), Tatillerin olmaması: 163(%14,10), Acemilik/bilgisizlik: 22(%1,90), Sağlık problemleri: 23(%1,989), Diğer:17(%1,47) Çalışma ortamında gençleri olumsuz etkileyen faktörlerin ankette de görüldüğü gibi ağırlıklı olarak yorgunluk, uykusuzluk ve tatillerin olmaması gelmektedir. Daha sonra fazla mesai, düşük kazanç gelmektedir. Yine karşımıza iş yeri ortamı ve çalışma koşullarının ağırlığı çıkmaktadır. Bu olumsuzlukların giderilmesi için kurum olarak işletmelerle diyaloğa geçmek, ustalık kusları ve usta öğretici kuslarında dile getirerek, gençlerin iş verimini artıracak dolaysıyla işverenin kazancını ve işyerine devamlılığı artıracaktır.
13- Çalıştığınız yerden memnun musunuz? Memnunum: 263(%50,67), Çok memnunum: 87(%16,76), Memnun değilim: 56(%10,79), Hiç memnun değilim: 19(%3,66), Ne memnun ne memnun değilim: 94(%18,11) Çalıştığınız yerden memnun musunuz sorusuna verilen cevapta büyük bir kısmının çalıştığı yerden memnun olduğu görülmektedir. 14- Çalıştığınız ustadan memnun musunuz? Memnunum: 252(%49,02), Çok memnunum: 123(%23,93), Memnun değilim: 57(%11,09), Hiç memnun değilim: 29(%5,64), Ne memnun ne memnun değilim: 53(%10,31) Olumlu bir sonuç olarak çıraklarımız çalıştığı ustadan memnun olduğu görülmektedir. Gençlerin usta ve işverenleri genellikle örnek almakta, geleceklerini burada görmektedir. İnsani ilişkilerin daha yakın ve sıcak olması buna neden olmaktadır.
15- Kazandığınız ücretten memnun musunuz? Memnunum: 130(%25,39), Çok memnunum: 31(%6,05), Memnun değilim:147(%28,71), Hiç memnun değilim: 142(%27,73), Ne memnun ne memnun değilim: 62(%12,10) Olumsuz sonuç olarak aldıkları ücretten memnun olmayanların oranı %60 a yakalaşmaktadır. Resmi çıraklık eğitiminde uygulanan ücret, asgari ücretin 1/3 oranında olmasına rağmen, işletmeler bundan daha fazla ücret ödemektedirler. İstanbul gibi büyük metropolde yaşamanın zorlukları, çırakların kolayca başka işletmelere geçmelerine neden olmakta. Ayrıca çırakların bilgi ve becerileri doğrultusunda piyasa koşullarına uygun ücret almaktadırlar. 16- Kariyer yapmak istiyor musunuz? Evet: 420(%83,16), Hayır: 85(%16,84) Çalışanların %80 nin den fazla mesleğinde ilerlemek bu alanda daha uzmanlaşmak istediği anlaşılmaktadır. Olumlu bir gelişme olarak gençlerin gelecekleri il ilgili planlama yapmak istedikleri ve umutlu baktıklarını anlamaktayız.
17- Hangi alanda desteğe(iş yaşamında başarılı olmak için ) ihtiyaç duyuyorsunuz? Aile desteği: 59(%10,53), Yetenek: 74(%13,21), Eğitim: 146(%20,07), Zeka: 48(%8,57), Maddi: 162(%28,92), Bilmiyorum: 48(%28,92), Diğer: 23(%4,10) Başarılı olmak için maddi destek ve eğitim alanında desteğe ihtiyaç duyulduğunu belirtmeleri, çırakalarımızın sosyo ekonomik durumlarının zayıf olduğu eğitimin öneminide kavradıkları anlaşılmaktadır. Bilgi ve beceri konusundaki eksikliklerinin farkında olmaları, bu konuda eğitime ihtiyaç duymaları, kişisel gelişim ve mesleki eğitim imkanları sunulması gerekliliği anlaşılmaktadır. 18- Hangi alanda desteğe(kariyer planlamada ) ihtiyaç duyuyorsunuz? Kişisel gelişim: 169(%34,14), CV hazırlamak: 29(%5,85), Eğitim: 223(%45,05), Mülakat teknikleri: 26(%5,25), Diğer: 48(%9,70) Kariyer planlamada eğitim ve kişisel gelişim ön plana çıkmaktadır. Gençlerin meslek seçimini yapmış bu alanda eksikliklerinin farkında olduğunu, eğitim ve kişisel gelişimlerinin artırarak başarılı olacakları kanısına yüksek bir orana vardığı anlaşılmaktadır.
19- İş yaşamında başarılı olmak sizce neyi ifade etmektedir? Çok para kazanmak:: 101(%13,43), İşinde en iyi olmak: 204(%27,12), Başarılı işletme: 106(%14,09), Unvan: 100(%13,29), Başarılı usta olmak: 221(%29,38), Diğer: 20(%2,65) Gençlerin iş yaşamında başarılı olmanın koşullarını, başarılı bir usta, işinde en iyi olmak, başarılı işletme olarak seçmeleri, cevapların birbirine yakın ve tamamlayıcı olması, birlikte değerlendirilebilir. Buda başarının maddi beklentinin önüne geçmiş olduğunu görüyoruz. İstek ve beklentilerin uygun kanallarla desteklenmesi gerektiği anlaşılmaktadır. 20-Mesleğinizin ilgili olduğu sektör ve meslekler hakkında bilgiye sahip misiniz? Evet: 211(%44,14), Hayır: 101(%21,12), Az: 166(%34,72) Gençlerin seçmiş olduğu meslek ile ilgili sektör ve meslekler hakkında %80 ne yakın az yada çok bilgiye sahip olduğu anlaşılmaktadır. Değişen zaman ve şartlara göre kişilerin işlerini ve mesleklerini değiştirebilecekleri, bilgi ve becerilerini bu yönde artırmaları önem arz etmektedir. Gelişen ve değişen sektörleri bilmek, ihtiyaç duyulacak işgücünün farkında olmak, bu doğrultuda yetişen gençlerin iş aramada ve bulmada sıkıntı çekmeyeceklerdir.
21- Daha fazla mesleki eğitim almak ister misiniz? Evet: 379(&76,10), Hayır: 119(&23,90) Araştırmaya katılan öğrencilerimizin %75 inden çoğu daha fazla mesleki eğitim almak istedikleri anlaşılmaktadır. Şu anki eğitimlerinin yetersiz olduğunun farkında olmaları, çoğunluğun daha fazla mesleki eğitim almak istemeleri, gençlere yönelik meslek geliştirme eğitim programları düzenlenmesi halinde katılma yönünde istekli olacakları anlaşılabilir. 22- Mesleğinizi değiştirmek istiyor musunuz? Evet:124(%26,38), Hayır: 346(%73,62) Kalfa adaylarının büyük çoğunluğu şu an yapmış oldukları mesleklerinden memnun oldukları, değiştirmek istemedikleri ¼ oranında ise alternatife açık olduğu anlaşılmaktadır. 6.ve7. sorulara verilen cevaplarında sağlaması yapılmış olup verilen cevaplarda samimi oldukları anlaşılmıştır.
23- Aile bütçesine katkıda bulunma zorunluluğunuz var mı? Evet: 278(%55,72), Hayır: 189(%37,86), Diğer: 32(%6,42) Gençlerimizin yarıdan fazlası aile bütçesine katkıda bulundukları buda öğrencilerimizin ekonomik açıdan yoksul aile bireylerinden olduğu, aile bütçesine katkıda bulunmaları erken yaşta iş yaşamına girmeleri olumlu sonuçları ile birlikte gençliklerini yeterince yaşayamama, ileride davranış bozuklukları ve bazı olumsuzluklada zemin hazırlama riski taşımaktadır. 24- Bakmakla yükümlü olduğunuz kişiler var mı? Evet: 102(%21,52), Hayır: 372(%78,48) Verilen cevapta %80 nine yakını bakmakla yükümlü kişilerin olmadığını, fakat aile bütcesine katkıda bulunduklarını görmekteyiz. Yoksul aile fertleri oldukları ve kazandıklarını aile ile paylaştığı, geleneksel aile birliğinin devam ettiği anlaşılmaktadır.
25- Aldığınız mesleki bilgiler yeterli mi? Evet: 153(%30,54), Hayır: 348(%69,46) Daha fazla mesleki bilgi almak istermisiniz? Sorusunu teğit etme ve edinilen mesleki bilgilerin kendilerine yeter derecede olmadığı anlaşılmaktadır. Gençlerin yüksek bir oranda daha fazla mesleki eğitim alma, bilgi ve becerilerini artırmada istekli oldukları görülmektedir. Olumlu cevap verenlerle, olumsuz cevap verenlerin almak istedikleri, ihtiyaç duyulan mesleki eğitim ayrıtılı olarak ayrıca araştırma konusu olmaktadır. 26- İş yaşantınızda öncelikli beklentileriniz nelerdir? Maddi kazanç: 165(%22,66), İş sahibi olmak: 201(%27,61), Kariyer: 134(%18,40), Başarı: 154(%21,15), İşimi sevmek: 104(%14,29), Huzur: 163(%22,40), Diğer: 7(%0,96) Alınan cevaplardan anlaşıldığı üzere gençlerin öncelikli olarak bir iş sahibi olmak, ilk sırada gelmektedir. Daha sonra maddi kazanç, huzur ve başarı gelmektedir. Gelecekleri ile ilgili gerçekçi beklentiler oluşturdukları, erken yaşta iş hayatına girmeleri hayatın anlamını kavradıkları ve başarının nasıl elde edileceğini anladıkları görülmektedir.
27- Gelecek 5 yılda ulaşmak istediğiniz nokta nedir? Kendi işimi kurmak: 255(%29,82), Üst seviyeye gelmek: 151(%17,66), Okulu bitirmek: 137(%16,02), Başarılı olmak: 188(%21,99), Zengin olmak: 109(%12,75), Diğer: 15(%1,75) Gelecekte ulaşmak istedikleri hedefin bir iş yeri sahibi olmak, başarılı olmak ve okulu bitirmek diye sıralanabilir. Buda gençlerin okul bittikten sonra bir işyeri kurma hedeflerinin, girişimcilik isteklerinin canlı olduğu anlaşılmaktadır. Bu istekleri doğrultusunda verilecek girişimcilik eğitimi ve danışmanlık hizmeti desteklenmelidir. 28- İş yaşamında örnek aldığınız kişilerin var mı? Evet: 157(%53,76), Hayır: 135(%46,24) Gençlerin iş yaşamında örnek aldığı kişilere verilen hayır cevabında da anlaşılacağı gibi 14. soruda verilen olumsuz cevab oranını (- Ustanızdan memnun musunuz?) doğrular niteliktedir. Buda işletmelerde çalışan ustaların ve işletmecilerin niteliği anlaşılmakta, işletmeci ve ustaların çırak eğitiminde yeterli düzeye ulaştırılması konusu düşünülmeli ve ilgili mercilere bildirilmelidir.
29- İş yaşamında örnek aldığınız kişilerin öne çıkan özelliği nedir? Çalışkanlığı: 134(%12,76), Dürüstlüğü: 150(%14,28), Girişimciliği: 100(%9,52), Hırslı Olması: 137(%13,04), Başarısı/ustalığı: 235(%22,28), Disiplini: 146(%13,90), Bilgisi: 139(%13,24), Diğer: 9(%0,85) Çalıştıkları işletmelerde örnek aldıkları usta ve patronların ençok başarı ve ustalığı, dürüstlüğü, disiplini, bilgisi, hırsı, çalışkanlığını örnek aldıkları görülmektedir. Gençlerimizin örnek aldığı kişilerde ustalığın ön planda tutulduğu görülmekte, başarılı olmanın ustalaşmadan geçtiğini anladıkları ve diğer iş yaşamındaki değerlerinde farkında oldukları görülmektedir. Ayrıca işletmecilerin girişimciliğini fazla beğenmedikleri, aynı imkanlara sahip olduklarında, kendilerinin bu konuda daha iyi olacakları düşüncesi hakim olduğu anlaşılabilir. 30- Mesleki anlamda güçlü bulduğunuz yanlarınızdan ilk üçü nedir? Zorluklarla mücadele: 163(%8,90), İkna kabiliyeti: 99(%5,40), İşten anlama: 178(%9,72), Çalışkan olma: 224(%12,23), Zekam: 93(%5,08), Hırsım: 147(%8,03), Azmim: 143(%7,81), Dürüstlük: 182(%9,94), Hızlı olma: 135(%7,37), İyi iletişim kurma: 89(%4,86), Saygılı olma: 189(%10,32), Sabırlı olma:180(%9,83), Diğer: 10(%0,55) Çalışkanlık, saygılı olma ve dürüstlük gibi önemli üç öğenin öne çıkması sevindirici ve umut vericidir. Gençlerin olumlu buldukları yönleri belirlenerek dahada geliştirilmelidir.
31- Mesleki anlamda zayıf bulduğunuz yanlarınızdan ilk üçü nedir? Agresiflik: 146(%11,92), Acemilik: 64(%5,22), Kararsızlık: 75(%6,12), kendimi ifade edememe: 75(%6,12), Uykusuzluk: 208(%16,98), Unutkanlık:98(%8,00), İyi niyetli olma: 166(%15,55), Duygusallık: 90(%7,35), Sabırsızlık: 85(%6,85), Dikkatsizlik: 48(%3,92), Zayıf yönüm yok: 31(%2,53), Çabuk yorulmam: 82(%6,69), Becerim az: 7(%0,57), Sağlık problemleri: 28(%2,28), Diğer: 22(%1,79) Agresiflik zayıf yön olarak kabul edilip değiştirilmelidir. Fakat uykusuzluk, iyi niyetli olmayı zayıf yönleri olarak görmeleri düşündürcüdür..gençlerin kendilerini zayıf gördükleri yönlerini, mesleki eğilimlerini ve olumsuz özelliklerini güçlendirici çalışmaların yapılması gerekliliği anlaşılmaktadır. 32- En büyük hayaliniz nedir? Ev almak: 155(%15,44), İş kurmak: 198(%19,72), Araba almak: 174(%17,39), Zengin olmak: 129(%12,85), Futbolcu olmak: 22%2,19), Çocuklarıma bakmak: 75(%7,47), Başka iş yapmak: 30(52,99), Huzurlu olmak: 208(%20,72), Diğer: 15(%1,49) Ankette elde edilen temel gösterge gençlerin çoğunluğu seçtikleri meslekten, çalıştıkları iş yerinden ve ustasından memnun oldukları anlaşılmaktadır. Erken yaşta iş hayatına atılmaları hayatın gerçekleri ile çabuk tanıştıkları; huzurlu bir yaşam, kendilerine ait bir iş yerinin olması, ev ve araba almak gibi hayallerini sıralamaları olgunlaşmaya başaladıklarını, ulaşılabilir hayaller kurdukları ve hedefler koydukları anlaşılmaktadır.