EPİGENETİK VE EPİGENOM

Benzer belgeler
Yard. Doç. Dr. Ercan ARICAN. İ.Ü. FEN FAKÜLTESİ, Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü

Biyoteknoloji ve Genetik I Hafta 13. Ökaryotlarda Gen İfadesinin Düzenlenmesi

GENETĐK EPĐGENETĐK. Doç. Dr. Hilâl Özdağ EPĐGENETĐK

Mayoz ve Eşeyli Üreme Biyoloji Ders Notları

TRANSKRİPSİYON AŞAMASINDA KROMATİN YAPININ DÜZENLENMESİ

Epigenetik ve Epigenomik

Epigenetik ve Kanser. Tayfun ÖZÇELİK Bilkent Üniversitesi Moleküler Biyoloji ve Genetik Bölümü

MOLEKÜLER BİYOLOJİ ve GENETİĞİN UYGULAMALARI

AVRASYA ÜNİVERSİTESİ

SICAKLIK VE ENTALP KONTROLLÜ SERBEST SO UTMA UYGULAMALARININ KAR ILA TIRILMASI

b. Amaç: Gen anatomisi ile ilgili genel bilgi öğretilmesi amaçlanmıştır.

EPİGENETİK MEKANİZMALAR ÖZGE ÖZALP YÜREĞİR

Epigenetik ve Epigenomik

SERMAYE PİYASASI KURULU İKİNCİ BAŞKANI SAYIN DOÇ. DR. TURAN EROL UN. GYODER ZİRVESİ nde YAPTIĞI KONUŞMA METNİ 26 NİSAN 2007 İSTANBUL

DEĞERLENDİRME NOTU: Mehmet Buğra AHLATCI Mevlana Kalkınma Ajansı, Araştırma Etüt ve Planlama Birimi Uzmanı, Sosyolog

Bitkilerde Çiçeğin Yapısı, Tozlaşma, Döllenme, Tohum ve Meyve Oluşumu

T.C. Hitit Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. İşletme Anabilim Dalı

Hücre zedelenmesi etkenleri. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015

Bilişim Sistemleri. Modelleme, Analiz ve Tasarım. Yrd. Doç. Dr. Alper GÖKSU

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA NÖROTİSİZM VE OLUMSUZ OTOMATİK DÜŞÜNCELER UZM. DR. GÜLNİHAL GÖKÇE ŞİMŞEK

MOLEKÜLER BİYOLOJİ DOÇ. DR. MEHMET KARACA

Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Değerlendirme Notu Sayfa1

Moleküler Patoloji Doktora Programı 2013 Bahar Dönemi Ders Programı:

This information on (4) Breast cancer and genetics is in Turkish Göğüs kanseri ve genetiği (İngilizce'si Breast cancer and genetics)

Artan bilgi ile birlikte hasta ve ailelerin bilinçlendirilmesi

Gıdaların DNA Üzerine Olumlu ve Olumsuz Etkileri

EĞİTİM BİLİMİNE GİRİŞ 1. Ders- Eğitimin Temel Kavramları. Yrd. Doç. Dr. Melike YİĞİT KOYUNKAYA

Ders 10 - Diğer küçük kodlamayan RNA lar

Arşiv Kaynak Tarama Dergisi Archives Medical Review Journal

1. GİRİŞ. Şekil 1: Metafaz kromozomunun şematik organizasyonu (

KAVRAMLAR. Büyüme ve Gelişme. Büyüme. Büyüme ile Gelişme birbirlerinden farklı kavramlardır.

1 OCAK 31 ARALIK 2009 ARASI ODAMIZ FUAR TEŞVİKLERİNİN ANALİZİ

Kalıtımın kromozomal temeli

Çekirdek 4 bölümden oluşur Çekirdek zarı: karyolemma Kromatin: Chromatin Çekirdekcik: Nucleolus Çekirdek sıvısı: karyolymph

Kromozom Değişimleri. Hastalar ve Aileler İçin Bilgiler. Ocak 2007

DENEYDEN TEDAVİYE RNA SESSİZLEŞTİRİLMESİ. Betül Çavuşoğlu. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi

HAFTA IV DNA nın kalıtım materyali olduğunun anlaşılması DNA nın Yapısı

Epigenetik Mekanizmalar Nedir?

BĐSĐKLET FREN SĐSTEMĐNDE KABLO BAĞLANTI AÇISININ MEKANĐK VERĐME ETKĐSĐNĐN ĐNCELENMESĐ

HAFTA II Mendel Genetiği

Ek 1. Fen Maddelerini Anlama Testi (FEMAT) Sevgili öğrenciler,

HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR

Türkiye de Dış Ticaret ve Dış Ticaret Finansmanı: İhracattaki Düşüşte Finansman Sıkıntısı Ne Kadar Etkili?

DNA NEDİR? NASIL KEŞFEDİLDİ

DÜZEN LABORATUVARLAR GRUBU MOLEKÜLER TANI MERKEZİ İSTANBUL

Soru 6) Aşağıdaki maddelerden hangisi çok sayıda alt birimin polimerizasyonu ile meydana gelmez? a) Yağ b) Protein c) Nişasta d) DNA

Tasarım ve Planlama Eğitimi Neden Diğer Bilim Alanlarındaki Eğitime Benzemiyor?

DÜNYA EKONOMİK FORUMU KÜRESEL CİNSİYET AYRIMI RAPORU, Hazırlayanlar. Ricardo Hausmann, Harvard Üniversitesi

GRUP ŞİRKETLERİNE KULLANDIRILAN KREDİLERİN VERGİSEL DURUMU

Olasılık ve İstatistik Dersinin Öğretiminde Deney ve Simülasyon

YILDIZLAR NASIL OLUŞUR?

Topoloji değişik ağ teknolojilerinin yapısını ve çalışma şekillerini anlamada başlangıç noktasıdır.

Kamu Sermayeli İşletmelerde İyi Yönetişim. Mediha Ağar Dünya Bankası, Kıdemli Ekonomist Dünya Bankası

Anaokulu /aile yuvası anketi 2015

Pazarlama ve Reklamcılık Bölümü Pazarlama Programı Öğr. Gör. Cansu AYVAZ GÜVEN

Yaşam Dönemleri ve Gelişim Görevleri Havighurst'un çeşitli yaşam dönemleri için belirlediği gelişim görevleri

3- Kayan Filament Teorisi

B02.8 Bölüm Değerlendirmeleri ve Özet

ÇEVRE KORUMA TEMEL ALAN KODU: 85

DEVLET KATKI SİSTEMİ Devlet katkısı nedir? Devlet katkısı başlangıç tarihi nedir? Devlet katkısından kimler faydalanabilir?

Nöronal Plastisite Paneli

B E Y K E N T Ü N İ V E R S İ T E S İ S O S Y A L B İ L İ M L E R E N S T İ T Ü S Ü İ Ş L E T M E Y Ö N E T İ M İ D O K T O R A P R O G R A M I

1. YAPISAL KIRILMA TESTLERİ

İMPRİNTİNG MERKEZLERİ

EMBEDDED SYSTEMS CONTROLLED VEHICLE

EPİGENETİK MEKANİZMALAR. Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı, Ankara

TÜRKİYE SERMAYE PİYASALARINDA MERKEZİ KARŞI TARAF UYGULAMASI 13 MAYIS 2013 İSTANBUL DR. VAHDETTİN ERTAŞ SERMAYE PİYASASI KURULU BAŞKANI KONUŞMA METNİ

Doç.Dr.Mehmet Emin Altundemir 1 Sakarya Akademik Dan man

5. ÜNİTE KUMANDA DEVRE ŞEMALARI ÇİZİMİ

İÇİNDEKİLER. Duygusal ve Davranışsal Bozuklukların Tanımı 2

Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit

Tasarım Raporu. Grup İsmi. Yasemin ÇALIK, Fatih KAÇAK. Kısa Özet

Non-coding RNA Molekülleri

BİREYSEL SES EĞİTİMİ ALAN ÖĞRENCİLERİN GELENEKSEL MÜZİKLERİMİZİN DERSTEKİ KULLANIMINA İLİŞKİN GÖRÜŞ VE BEKLENTİLERİ

Monopol. (Tekel) Piyasası

İngilizce Öğretmenlerinin Bilgisayar Beceri, Kullanım ve Pedagojik İçerik Bilgi Özdeğerlendirmeleri: e-inset NET. Betül Arap 1 Fidel Çakmak 2

1 MAYIS BİNGÖL DEPREMİNDE MEYDANA GELEN YIĞMA YAPI HASARLARI

Yüz Tanımaya Dayalı Uygulamalar. (Özet)

Epigenetik modifikasyonlarla çalışma yöntemleri.

25 Nisan 2016 (Saat 17:00 a kadar) Pazartesi de, postaya veya kargoya o gün verilmiş olan ya da online yapılan başvurular kabul edilecektir.

Araştırma Notu 15/177

Doğada yaşayan canlıların tamamı hücrelerden oluşmuştur. Canlılardan bazıları tek bir

0 dan matematik. Bora Arslantürk. çalışma kitabı

Proteinler. Fonksiyonlarına göre proteinler. Fonksiyonlarına göre proteinler

SPROGVURDERING OG SPROGSCREENING AF 3-ÅRIGE BØRN

Kurumsal Yönetim ve Kredi Derecelendirme Hizmetleri A.Ş. Kurumsal Yönetim Derecelendirmesi

VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D

HİZMET ALIMLARINDA FAZLA MESAİ ÜCRETLERİNDE İŞÇİLERE EKSİK VEYA FAZLA ÖDEME YAPILIYOR MU?

GENEL BİYOLOJİ UYGULAMALARINDA AKADEMİK BAŞARI VE KALICILIĞA CİNSİYETİN ETKİSİ

MATEMATİK (haftalık ders sayısı 5, yıllık toplam 90 ders saati)

Asmalarda Meyve Tutumu. 1. Normal Çekirdekli 2. Partenokarpik 3. Stenospermokarpik

T. C. İZMİR KÂTİP ÇELEBİ ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ EĞİTİM - ÖĞRETİM YILI DÖNEM I

Atom. Atom elektronlu Na. 29 elektronlu Cu

AIMCO AIMCO. Kullanım Kılavuzu. Mayıs 2016

Yeni Nesil Genomik Sistemler. ve Uygulamaları

ÇÖKELME SERTLEŞTİRMESİ (YAŞLANDIRMA) DENEYİ

KROMOZOM HARİTALARI ve MAYOZ BÖLÜNME HATALARI

KAPSAMLI İÇERİK SADELEŞTİRİLMİŞ ARAMA MOTORU YENİLİKÇİ BİLGİ İŞLEME TEKNOLOJİSİ PRATİK GÖRÜNTÜLEME ARAÇLARI MOBİL ERİŞİM

Psikolojiye Giriş. Gözden geçirme oturumları. Evrim ve Akılcılık Ders 10. Pazartesi, 26/02, Salı, 27/02,

BURSA DAKİ ENBÜYÜK 250 FİRMAYA FİNANSAL ANALİZ AÇISINDAN BAKIŞ (2005) Prof.Dr.İbrahim Lazol

Transkript:

EPİGENETİK VE EPİGENOM "Epigenetics is an emerging frontier of science that involves the study of changes in the regulation of gene activity and expression that are not dependent on gene sequence." _National Institutes of Health Roadmap

Hastalıklar ve kötü alışkanlıklar babadan oğula geçebiliyor Hürriyet 3 Mart, 2006 Bir babanın işlediği günahlar, doğrudan sonraki nesillere de geçiyor. Bir erkeğin genç yaşlarındaki beslenme ve sigara alışkanlıkları, o kişinin oğlunun ve hatta torununun bile sağlığını etkileyebiliyor. Yeni yapılan bir araştırmaya göre kalıtıma bağlı bu etkiler, "epigenetik" de denilen, DNA üzerindeki önemli kimyasal değişikliklere bağlıdır. Bu değişikliklerin halk sağlığı üzerindeki etkisi de çok büyük olabilir. Örneğin bugünkü gençlerin davranışları, ileriki yılların sorunlarını oluşturabilir. University College London da genetik uzmanı olan Marcus Pembrey ve ekibi, erkek tarafından sağlığa bağlı etkilerin bir sonraki nesile aktarıldığını iki şekilde kanıtladıklarını belirtiyor. Bunlardan ilki, İngiltere de 1990 larda bebek sahibi aileler arasında yapılan Avon araştırmasıdır. Araştırmaya katılan babaların 5 binden fazlası, ya o sırada ya da geçmişte sigara tiryakisiydi. Bu erkeklerin de 166 sı, sigaraya 11 yaşından önce, yani vücudun özellikle çevreye bağlı strese açık olduğu bir dönemde başlamıştı.

Editorial: It Is Time for a Human Epigenome Project Frank J. Rauscher, III Cancer Res 2005 65: 11229. [Full Text] [PDF] A Blueprint for a Human Epigenome Project: The AACR Human Epigenome Workshop Peter A. Jones and Robert Martienssen Cancer Res 2005 65: 11241-11246. [Abstract] [Full Text] [PDF]

The New Human Epigenome Browser from WashU Posted February 23, 2012 Looking for the latest in epigenome data analysis tools? Then you ll want to check out Washington University s latest creation; The Human Epigenome Browser. Built as part of the Roadmap Epigenomics Project to house and view Human Epigenome Atlas data, this new platform comes with all sorts of slick features to make analyzing, comparing and integrating epigenomic datasets a breeze. Ting Wang (Washington University), Joe Costello (UC San Francisco) and several other collaborators stocked the system with over 8,000 epigenome datasets from the Human Epigenome Atlas and Encylopedia of DNA Elements projects covering 100 cell and tissue types, plus dozens of other epigenetic features like: DNA methylomes Histone marks Open chromatin Small RNA and strand-specific mrna-sequencing based expression RNA splicing profiles The Human Epigenome Browser is freely available at the Washington University website. You can also learn more about it how it works in Nature Methods, February 2012.

Cover art: Chromatin Iznik chini by Tayfun Özçelik

Epigenetics is a new peerreviewed journal available in print and online. This multidisciplinary journal publishes original research articles and reviews covering the latest aspects of epigenetic mechanisms and their regulation of diverse biological processes. The goal is to foster communication and rapid exchange of information through timely publication of important results using traditional as well as electronic formats.

Department of Epigenetics, Division of Medical Genomics, Medical Research Institute Laboratory of Plant Epigenetics Kralovopolska 135 61265 Brno Česká republika Department of Molecular Epigenetics, Institute of Biophysics, AS CR John Hopkins University Department of Molecular Epigenetics Head: Ale¹ Kovaøík Scientific interests: Epigenetic regulation of plant transgene expression Genetics of allopolyploid nucleus Evolution of satellite repeats

A new ambitious EC-funded research initiative on Epigenetics advancing towards systems biology Epigenetics of Cancer and Stem Cells February 27-28, 2012 MaRS Center Auditorium, 101 College St., Toronto Magazine 25 big ideas for 2012: Epigenetics

DNA histonlar ve diğer proteinlerle kromatini oluşturur. Kromatin dinamik materyaldir ve epigenetik bilgi taşır. Bir organizmaki her hücre ayni genetik bilgiyi taşır fakat farklı yönde gelişimler gösterir.

Epigenetik Epigenetik DNA dizi değişimlerinin (mutasyon) dışındaki faktörlerle oluşan, gen anlatımındaki tüm değişikliklere verilen genel bir tanımlamadır. Epigenetik değişiklikler kalıtsaldır fakat potansiyel olarak geri dönüşebilir.

Sonuç olarak: Epigenetik -Bir bireydeki tüm hücreler ayni genetik bilgiyi taşımalarına karşın farklı fenotipik yapıdadırlar. = Epigenetik değişimler farklı gen setlerinin anlatımı ile kazanılırlar. = Epigenetik değişimler bir sonraki generasyonlara aktarılırlar. Bu durum DNA da kalıtsal bir mutasyon olmaksızın gerçekleşir.

Epigenetik değişimlerde kimyasal etiketler DNA nukeotidleri/histonlarda yer alırlar. DNA metilasyonu, asetilasyon, fosforilasyon vb.

Bu etiketler nereden gelirler: İç Çevre hormonlar metabolizma cinsiyet yaşlanma Dış Çevre: sıcaklık diet ilaçlar Kimyasallar (çevre kirliliği) Işığa maruz kalma vb.

Epigenetik: Ayni genom, farklı fenotip, farklı gen anlatım profili

Epigenetik, şu soruları cevaplamaya çalışmaktadır: Fenotipi belirleyen nedir? Çok hücreli bir organizmada; örneğin bir karaciğer hücresi olan hepatosit ile bir kas hücresi olan miyosit tamamen aynı genotipi paylaşırlarken, nasıl olur da, apayrı yine de stabil gen ekspresyon profillerine ve de farklı ve bağımsız hücre fonksiyonlarına sahip olabilmektedirler?

Fibroblastlar veya lenfositler gibi farklılaşmamış hücreler, nasıl hücre bölünmesi yoluyla fenotiplerini stabil bir şekilde korumaktadırlar? Nasıl, bir farklılaşmamış kök hücre, bazen bölündüğünde iki yeni kök hücre verirken, bazen de bir kök hücre ve de bir farklılaşmış hücre verebilmektedir?

Memelilerin, bizim de dahil olduğumuz Eutheria infraclassis ine ait dişi bireylerinin her hücresinde; ayni nükleoplazma içinde bulunan ve de neredeyse özdeş DNA dizinlerine sahip iki X kromozomundan biri inaktive edilmektedir. İki X kromozomundan hangisinin inaktive edileceği nasıl belirlenmektedir ve de inaktivasyon hangi yolla/yollarla gerçekleşmektedir?

Tamamen aynı genotipe sahip monozigotik ikizlerin, nasıl olur da hastalıklara genetik yatkınlıkları farklı olur? Çevremiz ve de yaşam tarzımız bizi (gen ekspresyonumuzu dolayısıyla bizi) ne kadar, nasıl etkiler? Bu etkiler bizden sonraki generasyonlara da aktarılır mı?

Epigenetik: DNA modifikasyonları (sitozin metillenmeleri vb.) Histon kromatin modifikasyonları Kromatin yapısına bağlanan çoklu protein kompleksleri Genomik imprinting Paramutasyon RNA interferens ve mikro RNA lar RNA aracılığı ile DNA metilasyonu Transgen sessizleşmesi Viruslerle gen sessizleşmesi

Epigenetik Mekanizmalar Doğrudan etkileyenler DNA Modifikasyonları 1. DNA Metilasyonu 2. Nonkovalent DNA Modifikasyonları 3. Transkripsiyon faktörleri ile feedforward otoregülasyon Dolaylı yoldan etkiyenler = Posttranskripsyonel mekanizmalar (mrna Kromatin sessizleştirmesi) Modifikasyonları Kovalent Modifikasyonlar (Histon Modifikasyonları) 1. Asetilasyon 2. Metilasyon 3. Fosforilasyon 4. Übikitinasyon 5. Sümoylasyon Nonkovalent Modifikasyonlar 1. Histon takasları 2. Histon katımları 3. Kromatin tadilatı 4. Nonkoding RNA ile etkileşim 5. Diğer ajanlarla etkileşimler 6. Uzun-mesafe kromozom etkileşimleri

Epigenetik: DNA metilasyonları -Metilasyon bir DNA modifikasyonudur ve DNA işlevini değiştirir. -5mCler DNA da rastgele bir dağılım gösterirler.

DNA yı oluşturan nukleotidler DNA

5 methyl sitosin mutasyonları tayin edilemez ve tamir edilemezler.

DNA metilasyonu en iyi karakterize kimyasal modifikasyondur. Memelilerde, neredeyse tüm DNA metilasyonları CpG dinükleotidlerinin sitozin rezidülerinde gerçekleşir. Genomun yüksek yoğunluktaki CpG bölgelerine CpG adacıkları denir, ve de bu adacıkların DNA metilasyonu, transkripsyonu baskılama yoluyla gen sessizleştirmesine neden olur.

metillenmiş CpG adası Kapalı relaxed kromatin chromatin yapısı structure of a nonimprinted gene

Metilasyon gametogenezde silinir ve embiryogenezde oluşur..

DNA demetilasyonu erken embiryo dönemi 3s 6s 8s Aphidikolin İlk met. P P P M M M P M 22s 2 hücre Mayer, W., N iveleau, A., W alt er, J., Fundele, R. & Haaf, T. (20 00) Natu re 403, 501-2 45s 4 hücre

DNA metilasyon paterninin kurulması Metilasyon patterni genomlarda her yeni generasyonda yeniden düzenlenir. Sense (anlamlı) metilasyon epigenetik bir olaydır. Tüm metilasyon erken embiryogenezde oluşur ve yeniden düzenlenir.

Epigenetik değişimler birçok Mendel Kurallarına uygun olmayan kalıtım biçimini açıklar.

2003 American Society for Microbiology SAME GENOME, DIFFERENT EPIGENOME: Variability in CpG methylation at the agouti locus causes differences in coat color among genetically identical mice. Maternal nutrition affects the phenotype of offspring by influencing the degree of CpG methylation at the agouti locus. (Reprinted with permission, Molec Cell Biol, Aug 2003)

DNA Metilasyonu Nonagouti olarak da bilinen, fare agouti lokusu, cilt rengini etkilemektedir. En iyi çalışılmış DNA metilasyon sistemidir. 39/62

DNA metilasyon özellikleri Transkripsiyonal silencing Genomu transposizyondan koruma Genomik imprinting X inaktivasyonu Doku spesifik gen anlatımı

Histon kromatin modifikasyonları Protein ekspresyonu DNA tarafından kromatinin çeşitli modifikasyonları ile etkilenir:n-histon terminalindeasetilasyon, metilasyon, fosforilasyon, ubiquitilasyon ve Sümoylasyon gibi.

Epigenetik kromatin regulasyonu A. DNA düzeyinde 1. sitozin metilasyonu B. Histon modifikasyonu - histon kodunda 1. Histon asetilasyonu 2. Histon metilasyonu 3. Histon fosforilasyonu 4. Histon ubiquitilasyonu

Histon asetilasyonu Asetillenmiş histonlar kromatini açarlar ve transkripsiyon oluşur. Histonlar HAT (histon asetilaz) ile asetillenirler.

Histon de-asetilasyonu Deasetillenmiş histonlar sıkıca paketlenirler ve transkripsiyon faktörlerine kapalıdır. Histonlar HDAC (histon de-asetilaz) ile etkilenirler.

HAT: Histon AseTilaz, HDAT: Histon DeAseTilaz Histon Asetilasyonu Hipoasetilasyon: Nükleozomlar arası güçlü bağlantılar Histone deacetylase Asetilasyonun 2 fonksiyonu vardır: 1. Pozitif yüklü lizin rezidülerini nötralize eder. 2. Histon uçları ile yapısal proteinler arasındaki bağlantıları destabilize eder. Hiperasetilasyon (sarı): Nükleozomlar arası zayıf bağlantılar: Histon uçları DNA yı sınırlamaz ve transkripsiyon faktörleri DNA ya bağlanabilir.

Histon fosforilasyonu (H3) 1. Histonlar mitoz sırasında fosforillenirler. 2. Histonlar signal iletişiminde de fosforilasyon gösterirler.

Genomik imprinting Bazı genler sadece maternal genomda ve bazıları ise sadece paternal genomda gen anlatımı yaparlar. Genomic Imprinting: "Parent specific expression or repression of genes or chromosomes in offspring. (On-line Medical Dictionary)"

Genomik imprinting İnsanda yaklaşık 40 kadar gen imprinttir. - Örneğin : igf2, h19, igf2r ve Angelman ve Prader Willi genleri. syndromes

İnsanda Mendel Kalıtımı Hangi ebeveynden gelirse gelsin kalıtım eşdeğerdir.

İnsan genomunda imprint gösteren bölgeler Maternal homolog-sol Paternal homolog-sağ

imprinting paternal allelin ekspresyonu

imprint genler metillenmiştir ve kromatin yapısı değişmiştir CpG adası imprint olmayan gende kromatin gevşek yapıdadır.

promotör metilasyonu önemlidir. Metil CpG bağlayan proteinler imprinted ekspresyon imprint bölge Promotör

Neden imprint? Çoğu imprint genler fetal büyüme ile ilişkili: paternal ekspresyon fetal büyümeyi arttırır. maternal ekspresyon fetal büyümeyi azaltır. Teori: Paternal ekspresyon Fitnessi arttırır. Maternal ekspresyon Dişinin çoğalma gücünü arttırır.

İmprinting ve insan hastalıkları 15.Kromozom Angelman sendromu Prader-Wili sendromu

Prader-Wili sendromu (PWS) 1/15,000 Değişik anomaliler Orta düzeyde mental gerilik (maternal imprint ve paternal ekspresyon PWS).

Angelman syndrome (AS) İleri düzeyde mental gerilik Çeşitli anomallikler 1/15,000 (paternal imprint ve maternal ekspresyon AS (ubiquitin ligase gene)

İmprint genler 15q maternal imprint ve paternal ekspresyon PWS IC paternal imprint ve maternal ekspresyon AS (ubiquitin ligase gene) UBE mutations on maternal 15 ->angelman syndrome

Polycomb/Trithorax Sistemleri Polycomb ve Trithorax adlı protein grupları, evrim süresince korunmuş, çok önemli epigenetik efektörlerdir. Hem Polycomb hem de Trithorax protein grupları, kromatini yeniden şekillendirerek; DNA nın gen transkripsiyonu için ihtiyaç duyduğu faktörlere ulaşabilirliğini değiştirirler. Bu şekilde, Polycomb protein grubu, kromatin düzeyinden işleyerek genleri sessizleştirirken, Trithorax grubu da söz konusu genleri aktifleştirirler. Bu gruplar hem Drosophila da hem de insanda çalışılmıştır ve de gelişim açısından önemli genleri kontrol ettikleri; ayrıca bu gen ekspresyon kalıplarını, stabil bir şekilde ezberledikleri görülmüştür.

Epigenetik kalıtım Tek gen paternal veya maternal-anlatım = Imprinting Bir veya diğer allel bir hücrede anlatım yapar fakat asla ikisi birden yapmaz, = random /mozaik monoallelik anlatım Tüm kromozom: X-inaktivasyonu (mozaik)

X-inaktivasyonu X X

A: 46, XY B: 46, XX C: 47, XXX D: 48, XXXX E: 49 XXXXX

Imprinting ve X-inaktivasyonu Kodlama yapmayan uzun RNA (Xist) ekspresyonu X-inaktivasyon bölgesinde (X-inactive specific transcript).

Paramutasyon Bir allelin ekspresyonunun diğer allele ilgili olarak değişmesi.

Bir paramutabl allel paramutagenik allele ilişkiden sonra paramutant allel olur. Paramutant allel sonraki generasyonlarda genelde stabildir.

Mısırda paramutasyon lokus Para-mutable allel Para-mutagenik allel Reversible Paramutant allel paramutagenik DNA metilasyonu r R-r R-sc evet evet evet b B-I B hayır hayır hayır pl pl-rh pl -mah evet evet hayır

Ribo-gnome 1969 Britten ve Davidson (RNA; ökaryotlarda hangi genler çalışacak hangileri çalışmayacak karar verir). mirna, sirna, rasirna (oluşumu farklı işlevleri ayni) Sadece mi RNA lar insan genlerinin 1/3 ünü düzenler. Bu RNA lar olmaksızın kök hücreler kaybolur, beyin- kaslar gelişemez, çiçekler şekil alamaz, işlevsel sentromerler oluşamaz,...

Küçük RNAların oluşumu Özel endonukleaz (Dicer) çift iplikli RNA için dsrna ve sirna bağlanan protein (Argounate) dsrna, sirna (21-25 nukleotid)ya dönüşebilir. 1990 da Petunia da ko-supresyon ve 20.yüzyılın sonunda RNA silencing RNAi gösterilmiştir. mirna 70 nukleotidlik hairpin yapılardan oluşur. 2005 te 1650 mirna geni bulunmuştur. 227si insan, 21i insan virüsleri kökenlidir ve 1648 tanesi 21. yüzyılda bulunmuştur.

Ribo-gnome: The Big World of Small RNAs Phillip D. Zamore * and Benjamin Haley

RNAi ile Gen sessizleştirilmesi ~22nt RNAs dsrna işlem ~22nt sirnas hedef mrna yıkım tanıma amplifikasyon kopyalama + işlem dağılım sekonder sirnas

sirna lar sirna; yabancı DNA, transpozonlar ve tekrarlanan dizileri sessizleştirir. Bitkilerde sirna lar, dsrna nın Dicer-benzeri proteinler tarafından 24 nt lik uzunlukta kesilmesi ile oluşur. sirna lar AGO proteinleri ile birleşerek susturucu kompleksleri meydana getirir. Susturucu kompleksler RNA hedefleri üzerinde posttranskripsiyonel olarak çalışır: onları keser veya translasyona müdahale eder. Bu kompleksler kromatin üzerinde de DNA metilasyonu veya histon modifikasyonları ile sessizleşme sağlar.

microrna lar mirna lar mirna ların sirna lardan oluştuğu düşünülmektedir ve benzer şekilde üretilip işlem görür. Bitkilerde oldukça korunmuş az sayıda mirna ve korunmamış çok sayıda mirna vardır. mirna lar, spesifik MIR genleri tarafından kodlanır ancak trans-acting düzenleyici proteinler oldukları için başka genlerle çalışır. mirna lar bitkilerde gelişimsel ve fizyolojik olayları düzenler.

Bazı korunmuş mirna ların hedefleri mirna gen ailesi Hedef gen ailesi İşlev 156 SPL transkripsiyon faktörleri 160 ARF transkripsiyon faktörleri 165 HD-ZIPIII transkripsiyon faktörleri 172 AP2 transkripsiyon faktörleri 390 ARF transkripsiyon faktörleri üzerinde çalışan TAS3 (tasirna) Gelişimsel zamanlama Oksin cevabı, gelişim Gelişim, polarite Gelişimsel zamanlama, çiçeksel organ tayini Oksin cevabı, gelişim 395 Sülfat taşıyıcı Sülfat alımı 399 Protein ubikitinasyonu Fosfat alımı Adapted from Willmann, M.R., and Poethig, R.S. (2007) Conservation and evolution of mirna regulatory programs in plant development. Curr. Opin. Plant Biol. 10: 503 511..

Small RNA lar genomun düzenlenme ve savunmasına katkı sağlar ve baz çifti eşleşmesi ile sessizleşme özgünlüğünü düzenler. sirna hedefleri; çok tekrarlara sahip heterokromatin, transpozonlar, virüsler veya diğer patojenleri kapsar. mirna ve sirna hedefleri;gelişimsel zamanlama veya motifi etkileyen düzenleyici genler, besin dengesi ve stres cevabını içerir.

Epigenetik, gelişme ve nuklear klonlama (Reik et al. 2001. Science 293: 1089 Rideout et al. 2001. Science 293:1093) Donor hücre nukleusu Blastosit Yenidoğan Erişkin ES Hücreler 10-20 % 5-21 % blastosit 15 % blastosit Fibroblast 58% 0.5 1 % blastosit 0.5 % of blastosit Verici kromatin oosit içinde yeniden modellenir.

Extensive Changes in the Human Epigenome During Development CMMT NEWS RELEASE May 6th, 2011 In close partnership with the laboratory of Dr. Wendy Robinson at the Child & Family Research Institute, Dr. Michael Kobor s team from the Centre for Molecular Medicine and Therapeutics reports unexpected plasticity in the human epigenome in an article published in the journal Epigenetics and Chromatin. The human body contains more than 200 different cell types that form distinct tissues such as brain, kidney, and skin. Despite looking very different and performing very different functions, all these cells contain roughly the same 25,000 genes. However, the pattern and extent by which these genes are active differs from cell type to cell type, with these signatures being controlled by persistent epigenetic mechanisms. The latter refers to regulation of the genome that does not involve sequence changes to the DNA but rather chemical modifications of the material that packages the almost 2m of cellular DNA into the tiny cell nucleus. In the present study, Dr. Kobor s laboratory measured DNA methylation, one key epigenetic mark, in various tissues from fetuses, including those with chromosomal trisomy 18 and trisomy 21. While the presence of an extra chromosome only resulted in minor changes in the DNA methylation pattern, these differed significantly between the tissues. Even more dramatic were the changes when the team compared the fetal tissue DNA methylation pattern to stem cells or corresponding adult tissues. Co-author and lead team member from the Kobor laboratory, Sarah Neumann, says: "This work provides us with snapshots of DNA methylation as it changes from the time that you comprise a few cells to when you're a full grown adult - our DNA code doesn't do that. According to Dr. Kobor, this now puts his team in an ideal position to decipher the influences that lead to these agedependent changes, and how these might be mis-regulated in diseases.

primordial germ hücreler mitoz spermatogonia / oogonia mitoz Primer spermatosit / oosit mayoz sperm / yumurta fertilizasyon zigot mitoz erken embiryo mitoz germ hüc. stem hüc. mitoz erişkin somatik hücreler Parent--origin imprint silinir Parent--origin imprint kurulur Aşırı de-metilasyon (Parentorigin imprint kalkar) DNA re-metilasyon başlar Kromatin plastisitesi Kromatin sınırlanır

Kanser epigenetiği Feinberg and Vogelstein (1983): DNA metilasyon kaybı Feinberg and Tycko, 2004

Alternative CpG Metilasyon modelleri Kanser

Differences in DNA methylation patterns between normal cells and cancer cells. A typical CpG island near the transcription start site of a sample gene is constituted by a CpG-rich region that in normal cells is mostly unmethylated ( ), while the downstream areas within the body of the gene and more 3 contain a low frequency of CpG dinucleotides. Those downstream CpGs are predominantly methylated ( ). This DNA methylation pattern allows the gene to be actively transcribed (arrow = transcriptional start site). In a cancer cell the promoterassociated CpG island is often hypermethylated and transcriptionally silenced (arrow with X), whereas the downstream CpG sites are hypomethylated. Numbered boxes represent exons 1, 2 and 3. Each lollipop indicates a CpG dinucleotide; open circles represent unmethylated cytosines, closed circles represent methylated cytosines. HAT, histone acetyltransferases; A, transcriptional activators; TF, transcription factors; DNMT, DNA methyltransferases; MBP, methylcytosine-binding proteins; HDAC, histone deacetylases; R, transcriptional repressors.

BRCA1 & BRCA2 sporadik meme kanserinde rol oynar. Promotör hipermetilasyonu BRCA1 inaktivasyonunda önemli rol oynar. Kapalı kromatin yapısı oluşumuna yol açar.

Kanserleşmede çok sayıda ilişkili epigenetik mekanizmalar rol oynar. Gen aktivasyonu Hipometilasyon ve imprint kaybı Histon hiperasetilasyonu Histon H3K4 hipermetilasyonu Non-coding RNA alterasyonları Gen inaktivasyonu Kusurlu DNA metilasyonu ( promoter CpG adalarında)(bir çok tumör supressör gende) Metil-bağlayan proteinler Histon deasetilasyonu Histon H3K9 hipermetilasyonu Histon H3K27 hipermetilasyonu Non-coding RNA alterarasyonları KANSERDE EPİGENETİK KUSURLAR GENETİK KUSURLARDAN FAZLADIR:

Seminar: Mining the Cancer epigenome: why is it important? 24 May 2011 Presenter: Professor Susan Clark, Senior Principal Research Fellow, Group Leader, Epigenetic Research Laboratory, Garvan Cancer program, The Garvan Institute of Medical Research

Lamarck Jean Baptiste Pierre Antoine demonet, Chevalier de Lamarck (1744-1829)

Annual Reviews

Human Epigenome Project (HEP) - Data The Human Epigenome Consortium is a public/private collaboration that aims to identify and catalogue Methylation Variable Positions (MVPs) in the human genome. As a prelude to the full-scale Human Epigenome Project (HEP), we have recently completed a pilot study of the methylation patterns within the Major Histocompatibility Complex (MHC) - a region of chromosome 6 that is associated with more diseases than any other region in the human genome. We have identified MVPs in the vicinity of the promoter and other relevant regions of approximately 150 loci within the MHC in tissues from a range of individuals. This will provide an unprecedented insight into the complex relationship between genetics and epigenetics that underlies both normal cellular homeostasis and disease states, in particular autoimmune diseases. For the pilot project, we developed an integrated genomics-based technology platform. For Instructions The pipeline click involves here the automated bisulphite treatment of DNA from minute tissue biopsies, gene-specific bisulphite PCR and large-scale sequencing of PCR amplicons. Analysis and quantification of methylation patterns is achieved by mass spectrometric and microarray assays.

Pombe Genome Browser Welcome to the Schizosaccharomyces pombe Epigenome Home Page. This page is a gateway that provides access to comprehensive analysis of the epigenetic profile of the S. pombe genome. It makes use of the UCSC genome browser to integrate disparate genomic data sets, generated by Shiv Grewal's laboratory, under one common interface. At the moment, this site contains information related to distributions of histone modifications such as methylation of histone H3 at lysine 4 and lysine 9, heterochromatin and RNAi components, and sirnas described in Cam et al. Nature Genetics 37, 809-819 (2005). As more data sets become available, they will be added and integrated with existing data sets

Epigenom çalışmalarında; genomda metilasyon profili gösteren bölgelerin tanımlanması için kullanılan yöntemler: DNA metilasyon haritalamaları Histon modifikasyon haritalamaları Kromatin yapısının fiziksel incelemeleri DNA bisülfit uygulaması Restriksiyon enzim teknikleri Mikroarray ChIP ChIP Kromatin fraksiyonlaması

Epigenetik Mekanizmaların Kalıtımı Hücreye kimliğini kazandıran, yani fenotipini ortaya çıkartan epigenetik mekanizmaların, mitoz sırasında bir sonraki hücre soyuna nasıl aktarıldığı, maalesef halen bir merak konusudur. Aynı şekilde, bu bilginin, organizmalarda, sonraki generasyonlara nasıl aktarıldığı da pek anlaşılamamıştır.

Epigenetik Mekanizmaların Kalıtımı Ancak, bu epigenetik işaretlerin ya da bu epigenetik regülasyonun dölden döle aktarıldığına dair sayısız kanıt mevcuttur. Erişkin Drosophila ların oluşumundan sorumlu embriyonik hücreler, ortamlarından çıkarıldıklarında, bölünmeye devam ederler. Gelişmekte olan embriyoya geri konduklarında da, bacak veya kanat gibi, ilişkili oldukları yapıyı oluşturmaktadırlar. Hücreler kendi kimliklerini hatırlamakla yetinmiyorlar, bu bilgiyi hücre bölünmesinde diğer hücrelere de aktarıyorlar.

Epigenetik Mekanizmaların Kalıtımı Geniş çaplı bir araştırma, annenin davranışlarının, bebeğin DNA sını etkileyebildiğini gösteriyor. Bu etkinin potansiyel mekanizması; anne sütü ile beslenen farelerin, glükokortikoid reseptör kodlayan geninin DNA metilasyonundaki değişimi ile açıklanmaktadır. Embriyonik farelerin, antiandrojenik bir bileşik olan vinklozin e maruz kalmaları; spermatogenesisin azalmasına neden olmuştur. Ve de, bu fizyolojik etki, sonraki bir çok generasyonda da gözlenmiştir.

Epigenetik Mekanizmaların Kalıtımı Bitkilerle yapılan bir çalışma, aşağıdaki sonuçları ortaya koymuştur: Strese maruz kalan bitkiler, gen ekspresyonlarını değiştirerek, değişen ortama adaptasyon sağlamışlardır. Bunun için gerekirse genomlarını destabilize bile etmişlerdir. Böylelikle yeni bir fenotip ortaya çıkarmışlardır. Yeni fenotipe sahip bitkiler, stres ortamından uzaklaştırılmalarına rağmen, dört generasyon boyunca bu adaptasyonu korumuşlardır. (yani stresten ortaya çıkan adaptif fenotipik değişiklikler 4 sonraki nesile kadar aktarılmıştır.) Strese maruz kalmanın hafızası mevcuttur ve de bu hafıza dölden döle aktarılabilmektedir.

Epigenomik:Kromatin modifikasyonlarının ve transkripsiyon faktörleri ile genom ilişkilerinin araştırılması. Epigenomics: Large scale analysis of chromatin modifications and transcription factors/genome interactions

Ökaryotlarda gen anlatım düzenlenmesi: -mrna transkripsiyon -kromatin yeniden modellenmesi (epigenetik) -aktivatörler, repressörler, transkripsiyon faktörleri, vb.. -mrna işlenmesi -mrna transport -mrna yıkım -RNA interferans (sessizleşme) -translasyonal kontrol proteinlerin sentezi -posttranslasyonal kontrol: protein yıkımı, vb.

Genetik alanında yapacağınız çalışmalara Epigenom çalışmalarının da eklenmesi temel genetik kavramlarla açıklayamadığınız pek çok olayın daha iyi açıklanmasına katkılar sağlayacaktır.