GÖRME KUSURLARI ve RENK KÖRLÜĞÜ Hazırlayanlar: TUBA ALPRASLAN (050517009) MUSTAFA SERCAN ARIKAN (050517014) Fen Bilgisi Eğitimi A.B.D. PROF. DR. FİGEN ERKOÇ Gazi Eğitim Fakültesi GAZİ ÜNİVERSİTESİ
GÖZ KUSURLARI MİYOPLUK HİPERMETROPLUK ASTİGMATİZM PRESPİTLİK ŞAŞILIK RENK KÖRLÜĞÜ KATARAKT GÖZ TANSİYONU
GÖRÜNTÜNÜN OLUŞUMU Gözlerimizin bir cismi net görebilmesi için cisimlerden gelen ışınların, saydam tabaka tarafından kırılarak sinir tabakası üzerine düşmesi gerekir. Eğer görüntü retina ya (gözün sinir tabakasına) düşmezse bulanık görürüz. Bu bir "Göz kusuru" dur. Temel olarak 3 grup kusur bulunur: Miyopi, Hipermetropi ve Astigmatizm.
Miyop (uzağı görememe): En sık karşılaşılan kırılma kusurudur. Özellikle uzak görme bozulmuştur. Yüksek miyopide yakın görme de etkilenmiştir. Sebebi, gelen görüntünün göz arkasındaki retina tabakasının önünde odaklanmasıdır. Gençlerde daha sık rastlanmaktadır. İlk belirtisi gözlerin kısılarak bakılmasıdır. Miyopluk
Kişi uzağı göremez, örneğin normal mesafeden değil de, yazıyı gözüne daha yakın tutarak okur. Miyopide korneanın kırma gücü normalden fazladır. Bu tür miyopiye kırılma miyopisi adı verilir. Birde gözün ön-arka aksının uzun olmasına bağlı miyopi vardır buna da aksmiyopisi adı verilir. Her iki tür miyopide de oluşan görüntü, retinanın üzerine değil retinanın önüne düşmektedir. Miyopi (-) camla yani konveks camla veya laserle düzeltilir.
Hipermetrop (yakını görememe): Özellikle yakın görme bozulmuştur. Yüksek derecelerde uzak görme de etkilenmektedir. Nedeni, gelen görüntünün retina tabakasının arkasında odaklanmasıdır. Çocuklarda ve ileri yaşlarda daha sık rastlanmaktadır. Hipermetropluk
Kişi uzağı görür yakını göremez. Hipermetropide miyopidekinin tam aksi, korneanın kırma gücü zayıf, ya da gözün ön-arka çapı kısadır. Her iki durumda da görüntü teorik olarak retinanın arkasında bir yere düşmektedir. Hipermetropi (+) konveks camla düzeltilir.bu görme kusurunda da laser ile başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Astigmat (çarpık görme): Cisimler çarpık veya iç içe geçmiş gibi görülmektedir. Öndeki şeffaf tabakanın düzgünlüğünün bozulmasına bağlı olarak görüntü birkaç odağa birden düşmektedir. Hem uzak, hem de yakındaki görüntüler çarpık algılanmaktadır. Astigmatizm
Gözün yapısı, dıştan bakıldığı zaman küre şeklindedir. Korneanın bu muntazam yapısı Astigmat gözde bozulmuştur. Daha anlaşılır bir şekilde izah etmek için şöyle düşünebiliriz; şişirilmiş balonun bir tarafından bastırılınca, karşı tarafta düzensiz bir bombeleşme olur astigmat gözde korneanın durumunu buna benzetebiliriz. Böylece korneanın yatay ve dikey eksenlerindeki uyumsuzluktan dolayı kırılma sonucu görüntü, retina üzerinde nokta şeklinde değil çizgi şeklinde oluşur. Astigmat, miyopi ve hipermetropi ile birlikte olabilir. Astigmat kusur, gözlükle düzeltilir.
Presbiyopi(yaşlı göz): 40 yaşın üzerinde yaşlanmaya bağlı olarak ortaya çıkan yakını görememe problemidir. Yaş ilerledikçe yakın görme zayıflığı da artmaktadır. Göz merceğinin esnekliğini kaybetmesine bağlıdır. Hipermetrop varsa daha erken yaşlarda da görülebilmektedir. Presbitlik
Şaşılık Strabismus olarak da adlandırılan şaşılık, gözlerin, bir ya da daha fazla koordinatta birleşme eksikliği anlamına gelir. Şaşılığın temel tipleri şunlardır: 1- Yatay şaşılık 2- Düşey şaşılı 3- Torsiyonel şaşılık Şaşılığın iki ya da hatta üç tipinin karışımları meydana gelir. Şaşılığa, sıkça, görme sisteminin birleşme mekanizmasının anormal bir ayarı neden olur. Yani, bebeğin iki gözünü aynı nesne üzerine fikse etmek üzere yaptığı ilk gayretlerinde, gözlerden biri tatmin edici şekilde fikse olurken diğeri fikse olamaz ya da ikisi de yeterli şekilde fikse olabilir ancak bu eşzamanlı değildir. Kısa bir sürede sinirsel kontrol yollarında gözün konjüge hareket paternleri anormal bir şekilde ayarlanmış olur, öyle ki gözler hiçbir zaman birleşemezler.
Katarakt Katarakt genellikle yaşlı kişilerde ortaya çıkan yaygın bir göz bozukluğudur. Katarakt, mercekte yer alan bulutlu veya opak bir alan veya alanlardır. Katarakt oluşumunun erken safhasında, bazı mercek liflerinde proteinler denatüre olur. Daha sonra, bu proteinler normal saydam protein lifleri yerine, opak alanlar oluşturacak şekilde koagüle olurlar. Katarakt görmede ciddi kayıplara yol açacak ölçüde ışık geçişini engellerse, merceğin cerrahi yoldan çıkartılması ile kusur düzeltilir. Bu yapıldığında göz kırma gücünün önemli bir kısmını kaybettiğinden, güçlü bir konveks mercek gözün önüne yerleştirilerek veya yapay bir mercek çıkartılan merceğin yerine implante edilerek bu kayıp karşılanmış olur.
Göz Tansiyonu Göz tansiyonu (glokom) çoğunlukla 40 yaşından sonra ortaya çıkan ve sinsi seyreden bir hastalıktır. Erken belirti vermediği için kalıcı körlüklere sebep olabilmektedir. Göz tansiyonu, göz içi basıncının artmasıyla görme sinirlerinde kalıcı hasarlar oluşmasıdır. Bazı göz tansiyonları ender de olsa doğuştan gelir. Çocuklarda gözlerde büyüme, sulanma ve ışıktan rahatsız olma gibi belirtiler varsa mutlaka hekime başvurmalıdır. Göz tansiyonunu tespit etmek, günümüz teknolojisi ile çok kolaylaşmıştır. Bu nedenle 40 yaşından sonra göz tansiyonu muayenesi yaptırmak yerinde olur. Sinsice ilerleyen bir hastalık olduğu için erken teşhis çok önemlidir. Miyoplar, ailesinde göz tansiyonu olanlar ve göz ameliyatı geçirenler bu konuda daha duyarlı olmalıdırlar.
RENKLERİN GÖRÜLMESİ Trikromazi teorisi: Üç ayrı renge hassas (mavi, kırmızı, yeşil) üç ayrı koni tipi reseptör vardır. Üç ayrı konide doğan elektriksel potansiyel değişikliklerin oranına göre farklı renkler algılanır. Karşıt renkler teorisi: Rengi, gangliyon hücrelerinin renge özel reaksiyonları belirler. Karşıt renkler: Siyah-beyaz, kırmızı-yeşil, mavi-sarıdır. Kırmızı hiperpolarizasyon oluştururken, yeşil aynı hücrelerde depolarizasyon yapmaktadır.
Temel önem taşıyan bir diğer gözlem, beyaz, renk skalasında yer alan herhangi bir renk, hatta renk skalasında yer almayan mor gibi bir renge ait duyunun kırmızı (dalga boyu 723-647 nm), yeşil (575-492 nm) ve mavi ışığın (492-450 nm) farklı oranlarda karıştırılmasıyla oluşabileceğinin gösterilmesidir.
RENK KÖRLÜĞÜ Renk körlüğü olan şahıslar oldukça geniş renk spektrumunu, özellikle sarı ve mavi renkleri ayırt edebilirler. Fakat genellikle kırmızı ve yeşil renkleri ayırt edemezler. Bu kusurlar resesif ve X e bağlı karakterlerdir. Erkekte germ hücresi dışındaki bütün hücreler 44 somatik kromozoma ek olarak bir X ve bir Y kromozomu taşıdığı için, X kromozomunda anormal genin (mutasyon) bulunması halinde bu erkeklerde renk körlüğü fenotipte ortaya çıkmaktadır. Renk körü olan bazı bireyler bazı renkler arasında ayrım yapamazken diğer bireylerde sadece bir renk zayıflığı bulunur. anomali son eki renk zayıflığını gösterirken anopi son eki renk körlüğünü gösterir Prot-, döter- ve tri- ön ekleri sıra ile kırmızı, yeşil ve mavi koni sistemlerinin kusurunu gösterir.
Renkli görmenin normal olduğu kişilerde protoanomali, döteranomali ve tritanomali bulunan bireylere trikromat denir; bunlarda 3 koni sisteminin tümü vardır fakat bu sistemlerden bir tanesi zayıf olabilir. Dikromatlar sadece 2 koni sistemine sahip kişilerdir; bunlarda protoanopi, döteranopi veya tritanopi bulunabilir. Monokromatlarda yalnız tek bir koni sistemi vardır veya bazı durumlarda görüldüğü gibi konilerin tümü doğmalık olarak bulunmaz. Dikromatlar sadece 2 temel rengi karıştırarak kendi renk spektrumlarını eşleştirebilirken; monokromatlar sadece tek bir temel rengin yoğunluğunu değiştirerek bunları eşleştirir.
RENK KÖRLÜĞÜ ÖRNEKLERİ şekildeki rakamı kırmızı-yeşil renk körü olanlar 3, renk körü olmayanlar ise 8 olarak görür.
bu şekilde ise rakamıkırmızı yeşil renk körü olanlar 70, renk körü olmayanlar ise 29 olarak görür.
bu şeklimizde ise kırmızıyeşil renk körü olanlar 4veya 2, renk körü olmayanlar ise 42 olarak görürler.
bu şekilde ise kırmızı-yeşil renk körü olanlar 5 olarak görür. Renk körü olmayanlar ise bir şey göremezler.
PERİSCOPİC, BİNOCULAR VE STEREOSCOPİC GÖRÜŞ Periscopic görme, gözleri lateral, yani başın yan yüzlerinde yer almış hayvanlarda görülür. Bu hayvanlarda görüş monocular dır. İki göz aynı şayi aynı anda göremez. Binocular görmede her iki göz bir cismi aynı zamanda görür. Stereoscopic görüş hacimli görüştür ve boşluğun 3 boyut tam olarak idrak edilir.