Rieter Spun Yarn Systems in Müşteri Dergisidir Vol. 20 / No. 52. Haziran 2008 / TR link 1 /2008 04 TECHNOLOGY Vizkon için R 40 teknolojisi 14 PRODUCT NEWS En uzun ring iplk makinası 19 RIETER INSIDE Rieter Çin de 22 EVENTS ITMA ASYA ve CITME 2008
2 Rieter. LINK 52. 1 /2008 İÇİNDEKİLER 03 EDITORIAL TECHNOLOGY 04 Rieter R 40 rotor teknolojisini kullanarak SPV viskonun işlenmesi SPV Viskon elyafının Rieter R 40 rotor teknolojisi ile kombinasyonu 175 m/dak lık üretim ve 130 dev/dak lık rotor hızlarına olanak vermektedir. Product news 09 Yeni SB-D 11 kompakt cer makinesi 11 ComfoRo open end iplikleri ile geniş ürün çeşitliliği 14 En uzun ring ve kompakt iplik makinası Başlangıç deneyimlerine göre, G 35 ring iplik ve K 45 kompakt iplik makinalarının ilk tesisleri, iplik işletmelerindeki yüksek beklentileri karşılamaktadır. Kalite tutarlılığı, çalışma koşulu, esneklik ve ekonomiklik bakımından yeni seviyeleri karşılamaktadırlar. 17 Orjinal yedek parçalarla geliştirilmiş kullanım kolaylığı Kapak: Shanghai Skyline Istockphoto Yayımcı ve Genel Yayın Yönetmeni: Marketing Spun Yarn Systems, Heiner Eberli RIETER Inside 19 Çin`de Rieter in 80 yılı Rieter, Çin`de 80 yıldır iş yapmaktadır. 1927`de Orta Krallığa ilk sevkiyatın yapılmasından, günümüz başarılarına kadar geçen yol zahmetlidir. Roger Naef, bu çalkantılı tarihe göz atmaktadır. EVENTS 22 ITMA Asya`da Tekstil dünya rekorları Çin`de 2008 yazı: Rieter`in dört dünya rekortmeni, ilk kez Şangay da ki birleştirilmiş CITME 08 ve ITMA Asya 08 ticaret fuarında yeni bir mekânda sergilenecektir. Copyright: 2008 by Maschinenfabrik Rieter AG, Klosterstrasse 20, CH-8406 Winterthur, www.rieter.com, rieter-link@rieter.com Önceden izin almak kaydı ile alıntı yapılabilir. Tasarım ve Dizgi: Marketing Rieter CZ a.s., Pavel Bielik Baskı: HRG s.r.o., Czech Republic
Rieter. LINK 52. 1 /2008 3 EDITORIAL Son yıllarda Avrupa tekstil makina sanayinin ana pazarlarının Asya`ya doğru kaymayı sürdürdüğü oldukça açıktır. Tekstil makina satışlarının neredeyse %80`inin Hindistan ın yanında Çin`in en önemli pazar olduğu Asya`da oluşması bu gerçeği yansıtmaktadır. En son teknolojinin, sırasıyla Çin ve Hindistan`daki iki büyük tekstil makinaları fuarında, Şangaydaki ITMA Asya ve Bangalore`daki ITME Hindisan`da sergilendiği ve sergileneceğini söylemek abartılı değildir. 27-31 Temmuz 2008`de Şangay`da ilk kez gerçekleştirilen 3. ITMA Asya bu trendi açıkca kanıtlanmıştır. Bu ticari fuar yaklaştıkça sanayimizde ortaya çıkan soru: Münih`teki başarılı ITMA 07`in hemen ardından bu fuar nasıl geçeceği idi? Rieter Textil Systems olarak, başlıca Asya pazarlarından olmak üzere pek çok ülkeden gelen ziyaretçilerimize araştırma geliştirme bölümlerimizin en son yeniliklerini sergilemeyi başardık. LINK`in bu sayısında, Şangay`da sergilenen en ilgi çekici olayların özetini sunacağız. Iplik uzmanlarına Şangay`daki fuar alanının, Rieter için çok büyük bir başarı olan Münih`teki sergiyi geride bıraktığını göstermeyi başardık. Çin ve esasında tüm Asya bölgesi yıllardır, Rieter Tekstil Sistemleri için önemli bir pazar olmuştur. Ürün tasarımı ve pazarlaması açısından her zaman özel avantajlar sergileyen belirli özellikler göstermiştir. Başlıca hedefimiz, her zaman, yerleşmiş sistem çözümlerinin avantajlarını pazarlama başarımızın merkezine yerleştirmek olmuştur. Bu son ITMA Asya`da da farklı değildir. Sistemlerimizde sunulan çeşitli makinalar, fuar alanımızında en son versiyonları ile sergideydi: mükemmel şekilde koordine edilen OMEGAlap vatka hazırlama ile E 76 penye makinası yer alıyordu. C 60 tarak ve K 45 kompakt makinasının yanında, cer alanında da yenilikler gösterdik. R 40 otomatik rotor iplik makinesinin gelişmiş versiyonu da sergideydi. Bu makinede üretilen ComfoRo iplikleri, tüm pazarlarda şimdiden mükemmel bir itibar kazanmıştır. Ikinci büyük ticaret fuarı, 2008`in sonuna doğru Hindistan, Bangalore`da gerçekleşecektir. Rieter, bu fuarda da tekstil sanayini yeniliklerle yine şaşırtacaktır. Ziyaretinizi bekliyoruz. 8-103 Dr. Martin Folini Rieter Spun Yarn Systems Başkanı martin.folini@rieter.com
4 Rieter. LINK 52. 1 /2008 Technology Rieter R 40 rotor teknolojisini kullanarak SPV viskonun işlenmesi SPV Viskon elyafının Rieter R 40 rotor teknolojisi ile birleşimi, çok iyi çalışma performansı ve ipliğin sonraki işlemlerinde optimum iplik yapısının elde edilmesinin yanı sıra 175 m/dak`lık bir üretim hızında 130 000 dev/dak. rotor hızlarına olanak vermektedir. SPV viskon elyafı ile çalışırken optimum büküm faktörü αm 100 110 arasındadır. Örme ve dokuma uygulamalarında 105 αm `lik bir büküm faktörü tavsiye edilmektedir. Şekil. 1 Farklı selüloz liflerinin enine kesitinde nem dağılımı Kaynak: Autex Textile Conference 2005. 1. Pamuk 2. TENCEL 3. Modal 4. Vizkon. Pamuğa Alternatif Viskon, modal ve Tencel gibi selülozik elyaf, pamuğa çok iyi bir alternatiftir ve moda giysiler, döşemelik, havlu ve iç giyim pazarlarında önemli bir rol oynamaktadır. Selülozik ham maddeler belirli giyim özellikleri bakımından, örneğin yumuşaklık ve anti bakteriyel özellikler açısından pamuğa göre çok daha üstündürler. Bu nedenle selülozik elyaf ya pamukla karıştırılmakta ya da insan teni ile direkt temas eden kumaşlarda %100 kullanılmaktadır. Kumaşlar için son derece yüksek fonksiyonel özelliklerin gerekli olması durumunda, çok karışımlı tekstil kumaş- ları istenebilir. Bu durumda farklı ham maddelerden yapılan iki katlı dokuların kullanımı gittikçe artan bir eğilimdedir. Vücut terlemesinin önemli olduğu aktif ve spor giysiler için, farklı dokuma ve örme kumaşların kombinasyonu avantaj olabilir. Vücut nemi, viskon/pamuk karışımı tarafından absorbe edilir ve polyester yüzey aracılığıyla atmosfere iletilirse, derinin soğuması engellenebilir. Polyester yüzey deriyi ayrıca dış çevre etkilerinden de korumaktadır. Selüloz Elyafın Özellikleri Selülozik elyaf, poliamid, polyester, polipropilen ve pamuk ile kıyaslandığında en iyi anti bakteriyel özelliklere sahiptirler. Çeşide bağlı olarak, selüloz elyafı nemi çok hızlı absorbe etmekte ve çok etkili bir şekilde dağıtmaktadır. Örneğin, Tencel pamuğa göre %50 kadar fazla nem absorbe etmektedir. Nem dağılımı, karanlık alanların nemi, açık alanların lif ham maddesini gösterdiği ekteki fotoğraflarda görülmektedir. Tencel kullanıldığında, nem dağılımının çok geniş bir alanda olduğu ve pamuğa kıyasla nemin çok düzgün bir şekilde absorbe edildiği açıktır (Şekil 1). Yüksek performanslı eğirme Hazır giyim sektöründe selüloz elyafın önemli avantajlarına ilave olarak, viskon ham maddesi, ring, rotor, hava jetli gibi eğirme yöntemleri ve optimum makina konfigürasyonuda önemli rol oynar. Bu parametreler sadece özellikleri değil aynı zamanda selülozik ipliklerin üretiminde ekonomik proses etkinliğini de belirlemektedir. 1 2 Test parametreleri Kıyaslama için aynı özelliklerdeki Asya kökenli viskon ile birlikte 1.3 dtex ve 38 mm kesim uzunluğunda SPV viskon elyaf kullanılmıştır. Elyaf, Rieter in aşağıda belirtilen en yeni yüksek performanslı makinalarında işlenmiştir: C 60 tarak makinası SB-D 15 Cer makinası RSB-D 40 Cer makinası R 40 rotor iplik makinası. 3 4
Rieter. LINK 52. 1 /2008 5 Technology Şekil. 2 SPV elyafının ve Asya kökenli vizkonun enine kesit yapısı 1. SPV viskonu 2. Asya viskonu Viskonun open end iplik makinasında işlenmesi özellikle caziptir. Genel olarak, viskondan üretilen ring iplikler çok yumuşak ve esnek bir tuşeye sahiptir. Tam tersine, open end iplikleri sarmal kuşak yapıları nedeniyle nispeten daha sert bir tutuma sahiptir. Viskon ve open end iplik yapısının kombinasyonu, çok iyi boncuklanma özelliği ile ideal bir kumaş oluşturmakta ve open end teknolojisi sayesinde yüksek sevk hızıyla çok ekonomik olmaktadır. Ara ürün sonuçları Kullanılan her iki viskon çeşidi, 38 mm`lik aynı kesim uzunluğu özelliğine rağmen elyaf uzunluklarında önemli farklılıklar göstermektedir. SPV viskonun ortalama stapel uzunluğu yaklaşık 3 mm kadar daha fazladır. 1 Elyaf paralelleşmesi ve kıvrımın açılması nedeniyle taraktan sonra elyaf uzunluğu artmaktadır. Diğer taraftan, daha yüksek bir kısa elyaf içeriği nedeniyle taraktan sonra ortalama elyaf uzunluğu çok az miktarda düşmektedir. Kısa elyaf içeriği, tarakta lif yüklenmesi ve elyaf mukavemetinin bir fonksiyonu olarak artmaktadır. SPV elyafı kullanıldığında, kısa elyafta artış sadece %1.5 iken, Asya kökenli viskon kullanıldığında kısa elyaf içeriğinde artış %4.5 `dur. Yüksek kısa elyaf içeriği ve bunun taraktan sonraki önemli ölçüdeki artışı, iplik mukavemeti ve uzaması üzerine olumsuz bir etkisi olacaktır. SPV viskonunun daha yüksek lif mukavemeti ve uzamaya sahip olmasından C 60 tarak makinası sonrasında kısa elyaf miktarında sadece %1.5`lik artışın sebebi olduğu sonucuna varılabilir. Asya viskonu gibi daha düşük mukavemet ve uzamaya sahip bir elyaf, eğirme prosesi sırasında elyafa binen yükler nedeniyle alındığında lif kısalmasına karşı çok daha hassastır. Buradan, 80 kg/saat`lik tarak üretiminin, SPV elyafı kullanılması durumunda daha fazla arttırılabileceği sonucuna ulaşılabilir. Bu iki elyaf tipinin enine kesit şekillerinde de önemli farklılık vardır ve bu özelik farklı proses özelliklerine ve iplik kalitelerine de neden olabilir (Şekil 2). Elyaf inceliği ve elyaf uzunluğu gibi aynı ham madde özelliklerine rağmen ham maddenin daha detaylı kontrolü, tipler arasında belirgin farklılıkların olduğunu göstermiştir. Bu nedenle, iplik kalitesi ve kumaşın 2 son kalitesi yanında en son eğirme makinasının proses özelliklerinde de farklılıklar beklenmelidir. İplik sonuçları Ham madde ve elyaf hazırlık aşaması yanında, iplik özellikleri başlıca iplik yapısı ve dolayısıyla en son eğirme prosesi tarafından belirlenmektedir. Daha öncede belirtildiği gibi, viskon ham maddesi ve rotor iplik eğirme prosesinin kombinasyonu, iplik özellikleri ve ekonomiklik açısından önemli olanaklar sunmaktadır. Open end iplik makinasındaki hangi ayarların ve hangi teknolojik parçaların seçiminin iplik kalitesi ve verimliliğini hangi ölçüde etkilediği sorusu ortaya çıkmaktadır. Bu durumda en önemli teknolojik parçalar ve ayarlar düze, büküm faktörü ve rotor çeşididir. Pazarda çok geniş bir çeşitlilikte çekim düzeleri vardır, fakat harcanması gereken çaba nedeniyle sistematik araştırmaların eksikliğinden ötürü, viskon liflerinin prosesi için çok az sayıda doğru tavsiye vardır. Bu çalışmada tipik olarak viskondal kullanılan ve ayrıca halen geliştirilmekte olan düzeler kıyaslanmaktadır.
6 Rieter. LINK 52. 1 /2008 Technology Büküm faktörü ve ham maddeye karşı iş yapabilme kuvveti viskon 1.3 dtex, 38 mm, C 60 80 kg, R 40 rotor 33 mm XT-5B, 115 000 rpm, Ne 30. Iş yapabilme kuvveti [cn*cm] 900 850 800 750 700 96 98 100 102 104 106 108 110 112 Mima 1 Mima 2 nano 4 nano 4 Şekil. 3 Büküm faktörü ve ham maddeye karşı iş yapabilme kuvveti, viskon 1.3 dtex, 38 mm, C 60 80 kg, R 40 rotor 33 mm XT-5B, 115 000 rpm, Ne 30. Büküm faktörü SPV Asya viskonu En son geliştirilen Mima 1 ve Mima 2 düzeleri, optimum koşullarda çekilmiş bir şerit beslendiğinde, en temiz ipliği ve ayrıca en iyi iplik düzgünlüğünü sağlamaktadır. Sonuçlar, viskon tipi, rotor hızı, rotor çapı ve büküm faktörünü hesaba katılmaksızın kanıtlanmıştır. Rotor hızına bağlı olarak, düzenin etkisi sayesinde viskon prosesinde iplik temizliği %50`e kadar iyileştirilebilir. 100-110 αm aralığında iplik temizliği üzerine büküm faktörünün görsel olarak hiçbir etkisi yoktur. Düze tipi ve viskon ham madde çeşidi öncelikli olarak iplik temizliğini etkilemektedir. Ancak yine de, verilen bir ham maddede diğer önemli kriterler nedeniyle çekim düzesi seçiminin çok iyi yapılması gerektiği unutulmamalıdır. Çalışma koşullarında veya ekonomik açıdan müşterilerce herhangi bir dezavantaj oluşursa, elde edilebilir en iyi iplik değerlerinin önemi azalır. Elyaf özellikleri sayesinde, her iki viskon tipi ve rotor eğirme teknolojisi ile iplik bükümünü arttırarak daha yüksek iplik mukavemeti elde edilebilir. Bu nedenle 105 αm büküm faktörü, optimum mukavemet ve kumaş tutum özellikleri için önerilmektedir. Düzeler, gerçek iplik mukavemetini 0.7 cn/tex`e kadar etkileyebilir. Daha öncede belirtildiği gibi, SPV viskonun daha yüksek elyaf uzaması nedeniyle bu elyaftan üretilen ipliğin kopma uzaması da daha yüksektir. Büküm faktörü İplikteki iş yapabilme kuvveti, iki viskon çeşidi arasında farklılık göstermektedir. SPV viskonu, aşağıda belirtilen koşulların eşit olması durumunda yaklaşık %10 daha fazla iş yapabilme kuvveti göstermektedir. Enine kesitteki lif sayısı İplik numarası Son eğirme metodu Eğirme elemanları Ayarlar İplikteki daha yüksek iş yapabilme kuvveti, yüksek rotor hızlarının neden olduğu yüksek eğirme gerginliklerinde bile avantaj olacaktır (Şekil 3). Büküm faktörü, düze ve ham maddenin tüylülük değerleri üzerine önemli bir etkisi vardır. Düzelerin etkisi göz önünde bulundurulduğunda, SPV viskon elyafı ile Asya kökenli viskona göre daha iyi lif entegrasyonu sağlanmıştır. Daha düşük tüylülüğün, daha iyi lif entegrasyonu sayesinde iplik mukavemeti, iplik bükümü ve çalışma kapasitesi üzerinde olumlu bir etkisi olabilir. İpliğin sonraki proseslerinde istenilen uygulamalara bağlı olarak, düşük tüylülük, boncuklanma davranışı ve lif aşınması üzerine olumlu bir etkisi vardır. Rotor hızı ve ekonomik verimlilik Liflerin, lif demetinin ve en son olarak da ipliğin fiziksel özelliklerinden, en son eğirme makinasındaki performans limitlerinin farklı olması sonucu ortaya çıkmaktadır.
Rieter. LINK 52. 1 /2008 7 Technology Şekil. 4 Rotor hızı ve ham maddeye karşı iş yapabilme kuvveti viskon 1.3 dtex, 38 mm, C 60 80 kg, Ne 30, am 105, nano 4 düzesi. Bu çalışmada, open end iplik makinasında çalışma özellikleri açısından en iyi olan düze, her iki viskon çeşidi için seçilmiştir. Bu noktada, iplik kalitesi ile ilgili olarak bazı bakımlardan uzlaşma gerekli olmaktadır. Viskon ham maddesi, büküm faktörü, rotor tipi ve çapı hesaba katmaksızın nano 4, Mima 1, Mima 2 gibi en son geliştirilen düzelerin optimum çözümler sunduğu kanıtlanmıştır. İplik temizliği ve bir ölçüye kadar daha düşük rotor hızı dikkate alındığında, Mima 1 ve Mima 2 düzeleri ile en mükemmel sonuçlar alınmıştır. Maksimum hız 130 000 dev/dak.`lık maksimum rotor hızı, R 40 makinasında nano 4 düzesi ve 31 mm`lik rotor çapı ile SPV viskon elyafının kullanılmasıyla düşük iplik kopuş oranı (<200 kopuş/1000 rotor saati) ile başarılmıştır. Çok daha küçük rotor çapları ile daha yüksek rotor hızlarına çıkılabilmektedir. Elbette ki, kumaşın tuşesi gibi kullanım özelliklerini de göz önünde bulundurmak önemlidir. Asya kökenli viskon ve daha küçük bir rotora rağmen kabul edilebilir lif kopuş oranlarıyla, rotor hızı 115 000 dev/dak.`nın üzerine çıkartılamaz. Bu örnek, maksimum rotor hızının, viskon ham maddesi, modern makina teknolojisi ve iplik inceliğinin kombinasyonuna bağlı olarak, kesinlikle %13 daha fazla olabileceğini göstermektedir. Düze seçimi Viskon tipinden bağımsız olarak, verimlilik ve kalitenin bir fonksiyonu olarak düze seçimi gösterilmiştir. Faklı tip viskonlar işlenirken open end iplik makinasındaki verimlikteki önemli farklılıklarının sebepleri konusunda soru ortaya çıkmaktadır. Bu çalışma kapsamında, son olarak bu soruyu yanıtlamadan önce, mukavemet, uzama, tüylülük ve çalışma kapasitesi gibi iplik özelliklerinin rotor hızı ile ilişkisine dikkat edilmelidir. Daha az tüylülük Elyaf özelliklerinden de anlaşılabileceği gibi, SPV viskon, daha yüksek elyaf mukavemeti ve uzaması, önemli derece daha düşük kısa elyaf ve daha yüksek orta stapelli elyafa sahiptir. Ayrıca, elyaf ipliğe daha iyi entegre olabilmektedir, bu da ipliğe daha düşük tüylülük olarak yansımakta, iplik mukavemeti ve uzamasına olumlu bir etki sağlamaktadır. Iş yapabilme kuvveti [cn*cm] *A Rotor hızı ve ham maddeye karşı iş yapabilme kuvveti viskon 1.3 dtex, 38 mm, C 60 80 kg, Ne 30, am 105, nano 4 düzesi. 900 850 800 750 700 650 600 max. rpm Asya viskonu 115 000 120 000 125 000 130 000 rotor 33 XT-5B - SPV 33 mm rotor, Asya viskonu Rotor hızı [rpm] *B max. rpm SPV rotor 31 XK-5B - SPV İplik mukavemeti ve uzaması, daha yüksek rotor hızı ve eğirme gerginliği sayesinde iplik gerginliğinin bir sonucu olarak azalmaktadır. İplik uzamasındaki kaybın mukavemetteki kayba göre daha büyük bir etkisi vardır. Bu iplik özellikleri iplikteki iş yapabilme kuvveti etkilemektedir. Maksimum rotor hızının, verilen viskon ham maddesinin aynı iş yapabilme kuvveti seviyesinde sağlandığı açıktır (Şekil 4). Bu da artan rotor hızlarında, artan gerginliği karşılamak için maksimum rotor hızının başlıca iplik iş yapabilme kuvveti ünün bir fonksiyonu olduğunu göstermektedir. Yani İplik inceliği Büküm faktörü Yüksek hızlar için optimum düze Elyaf inceliği Elyaf uzunluğu
8 Rieter. LINK 52. 1 /2008 Technology gibi benzer genel koşullarda, iplik kopuşundan önceki limit, en azından aşağıdaki ilave ham madde faktörlerine, örneğin iki viskon tipi arasındaki maksimum rotor hızlarındaki farklılığın sebebidir: Elyaf mukavemeti Elyaf uzaması Kısa elyaf içeriği Lif entegrasyonu (lif sertliği) İplik değerlerinde bozulma sebebi Maksimum rotor hızından başka, yüksek rotor hızlarının da iplik değerlerinde bir kötüleşmeye neden olduğu unutulmamalıdır. Bunun en azından üç ana sebebi vardır: 1. Daha yüksek rotor hızı, açma silindiri çıkışı (VA) ile rotor duvarı (VR) arasında artan bir farklı hız oranına yol açmaktadır. 2. Birim zamanda artan elyaf sevk hızı, lif kanalında daha fazla bozulmaya neden olmaktadır. 3. Daha yüksek rotor hızı, daha yüksek eğirme gerginliğine ve sonuç olarak da iplik gövdesinde ve eğirme prosesinde yer alan parçalarda daha yüksek sürtünmeye neden olmaktadır. Özet SPV viskon elyafının ve Rieter R 40 rotor teknolojisinin kombinasyonu sayesinde, 175 m/dk`lık üretim hızında 130000 dev/dak`lik rotor hızları elde edilebilmektedir. SPV viskon prosesi için optimum büküm faktörü, 100-110 αm arasındadır. Elde edilen iplik özelliklerine dayanarak, hem örme hem de dokuma uygulamaları için 150 αm`lik büküm faktörü önerilebilir. R 40 rotor eğirme makinasında viskon üretimi için, nano 4, Mima 1 ve Mima 2 gibi yeni düzelerin, rotor hızı ve kalite açısından optimum olduğu kanıtlanmıştır. Mima 1 ve Mima 2 düzeleri, maksimum iplik düzgünlüğünün elde edilmesi için en uygun düzelerdir. Daha yüksek verim Bu da Asya pazarındaki diğer kıyaslanabilir viskon elyaflarına göre, yaklaşık %13`lük bir üretim kazancına denk gelmektedir. Sonuç olarak da iplik üretim maliyetleri yaklaşık %20 civarında azalabilir. Çalışmanın özeti SYS Technology Y / YP / TIS 22419 tarafından, pazarlama bölümünde 8-105 kaynağından da elde edilebilir. 8-105 Ayrıca, iplik çapı ve iplik yoğunluğu, santrifüj kuvvetinin bir sonucu olarak artan rotor hızıyla azalmaktadır. İplik çapı ve iplik yoğunluğu gibi değerler, verilen sabit iplik inceliğinde iplik yapısına bağlı olarak kumaşın tuşesini ve örtme faktörünü etkilemektedir. Bu nedenle rotor hızları, iplik ve kumaşın özelliklerini ve ayrıca üretim maliyetlerini etkilemektedir. Harald Schwippl Teknoloji Müdürü Rieter Spun Yarn System Winterthur harald.schwippl@rieter.com
Rieter. LINK 52. 1 /2008 9 product news Yeni SB-D 11 kompakt cer makinası SB-D 11, 1100 m/dk`a kadar üretim hızına sahip regülesiz tek kafalı yeni cer makinasıdır. Dünyanın en kısa tek kafalı cer makinasının göze çarpan özellikleri, küçük boyutta olması, mükemmel bant kalitesi ve kg başına düşük yatırım maliyetidir. garanti etmektedir. Kova magazini, kova şekline bağlı olarak 2 boş kovaya kadar kova tutmaktadır. Giriş ve çıkışta 1 000 mm`e kadar geniş kova şekilleri, %90`ın üzerinde verimliliğin elde edilmesini sağlamaktadır. Modern çekim sistemi mühendisliği sayesinde kalite Dünya çapında müşterilerin işletmelerine sevk edilen 25 000`den fazla cer makinası ile, Rieter çekim sistemlerinin üretilmesinde çok büyük deneyime sahiptir. İşletme koşullarında başarısı ispatlanmış silindir geometrisine sahip eğimli 3 üzeri 3 çekim sistemi (Şekil 3), D 40 makina jenerasyonu düzeyinde en yüksek kalite değerlerini garanti etmektedir. Hassasiyeti yüksek yivli alt silindirler ve ana çekim bölgesindeki özel profilli baskı çubuğu, düzgün bir elyaf kılavuzlama sağlamaktadır. Rakiplerin modelleriyle kıyaslandığında geniş üst silindir çapları, düşük silindir sıcaklığı ve uzun servis ömürleri ile mükemmel çalışma davranışı sergilemektedir. Şekil. 1 RSB-D 11 1 100 m/dk`a kadar üretim hızına sahip regülesiz yeni cer makinası. Elyaf karışımlarına karşı artan eğilim, iplik işletmesinde daha fazla sayıda cer makinası ve bu makinaların yerleşimi için daha fazla yer gerektirmektedir. SB-D 11 (Şekil 1), özellikle bu gereksinimden yola çıkarak kompakt boyutlarda geliştirilmiştir. Dünyanın en kısa tek kafalı cer makinası SB-D 40 ile kıyaslandığında, makina %42 daha kısadır. SB-D 11, bu nedenle dünyanın en kısa tek kafalı cer makinasıdır (Şekil 2). Kompakt tasarımı, makina yatırımı, binalar, klima ve ışıklandırma açısından daha düşük maliyetlerle sonuçlanmaktadır. Döküntü uzaklaştırma sistemi Döküntü uzaklaştırma sistemi, temiz bantların oluşmasını sağlamakta ve çalışanın emeğini azaltmaktadır. Temizleme yarıkları, aralıklarla üst silindirlerin üzerine kaldırılmakta ve toplanan kir ve kısa elyaflar sistematik olarak uzaklaştırma sistemine aktarılmaktadır. Pnömatik olarak desteklenen tülbent eklemesi, çalışan personel için bu işi kolaylaştırmaktadır. Patentli şerit ayırma Sentetik elyaf ve karışımlarından üretilen şeritler, bir şerit ayırma aparatını gerekli hale getirmiştir. SB-D 40 SB-D 11 Şekil. 2 Dünyanın en kısa tek kafalı cer makinasi. Yüksek üretim hızı ve verimliliği 1 100 m/dk`a kadar üretim hızı ile yeni geliştirilen SB-D 11, RSB-D 40 ile aynı üretim hattında kusursuz biçimde çalışmak üzere uyarlanmıştır. Otomatik kova değiştirici, yüksek derecede çalışma kolaylığını -42%
10 Rieter. LINK 52. 1 /2008 product news Şekil. 3 Kompakt Rieter çekim sistemi sayesinde üstün kalite. sağlamaktadır. Koylerin diğer tarafındaki özel petek şeklindeki yapısı sayesinde, temizleme döngüsü, kritik tipteki sentetik elyafta bile 7 güne kadardır. Geniş yapıdaki giriş kovaları için yenilikçi şerit besleme Motorlu bir silindir beslemesi, SB-D 11`de standart donanımdır. (R)SB-D 40`da olduğu gibi, tam olarak bu uygulama için tasarlanan bir şerit beslemesi, 1 000 mm çapındaki kovalar için kullanılmaktadır. Kovanın merkezi üzerindeki ilave bir kılavuz bilezik, son metreye kadar, hatasız çekimleri ve kusursuz şeritlerin merkezi sarımını garanti etmektedir. Bu, verimliliği yüksek tutmakta ve kovalarda şerit artıklarının kalmasını önlemektedir. SB-D 11, ilave mekanizmalar ve tahrikler olmadan bu görevi yerine getirmektedir. Çekim sistemi ile takım değiştirme silindiri arasına giren ince bir yer, kova değişimi meydan geldiğinde şeridin koparıldığı döner plakanın altına gelene kadar iletilmektedir. Patentli şerit ayırma özelliği, makinada standart bir donanımdır. CLEANcoil koyler ile Kalite Yüksek üretim hızlarında, kova doldurma tertibatı kalite açısından çok önemlidir. Bu da, işletmede kullanışlılığı kanıtlanmış CLEANcoil koylerin ortaya çıkmasının sebebidir. CLEANcoil sisteminin patentli şerit kanalı geometrisi, hatasız çekimler içeren sarım Geniş boyutlu sarım kovalarının avantajları Asya tasarımlı çift kafalı cer makineleri 500 mm`den daha fazla veya bazı durumlarda 600 mm`den fazla çaplı büyüklükteki kovaları dolduramaz. SB-D 11, 1 000 mm çaplı ve 1 500 mm boyundaki kovaların kullanılmasını sağlamaktadır. Bu da, yılda 200 000`e kadar daha az kova hareketi ve şerit birleştirme ve böylece operatör gücü ve kalite açısından avantaj demektir. Geniş kova yapıları ve kapasiteleri ayrıca sonraki proses aşamaları, örneğin penye hazırlık için de önemlidir. Böylece 500 mm çaplı kovalar yerine 1 000 mm çaplı kovalar kullanıldığında, OMEGAlap`ın üretim verimliliği %8 kadar yükselmektedir. Yüksek Esneklik (R)SB-D 40`da olduğu gibi SB-D 11`de de aynı üst baskı silindiri ve koylerin kullanılmaktadır. Bu durum, esnekliği arttırmakta ve yatırım maliyetlerini düşürmektedir. Kompakt tasarımı sayesinde SB-D 11`in göze çarpan özelliği rahat erişilebilirliğidir. Bu da çalıştırma, ayarlama ve bakım işlerinin kolaylıkla ve hızlı bir şekilde gerçekleşmesini sağlamaktadır (Şekil 4). Makina ayrıca kolaylıkla monte edilebilmekte ve devreye alınabilmektedir. 8-106 Şekil. 4 Rahat erişilebilirlik çalıştırma ve bakım işlerini kolaylaştırmaktadır. Jürgen Müller Cer Makinası Ürün Yönetimi müdürü Rieter Ingolstadt GmbH Ingolstadt juergen.mueller@rieter.com
Rieter. LINK 52. 1 /2008 11 product news ComfoRo open end iplikleri ile çok geniş ürün çeşitliliği Open end iplik eğirme, olabilecek iplik numaraları ve lif materyalleri açısından çok esnek bir eğirme prosesidir. Rieter R 40 open end iplik makinası kolaylıkla Ne 3`den Ne 60`a kadar iplik numaralarını pamuk, viskon veya sentetik ham maddeden ekonomik olarak üretmektedir. meyen bağlama noktaları içeren iplikler, son ürüne kadar avantaj sağlayan bir kalite standardı sunmaktadır. ComfoRo iplikleri, istenilen son kullanım için en uygun şekilde eğrilebilir. Iplik mukavemeti yüksektir ve mukavemet sapması son derece düşüktür. Özellikle sonraki proseslerdeki hatalar seyrektir. Dolayısıyla sonraki proses aşamalarının verimliliği yüksektir ve çalışan personel daha fazla makinaya bakabilir. ComfoRo open end ipliklerinden üretilen tekstil kumaşları diğer ipliklere göre daha az hataya, düzgün bir yüzeye ve etkileyici bir tuşeye sahiptir. Tüm iplik numaraları ve ham maddeleri ile yüksek verimlilik Rotor iplikçiliğinin gücü özellikle kısa veya eşit olmayan uzunlukta pamuk lifleri işlenirken gündeme gelmektedir. SC-R eğirme kutusu içeren teknolojik olarak gelişmiş R 40, en üstün iplik kalitesi ve ideal iplik özellikleri üretmektedir. R 40 open end iplik makinasının uygulamaları, Ne 5`den Ne 12`e kadar kalın denim ipliklerinden, Ne 12`den Ne 16`a kadar kadife havlu ipliklerine kadar, Ne 18`den Ne 24`e kadar numaralarda rahat giysiler ve spor giysiler için örme ipliklerinden Ne 30 ve daha ince numaralarda örme ipliklerine kadar geniş bir alana yayılmaktadır. Şekil. 1 Open end ipliklerden yüksek kalitede ürünlerin üretimi R 40 ve ComfoRo ile daha fazla optimize edilebilir. Geniş bir aralıktaki teknolojik bileşenleri farklı uygulamalara uyarlamak için mevcuttur: oldukça farklı rotor yivi dizaynları ile 26 mm`den 57 mm`e kadar rotor çapları ; tüylülüğü, iplik özelliklerini veya mukavemeti etkilemeyen farklı çekim düzeleri olasılıkların sınrlarını genişletmektedir ; fantezi iplik efektleri yanında farklı materyaller ve karışımları için farklı tip açma silindirleri, baştan sona esnek üretimi tamamlamaktadır. Eğirme stabilitesini etkilemek için çeşitli büküm durdurucu parçaları da, mevcuttur. Bu da minimum büküm oranlarıyla bile örme iplikleri için gerekli eğirme stabilitesini sağlamaktadır. Son kullanım için ideal R 40 open end iplik makinasında üretilen, farkedil- Denim iplikleri R 40 büyük ölçüde denim iplikleri için kullanışlıdır: hem dikey olarak entegre olan işletmeler hem de sadece iplik üreten işletmeler günümüzde 230 m/dk`nın üzerinde üretim hızlarında Ne 10 numara iplikler üretmektedir. Özellikle denim için geliştirilen bir rotor yivine sahip TC rotorları, yüksek üretim hızlarında iplik üretimi sağlamaktadır. Daha düşük dolaşma özelliğine sahip bu iplikler, çile boyama gibi sonraki üretimde ideal bir şekilde işlenmektedir. Özellikle boyamadan sonra çilenin kritik açılma işlemi kolaydır ve duruşlara sebep olmaz. Havlu kumaş Kadife havlular için çeşitli gereksinimler karşılanmıştır: zemin çözgüsü, özellikle gerilime maruz kaldığı için düşük tüylülükte ve yüksek mukavemette olmalıdır. Bağlama yerlerinin göze çarpan kalitesi ve sürekli olarak sağlanan yüksek iplik mukavemeti sayesinde, R 40`da üretilen iplikler, ring iplik makinalarında üretilen ipliklerin, bazı durumlarda çift katlı ring ipliklerinin bile yerini alabilmektedir.
12 Rieter. LINK 52. 1 /2008 product news Şekil. 2 ComfoRo ipliğinin kadife havlu için kullanılması. Hava jetli dokuma makinelerinin minimum miktarda hava gerektirdiği, düşük tüylülük seviyelerindeki atkı iplikleri, KS-NX çekim düzesi içeren R 40 makinasında eğrilebilir. Böylece uzun, lifler önlenerek 1-2 mm aralığında az ve kısa havlar üretilir. Hav ipliği tüm iplikler içinde en zor olanıdır. Iplik, pürüzsüz, dik havlar için çok düzgün ve sert olmamalıdır. TC rotoru burada avantajlarını göstermektedir. Özel yiv geometrisi, düzgün ipliklerin yüksek devir hızlarında bile üretilmesini sağlamaktadır. Ipliklerin yıkama, terbiye veya günlük kullanımda lif kaybetmemesi için lifler iyice entegre olmaktadır. Böylece tekrarlanan yıkamalardan sonra bile yüksek kalitede, belirgin kumaş görüntüsü korunmaktadır. Örme iplikleri R 40, yüksek verimlilikle yumuşak pamuk örme ipliklerini üretmesi için tanınmıştır. 500 eğirme kutusu içeren bir R 40, bir saatte, 400 polo tişört için yeterli miktarda Ne 24 iplik ve 480 tişört için yeterli miktarda Ne 30 iplik üretmektedir. Örme işletmesinde birinci kalitede üretim davranışı ve kolay terbiye işlemi, yüksek kalitede örgü mamulün ekonomik olarak üretilmesini sağlamaktadır. Rieter`in, 500 SC-R eğirme kutusuna kadar makina uzunluğuna sahip R 40 open end iplik makinasının Türkiye`de pazar lideri olmasının bir sebebi budur. Viskon iplikleri Viskon ipliğin eğrilmesi, pazara tanıtılmasından itibaren R 40 için baskın bir uygulama alanı olmuştur. Şu anda, Ne 30 numara iplikler genellikle 185 m/dk veya daha fazla üretim hızlarında çalışmaktadır. 31 mm lik rotorlar kullanılmaktadır. Yüksek devir hızlarında viskonun eğrilmesi için özel olarak geliştirilen 29 mm`lik rotor üzerinde halen daha denemeler devam etmektedir. Böylece aynı enerji tüketimiyle daha fazla üretim sağlanmaktadır. Bu uygulama için tüm dünyafa Brezilya`dan Avrupa ve Türkiye`ye, Endonezya`dan Vietnama kadar müşteri bulunabilir. Sentetik liflerden üretilen iplikler Örneğin teknik uygulamalar için yüksek kalitede polyester iplikleri için talep büyümektedir. R 40 burada da avantajlarını göstermektedir: özellikle sentetik liflerin işlenmesi için optimize edilmiş SPEEDpass açma birimi ve Mima1 çekim düzesi ile, R 40`da polyester liflerinin başarılı bir şekilde eğrilmesi için tam bir hat mevcuttur. Avivaj maddelerinin kalıntıları, eğirme prosesinde önlenmekte veya en azından minimize edilmektedir. Örneğin düşük boncuklanma, anti bakteriyel (gümüş iyonları) veya güç tutuşur bitim işlemleri içeren özel polyester liflerinin eğrilmesi SC-R eğirme kutusu içeren R 40 ile hiç problem değildir. Polyesterden üretilen ComfoRo iplikleri ayrıca, benzersiz iplik düzgünlüğü ve çok yüksek mukavemet özelliğindedir. Sonraki ekonomik işlemler ComfoRo open end iplikleri, sonraki işlemlerde hatasız üretim sağlamaktadır. R 40`da üretilen iplikler, en yeni iplik temizleyicileri sayesinde hatalar açısından kontrol edilmektedir. Özellikle geniş parafin kalıplarını içeren bir parafinleme düzeneği, örme ipliklerinde düzgün çalışma sağlamakta ve sürtünme katsayısını azaltmaktadır. 6 kg ağırlığa kadar geniş bobinler, R 40`dan direkt olarak örme makinelerinde işlenmektedir, bu da iplik hatasına yol açabilecek yeniden sarımı engellemektedir. Bu işlem, iplik hatalarını temizlemek, ipliği parafinlemek veya uzun çalışma süreçleri için gereklidir. ComfoRo iplikleri, çalışma maliyetlerini azaltmakta ve makina verimliliği ve üretimi artırmaktadır.
Rieter. LINK 52. 1 /2008 13 product news 10.6 cm AEROpiecing Start Conventional automated piecing End Piecing continues Both yarns: Count Ne 30, Twist multiplier α e = 4.6 Scale 2 mm Şekil. 3 R 40`da ki AEROpiecing teknolojisi görsel olarak hatasız iplik üretmektedir. Dokuma hazırlık Dokuma hazırlıkta, R 40`dan alınan bobinlerdeki esas iplik uzunlukları, çözgü çağlığı için idealdir. 600 ile 1100 m/dk arasındaki sağım hızlarında, bobin sağılması, tüm çözgü çağlık tiplerinde problemsizdir. Hassas uzunluk ölçümü, paketler üzerinde telef ipliğin kalmaması demektir. Dokuma işletmeleri, bu sayede pahalı tekrar sarım veya bobinler üzerindeki telef iplikler nedeniyle oluşan kayıplardan tasarruf sağlar. ComfoRo ipliklerinin tüylülüğü, uygun eğirme bileşenleri aracılığıyla ayarlanabilir. Böylece, daha az haşıllama maddesi gerekmektedir ve ayrıca 70 m/dk`nın üzerindeki yüksek üretim hızlarında ayırma bölümünde haşıllamadan sonra yapılan açma işlemi başarılıdır. Daha düşük enerji maliyetleri Ipliklerin belirtilen tüylülüğü, hava jetli dokuma makinalarında atkı atımı için enerji maliyetlerini azaltmaktadır. Atkı atımı nedeniyle meydana gelen duruşlar, çözgü kopuşları nedeniyle oluşan duruşlar gibi nadirdir. Çalışan personele daha fazla dokuma makinası düşmektedir. ComfoRo rotor ipliklerinin ayırt edici önemli bir özelliği, ağızlık değişimi ve tefe vuruşu sırasında lif sürtünmesi nedeniyle oluşan toz ve uçuntudan kaynaklanan kirliliğin azalmasıdır. Bu da, bakım aralıklarının uzamasını, böylece üretim artışını sağlamaktadır. Terbiye için teknik bilgi Avrupa ve Amerika`da ki terbiyecilerin rotor ipliklerden üretilen kumaşların boyanmasında fazla deneyimleri vardır. Kumaşın giyim özellikleri ve özel tuşesini kazandırmak ve geliştirmek için reçeteler, makineler, kimyasallar, süreler ve sıcaklıklar konusunda deneyimlidirler. Ancak yine de, rotor ipliklerinden üretilen tekstil kumaşları, bu bilgiler olmadan ring ipliklerden üretilen kumaşlarla aynı şekilde işleme sokulursa, son kumaş kalitesinde kötüleşmeye neden olabilir. Rieter, elyaftan ipliğe kadar ve hatta bitmiş kumaşa kadar, ortaklarıyla birlikte teknik bilgi sunarak müşterilerini destekleyebilmektedir. ComfoRo başlığı altında, Rieter, dokuma hazırlık, dokuma ve örme makinaları üretimi ve terbiye alanlarında uluslararası deneyimli ortaklarıyla birlikte çalışmaktadır. Bu ortaklarla birlikte, rotor ipliklerinin sonraki işlemlerde optimum olarak nasıl işleneceğini göstermektedir. Gerekirse, danışma hizmetleri, işletmelerde bölgesel olarak da sağlanabilmektedir. Bu kuvvetli ortaklık, kullanıcılara finansal başarı ve rekabetin anahtarını sunmaktadır. 8-107 Stefan Weidner-Bohnenberger Open end üretim Müdürü Rieter Ingolstadt GmbH stephan.weidner-bohnenberger@rieter.com
14 Rieter. LINK 52. 1 /2008 product news En uzun ring ve kompakt iplik makinası Başlangıç deneyimlerine göre, G 35 ring iplik ve K 45 kompakt iplik makinalarının ilk tesisleri, iplik işletmelerindeki yüksek beklentileri karşılamaktadır. Kalite tutarlılığı, çalışma koşulu, esneklik ve ekonomiklik bakımından yeni seviyeleri karşılamaktadırlar. K 45 Kompakt İplik makinasının teknolojisi Dünya çapında 2 milyondan fazla kompakt eğirme ünitesi ile bu alanda kazanılan olumlu deneyimler, delikli metal silindir özelliği ile sunulan çözümlere olan güveni arttırmıştır (Şekil 1). Aynı zamanda, yoğunlaştırma ünitelerindeki emiş yarıkları ve hava kılavuzu optimizasyon olanakları tanıtılmıştır. Bu alandaki teknolojik bileşenler, yeni makine jenerasyonları için daha da geliştirilmektedir. Emiş yarıkları tamamen yeniden tasarlanmış ve areodinamikleri geliştirilmiştir (Şekil 2). Hem konvansiyonel hem de kompakt iplik makinalarında 70 mm veya 75 mm lik iğler arası mesafe ayarlarında üretim yapılmıştır. Her iki ayar da numara aralığı açısından yüksek esneklikte tasarlanmıştır: İğler arası mesafe 70 mm: Ne 12-160 İğler arası mesafe 75 mm: Ne 4.5-100 (Ne 10`dan itibaren K 45) Kalın iplik numara aralığı SERVO disk taşıma sistemi üzerindeki kops ve masuraların zik zak düzeni nedeniyle, iğler arası mesafe 75 mm olan makinada 54 mm`e kadar olan eğirme bilezikleri kullanılabilir (Şekil 3). Maksimum kops ağırlığı 155 g`dır. Bu özellik, özellikle denim iplik üreten işletmeler için ilginçtir. Şekil. 1 Dünya çapında 2 milyondan fazla ComforSpin eğirme ünitesi ile bu alanda kazanılan olumlu deneyimler, K 45 teknolojindeki perforeli metal silindir özelliği ile sunulan çözümlerle güveni arttırmıştır. Şekil. 2 yoğunlaştırma ünitesindeki emiş yarıkları ve hava kanalındaki teknolojik parçalar, K 45 kompakt iplik makinasının yeni jenerasyonu için daha fazla geliştirilmiştir. G 35 ring iplik makinası ve K 45 kompakt iplik makinası, ilk kez detaylı olarak Link No. 50 de açıklanmıştır. Bu makale, ilk kez teknik ve teknolojik kavramları, daha sonrada işletme koşullarında çalışan ilk tesislerden kazanılan deneyimleri anlatmaktadır. G 35 ring iplik makinasının teknolojisi Konvansiyonel G 35 ring iplik makinasında gerçekleştirilen teknolojik iyileştirmeler, eğirme stabilitesi ve çalışma koşullarını geliştirmek amacıyla eğirme geometrisinin optimizasyonuna odaklanmıştır. Bu amaçlar, çekim sistemindeki kafesin yeniden ayarlanması, eğirme üçgenlerinin uyumlu hale getirilmesi ve iplik kılavuzunun öne arkaya hareketi azaltılarak gerçekleştirilmiştir. Optimum iplik işletme planı Pek çok pazardaki yeni projeler, iplik pazarındaki esnekliğe cevap vermek için konvansiyonel ring ve kompakt iplik makinalarıi ile birleşik tesisler şeklinde planlanmaktadır. Bu da Rieter`i kompakt iplik
Rieter. LINK 52. 1 /2008 15 product news Şekil. 3 SERVO disk taşıma sistemi üzerindeki kops ve masuraların zik zak düzeni nedeniyle, kalın iplik numaralarında iğler arası mesafe 75 mm olan makinada 54 mm`e kadar eğirme bilezikleri kullanılabilir. Şekil. 4 ISM teksel iğ kontrolü, ortalama 42 metreye kadar her bir duruş için kat edilecek mesafenin azalmasını sağlar. makinasını maksimum iğ sayısında tasarlamaya yöneltmiştir. Uzun makinaların daha ilk kurulumlarında, konvansiyonel G 35 makineleri, 1632 iğe sahip pazardaki en uzun K 45 kompakt makinaları ile yan yana yer almaktadır. ISM teksel iğ kontrolü Makina ne kadar uzun olursa iğ kontrolü ve etkili operatör yönetimi o kadar çok önemli olmaktadır (Şekil 4). Makinanın her iki tarafında gerçekleşen kopuşları gidermek için yapılan her periyodik kontrol turunda, her biri 1632 iğ içeren 10 ring iplik maki- nasından oluşan bir tesiste operatör 1-200 metre yol almaktadır. ISM (Teksel İğ Kontrol) sistemi, 3 aşamalı görsel kılavuz sistemi aracılığıyla operatörü yönlendirmektedir. Farklı seviyeler: Seviye 1: makinanın baş kısmında/sonunda görsel ekran(monitör) Seviye 2: seksiyon görsel ekranı(monitörü) Seviye 3: eğirme pozisyonunun görsel ekranı yanıp sönen ışık = kaydıran iğ, sürekli ışık = kopuş. Yukarıda açıklanan tesisin olması durumunda, her bir kopuş için kat edilen mesafe ortalama 42 metreye inmektedir. Operatörün iş yükünün azalması ve makina üretim verimliliğinin artması, ISM sisteminin ekonomik etkinliğini sağlamaktadır. Ancak, kaliteli iplik işletmeleri için, istatistiksel analizler ve problemli iğlerin hızlı tespiti gibi kalite açılarından olanaklar önemlidir. Deneyimlere dayalı raporlar Rieter Link müşteri dergisinin bu sayısı baskıya giderken, bu güne kadar kadar 300 uzun ring ve kompakt iplik makinası, tüm dünyadaki çeşitli işletmelere sevk edilmiştir. Bu makinaların 200`den fazlası çalışır durumdadır. G 35 ring iplik makinası 42 G 35 ring iplik makinalık ilk tesis, 2007`in başında Güney Kore`de Gwangju`da Ilshin`de çalışır duruma gelmiştir. Penye pamuk ipliği üreten bu entegre tesis Ne 20-Ne 40 numaralarda iplik üretmektedir. 62 metreden daha fazla uzunluğa sahip makinaların dikkat çeken bir özelliği birkaç yıl öncesine kadar tahrik kafası 800 iğlik makinanın başında iken, şimdi 1632 iğin ortasında ek bir çekim sistemi mekanizmasının yer almasıdır. Rieter, burulmayı azaltmak için arka alt silindir için makinanın ortasında bir mekanizma kullanmaya karar vermiştir. İşletme çalışmalarında, bu mekanizma, eğirme stabilitesi ve düzgün çalışma koşullarına önemli bir katkı sağlamıştır. IIshin, 22 000 dev/dak. iğ hızlarında Ne 40 numara iplik üretmektedir. Takım değiştirme ve kopuş oranları çok düşüktür ve hatta bu değer IIshin`in beklentilerinin de altındadır.
16 Rieter. LINK 52. 1 /2008 product news Şekil. 5 2007`in başlarında Güney Kore`de Gwangju`da IIshin`de 70000 iğlik 42 G 35 ring iplik makinalık ilk tesis çalışmaya başladı. IIshin`in izniyle resim çekilmiştir. Şekil. 6 Hava akışı [l/dk] K 45 (1 632 iğ) hava akışı 180 160 140 120 100 80 60 40 20 0 0 100 200 300 400 500 600 700 800 K 45 Kompakt iplik makinası 60 metreden daha uzun makinalarla ilgili uzmanlar tarafından genellikle ortaya atılan bir soru, iplik telefleri için uzaklaştırma borularında ve özellikle yoğunlaştırma bölgelerindeki uzaklaştırma borularında sabit hacimde bir akış sağlamakla ilgilidir. Bu emiş kanalındaki koşullar, Türkiye`de ki Topkapı iplik işletmesinde K 45 makinasında doğrulanmıştır. Şekil 6`da üst çizgi (mavi), kanal uzunluğu boyunca aerodinamik olarak hava akışındaki artışı göstermektedir. Alt (kahverengi) çizgi, sıkıştırma için uzaklaştırma borularındaki işletme ile ilgili hava akışını göstermektedir. Artış, üst çizgiye her zaman paraleldir, fakat makinanın tüm uzunluğu boyunca uzaklaştırma pozisyonlarında özel önlemler alarak neredeyse sabit bir seviyede tutulmaktadır. Şekil 7, Topkapı firmasında 1632 iplik bir kompakt makinasında ölçülen iplik sonuçlarını göstermektedir. İplik düzgünsüzlüğü, mukavemet ve tüylülük, ilk ve son kısım arasında hemen hemen sabit kalmaktadır. Yeni kalite seviyesi İplik ve ekonomiklilik açısından Rieter ring iplik makinalarının yeni jenerasyonu ile yeni standartlar başarmaktadır. İşletme uygulamaları, mekanik ve aerodinamik önlemlerin, tüm 1632 eğirme pozisyonunda sabit eğirme koşulları sağladığını göstermiştir. 8-108 Emiş kanalı Yoğunlaştırma pozisyonu akış+ Şekil. 7 Makina uzunluğu boyunca K 45 ölçümleri Ne 30, 100% CO penye İplik mukavemeti (cn/tex) ve CVm (%) 27 25 23 21 19 17 15 13 11 9 7 1. iğ 816 iğ 1632 iğ İplik düzgünsüzlüğü İplik mukavemeti İplik tüylülüğü 5 4.5 4 3.5 3 2.5 2 1.5 1 0.5 0 Uster tüylülük Bert Rusch Rieter Spinning Systems Winterthur albert.rusch@rieter.com
Rieter. LINK 52. 1 /2008 17 product news Orjinal yedek parçalarla geliştirilmiş kullanıcı kolaylığı Süratle geçen zaman sürecinde, yedek parçalar ve komponenetler hızlı bir şekilde değişmekte ve çağa uygun çözümlerle değiştirilmektedir. Bu durumda, yeni çözümler için zamanında değişiklik yapmak çok önemlidir. Bu, beklenmedik ve uzun süreli üretim kayıplarını önlemektedir. Rieter, doğru zamanda müşterilerini bilgilendirmekte ve uygun ürünleri sunmaktadır. Şekil. 1 Güvenilir, hızlı, benzersiz. SERVOgrip kullanarak alt sarımsız takım çıkarma. Yeni makina alanları yanında, Rieter, daha önceki makina jenerasyonlarının gelişimine oldukça fazla önem vermektedir. Bu sayede, ekonomik etkinlik ve kullanıcı kolaylığı yanında verimlilik, kalite ve çalışma davranışı önemli ölçüde gelişmiştir. Çalışma güvenilirliği ve artan üretim Daha fazla üretim bazı makina parçalarında gerginlikleri artırmaktadır. Bu durum göz ardı edilirse, sonuç, artan yıpranma ve daha fazla çalışma maliyetidir. Aynı zamanda, örneğin acil bir duruşla artan gerginlik, cihaz üzerinde istenmedik yüksek gerilimlere ve eninde sonunda daha fazla yıpranmaya neden olabilir. Ancak, her problemin güvenilir, doğru bir çözümü vardır. Aşağıda birkaç örnek yer almaktadır: Rieter açıcı silindirleri üzerinde XR kaplaması XR EKSTRA DİRENÇLİ özelliktedir. Bu EKSTRA özellik, açıcı silindirlerine uygulanan nano yapıdaki tabakalarla sağlanmaktadır (Şekil 2). DN kaplamalı açıcı silindirlerde yapılan yıpranma testleri, hassas polyester (PE) elyafı ile çalışırken oluşan problemleri açıkça göstermiştir; DN kaplamasının nikel tabakası, büyük ölçüde aşınmış ve oldukça sert elmas kaplama yüzeye çıkmıştır, açıcı silindirler kullanılmaz hale gelmiştir. Sert yüzey, çalışma özelliklerinde bozulmalara, eğirme prosesinde daha fazla toz oluşumuna ve daha fazla elyaf hasarına yol açmaktadır. Bu durum, sonraki işlemlerde daha yüksek personel giderlerine ve toz oluşum problemlerine yol açabilmektedir. Bu nedenle DN kaplamalı açıcı silindirler, elmas tabaka yıpranmasa bile nikel tabaka yıprandığında değiştirilmek zorundadır. XR kaplaması bu problemi çözmek için geliştirilmiştir. Karakteristik özelliği, çok yüksek sertliği ve kap- Şekil. 2 Rieter açma silindirleri için XR (EKSTRA DİRENÇLİ) kaplama. Pazar ihtiyaçlarına göre ayarlama Tekstil makina üretiminde ilerleme çok hızlıdır: Beklenmedik veya uzun süreli üretim kayıplarını önlemek amacıyla daha fazla güncel çözümler için makina yedek parçaları ve makine elemanlarının değiştirilmesi ve yenilenmesi gerekmektedir. Kalite, proses optimizasyonu ve maliyet tasarrufları, rekabet edebilmek için temel faktörlerdir. Modifikasyon kitleri, yeni teknolojik parçalar ve modernizasyonlar ile Rieter müşterilerine makina portföylerini sürekli olarak uyarlama ve en son teknolojiye güncelleme olanağı sunmaktadır (Şekil 1). Sürekli bilgilendirme, müşterilere olabilecek en iyi kalitede iplik üretimi güvencesini vermektedir.
18 Rieter. LINK 52. 1 /2008 product news Şekil. 3 Rieter rotorları için patentli RD kaplaması next jenerasyon nano6 ve nano8 düzeleri Aslında tüylülük ile ifade edilen eğirme stabilitesi ve iplik özellikleri, çekim düzelerinin seçilen tasarımından son derece etkilenmektedir. Düze kanalında çentiklerin yapılmasının bunu elde etmek için çok etkili bir araç olduğu bilinmektedir. Tüylülük ve eğirme stabilitesi, çentiklerin sayısına, büyüklüğüne, şekli ve pozisyonuna ve bu parametrelerin kanalın yarıçapı ile olan konumuna, yüzeyin kavramasına, yani iplik ile olan sürtünme katsayısına bağlıdır. nano6 ve nano8 çekim düzeleri, verilen uygulamalar için sistematik gelişmeleri hedefleyerek bu çok boyutlu parametrelerin ideal koordinasyonunu göstermektedir (Şekil 4). next Generation düzelerinde yapılan diğer yenilikler, optimize edilen materyal uygulamaları ve üretim teknolojisi ile tamamlanmaktadır. Yüzey yapısının sonucu olarak kullanılan materyal uygulama teknolojisi, her iki çekim düzesinde yıpranmanın azalmasını ve lif hasarının minimize edilmesini maksimum verimlilikte sağlamaktadır. Minimum toleranslı üretim teknolojisi, tekrarlanabilirliği, en üst seviye kaliteyi garanti etmektedir. 8-109 Şekil. 4 Rieter next-generation (sonraki jenerasyon) nano6 ve nano8 düzeleri. lama tabakasının nano yapıdaki kompozisyonu nedeniyle aşırı yıpranma direncidir. Özel bir yüzey bitim işlemi, yüzey pürüzlülüğünü, kaplamasız bir giysinin yüzeyiyle karşılaştırılabilir yapmaktadır. Homojen kaplama yapısı nedeniyle çok düzgün, elyafı koruyan yüzey özelliği, tüm kullanım ömrü boyunca bozulmamış olarak kalır. Bu da uniform eğirme koşullarını garanti etmektedir. Rieter rotorlarının RD-kaplaması sayesinde düzgün kalite. Rotorlar için, RD, Rieter Elmas ı ifade etmekte ve Rieter tarafından özellikle rotorlar için önerilen patentli bir RD kaplaması demektir (Şekil 3). Çok katlı elmas kaplamanın sistematik yapısı, rotor duvarında ve rotor yivinde farklı yüzey yapıları oluşturmaktadır. Bu sadece eğirme prosesi için ideal değildir; elmas tabakaların akıllı yüzeyi en azından BS kaplamasıyla aynı kullanım ömrünü garanti etmektedir. Yeni kaplamanın uygulama alanları, BD kaplamasının uygulama alanları ile aynıdır. Bu yenilikçi üretim prosesi, RD rotorunun, BD rotoruna göre daha düşük bir ücretle sunulmasını sağlamaktadır. Hans Speich Rieter Spinning Systems Business Unit Parts hans.speich@rieter.com Jörg Feigl Rieter Spinning Systems Business Unit Parts joerg.feigl@rieter.com
Rieter. LINK 52. 1 /2008 19 rieter inside Çin`de Rieterin 80 yılı Rieter, Çin`de 80 yıldır iş yapmaktadır. 1927`de Orta Krallığa ilk sevkiyatın yapılmasından, günümüzde elde edilen başarılara kadar geçen yol zahmetlidir. Roger Naef, bu çalkantılı tarihe göz atmaktadır. Şekil. 1 Başarı için memnun, motive olmuş çalışanlar temel etkendir. Çin`de 80 çalkantılı yıldan sonra, Rieter organizasyonu bir kez daha dönüm noktasına ulaşmıştır: Çin`de iş dünyası oluşturmak için günümüze kadar gösterilen çabalar, başarılara sahiptir, fakat 2008`de zor bir yıl ile karşı karşıyız. Sistem tedarikçisi Günümüze kadar gelen başarımız ve gelecekteki güvenimiz, Çin`de ki pazar koşullarına bağlıdır. Tekstil sanayii, Çin ve Hindistan`ın en güçlü mıknatıslar olduğu Asya`ya kaymıştır. Çin`de, son iki yıldır, yılda 10 milyon iğ ve ilgili hazırlık makinaları tesis edilmiştir. Ancak yine de, tesis yenilemelerine belirgin biçimde talep vardır. Yeni müşteri kategorileri, çevresel problemler ve ayrıca artan maliyetler gibi pazardaki yeni değişimler, en son donanımları gerekli kılmaktadır. Rieter, doğru ürünleri sunan bir sistem tedarikçisi olarak, bu donanımları tedarik edebilmekte ve ihtiyacı tam olarak karşılayabilmektedir. (Şekil 1). Başlangıç eğitim aktiviteleri Rieter in Çin de pazara girmek için gösterdiği çabalar eskilere dayanmakta olup, ilk girişimler son derece heyecanlı olmuştur. Ilk makinalar, Çin`e 1927 gibi oldukça eskilerde yollanmıştır. Daha sonra 20. yüzyılın ortasındaki çalkantılı dünya olayları daha fazla ticari ilişki kurulmasını engellemiştir. İş ilişkisi, hazırlık makinaları yanında 80 penye makinasının 1974`de sevk edilmesiyle yeniden canlanmıştır. Daha sonra 1978 de tam bir ring iplik tesisi Dalian`a satılmıştır. Ernest Scragg ve oğullarının işi üslenmesiyle, Rieter ilk acentesini 1982de Hong Kong`da açmıştır. 1980 lerin ortasında Schubert&Salzer`in birleşmesi, OE sektörü pazar payında daha önemli kazanımlar sağlamıştır. Daha sonraki yıllarda, Rieter Çin`e çok sayıda entegre tesis sevk etmiştir. Ancak, diğer Avrupalı tedarikçilerin aksine, Rieter, Çinde 1990`ların başında lisansları devretmek yerine daha fazla organik büyümeye karar vermiştir: 1991 de Pekin ve Şangay da ilk satış ofisleri açılmıştır. Ortak Girişimler Hal böyleyken, ortaklık için baskılar sürmüş ve 1994 yılında şu anda bölgesel olarak üretilen iplik makinalarının en büyük Çinli tedarikçisi olan Jingwei ile bir ortaklık kurulmuştur. Ancak, iki ortağın aykırı amaçları ve beklentileri, birkaç çalkantılı yıldan sonra 1998 de ortaklığın tasfiye edilmesiyle sonuçlanmıştır. O zamanlarda sadece tekstil makina sanayinde değil pek çok ortaklık, ortakların amaçlarındaki farklılıklardan dolayı yıkılmıştır. Ayrıca, 1990 ların ortasında Rieter ve Jingwei için harici bir problem, iğ
20 Rieter. LINK 52. 1 /2008 rieter inside Şekil. 2 Rieter Çin`de ki genç jenerasyon, yeni başarılar kazanmak için elinden geleni yaparak çalışmaktadır. sayısını 10 milyona azaltmak için Çin hükümetinin geniş çaplı sert bir şekilde uyguladığı programdır. ICBT`in satın alınması 2001 de Rieter, sentetik liflerin üretimi için makina geliştirme ve üretimi konusunda faaliyet gösteren Fransız ICBT Grubunu devralmıştır. Bu satın alma sonucunda Rieter ICBT nin çin de Changzhou`daki küçük üretim hattının da sahibi olmuştur. Karayoluyla Şangay`dan iki saat kadar uzaklıktaki bu işletme 10 000 m 2 üretim alanına ve yaklaşık 120 çalışana sahiptir. ICBT Fransa dan tedarik edilen parçalar Çin pazarı için monte edilmiştir. Changzhou`da ki iplik makina üretimi için ilk projeler, ICBT`nin devralınmasından çok kısa bir süre sonra yürürlüğe girmiştir. Bu ilk aşamada deneme ve yanılma çalışmaların karakteristik özelliği olmuştur.. Uzak doğu işletmelerinde üretim işlemlerinin kurulumundaki problemli konular aşama aşama belirginleşmiştir: Avrupa ve Çin arasında ortaklık ve dağılım, bir taraftan teknik bilgiyi korurken diğer taraftan transfer etme, kültür farklılıkları vb; Çin`de ki gibi ekonominin hızlı büyümesi durumunda oluşan bölgesel problemdir. Ürün portföyünün değiştirilmesi 2004 de ki iddialı bir stratejik oryantasyon, Çin pazarı için iplik makinalarının üretilmesi ve geliştirilmesinde Changzhou`da ki işletmenin sistematik ve yayılımında başlangıç noktasını oluşturmuştur. Sentetik elyaf sistemlerinde devamlı olarak kayba neden olan iş 2006 yılında satılmıştır; böylece Changzhou tesisinde alan uygun hale gelmiştir. Toplam yeniden yapılandırma Firmanın tamamen iş proseslerine dayalı bir fonksiyonel organizasyona yapılandırılması, karlılık artışıyla sonuçlanmıştır. 2008 yılında, Changzhou, aşamalı bir gelişim eğilimiyle 30 000 m 2 den fazla üretim alanı ve 500den fazla çalışana sahiptir. Üretim yanında, diğer tüm iş proseslerinde de önemli ölçüde uzmanlık gelişmiştir: ürün gelişimi, satın alma, lojistik ve insan kaynakları (Şekil 2), en son teknoloji IT sistemleri de geliştirilmiştir. Dikkat çekici noktalar Changzhou`daki gelişimin ilginç noktalarından birisi, Çin şartlarında en yüksek kalite standartlarını sunmasına rağmen rekabet edilebilir fiyatlarda üretimin başarıldığı saç metal üretimidir. Changzhou`da ki ürün geliştirme bölümleri, Avrupa`daki çalışanlarla takımlar halinde kaynaşmış durumdadır. Bu ilişki, pek çok ortak proje, Çin pazarı için adaptasyonlar ve yeni geliştirmeler yanında Avrupa`da daha fazla makina gelişimiyle sonuçlanmıştır. Örneğin, SB-D 201 çift kafalı regülesiz cer makinaları, 2007`de Çin`de piyasaya sürülmüştür. Bu makina, Çin ve Almanya`da ki mühendis takımlarının ortaklığıyla geliştirilmiştir. Çekim sistemi, gerçek öz teknik bilgiye dayanan parçalar Almanya`da, geriye kalan büyük bir kısım ise Çin`de geliştirilmiştir.