YENİLENEBİLİR ENERJİ KAYNAKLARININ BELGELENDİRİLMESİ VE DESTEKLENMESİNE İLİŞKİN YÖNETMELİK YEKDEM UZLAŞTIRMA HESAPLAMALARI 10 Ekim 2011, Ankara Ş.Kadir AYDEMİR Piyasa Mali Uzlaştırma Merkezi
YEKDEM Yenilenebilir Enerji Kaynaklarının Belgelendirilmesi ve Desteklenmesine ilişkin Yönetmelik (YEKDEM) - MADDE 23 (1) PMUM, bu Yönetmelikte öngörülen iş ve işlemleri tarafsızlık ve titizlik esaslarına göre yapmak ve YEKDEM i belirlenen sürede kurarak işler hale getirmekle yükümlüdür. - MADDE 5 YEKDEM, PMUM tarafından takvim yılı bazında işletilir - 1 -
Gündem YEKDEM Süreçleri YEKDEM Uzlaştırma Hesapları YEK Portföyü Toplam Gelir - Gider Hesaplaması YEKDEM Katılımcısına Ödenecek YEK Bedellerinin (YEKBED) Hesaplanması YEK Toplam Bedelinin (YEKTOB) Hesaplanması YEK Portföy Gelirinin (YPG) Hesaplanması YEKDEM Portföyü Enerji Dengesizliğinin (YEKEDT) Hesaplanması YEK Portföyü Toplam Gelir - Giderinin Dağıtılması Ödeme Yükümlülüğü Oranının (ÖYO) Hesaplanması YEKTOB, YPG ve YEKEDM nin Dağıtılması - 2 -
YEKDEM - Günlük Süreç MYTM tarafından YEKDEM bölgesel/ulusal toplam saatlik üretim tahmininin yapılması YEKDEM toplam tahmini üretimin PMUM tarafından Gün Öncesi Piyasası na fiyattan bağımsız olarak teklif edilmesi 09:00 11:00 11:30 10:30 YEKDEM katılımcıları tarafından üretim tahminlerinin bildirilmesi YEKDEM bölgesel/ulusal toplam saatlik üretim tahmininin PYS üzerinden yayımlanması - 3 -
YEKDEM - Aylık Süreç YEKDEM Üretimlerinin PMUM a bildirilmesi 4. gün* 11. gün* 15. gün* LÜY toplam bedellerinin dağıtım şirketleri tarafından hesaplanarak PMUM a bildirilmesi Nihai uzlaştırma bildiriminin PYS aracılığı ile ilgili piyasa katılımcılarına duyurulması Varsa itirazlar da dikkate alınarak faturaya esas YEKBED, YEKTOB, YPG ve YEKEDT tutarlarının belirlenmesi * Uzlaştırma dönemini izleyen ay - 4 -
YEKDEM - Aylık Süreç Faturaya esas uzlaştırma bildirimi Piyasa katılımcılarının fatura ödemelerine ilişkin son gün Ayın 15. günü Ayın 15. günü + 7 gün (D) D+ 6 işgünü D+ 7 işgünü Nihai uzlaştırma bildirimine göre fatura düzenlenmesi Piyasa İşletmecisinin fatura ödemelerine ilişkin son gün 5
Gündem YEKDEM Süreçleri YEKDEM Uzlaştırma Hesapları YEK Portföyü Toplam Gelir - Gider Hesaplaması YEKDEM Katılımcısına Ödenecek YEK Bedellerinin (YEKBED) Hesaplanması YEK Toplam Bedelinin (YEKTOB) Hesaplanması YEK Portföy Gelirinin (YPG) Hesaplanması YEKDEM Portföyü Enerji Dengesizliğinin (YEKEDT) Hesaplanması YEK Portföyü Toplam Gelir - Giderinin Dağıtılması Ödeme Yükümlülüğü Oranının (ÖYO) Hesaplanması YEKTOB, YPG ve YEKEDM nin Dağıtılması - 6 -
YEKDEM - Uzlaştırma YEKTOB YEK Bedeli 1 YEK Bedeli 2.. YPG YEK Sisteme Satış Miktarı x SGÖF YEKEDT YEK Enerji Dengesizlik Miktarı x SMF YEK Bedeli n LÜY Bedeli 1. LÜY Bedeli n - 7 -
Gündem YEKDEM Süreçleri YEKDEM Uzlaştırma Hesapları YEKDEM Katılımcısına Ödenecek YEK Bedellerinin (YEKBED) Hesaplanması YEK Portföyü Toplam Gelir - Gider Hesaplaması YEK Toplam Bedelinin (YEKTOB) Hesaplanması YEK Portföy Gelirinin (YPG) Hesaplanması YEKDEM Portföyü Enerji Dengesizliğinin (YEKEDT) Hesaplanması YEK Portföyü Toplam Gelir - Giderinin Dağıtılması Ödeme Yükümlülüğü Oranının (ÖYO) Hesaplanması YEKTOB, YPG ve YEKEDM nin Dağıtılması - 8 -
YEK Bedelleri I Sayılı Cetvel (29/12/2010 tarihli ve 6094 sayılı Kanunun hükmüdür.) Yenilenebilir Enerji Kaynağına Dayalı Üretim Tesis Tipi a. Hidroelektrik üretim tesisi b. Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi c. Jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi d. Biyokütleye dayalı üretim tesisi (çöp gazı dahil) e. Güneş enerjisine dayalı üretim tesisi Uygulanacak Fiyatlar (ABD Doları cent/kwh) 7,3 7,3 10,5 13,3 13,3-9 -
II Sayılı Cetvel (29/12/2010 tarihli ve 6094 sayılı Kanunun hükmüdür.) Tesis Tipi Yurt İçinde Gerçekleşen İmalat Yerli Katkı İlavesi (ABD Doları cent/kwh) A- Hidrolelektrik üretim tesisi B- Rüzgar enerjisine dayalı üretim tesisi 1- Türbin 1,3 2- Jeneratör ve güç elektroniği 1,0 1- Kanat 0,8 2- Jeneratör ve güç elektroniği 1,0 3- Türbin kulesi 0,6 1,3 4- Rotor ve nasel gruplarındaki mekanik aksamın tamamı (Kanat grubu ile jeneratör ve güç elektroniği için yapılan ödemeler hariç.) 1- PV panel entegrasyonu ve güneş yapısal mekaniği imalatı 0,8 C- Fotovoltaik güneş enerjisine dayalı üretim tesisi D- Yoğunlaştırılmış güneş enerjisine dayalı üretim tesisi E- Biyokütle enerjisine dayalı üretim tesisi F- Jeotermal enerjisine dayalı üretim tesisi 2- PV modülleri 1,3 3- PV modülünü oluşturan hücreler 3,5 4- İnvertör 0,6 5- PV modülü üzerine güneş ışınını odaklayan malzeme 1- Radyasyon toplama tüpü 2,4 2- Yansıtıcı yüzey levhası 0,6 3- Güneş takip sistemi 0,6 4- Isı enerjisi depolama sisteminin mekanik aksamı 5- Kulede güneş ışınını toplayarak buhar üretim sisteminin mekanik aksamı 6- Stirling motoru 1,3 7- Panel entegrasyonu ve güneş paneli yapısal mekaniği 1- Akışkan yataklı buhar kazanı 0,8 2- Sıvı veya gaz yakıtlı buhar kazanı 0,4 3- Gazlaştırma ve gaz temizleme grubu 0,6 4- Buhar veya gaz türbini 2,0 5- İçten yanmalı motor veya stirling motoru 0,9 6- Jeneratör ve güç elektroniği 0,5 7- Kojenerasyon sistemi 0,4 1- Buhar veya gaz türbini 1,3 2- Jeneratör ve güç elektroniği 0,7 3- Buhar enjektörü veya vakum kompresörü 0,7 0,5 1,3 2,4 0,6-10 -
YEK Bedelleri RES YEKDEM Katılımcısı A - Günlük YEK Bedeli Saatler 1 2 3 24 Gün Toplamı 50 MW 154 kv Gerçekleşen Üretim (MWh) Uzlaştırmaya Esas Üretim* I Sayılı Cetvel fiyatı II Sayılı Cetvel fiyatı (Yerli kanat) Merkez Bankası Dolar Alış Kuru (USD/TRY) YEK Katılımcısına Ödenecek Bedel (TL) 40 40 20 0 0 100 39,2 39,2 19,6 0 0 98 7,3 (ABD Doları cent/kwh) 0,8 (ABD Doları cent/kwh) 1,80 = 98 x (7,3+0,8) x 1,80 x 10 = 14.288,40 TL * İletim Sistemi Kaybı = %2 alınmıştır. - 11 -
YEK Bedelleri Biyogaz YEKDEM Katılımcısı B - Günlük YEK Bedeli Saatler 1 2 3 24 Gün Toplamı 30 MW 36 kv Gerçekleşen Üretim (MWh) Uzlaştırmaya Esas Üretim* I Sayılı Cetvel fiyatı 20 10 20 0 0 50 19,8 9,9 19,8 0 0 49,5 13,3 (ABD Doları cent/kwh) II Sayılı Cetvel fiyatı 0 Merkez Bankası Dolar Alış Kuru (USD/TRY) YEK Katılımcısına Ödenecek Bedel (TL) 1,80 = 49,5 x 13,3 x 1,80 x 10 = 11.850,30 TL *Hat Kaybı = %1 alınmıştır. - 12 -
YEK Bedelleri PV (LÜY) YEKDEM Katılımcısı C (Perakende) Dağıtım Şirketi Tarafından Hesaplanacak Günlük YEK Bedeli Saatler 1 PM 2 PM 3 PM 24 Toplam 0,4 MW 36 kv Gerçekleşen İhtiyaç Fazlası Üretim (MWh) Uzlaştırmaya Esas Üretim I Sayılı Cetvel fiyatı II Sayılı Cetvel fiyatı (Yerli invertör) Merkez Bankası Dolar Alış Kuru (USD/TRY) YEK Katılımcısına Ödenecek Bedel (TL) 0,4 0,3 0,3 0 0 1 0,4 0,3 0,3 0 0 1 13,3 (ABD Doları cent/kwh) 0,6 (ABD Doları cent/kwh) 1,80 = 1 x 13,3 x 1,80 x 10 = 239,40 TL - 13 -
Gündem YEKDEM Süreçleri YEKDEM Uzlaştırma Hesapları YEKDEM Katılımcısına Ödenecek YEK Bedellerinin (YEKBED) Hesaplanması YEK Portföyü Toplam Gelir - Gider Hesaplaması YEK Toplam Bedelinin (YEKTOB) Hesaplanması YEK Portföy Gelirinin (YPG) Hesaplanması YEKDEM Portföyü Enerji Dengesizliğinin (YEKEDT) Hesaplanması YEK Portföyü Toplam Gelir - Giderinin Dağıtılması Ödeme Yükümlülüğü Oranının (ÖYO) Hesaplanması YEKTOB, YPG ve YEKEDM nin Dağıtılması - 14 -
YEK Toplam Bedeli Ödenen Tutar (TL) RES 14.288,40 Biyogaz 11.850,30 Lisanssız Üretim 239,40 YEKTOB 26.378,10 * İletim Sistemi Kaybı = %2 alınmıştır. - 15 -
YEK Portföy Geliri YEKDEM Katılımcılarının Gün Öncesi Üretim Tahminlerine Göre Hesaplanan Yek Portföy Geliri Saatler 1 2 3 24 Gün Toplam Tahmini Üretim RES 30 30 30 0 0 90 Biyogaz 20 20 20 0 0 60 LÜY 0 0 0 0 0 0 Gün Öncesi TOPLAM Tahmini YEK Üretimi (MWh) 50 50 50 0 0 150 SGÖF (TL/MWh) 180 140 100.... YEK Portföy Geliri (YPG) TL 9.000 7.000 5.000.... 21.000-16 -
YEK Enerji Dengesizliği YEKDEM Katılımcılarının Gün Öncesi Üretim Tahminleri ile Gerçekleşen Üretimlere Göre Hesaplanan Yek Enerji Dengesizliği Saatler 1 2 3 24 Gün Öncesi TOPLAM Tahmini YEK Üretimi (MWh) - A Gerçekleşen Uzlaştırmaya Esas YEK Üretimi (MWh) - B Enerji Dengesizlik Miktarı (MWh) C= A - B Gün Toplamı Tahmini Üretim 50 50 50 0 0 150 59,4 49,4 39,7 0 0 148,5-9,4 0,6 10,3.... 1,5 SMF (TL) 150 120 120.... YEK Enerji Dengesizlik Tutarı (YEKEDT) TL (C x SMF) -1.410 72 1.236.... -102-17 -
YEK Genel Toplamlar Tutar (TL) YEKDEM Katılımcılarına Ödenecek YEK Bedeli Toplamı (YEKTOB) -26.378,10 Gün Öncesi Piyasasından Elde Edilen YEK Portföy Geliri (YPG) 21.000 Üretim tahmini ile gerçekleşen üretim farkından hesaplanan YEK Enerji Dengesizlik Tutarı (YEKEDT) -102 NET YEK GELİR GİDER DURUMU -5.480,10-18 -
Gündem YEKDEM Süreçleri YEKDEM Uzlaştırma Hesapları YEKDEM Katılımcısına Ödenecek YEK Bedellerinin (YEKBED) Hesaplanması YEK Portföyü Toplam Gelir - Gider Hesaplaması YEK Toplam Bedelinin (YEKTOB) Hesaplanması YEK Portföy Gelirinin (YPG) Hesaplanması YEKDEM Portföyü Enerji Dengesizliğinin (YEKEDT) Hesaplanması YEK Portföyü Toplam Gelir - Giderinin Dağıtılması Ödeme Yükümlülüğü Oranının (ÖYO) Hesaplanması YEKTOB, YPG ve YEKEDM nin Dağıtılması - 19 -
Ödeme Yükümlülüğü Oranı ÖYO i n k b = 1 u = 1 = m k b = 1 u = 1 UEÇM UEÇM f f, b, u, b, u Ödeme yükümlülüğü oranı (ÖYO): Tüketicilere elektrik enerjisi satışı yapan tedarikçilerin ödemekle yükümlü olacağı tutarın hesaplanmasında kullanılacak olan, her bir tedarikçinin tüketicilerine sattığı elektrik enerjisi miktarının, bu tedarikçilerin tamamının tüketicilere sattığı toplam elektrik enerjisi miktarına bölünmesi suretiyle hesaplanan oranı - 20 -
YEK Genel Toplamların Dağıtılması Hesaplanan YEKTOB, YPG ve YEKEDT tutarları PMUM a kayıtlı piyasa katılımcılarına Ödeme Yükümlülükleri Oranında paylaştırılır. X Piyasa Katılımcı sı Tüketim (Mwh) ÖYO YEKTOB (-26.378,10TL) YPG (21.000 TL) YEKEDT (-102 TL) Toplam Tutar TL Katılımcı 100 % 10-2.637,81 2.100-10,2-548,01 Y Piyasa Katılımcı sı 200 % 20-5.275,62 4.200-20,4-1.096,02 Diğer 700 % 70-18.464,67 14.700-71,4-3.836,07 Toplam 1000 % 100-26.378,10 21.000-102 -5.480,10-21 -
Teşekkürler - 22 -