1 st INTERNATIONAL CONGRESS ON ECONOMICS AND BUSINESS (ICEB'15) 1 14 JUNE 215 GOSTIVAR /MACEDONIA 1. ULUSLARARASI EKONOMİ VE İŞLETME KONGRESİ (ICEB'15) 1 14 HAZİRAN 215 GOSTIVAR /MAKEDONYA PROCEEDINGS/BİLDİRİLER KİTABI All Rights Reserved / Her Hakkı Saklıdır Responsibility of all kinds of information in this book belong to its author. Bu kitaptaki bilgilerin her türlü sorumluluğu yazarlarına aittir. Editors / Editörler Prof. Dr. Mustafa MIYNAT Prof. Dr. Ahmet Vecdi CAN Prof. Dr. Hüseyin AKTAŞ Doç. Dr. Abdülmecit NUREDİN Yrd. Doç. Dr. Coşkun ÇILBANT E-ISBN 978-975-8628-4-7
ÖNSÖZ Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi'nin ana düzenleyici olduğu "1. Uluslararası İşletme ve Ekonomi Kongresi (ICEB'15)"; Sakarya Üniversitesi, Makedonya'da bulunan Avrupa'nın Türkçe eğitim veren ilk üniversitesi olan Uluslararası Vizyon Üniversitesi, FON Üniversitesi, Turizm ve Yönetim Üniversitesi işbirliği ile Gostivar'da yer alan Uluslararası Vizyon Üniversitesi Yerleşkesinde düzenlendi. 1-14 Haziran 215 tarihleri arasında gerçekleştirilen uluslararası kongreye; Türkiye, Makedonya, Azerbaycan, Kırgızistan, Bosna Hersek, Sırbistan, Kosova ve Karadağ'da bulunan 34 üniversiteden 135 akademisyen katıldı. Uluslararası İşletme ve Ekonomi Kongresi'nin açılışına, Celal Bayar Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. A. Kemal ÇELEBİ, Makedonya Cumhuriyeti Devlet Bakanı Furkan ÇAKO, Türkiye Cumhuriyeti'nin Üsküp Büyükelçisi Ömür ŞÖLENDİL, Makedonya Sosyal ve Çalışma Bakanlığı Müsteşarı Enver HÜSEYİN, MATTO (Makedonya Türk Ticaret Odası) Başkanı Eyüp Tuna KAHVECİ, MATÜSİTEB (Makedonya Türk Sivil Toplum Teşkilatları Birliği) Başkanı Tahsin İBRAHİM, Üsküp Yunus Emre Türk Kültür Merkezi Müdürü Feyzullah BAHÇİ, Uluslararası Vizyon Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Fadıl HOCA, Sakarya Üniversitesi'ni temsilen İşletme Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Ahmet Vecdi CAN, FON Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Lidiya GORAÇİNOVA, Uludağ Üniversitesi Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Mehmet YÜCE, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanımız Prof. Dr. Mustafa MIYNAT, Makedonya Yeni Balkan Gazetesi Genel Yayın Yönetmeni Mürteza SULUOCA, Balkan FM Sahibi İlker YUSUF ve Makedonya Cumhuriyeti Eğitim Müfettişi Bedri NUREDDİN katıldı. Uluslararası alanda en geniş katılımlı kongrelerden birisi olan "1. Uluslararası İşletme ve Ekonomi Kongresi (ICEB'15)" organizasyon bakımından da katılımcılardan büyük beğeni topladı. Kongre açılışı ve oturumlar, Makedonya ulusal televizyonlarında haber olarak geniş yankı buldu. Ayrıca Türkiye'den TRT AVAZ da kongreyi takip edenler arasındaydı.
HONORARY CO-PRESIDENTS OF THE CONGRES / KONGRE ONURSAL EŞ BAŞKANLARI Prof. Dr. Ahmet Kemal ÇELEBİ Prof. Dr. Muzaffer ELMAS Prof. Dr. Fadıl HOCA Prof. Dr. Sime ARSEMOVSKI Prof. Dr. Ace MILENKOVSKI COORDINATORS OF THE CONGRES / KONGRE KOORDİNATÖRLERİ Prof. Dr. Mustafa MIYNAT Prof. Dr. Ahmet Vecdi CAN Doç. Dr. Mensur NUREDİN Prof. Dr. Mirko TRIFUNOSKI Prof. Dr. Sasho KOZUHAROV ORGANISATION COMMITTEE / ORGANİZASYON KOMİTESİ Doç. Dr. Hüseyin AKTAŞ Doç. Dr. Tuncer ÖZDİL Doç. Dr. Abdülmecit NUREDİN Doç. Dr. Hatice YURTSEVER Doç. Dr. Hayrettin ZENGİN Yrd. Doç. Dr. Coşkun ÇILBANT Doç. Dr. Mustafa Cahit ÜNĞAN Yrd. Doç. Dr. Ahmet ŞAHİN Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT Yrd. Doç. Dr. Serkan CURA Doç. Dr. Tülin CANBAY Yrd. Doç. Dr. Hande ŞAHİN Doç. Dr. Aylin ÜNAL SCIENTIFIC COMITTEE / BİLİM KURULU ÜYELERİ Prof. Dr. Ahmet Kemal ÇELEBİ Prof. Dr. Ahmet Vecdi CAN Prof. Dr. Birol Kovancılar Prof. Dr. Bünyamin DURAN Prof. Dr. Canan AY Prof. Dr. Cengiz YILMAZ Prof. Dr. Cüneyt Yenal KESBİÇ Prof. Dr. Doğan UYSAL Prof. Dr. Ekrem GÜL Prof. Dr. Erman COŞKUN Prof. Dr. Fadıl HOCA Prof. Dr. Florya MİFTARİ Prof. Dr. Gültekin YILDIZ Prof. Dr. Halil KALABALIK Prof. Dr. Hamza AL Prof. Dr. Hasan TUTAR Prof. Dr. Hilmi KIRLIOĞLU Prof. Dr. İbrahim EROL Prof. Dr. Kadir ARDIÇ Prof. Dr. Mehmet SARIIŞIK Prof. Dr. Musa EKEN Prof. Dr. Mustafa MIYNAT Prof. Dr. Mustafa Ökmen Prof. Dr. Muzaffer ELMAS Prof. Dr. Orhan BATMAN Prof. Dr. Ramazan GÖKBUNAR Prof. Dr. Rana Özen KUTANIŞ Prof. Dr. Recai COŞKUN Prof. Dr. Remzi ALTUNIŞIK Prof. Dr. Salih ŞİMŞEK Prof. Dr. Selahattin KARABINAR Prof. Dr. Serkan BAYRAKTAROĞLU Prof. Dr. Semra ÖNCÜ Prof. Dr. Sevinç KÖSE Doç. Dr. Abdülmecid NUREDİN Doç. Dr. Ali TAŞ Doç. Dr. Asena Altın GÜLOVA Doç. Dr. Aykut Hamit TURAN Doç. Dr. Aylin ÜNAL Doç. Dr. Ayşe YERELİ Doç. Dr. Buğra ÖZER Doç. Dr. Burhanettin ZENGİN Doç. Dr. Cevdet KAYALI Doç. Dr. Çetin YAMAN Doç. Dr. Çiğdem SOFYALIOĞLU Doç. Dr. Erdem HEPAKTAN
Doç. Dr. Fatih DEMİR Doç. Dr. Ferruh TUZCUOĞLU Doç. Dr. Garip KARTAL Doç. Dr. Güven ŞEKER Doç. Dr. Hakan TUNAHAN Doç. Dr. Hayrettin ZENGİN Doç. Dr. Hüseyin AKTAŞ Doç. Dr. Kadir KARAGÖZ Doç. Dr. Koray KAYALIDERE Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT Doç. Dr. Mahmut KARĞIN Doç. Dr. Mustafa Cahit ÜNĞAN Doç. Dr. Necdet BİLGİN Doç. Dr. Oğuz TÜRKAY Doç. Dr. Osman EMİN Doç. Dr. Rabia AKTAŞ Doç. Dr. Sashko GRAMATNİKOVSKİ Doç. Dr. Selim İNANÇLI Doç. Dr. Serhat BAŞTAN Doç. Dr. Sibel KARĞIN Doç. Dr. Sibel SELİM Doç. Dr. Taki DEMİR Doç. Dr. Tuncer ÖZDİL Doç. Dr. Tülin CANBAY Doç. Dr. Yasemin ÖZDEMİR Yrd. Doç. Dr. Adnan DOĞRUYOL Yrd. Doç. Dr. Ahmet ŞAHİN Yrd. Doç. Dr. Ahmet UÇAR Yrd. Doç. Dr. Ahmet Yağmur ERSOY Yrd. Doç. Dr. Burak KARTAL Yrd. Doç. Dr. Burak TERİM Yrd. Doç. Dr. Coşkun ÇILBANT Yrd. Doç. Dr. Ece DEMİRAY EROL Yrd. Doç. Dr. Esra DİL Yrd. Doç. Dr. Fatih Burak GÜMÜŞ Yrd. Doç. Dr. Ferhan SAYIN Yrd. Doç. Dr. Fikret ELMA Yrd. Doç. Dr. Gül KAYALIDERE Yrd. Doç. Dr. Gülşen GERŞİL Yrd. Doç. Dr. Hakan ARACI Yrd. Doç. Dr. Hakan YALÇINKAYA Yrd. Doç. Dr. Hamza KAHRİMAN Yrd. Doç. Dr. Hande ŞAHİN Yrd. Doç. Dr. İlkay DİLBER Yrd. Doç. Dr. Kamil TAŞKIN Yrd. Doç. Dr. Köksal ŞAHİN Yrd. Doç. Dr. M. Salih YAVUZER Yrd. Doç. Dr. Mahmut HIZIROĞLU Yrd. Doç. Dr. Melih ÖZÇALIK Yrd. Doç. Dr. Murat ORTANCA Yrd. Doç. Dr. Murat ŞAHİN Yrd. Doç. Dr. Mustafa GERŞİL Yrd. Doç. Dr. Müslim DEMİR Yrd. Doç. Dr. Nilgün KAYALI Yrd. Doç. Dr. Recep YILMAZ Yrd. Doç. Dr. Rıdvan KESKİN Yrd. Doç. Dr. Serkan CURA Yrd. Doç. Dr. Sevda Yaşar COŞKUN Yrd. Doç. Dr. Suat KOL Yrd. Doç. Dr. Umut Sanem ÇİTÇİ CONGRESS SECRETERY / KONGRE SEKRETERYASI Araş. Gör. Dr. Burak ÖZDOĞAN Araş. Gör. Umut TEPEKULE Araş. Gör. Mehmet YİĞİT Araş. Gör. Osman GÜLDEN Araş. Gör. Ramazan TEMEL Araş. Gör. Tuna Can GÜLEÇ Araş. Gör. İlknur SEVEN Araş. Gör. Yasin ŞABAN Araş. Gör. İlker ALİ Okt. Muhammed Zahit CAN Öğr. Gör. Ali KIRKSEKİZ Araş. Gör. Osman NACAK Araş. Gör. Şuaayip Doğuş DEMİRCİ Araş. Gör. Merve KIYMAZ Araş. Gör. Abdussamet KOÇ Sekr. Mesut Ramazan EKİCİ Sekr. Vedat ÇİL
İÇİNDEKİLER AB ve Balkan Ülkelerinde Katma Değer Vergisi Oranlarında Yakınsama.. 1 Yrd. Doç. Dr. Yaşar AYYILDIZ ; Yrd. Doç. Dr. Yunus DEMİRLİ Yatay Vergi Rekabeti ve 28 Krizinin Vergi Hasılatları Üzerine Etkileri: AB Ülkeleri Üzerine Bir Değerlendirme... 11 Yrd. Doç. Dr. Yunus DEMİRLİ ; Yrd. Doç. Dr. Yaşar AYYILDIZ Değerleme ve Değer Düşüklüğü Uygulamalarının Türkiye Muhasebe Standartları Açısından İncelenmesi ve Kullanım Değeri Üzerine Bir Uygulama.2 Prof. Dr. Abdülkadir BİLEN ; Öğr. Görevlisi Fatih ÖZKAN Dış Ticaret İşlemlerinin TMS 18 Hasılat Standardı Kapsamında İncelenmesi.... 31 Arş. Gör. Ahmet AĞSAKAL ; Arş. Gör. Merve KIYMAZ Muhasebe Temel Kavramlarının Küresel İktisadi Olaylar Açısından İrdelenmesi... 4 Prof. Dr. Ahmet Vecdi CAN ; Arş. Gör. Merve KIYMAZ ; Arş. Gör. Şuayyip Doğuş DEMİRCİ Kümelenme Yol Haritası: Manisa Makine Ve Kalıpçılık Sektöründe Bir Uygulama... 52 Çiğdem SOFYALIOĞLU ; Ebru SÜRÜCÜ ;Haktan SEVSAY Y Kuşağının İnternet Üzerinden Satın Alma Alışkanlıkları Üzerine Ampirik Bir Araştırma 63 Doç. Dr. Burak KARTAL ; Gamze ARMAĞAN ; Tuğçe BÜYÜKKESTELLİ ; Damla ALTINOKLAR i
Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Tüketim Harcamaları Analizi ve Yerel Ekonomiye Katkıları: Celal Bayar Üniversitesi Gördes Meslek Yüksekokulu Örneği. 75 Esra GÜVEN ; Ercan UŞUN ;Fatih ÇÖMEZ ;B.Türker PALAMUTÇUOĞLU Rekabet Ortamında İşletmelerin Başarı Faktörlerinin ve Sanallaşma Derecesini Etkileyen Kriterlerin Önceliklendirilmesi 86 Yrd. Doç. Dr. Esra YILDIRIM SÖYLEMEZ ;Dr. Meltem DİL ŞAHİN Örgütsel Sinizm: Öncüller ve Sonuçlar.. 12 Doç. Dr. Aylin Ünal ;Öğr. Gör. Fatih Çömez ;Öğr. Gör. Dr. Esra Güven Türk Bankacılık Sektörünün Camels Analizi Yöntemiyle 22-213 Yılları Arasında Performans Analizi..111 Yrd. Doç. Dr. Fatih B. Gümüş ;Öner Nalbantoğlu Mali Saydamlık ve Hesap Verebilirliğin Bütçe Performansı Üzerindeki Etkisi: Ampirik Bir Analiz.125 Yrd. Doç. Dr. Fazlı YILDIZ ;Doç. Dr. Sinan SARISOY Finansal Olmayan Bilgilerin Raporlanması: Sürdürülebilirlik ve Entegre Raporlamanın Karşılaştırılması.. 139 Yrd. Doç. Dr. Hakan ARACI ;Öğr. Grv. Filiz YÜKSEL Yeşil Ekonomiye Doğru: Emisyon Ticaretinin Tarihsel Süreci ve Fırsatlar. 151 Öğr. Gör. Hakan ALİUSTA ;Doç.Dr. Baki YILMAZ ii
İşletmelerde Uluslararası Vergi Planlaması...16 Yrd. Doç. Dr. Hamza KAHRİMAN ;Arş.Gör.Pelin MASTAR ÖZCAN ;Arş. Gör. Umut TEPEKULE Bedava Ekonomisinin Vergiye Yansıyan Bir Yönü: Vergi İdarelerinin Sosyal Medya Kullanımı.176 Yrd. Doç. Dr. Hamza KAHRİMAN Web 2. Teknolojilerinin Türkiye Cumhuriyeti Devleti Kurum Web Sitelerinde Kullanımı ve Analizi...193 Harun GÜMÜŞ ;Vedat BAL Uygulanan Teşvik Politikaları Ve Türkiye Üzerine Bir Değerlendirme (24-214) 23 Hayrettin TÜLEYKAN ;Selçuk BAYRAMOĞLU 21 Yılından Günümüze Bütçe Politikalarında Mali Disiplin...216 Hayrettin TÜLEYKAN Tüketicilerin Fast Food İşletmelerinden Memnuniyet Düzeyi Ve Tekrar Gelme Niyetleri Arasındaki İlişki..227 Halil İbrahim Şengün ;Ayhan Karakaş ;Said Kıngır Türkiye ve İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Örgütü (OECD) Ülkelerinin Ekonomik Etkinliklerinin Veri Zarflama Analiziyle Ölçümü....241 İlkay DİLBER ;Ece DEMİRAY EROL ;İsmet GÜNEŞ iii
Meslek Yüksekokullarının Bulundukları Bölgelere Ekonomik Açıdan Katkıları: Bir Alan Araştırması Örneği..254 İlkay Dilber ;İlham Yılmaz ;Emine Türkan Ayvaz Güven Otel İşletmeleri Çalışanlarının Memnuniyet Düzeyleri İle Örgütsel Bağlılıklarının Verimlilik Üzerine Etkisinin Analizi..266 Yrd. Doç. Dr. Mehmet METE ;Arş. Gör. Cenk AKSOY ;Öğr. Gör. Ahmet AKAYDIN Taşımacılık Modları Arasındaki Rekabetin Rekabetçi Dinamikler Perspektifinden İncelenmesi: Ankara-İstanbul Taşıma Hattı Üzerinde Bir İnceleme.. 227 Araş. Gör. Mehmet YAŞAR Balkanlarda Yatırım İmkanları, Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Önerileri. 287 Prof. Dr. Mehmet Yüce ;Arş. Gör. Fulya Mercimek Davranışsal Finansın Bireysel Yatırımcıların Karar Mekanizmaları Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi: Türkiye deki Banka Çalışanları Üzerine Bir Uygulama.. 34 Dr. Mesut DOĞAN ;Doç. Dr. Feyyaz YILDIZ ;Doç. Dr. Yusuf TOPAL Dünyada ve Türkiye de Biyoteknoloji ve Biyoekonomi...316 Mesut Ramazan EKİCİ ;Prof. Dr. Ramazan YILMAZ Tarımın Finansmanında Yeni Bir Yaklaşım; Kooperatif Bankacılığı. 328 O. Murat KOÇTÜRK ; Hatice YURTSEVER iv
Eğitim Harcamaları ile Yüksek Teknoloji Ürünü İhracatı İlişkisi: Türkiye Örneği...344 Mustafa DURMAN Türkiye de Yenilenebilir Enerji Sektöründeki Sübvansiyonların Avrupa Birliği İle Karşılaştırılması..354 Mustafa ÖZÇAĞ Muhasebe Meslek Mensuplarının Mükelleflerin Vergi Kararlarına Etkisi: Kütahya Örneği.....366 Özgür SAYGIN ;Ferdi ÇELİKAY ;Arş. Gör. Ahmet KÖSTEKÇİ Maliye Politikası Yabancı Doğrudan Yatırım Girişlerini Etkiler mi? Merkez Doğu Avrupa Ülkelerine Ampirik Bir Bakış..379 Yrd. Doç. Dr. Pelin Varol İyidoğan ;Yrd. Doç. Dr. Başak Dalgıç Rekabet Stratejilerinin İleri İmalat Teknolojileri ve Firma Performansı Üzerine Etkisi...387 Rahmi YÜCEL ;Kayhan AHMETOĞULLARI Çalışanların Adalet Algıları Açısından Örgütsel Güven ile Örgütsel Bağlılığın Karşılaştırılması: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama..398 Sait KINGIR ;Mehmet METE ;Cenk AKSOY Tüketicilerin Hedonik Tüketime Olan Eğilimlerinin Cinsiyet Bakımından Karşılaştırılması Üzerine Bir Araştırma...49 Seda GÖKDEMİR EKİCİ ;Tarık YOLCU ;Nihal SÜTÜTEMİZ ;Remzi ALTUNIŞIK v
Tarımsal Faaliyetlere İlişkin Devlet Teşviklerinin Muhasebe Standartları Çerçevesinde Değerlendirilmesi. 416 Sedat ÇOŞKUN Finansal Başarısızlık Tahmininde K-Means Kümeleme Algoritması İle Özellik Seçimi: Borsa İstanbul da Bir Araştırma...426 Doç. Dr. Serkan TERZİ ;Araş. Gör. Ramazan TERZİ İşletme Yönetiminde Güncel Bir Yaklaşım; Y Kuşağı Kamu Personelinin Özellikleri ve Kurumsal Beklentileri Üzerine Bir Araştırma....438 Dr. Şener UYSAL Sosyal Sermaye ve İşgücü Üzerindeki Etkileri... 454 Şermin Şenturan ;Zekiye Satenik Başak ;Aslıhan Demircioğlu Köse Küreselleşen Dünyaya Bölgesel Ekonomilerin Uyumu; Makedonya Ekonomisi Açısından Bir Değerlendirme......466 Prof. Dr. Cengiz Yılmaz ;Doç. Dr. Tuncer Özdil ;Dr. Beran Gülçiçek Bölgesel Ekonomik Entegrasyonlar ve Türkiye Lojistik Sektörü Üzerine Etkileri.. 48 Ümit YILMAZ Zafer Kalkınma Ajansı Desteklerinin Manisa Ekonomisine Yansımaları..49 Vedat BAL ;Harun GÜMÜŞ vi
Swap Sözleşmelerinin Türkiye Muhasebe Standartları Çerçevesinde İncelenmesi 51 Doç. Dr. Mahmut YARDIMCIOĞLU ;Doç. Dr. Yücel AYRIÇAY ;Arş. Gör. Yahya GÜNAY Şirketlerin Sosyal Medya Hesaplarının Kariyer Geliştirme Bağlamında İncelenmesine Yönelik Bir Araştırma....515 Doç. Dr. Yasemin ÖZDEMİR ;Arş. Gör. Mustafa ŞEKER Satın Alınan Yazılımların TMS'ye Göre Aktifleştirilmesi, Faydalı Ömrü, Amortismanı ve Yeniden Değerlemesi....525 Yrd. Doç. Dr. Recep YILMAZ ;Öğr. Gör. İlker CALAYOĞLU Bir Çevre Vergisi Olarak Motorlu Taşıtlar Vergisi: AB ve Türkiye Uygulamalarının Karşılaştırmalı Analizi....535 M. Erkan ÜYÜMEZ ;İskender ÖZSARI Seçilmiş Havayolu İşletmelerine Yönelik Trend Analizi Uygulaması 547 Araş. Gör. Kasım KİRACI ;Araş. Gör. İbrahim KARAASLAN Kurumsal Yönetimin Finansal Raporlama Kalitesindeki Rolü: Borsa İstanbul Üzerine Karşılaştırmalı Bir Uygulama.558 Doç. Dr. Mahmut KARĞIN ;Doç. Dr. Rabia AKTAŞ ;Arş. Gör. Dr. Nuray DEMİREL ARICI Sürdürülebilir Kalkinmada Kadin İstihdaminin "Yeşil"Lenmesi: Yeşil İşler Ve Yeşil Stratejiler Bağlamında Bir Değerlendirme..569 Burçin Çetin Karabat ;Mustafa Şeker vii
Kümelenme Yol Haritası: Manisa Makine Ve Kalıpçılık Sektöründe Bir Uygulama.578 Çiğdem SOFYALIOĞLU ;Ebru SÜRÜCÜ ;Haktan SEVSAY Liman Özelleştirilmesi: Derince Limanı Örneği.589 Eda Balıkçıoğlu ;Hilmi Çoban Sosyal Amaç ve Sportif Başarı İkileminde Türkiye de Futbola Devlet Müdahalesinin Rasyonalitesi 596 Emin KÖMÜRCÜLER ;Alparslan UĞUR İş Yapabilirlik Endeksi Açısından Balkan Ülkeleri Ekonomilerinin Değerlendirilmesi...611 Selin COŞKUN International Financial Reporting Standards (IFRS) and Economic Growth: A Study of Developing Countries...624 Emrah DOĞAN ;Gül YEŞİLÇELEBİ Determination of Competition-Based Obstacles To The Increase In Demand: an Implementation on Turkish Air Cargo Industry... 634 Ali İBRAHİMOĞLU ;Arş. Gör. Gökhan TANRIVERDİ ;Öğ. Gör. Seda ÇOLAK A Comparative Analysis of Taxpayer Rights in Turkey and the USA... 64 M. Erkan ÜYÜMEZ ;Aytül BİŞGİN viii
Determination of Competition-Based Obstacles to the Increase in Demand: An Implementation on Turkish Air Cargo Industry 649 M.A. Stud.Ali İBRAHİMOĞLU ;Rsr. Asst. Gökhan TANRIVERDİ ;Teaching Asst. Seda ÇOLAK A Study on Development of Academic Literature of Aviation Finance in Turkey...657 Res. Asst. Kasım KİRACI ;Res. Asst. Temel Caner USTAÖMER Stock Market and Exchange Rates: Fractional Cointegration Analysis..665 Elif ERER ;Deniz ERER ;Tuna Can GÜLEÇ Türkiye Ekonomisinde 24-213 Döneminde İşsizlik ve Eğitim Düzeyi Arasındaki İlişki.675 Yrd. Doç. Dr. Coşkun ÇILBANT ;Yrd. Doç. Dr. Ahmet ŞAHİN ;Arş. Gör. Tuğba AY Yasal Düzenlemeler ve Uygulamalar Perspektifinden Denetim Komitelerinin Yapısı: Bist 1 de Bir Araştırma..68 Arş. Gör. Dr. Burak ÖZDOĞAN ;Yrd. Doç. Dr. Fatma İZMİRLİ ATA ;Arş. Gör. B. Fatih MOLLAOĞULLARI Legal Legislation and Security Measures in e-business (in Macedonia)...696 Doç. Dr. Abdülmecit NUREDİN Legal and Economic Regulation of e-business.75 Doç. Dr. Abdülmecit NUREDİN ;Doç. Dr. Garip KARTAL ix
Management of Prison Conditions as a Precondition for Better Socialization..712 Jana Ilieva ;Aleksandra Stoilkovska What Do Managers Want From Their Followers?...721 Doc. Dr. Kalina Sotiroska Ivanoska Contemporary Perspectives of Human Resource Management.728 Prof. Dr. Zorica Marković ;Prof. Dr. Elisaveta Sardžoska ;Doc. Dr. Kalina Sotiroska Ivanoska Makedonya da Çalışma Yaşamı ve Çağdaş Gelişmelerin Gereği Olarak Çalışma Psikolojisi 736 Doç.Dr. Osman EMİN The Impact of Migration on Demographic Development of the Countries of Southeast Europe 745 Assistant Professor Zoran Filipovski x
Zafer Kalkınma Ajansı Desteklerinin Manisa Ekonomisine Yansımaları Vedat BAL 98 Harun GÜMÜŞ 99 98 Yrd. Doç. Dr., Celal Bayar Üniversitesi İşletme Fakültesi, vedatbal@hotmail.com 99 Öğr. Gör., Celal Bayar Üniversitesi Ahmetli MYO, harun.gumus@cbu.edu.tr 487
Özet Küreselleşme ile birlikte artan rekabet bölgesel kalkınma politikalarının yeniden gözden geçirilmesini zorunlu kılmıştır. Bu bağlamda dünyadaki gelişmiş ülkelerde olduğu gibi ülkemizde de kalkınma faaliyetlerinin koordine edilebilmesi amacıyla Bölgesel Kalkınma Ajansları kurulmuştur. Bölgesel Kalkınma Ajansları, kuruldukları bölgede bulunan şehirlerde üretim ve rekabet gücünün artırılması, kalkınma hedeflerinin gerçekleştirilmesi ve yeni yatırımların bölgeye çekilmesi amaçlarının gerçekleştirmesi için bölgesindeki özel ve kamu işletmelerine destek sağlamaktadır. Bu çalışmada, Kütahya, Manisa ve Uşak illerini kapsayan ve TR33 olarak sınıflandırılan bölgede hizmet vermek üzere kurulan Zafer Kalkınma Ajansının, kuruluşundan 215 yılı ilk çeyreğine kadar geçen süreçte sağladığı destek programlarının Manisa iline olan yansımaları, şehrin genel ekonomik yapısı ve öne çıkan yatırım alanları bağlamında değerlendirilmeye çalışılmıştır. Anahtar kelimeler: Bölgesel Kalkınma, Bölgesel Kalkınma Ajansları, Zafer Kalkınma Ajansı, Mali Destek, Teknik Destek, Yatırım. JEL: O19 Reflections of Victory Development Agency Supports on Manisa Economy Abstract Increased competition brought about by globalization has necessitated the revision of regional development policy. In this regard our country as well as in developed countries in the world was established Regional Development Agencies in order to coordinate their development activities. Regional Development Agencies, increasing production and competitiveness of the cities in which they are established in the region, and in the realization of the development goals for the realization of the withdrawal of the new investment objective is to provide support to private and public enterprises. In this study, Kütahya, including Manisa and Uşak and 'TR33' was established to serve the region classified as the Victory Development Agency, the organization of the providing the support programs in the period until the first quarter of 215, Manisa to the reflection of the general economic structure of the city and most prominent investment areas It has been evaluated in the context. Keywords:Regional Development, Regional Development Agencies, Zafer Development Agency, Financial Support, Technical Support, Investment JEL: O19 488
Giriş Küreselleşme, ülkelerde bölgesel ekonomik farklılıkların oluşmasına yol açmış olup, bu durum bölgeler arasında eşitsizliğin giderilmesine yönelik politikaların uygulanmasında kullanılan araçlarda önemli değişimleri beraberinde getirmiştir. Bu değişim, bölgesel gelişmenin teorik temellerinin yeniden yorumlanmasıyla ve kalkınma ekonomisini açıklayan yeni yaklaşımlarla başlamış; dengesizliklerin ortadan kaldırılmasına yönelik bölgesel hedefler ve faaliyet alanlarındaki değişimlerle devam etmiştir (Özmen, 28:327). ABD ve Avrupa ülkelerinde olduğu gibi ülkemizde de bölgelerarası gelişmişlik farklarının yüksekliği, bölgesel kalkınma araçlarının bir kez daha gözden geçirilmesini gerekli kılmıştır. Bölgesel kalkınma, geçmişte olduğu gibi merkezi hükümetin müdahalesine dayalı yukarıdan aşağıya bir yaklaşım yerine artık bölgesel, yerel, ulusal ve hatta uluslararası aktörlerin katılımıyla gerçekleşebilecek bir olgu olarak tanımlanmıştır. Yeni yönetişim mekanizmaları ve kalkınmanın yeni dinamikleri, bölgesel kalkınmanın tanımını, stratejilerini, müdahale biçimlerini, aktörlerini, örgütlerini ve kurumsal yapılarını değiştirmiş ve Bölgesel Kalkınma Ajansı (BKA) olarak ifade edilen bir örgütsel gelişimi beraberinde getirmiştir (Çelikkol, 214). Bölgesel Kalkınma Ajansları, kalkınmada aracı ve sürükleyici bir örgütlenmedir. Başta AB ülkeleri olmak üzere birçok ülkede uygulama örnekleri bulunan BKA nın, çeşitli yöntemlerle geri kalmış bölgelerin kalkınmasını sağlamaya çalıştıkları görülmektedir (Tutar ve Demiral, 27). Türkiye de DPT Müsteşarlığı öncülüğünde Düzey 2 bölgelerinde kalkınma ajansları kurularak bölgesel kalkınmada köklü bir değişimin kurumsal yapıtaşları oluşturulmuştur. Bu BKA lardan bir tanesi de faaliyet alanı Afyonkarahisar, Kütahya, Manisa ve Uşak illerini kapsayan Zafer Kalkınma Ajansı dır. 14.7.29 tarihli Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulan Ajans, sosyo-ekonomik gelişmenin öncüsü olarak bölgesel kalkınmada yerini almıştır. Çalışmada öncelikle, Bölgesel Kalkınma Ajanslarının ortaya çıkışı, kuruluş amaçları, görevleri ve sağladığı destekler üzerinde durulmuş, daha sonra Zafer Kalkınma Ajansı nın 21-214 yılları arasında Manisa iline sağladığı desteklerin şehrin genel ekonomik yapısı ve öne çıkan yatırım alanları bağlamında değerlendirilmiştir. Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Gelişimi ve Yararları Merkezi yönetimlerin her konuda tek söz sahibi olduğu dönemlerde bütün kalkınma eksenleri merkezin tekelinde toplanıp buradan topluma yayılma politikası izlemişlerdir. "tavandan tabana" adını verdikleri bu kalkınma modeli, dönemin ihtiyaçlarına cevap verse de 8'lerden sonra tüm dünyada hız kazanan küreselleşme ile birlikte önemini yitirmeye başlamıştır. Diğer bir ifadeyle gömlek vücuda dar gelmeye başlamıştır (Taşlıyan ve Korkmaz, 212). Günümüzdeki Küreselleşme süreci, bütün toplumlara ve yerel- bölgesel ekonomilere tehditler yöneltirken, aynı zamanda bazı fırsatlar da sunmaktadır. Yerel aktörlerin küreselleşmenin tehditlerine karşı koyabilme yeteneğinin geliştirilmesi ve sunduğu fırsatlardan azami faydanın elde edilebilmesi, bu faktörleri iyi teşhis eden, yorumlayabilen ve bunlara uygun politikalar geliştirebilen kurumların gerekliliği kalkınma ajanslarının ortaya çıkmasını sağlamıştır. (Arslan, 21). Kalkınma ajansları; merkezi hükümetlerden bağımsız bir idari yapıda, sınırları çizilmiş bir bölgenin sosyoekonomik koşullarını geliştirip canlandırmak amacıyla kurulmuş ve faaliyetlerini tamamen veya kısmen kamunun finansa ettiği kurumlar olarak tanımlanmaktadır (Kumral, 1993). Avrupa Bölgesel Kalkınma Ajansları Birliği EURAD nın tanımına göre kalkınma ajansları sektörel ve genel kalkınma problemlerini belirleyen, bunların 489
çözümüne yönelik olanakları ve çözümleri saptayan ve bu çözümleri geliştiren projeleri destekleyen birimlerdir (Kayasü ve Yaşar, 24). Bölgesel gelişme ve yerelleşme kavramlarının günümüzün popüler aktörü haline gelen Bölgesel Kalkınma Ajansları (BKA), toplumun her kesiminin katılımıyla kalkınmayı sürdürülebilir bir konuma getirmeyi ve yerel potansiyelleri etkin ve verimli bir şekilde harekete geçirmeyi ana amaç olarak belirlemişlerdir. İlk olarak 193'lu yıllarda ABD'de kurulan ve daha sonraları diğer ülkelerde örneklerine rastlanan BKA' lar, 198'lerden sonra neoliberal politikaların etkisiyle devletlerin etkin rolünün azalması ve yerelin önem kazanmasıyla hızla yayılmışlardır. Türkiye'de AB'ye uyum sürecinde ve kamu yönetiminde yeniden yapılanma ve dönüşüme paralel olarak 2'li yıllarda gündeme gelen BKA'lar, 5449 sayılı "Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanun" ile 25 Ocak 26 tarihinde kurulmuştur (Taşlıyan ve Korkmaz, 212). Bölgesel Kalkınma Ajanslarının temel amacı; hizmetler vererek bölgedeki ekonomiyi canlandırmak, bölgenin girişimci potansiyelini geliştirmek, bölge halkının kalkınmaya katılımını ve kalkınmadan yararlanmasını sağlamak olmaktadır. Belirtilen bu temel amaç dışında bölgesel kalkınma ajanslarının diğer amaçları ise şu şekilde sıralanabilmektedir (Ildırar, 24). İstihdamı artırmak, Bölgenin rekabet gücünü artırmak, İstihdam edilen işgücünün verimliliğini artırmak, Sürdürülebilir kalkınmaya katkıda bulunmak, Bölgeye yapılan yatırımları artırmak. Bölgesel Kalkınma Ajanslarının belirtilen amaçları doğrultusunda üstlendikleri özellikli fonksiyonları ise şunlardır (Ildırar, 24: 124-141; Kayasü ve Diğerleri, 23): Belirtilen amaçlara ulaşabilmek için bölgesel stratejilerin hazırlanması, Bölgesel kalkınma için ayrılan fonları yönetmek, Bölgesel arazi kulanım planlarını hazırlamak ve düzenli olarak güncelleştirmek, Bölgesel bazdaki belirtilen amaçlar doğrultusunda çalışan diğer resmi ve özel kurumlarla işbirliği yapmak, Bölgedeki mesleki eğitime katkıda bulunmak, personel altyapısının geliştirilmesini sağlamak, Bölgeye yatırımcıları çekebilmek amacıyla bölgenin tanıtım ve reklâmını yapmak, Endüstri dışı alanları yetkili kuruluşlarıyla koordinasyonu sağlamak olarak sıralanabilir. Kalkınma Ajanslarının Türkiye ekonomisine beklenen katkılarını şunlardır (Arslan,21) ; Ajanslar yerel aktörler ve dinamikler arasında sinerji oluşturacak bütün kaynakları harekete geçirecek ve yerel/bölgesel kalkınma çabalarının etkisini artıracaktır. Ajanslar yerel düzeyde planlama, programlama, proje üretme ve uygulama kapasitesini artıracaktır. Ajanslar yüksek nitelikli personeli, esnek kaynak ve istihdam yapısı ile bütün yerel aktörlerin, özellikle başlangıçta ihtiyaç duyacağı planlama, programlama, 49
projelendirme, koordinasyon ve izleme kapasitelerinin geliştirilmesine destek olacaktır. Ajanslar hem teknik kapasitesinin sağladığı bilgi birikimini, hem de aracılık ettiği kaynakları etkin bir şekilde kullanarak birden çok ili ilgilendiren projelerin ve faaliyetlerin mükerrerliklere yol açmadan ve kaynak israfı oluşturmadan gerçekleştirilmesini sağlayacaktır. Ajanslar, bölgesel nitelikli projelerin en uygun yer seçimine göre, ideal büyüklükte, en uygun şartlarda ve nitelikte ve yeterli finansmanla gerçekleştirilmesi konusunda etkin rol alabilecektir. Zafer Kalkınma Ajansı Zafer Kalkınma Ajansı, 25.1.26 tarih ve 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanunun 3 üncü maddesine dayanılarak Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı nın koordinasyonunda, 14 Temmuz 29 tarih ve 29/15236 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile kurulmuştur. Zafer Kalkınma Ajansı nın temel amacı, 5449 sayılı kuruluş kanununun birinci maddesinde bütün kalkınma ajansları için ortak bir biçimde ifade edildiği üzere; kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek, kaynakların yerinde ve etkin kullanımını sağlamak ve yerel potansiyeli harekete geçirmek suretiyle, ulusal kalkınma plânı ve programlarda öngörülen ilke ve politikalarla uyumlu olarak, bölgesel gelişmeyi hızlandırmak, sürdürülebilirliğini sağlamak, bölgeler arası ve bölge içi gelişmişlik farklarını azaltmaktır. 5449 sayılı Kalkınma Ajanslarının Kuruluşu, Koordinasyonu ve Görevleri Hakkında Kanunun 5. maddesine göre Kalkınma Ajanslarının yetki, görev ve sorumluklar aşağıdaki gibidir (Zafer Kalkınma Ajansı Stratejik Plan, 214): Yerel yönetimlerin planlama çalışmalarına teknik destek sağlamak. Bölge plan ve programlarının uygulanmasını sağlayıcı faaliyet ve projelere destek olmak. Bu kapsamda desteklenen faaliyet ve projelerin uygulama sürecini izlemek, değerlendirmek ve sonuçlarını Kalkınma Bakanlığı na bildirmek. Bölge plan ve programlarına uygun olarak bölgenin kırsal ve yerel kalkınma ile ilgili kapasitesinin geliştirilmesine katkıda bulunmak ve bu kapsamdaki projelere destek sağlamak. Bölgede kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları tarafından yürütülen ve bölge plan ve programları açısından önemli görülen diğer projeleri izlemek. Bölgesel gelişme hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik olarak; kamu kesimi, özel kesim ve sivil toplum kuruluşları arasındaki işbirliğini geliştirmek. 4 üncü maddenin ikinci fıkrasının (c) bendi çerçevesinde Ajans a tahsis edilen kaynakları, bölge plan ve programlarına uygun olarak kullanmak veya kullandırmak. Bölgenin kaynak ve olanaklarını tespit etmeye, ekonomik ve sosyal gelişmeyi hızlandır hızlandırmaya ve rekabet gücünü artırmaya yönelik araştırmalar yapmak, yaptırmak, başka kişi, kurum ve kuruluşların yaptığı araştırmaları desteklemek. Bölgenin iş ve yatırım imkânlarının, ilgili kuruluşlarla işbirliği halinde ulusal ve uluslararası düzeyde tanıtımını yapmak veya yaptırmak. Bölge illerinde yatırımcıların, kamu kurum ve kuruluşlarının görev ve yetki alanına giren izin ve ruhsat işlemleri ile diğer idarî iş ve işlemlerini, ilgili mevzuatta belirtilen süre içinde sonuçlandırmak üzere tek elden takip ve koordine etmek. 491
Yönetim, üretim, tanıtım, pazarlama, teknoloji, finansman, örgütlenme ve işgücü eğitimi gibi konularda, ilgili kuruluşlarla işbirliği sağlayarak küçük ve orta ölçekli işletmelerle yeni girişimcileri desteklemek. Türkiye nin katıldığı ikili veya çok taraflı uluslararası programlara ilişkin faaliyetlerin bölgede tanıtımını yapmak ve bu programlar kapsamında proje geliştirilmesine katkı sağlamak. Ajans ın faaliyetleri, mali yapısı ve Ajans la ilgili diğer hususların güncel olarak yayınlanacağı bir internet sitesi oluşturmak. Manisa ya Zafer Kalkınma Ajansı Tarafından Sağlanan Destekler (21-214) Zafer Kalkınma Ajansının kuruluşundan 9.3.215 tarihine kadar olan dönem içinde Manisa ya sağladığı destekler hakkında aşağıda bilgi verilmiştir. Bu bölümde kullanılan veriler, Zafer Kalkınma Ajansının web sayfasından derlenmiştir. Teknik Destek Ajanslar, bölgedeki yerel aktörlerin bölgesel kalkınma açısından önem arz eden, ancak kurumsal kapasite eksikliği nedeniyle hazırlık ve uygulama aşamalarında sıkıntı ile karşılaşılan çalışmalarına yardımcı olmak amacıyla teknik destek sağlamaktadır. Ajans tarafından sağlanacak teknik destek; ajans tarafından yayınlanan herhangi bir proje teklif çağrısı ile ilişkilendirilmemek koşuluyla; Yerel yönetimlerin başta planlama çalışmaları ile bölge plan ve programlarını uygulayıcı veya yerel kalkınma kapasitesini artırıcı faaliyetlerini ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının ve bölgedeki sivil toplum kuruluşlarının yerel ve bölgesel kalkınmaya katkıda bulunabilecek çalışmalarını kapsayan destekleri içerir. Zafer Kalkınma Ajansına Manisa dan verilen teknik destek projeleri ve ajansın verdiği proje destek miktarları Tablo 1. de görülmektedir. Tablo 1. Manisa Teknik Destek Proje Bilgileri Gelen Proje Sayısı Başarılı Proje Sayısı Sözleşme İmzalanan Proje Sayısı Destek Alan Proje Sayısı Ajans Proje Destek Miktarı (TL) 119 91 81 8 443.746,45 Sözleşmesi Eğitim ve Devam Eden Biten Proje Toplam Proje Feshedilen Danışmanlık Proje Sayısı Sayısı Bütçesi (TL) Proje Sayısı Alan Kişi Sayısı 4 76 1 2.977 443.764,45 Ajansa Manisa dan sunulan 119 projeden 8 tanesi toplam 443.764,45 TL destek almıştır. Mali Destek Ajanslar, 8.11.28 tarihli 2748 sayılı resmi Gazetede yayımlanan "Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği" ve Devlet Planlama Müsteşarlığı tarafından 29 yılında hazırlanan "Kalkınma Ajansları Destek Yönetimi Kılavuzu"na göre yıllık çalışma programında ve başvuru rehberinde açıkça belirtilmek kaydıyla; özel işletmelerin, sivil toplum kuruluşlarının, kamu kurum ve kuruluşlarının, üniversitelerin, kamu kurumu niteliğinde meslek kuruluşlarının, yerel yönetimlerin ve bunların birliklerinin, kooperatiflerin ve bunların birlikleri ile diğer gerçek ve tüzel kişilerin yönetmelik ve kılavuzda belirtilen türlerdeki proje ve faaliyetlerine mali destek sağlayabilir (Kalkınma Ajansları Proje ve Faaliyet Destekleme Yönetmeliği, 212). 492
Doğrudan Finansman Desteği: Doğrudan finansman desteği, ajansın belli proje ve faaliyetlere yaptığı karşılıksız yardım olup, esas itibarıyla proje teklif çağrısı yöntemiyle kullandırdığı desteklerden oluşur. Ancak ajans istisnai olarak, proje teklif çağrısı yapmaksızın, proje hazırlığı konusundaki yükümlülüklerinden bazılarını hafifletmek veya proje hazırlık sürecini doğrudan yönetmek suretiyle, Doğrudan Faaliyet Desteği ve Güdümlü Proje Desteği şeklinde de doğrudan destek sağlayabilir. Doğrudan Faaliyet Desteği: Ajansın bölgenin kalkınması, rekabet gücü açısından önemli fırsatlardan yararlanması ve bölge ekonomisine yönelik tehdit ve risklerin önlenmesi durumları karşısında proje teklif çağrısı yöntemi uygulamadan doğrudan mali ve teknik destek sağlamasıdır. Zafer Kalkınma Ajansına Manisa dan verilen Doğrudan Faaliyet Desteği projeleri ve ajansın verdiği proje destek miktarları Tablo 2. de görülmektedir. Tablo 2. Manisa Doğrudan Faaliyet Desteği Proje Bilgileri Gelen Proje Sayısı Başarılı Proje Sayısı Sözleşme İmzalanan Proje Sayısı Destek Alan Proje Sayısı Ajans Proje Destek Miktarı (TL) 36 26 2 18 987.221,58 Sözleşmesi Devam Eden Biten Proje İstihdam Edilen Toplam Proje Feshedilen Proje Sayısı Sayısı Kişi Sayısı Bütçesi (TL) Proje Sayısı 8 18 2 4 1.22.458,15 Ajansa Manisa dan sunulan 36 projeden 18 tanesi toplam 987.221,58 TL destek almıştır. Proje Teklif Çağrısı: Proje teklif çağrısı, belirli bir destek programı kapsamında, nitelikleri net bir şekilde belirlenmiş olan potansiyel başvuru sahiplerinin, önceden belirlenen konu ve koşullara uygun olarak proje teklifi sunmaya davet edilmesidir. Zafer Kalkınma Ajansına Manisa dan verilen Proje Teklif Çağrısı projeleri ve ajansın verdiği proje destek miktarları Tablo 3. te görülmektedir. Tablo 3. Manisa Proje Teklif Çağrısı Desteği Proje Bilgileri Sözleşme Ajans Proje Gelen Proje Başarılı Proje Destek Alan İmzalanan Destek Miktarı Sayısı Sayısı Proje Sayısı Proje Sayısı (TL) 429 15 8 78 2.549.466,4 Devam Eden Proje Sayısı Biten Proje Sayısı Sözleşmesi Feshedilen Proje Sayısı İstihdam Edilen Kişi Sayısı Toplam Proje Bütçesi (TL) 25 53 2 39 41.236.239,78 Ajansa Manisa dan sunulan 429 projeden 78 tanesi toplam 2.549.466,4 TL destek almıştır. Manisa da yapılan toplam 42.72.444,38 TL lik yatırımın 21.98.434,7 TL lik kısmı ajans tarafından hibe olarak desteklenmiştir. Projelerle hayat bulan ya da gelişen yatırımlarda toplam 313 kişi istihdam edilmiştir. 2.977 kişi eğitim ve danışmanlık hizmetinden istifade etmiştir. 18 adet araştırma / Fizibilite raporu hazırlanmıştır. Zafer Kalkınma Ajansının 1.1.21-9.3.215 tarihleri arasında duyurduğu Proje Teklif Çağrıları ve Manisa ilinde bu çağrılardan destek alan proje bilgileri aşağıdadır: Bölgesel Potansiyelin Harekete Geçirilmesi Mali Destek Programı (BPHGMDP) Bu çağrının genel amacı, Turizm, Tarıma Dayalı Sanayi ve İmalat Sanayi alanlarında bölgesel, ulusal ve uluslararası düzeyde rekabet gücünün arttırılması, Bölge nin Ar-Ge ve inovasyon kapasitesinin güçlendirilmesi ve işbirliği ağlarının geliştirilmesi olarak belirlenmiştir. Manisa ilinden bu çağrı kapsamında desteklenin projelerin isimleri ve aldıkları destekler Tablo 4. te görülmektedir. 493
Tablo 4. Manisa İlinde BPHGMDP Kapsamında Destek Alan Projeler Proje Adı Zeytinyağı Üretiminde Sürdürülebilirliğin ve Rekabetçiliğin Güçlendirilmesi Ajans Destek Miktarı (TL) Eş Finansman Miktarı (TL) Toplam Proje Bütçesi (TL) 21.183,31 27.41,18 237.593,49 Doğru Depo, Yüksek Kazanç 448.854,68 95.68,62 544.463,3 Bölgesel Rekabet Gücünü, Tesis ve Hizmet Kalitesini Artırmaya Yönelik 4 Yıldızlı Otel Renovasyon ve Gelişim Alaşehir Bölgesinde Üretilen Çekirdeksiz Kuru Üzümün Gıda Güvenliği ve Kalitesi Açısından Ambalaj Şartlarının İyileştirilmesi 479.11,26 485.545,48 964.655,74 483.31,57 353.372,65 836.44,22 Bir Tutam Arşipel 288.555,18 347.598,37 636.153,55 Celal Bayar Üniversitesi Gıda Güvenliği Laboratuvarının Geliştirilmesi 494.392,45 76.726,18 571.118,63 Üretim ve Kalite Birimlerinin Verimliliklerinin Arttırılması Projesi 17.12,74 25.431,82 375.534,56 Konserve İhracatında Yeni Pazarlar 128.632,45 145.112,61 273.745,6 Organik Kuru Üzüm İşleme Hattı kapasite Arttırımı ve Kalite İyileştirme Ar-Ge Departmanı Kurulumuna Bağlı Olarak Ürün Çeşitliliğimizin ve Kalitemizin Artması 477.413,86 562.393,73 1.39.87,59 189.716,76 211.98,16 41.624,92 Bereket Ana 263.8,59 31.69,75 294.15,34 Tigres Daha Verimli Daha Katma Değerli 33.511,18 365.994,11 696.55,29 AGRO Endüstri Kapsamında Kuru Üzümde Pastorizasyon ve AR-GE Uygulamaları 33.73,8 358.211,85 688.914,93 Hayvansal Üretimin En Önemli Girdisi Yem Kalite ve Kapasitesinin Artırılması 126.14,67 145.935,31 271.949,98 Manisa Bağcılık Araştırma Enstitüsü Ar-ge ve Labaratuvar Altyapısının Geliştirilmesi 213.82,98 91.99,85 35.712,83 Sağlıklı Nesiller İçin Sokak Sütüne Son 29.626,68 38.423,87 599.5,55 Kalite Problemlerinin Çözümüne Yönelik Genel İhtiyaçlarımızın Giderilmesi Demirci İlçesi Bölgesel Potansiyelinin Tanıtılması ile Halıcılık Sektörü Kümelenme Analizi 46.53,16 57.34,68 13.564,84 397.934,9 9.375,73 488.39,82 Hediyelik Eşyada Manisa Markası Projesi 185.272,66 48.755,51 234.28,17 Odak Sektörler Mali Destek Programı (ODAK) Bu çağrının genel amacı,tr33 Bölgesi nde faaliyet göstermekte olan işletmelerin, üretim/yönetim/pazarlama/ihracat kapasite ve kabiliyetlerinin arttırılması; Ar-Ge, inovasyon ve markalaşmaya yönelik uygulamalarının desteklenmesi olarak belirlenmiştir. Manisa ilinden bu çağrı kapsamında desteklenin projelerin isimleri ve aldıkları destekler Tablo 5. te görülmektedir. 494
Tablo 5. Manisa İlinde ODAK Kapsamında Destek Alan Projeler Ajans Destek Eş Finansman Proje Adı Miktarı (TL) Miktarı (TL) Venco Makinelerini Dünya Standartlarına Yükseltiyor Öztaş Firmasına Robotik Kaynak Hattı Kurulması Toplam Proje Bütçesi (TL) 319.328, 353.476,82 672.84,82 37.13,8 358.193,51 665.323,59 Kalitemizi Zaferden Zafere Taşıyoruz 85.13,84 92.544,65 177.558,49 Teknolojistik 375.161,8 762.88,98 1.138.42,6 Matris Üretim Süreçleri ve Kurumsal Organizasyon Yeniden Tasarım Projesi Makina Sektöründe 42 Yıllık Deneyimle Akhisar'dan Dünya Pazarlarına Gıda Güvenliğini Tesis Ederek Sürdürülebilir Üretimi Sağlamaya Yönelik Kapasite Artırımı ve Teknoloj Üretim, Ar-Ge, Yönetim ve Pazarlama Kalitesinin, Kapasitesinin Artırılması Rezistans Üretiminde Nikel Difüzyon Kaplama Sürecinin Oluşturulmasıyla Korozyona Karşı Mukavemetli Ü Sektörde Rekabet Gücünün ve Pazar Payının Artırılması Projesi 333.644,12 421.354,17 754.998,29 98.926,42 98.926,43 197.852,85 117.667,47 123.246,62 24.914,9 166.949,2 199.45,11 366.399,31 298.256,65 37.676,72 65.933,37 166.89,43 216.71,44 383.591,87 Sürdürülebilir Kırsal & Kentsel Altyapı Mali Destek Programı (SÜKAP) Genel amacı, Kâr amacı gütmeyen kurum/kuruluşların, TR33 Bölgesi nin daha yaşanabilir bir hale gelmesine ve rekabet gücü ile tanınırlığının arttırılmasına yönelik sürdürülebilir, stratejik, yenilikçi ve doğal çevreye duyarlı küçük ölçekli altyapı faaliyetlerinin desteklenmesi olarak belirlenmiştir. Manisa ilinden bu çağrı kapsamında desteklenin projelerin isimleri ve aldıkları destekler Tablo 6. da görülmektedir. Tablo 6. Manisa İlinde SÜKAP Kapsamında Destek Alan Projeler Proje Adı Ajans Destek Miktarı (TL) Eş Finansman Miktarı (TL) Toplam Proje Bütçesi (TL) Turgutlu'ya Değer 29.814,61 29.982,53 419.797,14 Bereket Deposu 321.4,57 336.22,37 657.62,94 Erişilebilir En Son Teknolojilerle, Manisa Kültür ve Turizm Değerlerini Tanıtacak Entegre Altyapı 464.89,98 464.874,64 929.684,62 Donatılarının Oluşturulması Doğru Yatırım, Yüksek Kazanç 13.38,21 268.833,25 398.871,46 495
Rekabetçi KOBİ Mali Destek Programı (RKMDP) TR33 Bölgesi nde imalat sanayisi ve turizm sektörlerinde faaliyet gösteren KOBİ lerin rekabet güçlerinin arttırılarak Bölge nin sürdürülebilir ekonomik gelişimine katkı sağlanması amacını güden çağrıya Manisa dan destek almaya hak kazanan projeler Tablo 7. de görülmektedir. Tablo 7. Manisa İlinde RKMDP Kapsamında Destek Alan Projeler Proje Adı Termal Kaplıca Turizminde Tarihiyle, Doğal Güzellikleriyle Ve Şifa Kaynaklarıyla Urganlı Kaplıcaları Yeniden Doğuyor 3d Plastik Şişirme Tekniğinde Çoklu Kavite Uygulaması Projesi Batı Mermer İle Tr33 Bölgesinde İlk Kez Atıklı Doğal Taş İşlemesine Başlanıyor Atıktan Faydalı Ürüne Boyahane Tesisleri Üretiminde Ulusal Ve Uluslararası Zaferler. Tarımsal İlaçlama Makineleri İmalatında İthalat Bağımlılığını Azaltmak Ve İhracatı Arttırmak. Modernizasyon İle Üretim Sürecinin Geliştirilmesi Ve Kapasite İle İhracatın Artırılması Manisa'dan Tüm Dünyaya Vals Yenilikçi Ürünler Projesi Tasarım - Üretim Entegrasyonu İle Proses Modernizasyonu Ve İhracata Başlama Bölgemiz Yeni Nesil MonoblokRedüktörlerle Tanışıyor Yüksek Güçlü Lazer Kaynak Sistemi Kurulumu Yakamoz Teknoloji Yenileme Ve İhracat Kapasitesinin Güçlendirilmesi Projesi Uluslararası Tanınırlık İle İhracatı Arttırmak Adına, Yenilikçi Üretime Yönelik Teknoloji Odaklı Yatırım Projesi Tekstilde Teknoloji Devrine Geçiş Ajans Destek Miktarı (TL) 371.943, 266.6, 33.475, 311.94,6 1 38.572,1 9 397.569,9 8 37.137,5 383.89,8 9 339.99,5 2 317.6, 312.8,8 4 24.868, 351.58,3 6 373.539,2 Eş Finansma n Miktarı (TL) 371.943, 266.6, 33.475, 312.925,3 9 468.88,8 1 42.47, 2 37.137,5 426.352,1 1 428.74,4 8 317.6, 314.959,1 6 24.868, 724.891,6 4 374.645,8 Toplam Proje Bütçesi (TL) 743.886, 533.2, 66.95, 624.83, 849.381, 818.4, 74.275, 81.243, 767.84, 635.2, 627.76, 49.736, 1.75.95, 748.185, Skp Makine Üretim Teknolojisinin Yenilenmesi Projesi 79.892,34 79.892,34 159.784,68 Atık Çöp Değildir 221.175, 221.175, 442.35, 496
Turizm, Enerji ve Çevre Altyapı Mali Destek Programı (TEÇDP) TR33 Bölgesi nin sürdürülebilir ve yenilikçi bir anlayış ile yaşam kalitesinin yükseltilmesi amacıyla; turizmin bölge ekonomisine katkısının arttırılması, enerji kullanımında verimliliğin ve çeşitliliğin sağlanması ve çevresel sorunların azaltılması için gerekli fiziki altyapıların tesis edilmesini desteklemek amacıyla çıkılan çağrıya Manisa ilinden destek almaya hak kazanan projelerin isimleri ve aldıkları hibe miktarı Tablo 8 de görülmektedir. Tablo 8. Manisa İlinde TEÇDP Kapsamında Destek Alan Projeler Ajans Eş Toplam Proje Adı Destek Finansman Proje Miktarı Miktarı Bütçesi (TL) (TL) (TL) Akhisar Belediyesi İçme Suyu ve Hizmet Binası 743.176,53 2.229.18,47 2.972.285, Restorasyon Uygulaması Biz Dünyayı Atalarımızdan Miras Olarak Almadık, 675.295,22 925.698,78 Çocuklarımızdan Ödünç Aldık 1.6.994, Enerji Güneştir 156.532,15 156.535,85 313.68, Yunt Dağlarında Zaman Geçidi Müzesi 156.837,34 164.79,66 321.547, Kula Jeoparkını Keşfet 448.626,73 299.84,27 747.711, Manisa'da Kongre Turizmine İlk Adım 415.97, 415.97, 831.814, Sonuç ve Öneriler Manisa nın da yer aldığı TR33 Bölgesinin vizyonu 214-223 Bölge Planında "ekolojik dengeyi gözeten, bilgi temelli ekonomisi ile katma değer yaratan, rekabet gücü ve yaşam kalitesi artan, dengeli büyüyen, gelişen ve öğrenen bölge" olarak belirlenmiştir. Bölgedeki hâlihazırda gelişmiş ve gelişme potansiyeli yüksek yerleşim yerlerinden biri olan Manisa büyüme merkezi olarak belirlenerek, sanayi yatırımları başta olmak üzere yüksek-katma değerli üretim olanaklarının desteklenmesi önem arz etmektedir. Yayınladığı faaliyet raporları ve bölge planı aracılığıyla incelenen Zafer Kalkınma Ajansı nın Manisa nın iktisadi ve sosyal gelişimi açısından birçok projeye destek verdiği, bilgilendirme toplantısı, eğitim ve seminerler düzenlediği görülmüştür. Toplam 42.72.444,38 TL lik yatırımın 21.98.434,7 TL lik kısmı ajans tarafından Manisa ya hibe edilmiştir. Toplamda 2.977 kişinin eğitim/danışmanlık hizmeti aldığı ve 311 yeni istihdamın gerçekleştiği belirlendi. Ajansın belirlediği misyon çerçevesinde, yerel potansiyelleri yenilikçilik ve girişimcilik kültürü ile harekete geçirerek, ulusal ve uluslararası düzeyde kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşları arasında köprü vazifesi görerek Manisa ilinde kalkınmayı teşvik ettiği görülmüştür. Manisa şehri altyapısının (Raylı Sistem, Ulaşım vb.) gelişimine yönelik projelere daha çok önem verilmesinin faydalı olacağı düşünülmektedir. 497
Kaynakça ARSLAN, E. 21. Kalkınma Ajansları ve Kalkınma Ajanslarının Türkiye Ekonomisine Beklenen Katkıları. Kamu-İş; C:11, S:3,s.85-15. AVRUPA BİRLİĞİ KALKINMA AJANSI SİTESİ. [Online]. Erişim: http://www.eurada.org/,14.4.215 ÇELİKKOL, M.M. 214. Bölgesel Kalkınma Ajansları: Sağlanan Desteklerin Bir İl Ölçeğinde Değerlendirilmesi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 39, s.327-349. ILDIRAR, M. (24). Bölgesel Kalkınma ve Gelişme Stratejileri. Nobel Yayıncılık, Ankara. İKA STRATEJİK PLAN. [Online]. Erişim: http://ika.org.tr/upload/yazilar/ika-stratejik- Plan-214-218-52991.pdf KAYASÜ, S. 23. Yerel Bölgesel Kalkınma ve Rekabet Gücünün Artırılması: Bölgesel Kalkınma Ajansları. İstanbul Ticaret Odası Yayını, İstanbul. KAYASÜ, S. ve YAŞAR, S.S. 24. Kentsel Ekonomik Araştırmalar Sempozyumu Cilt 1 içinde, Bölgesel Kalkınma Ajansları: Türkiye Üzerine Öneriler, DPT Yayınları, Ankara, s. 348-349. KUMRAL, N. 1993. Bölgesel Gelişme Politikası Aracı Olarak Ekonomik Kalkınma Ajansları ve Girişimciliğin Teşviki. DEU. SBE. İktisat Anabilim Dalı, yayınlanmamış Doktora Tezi, İzmir. ÖZMEN, F. 28. AB Sürecinde Türkiye de Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Karşılaşabilecekleri Temel Sorun Alanları. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C.13,S.3, s.327-34. TAŞLIYAN, M. & KORKMAZ H. 212. Kalkınma Ajanslarının Bölgesel Sorunların Çözümünde Ve Kalkınmadaki Önemi ve Katkıları: DOĞAKA, İKA ve ZEKA Örneği. II. Bölgesel Sorunlar ve Türkiye Sempozyumu. TUTAR, R. & DEMİRAL, M. 27. Yerel Ekonomilerin Yerel Aktörleri: Bölgesel Kalkınma Ajansları. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2 (1), s.65-83. ZAFER KALKINMA AJANSI STRATEJİK PLANI. 214. [Online]. Erişim: http://www.zafer.org.tr. 498