llise BİYOLOJİ ÖĞRETİM PROGRAMI UYGULAMASINDA ÖĞRETMEN ROLÜ



Benzer belgeler
FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN YENİ FEN BİLGİSİ PROGRAMINA YÖNELİK DÜŞÜNCELERİ

LİSE BİYOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ UYGULANMASINDA OKUL DÜZEYİNDE GÖRÜLEN FARKLILIKLAR

Available online at

EPİSTEMOLOJİK İNANÇLAR ÜZERİNE BİR DERLEME

13. ULUSAL PSİKOLOJİK DANIŞMA VE REHBERLİK KONGRESİ BİLDİRİ ÖZETLERİ KİTABI Ekim, 2015 Mersin

ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖĞRETMENLİK MESLEĞİNİ TERCİH SEBEPLERİ

ÖĞRETMEN ADAYLARININ MESLEK BİLGİSİ DERSLERİ ÜZERİNE BAKIŞ AÇILARI

Doç. Dr. Mustafa SÖZBİLİR

KUYUMCULUK VE TAKI TASARIMI PROGRAMI ÖĞRENCĐLERĐNĐN OKULDAN BEKLENTĐLERĐ VE MESLEKĐ GELECEKLERĐNĐN DEĞERLENDĐRĐLMESĐ

İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları 1. İngilizce Öğretmen Adaylarının Öğretmenlik Mesleğine İlişkin Tutumları

İLKÖĞRETİM 6. ve 7. SINIF FEN ve TEKNOLOJİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ İÇERİĞİNE VE ÖĞRENME- ÖĞRETME SÜRECİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ

EĞİTİM FAKÜLTESİ Ortaöğretim Fen ve Ortaöğretim Fen ve ENSTİTÜSÜ

Bahar Dönemi Fizik Bölümü Fizik II Dersi Çıktılarının Gerçekleşme Derecesi Program Çıktılarının Ders Kazanımlarına Katkısı Anketi

Ders Kodu: FIZ 234 Ders Adı: Klasik Mekanik Dersin Dönemi: Bahar Dönemi Dersi Veren Öğretim Üyesi: Yrd. Doç. Dr.

Ders Kodu: FIZ 131 Ders Adı: FİZİK I Dersin Dönemi: Güz Dönemi

Eğitim Fakültesi, Kimya Öğretmenliği Programı, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Kimya Öğretmenliği Lisansla

Okul Temelli Mesleki Gelişim Nedir?

YÜKSEKÖĞRETİM KURULU YARDIMCI DOÇENT

5 (%) 1 Bu ders ile ilgili temel kavramları, yasaları ve bunlar arasındaki ilişkileri

EĞİTİM FAKÜLTESİ Ortaöğretim Fen ve Ortaöğretim Fen ve ENSTİTÜSÜ

MİLLÎ EĞİTİM UZMAN YARDIMCILIĞI GÜNCELLENMİŞ TEZ KONULARI LİSTESİ

TEACHER EXPECTATIONS FOR A MORE EFFICIENT BIOLOGY INSTRUCTION

Güz Dönemi Fizik Bölümü Maddenin Manyetik ve Dielektrik Özellikleri Dersi Çıktılarının Gerçekleşme Derecesi

International Journal of Progressive Education, 6(2),

Ders Kodu: FIZ 306 Ders Adı: Katıhal Fiziği-İntibak Dersin Dönemi: Güz Dönemi Dersi Veren Öğretim Üyesi: Yrd. Doç. Dr.

İZMİR İLİ MLO OKULLARINDA BİYOLOJİ DERSLERİNDE EĞİTİM TEKNOLOJİSİ UYGULAMALARININ (BİLGİSAYARIN) ETKİLİLİĞİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yaratıcı Metin Yazarlığı (SGT 332) Ders Detayları

KÜLTÜREL MUHİTİN ÖĞRENCİ BAŞARISINA ETKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS BİLİMSEL ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ GK- 373 V Ön Koşul. Yok

Kişisel Bilgiler. Akademik Ünvan : Dr.(PHD) Doğum Yeri : İSTANBUL Doğum Tarihi : 1972 Ana Dil(ler) : TÜRKÇE

KİŞİSEL GELİŞİM VE EĞİTİMİ LİDERLİK EĞİTİMİ KURS PROGRAMI

Fen Bilgisi Eğitimi ( Yüksek Lisans) Adnan Menderes Üniversitesi (Aydın) Fen Bilgisi Eğitimi ( Yüksek Lisans)

Electronic Letters on Science & Engineering 2(2) (2011) Available online at

ÇOCUK GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ ALANI ÇOCUKLA İLETİŞİM KURS PROGRAMI

FİZİK KONULARININ ÖĞRETİMİNDE DENEYSEL ÇALIŞMANIN ÖĞRENCİ BAŞARISINA ETKİSİ VE ÖĞRETMENLERİN KARŞILAŞTIKLARI ZORLUKLARIN BELİRLENMESİ

Tarih Öğretmeninin Meslekî Bilgi ve Becerilerini Şekillendiren Unsurlar

BÖLÜM 5 SONUÇ VE ÖNERİLER. Bu bölümde araştırmanın bulgularına dayalı olarak ulaşılan sonuçlara ve geliştirilen önerilere yer verilmiştir.

Kimya Öğretmen de Hizmet İçi Eğitim Türkiye'de İhtiyaçları

Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program/Alan Üniversite Bitirme Yılı Lisans Fizik / Fen Edebiyat / Fizik Dicle Üniversitesi 2004

ESKİŞEHİR OSMANGAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ÖZEL EĞİTİM ANABİLİM DALI

ÖZGEÇMĐŞ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans

BÖLÜM 5 SONUÇ VE ÖNERİLER. Bu bölümde araştırmanın bulgularına dayalı olarak ulaşılan sonuçlara ve geliştirilen önerilere yer verilmiştir.

ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN BİYOLOJİ LABORATUARLARINDA MİKROSKOP ÇALIŞMALARI İLE İLGİLİ ALTERNATİF KAVRAMLARI

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl. OrtaöğretimMatematikEğitimi BoğaziciÜniversitesi 2007

Doç.Dr. EYLEM YILDIZ FEYZİOĞLU

Öğretim Tasarımı ve Eğitim Teknolojisi. Yrd.Doç.Dr. Gülçin TAN ŞİŞMAN

1. GİRİŞ Yapısalcı (constructivism) yaklaşım, bilginin öğrenme sürecinde öğrenciler tarafından yeniden yapılandırılmasıdır. Biz bilginin yapısını

Araştırma Metodları ve İletişim Becerileri (MMR 501) Ders Detayları

Sosyal Medya Tasarımı (SGT 328) Ders Detayları

ORTAÖĞRETİMDE DAHA ETKİLİ BİR BİYOLOJİ ÖĞRETİMİ İÇİN ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİ BEKLENTİLERİ

ÖZGEÇMİŞ. Derece Alan Üniversite Yıl. Y. Lisans Matematik Eğitimi University of Warwick 2010 Y. Lisans Matematik Eğitimi University of Cambridge 2012

Arş. Gör. Dr. Mücahit KÖSE

Mesleki eğitimde bilgisayar oyunu kullanma rehberi

Programın Denenmesi. Hazırlanan program taslağının denenmesi uygulama sürecinde programda gerekli düzeltmelerin yapılmasına olanak sağlamalıdır.

KIRIKKALE ÜNİVERSİTESİEĞİTİM FAKÜLTESİ SINIF ÖĞRETMENLİĞİ PROGRAMI EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI LİSANS PROGRAMI ÖĞRETİM PLANI.

Dr. Evrim Üstünlüoğlu * Prof. Dr. Muhsin Hesapçıoğlu **

GELENEKSEL ÖĞRENME ORTAMLARINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN İNCELENMESİ

ÖĞRETMENLİK VE ÖĞRETİM MOTORLU TAŞIT SÜRÜCÜLERİ SINAV SORUMLUSU MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

Türkiye de Fen Bilimleri Eğitimi Alanındaki Program Geliştirme Çalışmalarına Genel Bir Bakış

Sosyal Bilimlerde İstatistik ve Araştırma Yöntemleri I (KAM 209) Ders Detayları

ÖĞRETMEN ADAYLARININ PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ

uzman yaklaşımı program geliştirme Branş Analizi Uzm. İrfan UYGAR

İNGİLİZCE HAZIRLIK OKULLARI PROGRAMLARINDA BELİRLİ AMACA YÖNELİK İNGİLİZCE AÇISINDAN İÇERİK SEÇİMİ VE DÜZENLENMESİNE İLİŞKİN SORUNLAR

ÇOCUK GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ ALANI

ORTAÖĞRETİM FİZİK DERSİ MERCEKLER KONUSU ÖĞRETİM PROGRAMI GELİŞTİRME ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Principles of Atatürk & History of the Turkish Atatürk İlkeleri ve İnkılâp Tarihi I revolution I

BÖLÜM 1 GİRİŞ. Bu bölümde araştırmanın problemi, amacı, önemi, kısaltmalar ve tanımlardan bahsedilmektedir.

ÖZGEÇMİŞ KİŞİSEL BİLGİLER: 1. Adı Soyadı : Şentaç Arı 2. DoğumTarihi : 12 Nisan Doğum Yeri : Limasol EĞİTİM DURUMU :

ÇOCUK GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ ALANI ERGENLİK DÖNEMİNDE BESLENME KURS PROGRAMI

ÖĞRETMEN YETERLİKLERİ VE İLKÖĞRETİM PROGRAMLARINA İLİŞKİN ALGI DEĞİŞİMİ ARAŞTIRMASI

GAZİ ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ/BİYOLOJİ EĞİTİMİ (DR)

T.C. MİLLÎ EĞİTİM BAKANLIĞI. Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü KİŞİSEL GELİŞİM VE EĞİTİM ALANI

Educational On-line Programmes for Teachers and Students

Physics Education in Turkey IV. FEN BİLİMLERİ EĞİTİMİ KONGRESİ 6 / 10 / / 10 / 2000 ANKARA

ÖĞRETMENLİK VE ÖĞRETİM MOTORLU TAŞIT SÜRÜCÜLERİ DİREKSİYON EĞİTİMİ SINAV SORUMLUSU MODÜLER PROGRAMI (YETERLİĞE DAYALI)

Program Yeterlilikleri hazırlama Ders Öğrenme Çıktıları Yazma AKTS Hesaplama. Fahri YAVUZ 1 Nisan 2010, Kültür Merkezi Mavi Salon Erzurum

ÖĞRETMEN ADAYLARININ OKUL DENEYİMİ II DERSİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ (YÜZÜNCÜ YIL ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ)

ÖZGEÇMİŞ. 1. Adı Soyadı : Oxana MANOLOVA 2. Doğum Tarihi : 11 Mart Unvanı : Yardımcı Doçent 4. Öğrenim Durumu :

İngilizce İletişim Becerileri I (ENG 101) Ders Detayları

Güz Dönemi Fizik Bölümü Titreşim ve Dalgalar Dersi Çıktılarının Gerçekleşme Derecesi

DERS BİLGİLERİ. Dil Becerilerinin Öğretimi II YDI306 6.Yarıyıl İngilizce Öğretiminde Yaklaşımlar I. İngilizce Öğretiminde Yaklaşımlar II

ORTAÖĞRETİM FİZİK DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI KAZANIMLARININ WEBB İN BİLGİ DERİNLİĞİ SEVİYELERİNE GÖRE ANALİZİ

Yrd. Doç. Dr. İsmail KENAR

ÇOCUK GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ ALANI

DERS BİLGİLERİ. Çocuklara Yabancı Dil Öğretimi I YDI302 6.Yarıyıl YDI205 İngilizce Öğretiminde Yaklaşımlar I

BİYOLOJİ ÖĞRETMENLERİNİN LABORATUVAR DERSİNE YÖNELİK TUTUMLARININ FARKLI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

LİSE ÖĞRENCİLERİNİN ÇÖZÜNÜRLÜK İLE İLGİLİ KAVRAMLARI AÇIKLAYABİLME VE GÜNLÜK HAYATTAKİ OLAYLARLA İLİŞKİLENDİREBİLME DÜZEYLERİ

Öğrenim Kazanımları Bu programı başarı ile tamamlayan öğrenci;

Temel İngilizce I (ENG-T 101) Ders Detayları

ÇOCUK GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ ALANI 0-72 AY ÇOÇUK GELİŞİMİ KURS PROGRAMI

1. Çocukları Tanıma Çocukların fiziksel özelliklerini tanıma Çocukların sosyo-ekonomik özelliklerini tanıma

BĠYOLOJĠ EĞĠTĠMĠ LĠSANSÜSTÜ ÖĞRENCĠLERĠNĠN LĠSANSÜSTÜ YETERLĠKLERĠNE ĠLĠġKĠN GÖRÜġLERĠ

Temel Grafik Eğitimi - II (GRT 202) Ders Detayları

T.C. İSTANBUL RUMELİ ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK HİZMETLERİ MESLEK YÜKSEKOKULU TIBBİ DÖKÜMANTASYON ve SEKRETERLİK PROGRAMI 2. SINIF 4.

FEN BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN LABORATUVAR KULLANIMI VE TEKNOLOJİK YENİLİKLERİ İZLEME EĞİLİMLERİ (YEREL BİR DEĞERLENDİRME)

Dr. Yasemin ESEN ÖZGEÇMİŞ. Yardımcı Doçent Doktor. Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilgiler Eğitimi.

İş Süreçlerinin Yeniden Yapılandırılması (IE 320) Ders Detayları

YÖNETİCİLER İÇİN LİDERLİK EĞİTİMİ

e-öğrenme KONUSUNDA YAPILAN ARAŞTIRMALAR Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR

Transkript:

llise BİYOLOJİ ÖĞRETİM PROGRAMI UYGULAMASINDA ÖĞRETMEN ROLÜ Ebru ÖZTÜRK 1, Hüsniye DEMİRCİOĞLU 2 1 ODTÜ, Eğitim Fakültesi, Eğitim Bilimleri Bölümü, ANKARA 2 ODTÜ, Eğitim Fakültesi, Orta Öğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü, ANKARA ÖZET: Yeni lise biyoloji dersi öğretim programının uygulaması sürecinde öğretmenlerin rolünü değerlendirmek amacıyla gerçekleştirilen bu çalışmada uygulama süreciyle ilgili bilgi toplamak için özel bir lisenin yedi sınıfında gözlemler yapılmış ve öğretmenlerle görüşülmüştür. Çalışmaya katılan yedi biyoloji öğretmeninin yeni öğretim programıyla ilgili tutumlarını değerlendirmek amacıyla Biyoloji Programı Değerlendirme Anketi (Yıldırım, 1995), günlük performanslarını değerlendirmek içinse Öğretmen Performansı Değerlendirme Ölçeği (Capie ve Cronin, 1986) kullanılmıştır. Çalışmaya yön veren üç soru şöyledir: Öğretim programıyla ne hedeflenmiştir? Öğretim programı öğretmenler tarafından nasıl uygulanmıştır? Hedeflenen ve uygulanan öğretim programları arasındaki farklar nelerdir? Bu soruları yanıtlamak için hedeflenen öğretim programındaki ideal öğretmen davranışlarıyla sınıf ortamında gözlemlenen öğretmen davranışları kıyaslanmış, öğretmenlerin değişik düşünüş, tutum ve öğretme performanslarının öğretim programı uygulaması sürecini değişik şekillerde etkilediği görülmüştür. Öğretim programının değişik sınıf ortamlarındaki uygulamalarının hem birbirlerinden hem de hedeflenen öğretim programından gösterdiği farklılıklarla birlikte öğretimin bütün öğretmenlere has ortak özelliği olarak hedeflenen öğretim programı davranışlarının öğretmenlerin öğretme davranışlarında değişiklikler gerektirdiğini söylemek gerekir. 1. GİRİŞ Günümüzde tüm dünya ülkeleri yeni yapılanmalarla birlikte hızla değişen dünyaya ve daha yarışçı bir hale gelen hayata uyum sağlamak için eğitim alanında reform olarak adlandırılabilecek çok sayıda yenilik ve değişiklik yapmaktadır. Bu yenilikçi yaklaşımlar çoğunlukla öğretim programlarında yapılan düzenleme ve değişiklikler, öğretim stratejilerinin araştırma ve sorgulamaya yönelmesi, mevcut derslerin daha iyi yapılandırılması, ders saati ve öğretim yılı sürelerinin arttırılması, ve sınıf mevcutlarının azaltılması vs. üzerine yoğunlaşmaktadır (Hurd, 2000; De Jong, 2000). Öğretim programlarıyla ilgili reformlar göz önünde bulundurulduğunda program içeriklerinin öğrenciye ve yaşadığı ortamlara uygun ve sorgulamaya yönelik olarak geliştirildiği, değerlendirmede ise öğrencilerin ezberleri yerine beceri ve yetenekleri üzerinde durulduğu görülmektedir. Bu yaklaşımlarda yeni yüzyılın getirdiği zorluk ve fırsatlara hazırlamak amacıyla öğrencilerin eleştirel düşünme ve problem çözme becerilerinin geliştirilmesine büyük önem verilmektedir (Strage ve Bol, 1996). Ayrıca okulda öğretilenler günlük hayatla ilişkilendirilerek öğrencilerin bilinçli ve aktif bireyler olması amaçlanmaktadır. Diğer dünya ülkelerinde olduğu gibi öğretim programlarıyla ilgili bu yeni yaklaşımlar ülkemiz öğretim programlarını da etkilemiş, 1990ların başında beliren ihtiyaçlar doğrultusunda Eğitimi Araştırma ve Geliştirme Dairesi Başkanlığı tarafından Milli Eğitim Bakanlığı ve Dünya Bankası desteğiyle Milli Eğitimi Geliştirme Projesinin bir parçası olarak yeni bir öğretim programı geliştirme modeli hazırlanmıştır. Bu modelde kapsamlı bir ihtiyaç analizi çalışması sonunda beliren ihtiyaçlar doğrultusunda ve ulusal hedef ve önceliklerin ışığında amaçlar, içerik, öğretim metot ve materyalleri sistematik olarak geliştirilmekte ve her birinin diğeriyle ilişkilendirilmesine dikkat edilmektedir. Program geliştirildikten sonra müfredat laboratuar okullarında deneme uygulamaları yapılmakta ve gerekli değişikliklerden sonra program ülke genelinde uygulanmaya başlamaktadır (EARGED, 1993). Yeni lise biyoloji dersi öğretim programı bu modele uygun olarak iki yıllık bir çalışma sonunda biyoloji dersi içeriğini daha çağdaş, anlamlı ve öğrencilerin ilgisini çekici, alandaki yenilikleri yansıtan ve dersi günlük hayatla ve sağlıkla ilgili konularla yakınlaştıracak biçimde hazırlanan ilk programdır. Bu programın esas ilkesi öğrencilerin kendi vücutları ve çevreleriyle ilgili bilgileri, bilimsel düşünme becerisini ve sağlıklı hayat bilincini kazanmaları, biyoloji bilimine karşı olumlu bir tutum geliştirmeleri ve bu bilgi, beceri ve tutumlarını diğer insanlarla paylaşmalarıdır (EARGED, 1996). Program kitapçığında (MEB, 1998) bütün hedef ve davranışların ezberleyen değil bilimsel olarak düşünebilen ve değerlendirebilen öğrenciler için hazırlandığı belirtilmektedir. Hedefler, öğrenme ve öğretme etkinlikleri, deneyler, gezi-gözlem, proje ve değerlendirme çalışmaları ünite planlarının ilgili yerlerinde detaylı olarak açıklanmaktadır. Ünite planlarında ayrıca film, slayt, video kaset gibi ilgili öğretim materyalleri de önerilmektedir. Bu açıklama ve önerilerle sınıfların öğrencilerin sadece duyarak değil, görerek, yaparak, yaşayarak ve araştırarak öğrendikleri yerler olması amaçlanmıştır. Tartışma grupları, grup çalışmaları ve projeler programda önerilen öğrenci

merkezli etkinliklerdendir. Önerilen öğretim metotları arasında düz anlatım, soru-cevap, tartışma, gözlem, gösteri ve deneyler yer almaktadır (MEB, 1998). Programın uygulanışında öğretmenlerin öğrencilerin konuları sadece duyarak değil yorumlayarak, sorgulayarak ve daha önce bildikleriyle bütünleştirerek öğrenmesini ve kavramasını sağlayan rehberler olmaları hedeflenmektedir. Böylece programın hedeflerine ulaşması için öğretmenlerin derslerinde önerilen metot ve teknikleri kullanmaları, öğrencilerini araştırma ve deney yapmaya, proje, gezi ve gözlem çalışmalarıyla soru sormaya, incelemeye ve yorum yapmaya özendirmeleri, dersleri günlük hayatla ilişkilendirmeleri, öğrencilerinin çevre bilinci kazanmalarına yardımcı olmaları, onların başarılarını değerlendirmeleri ve kendi zamanlarını en iyi şekilde kullanmaları beklenmektedir. Milli Eğitim Bakanlığı lise biyoloji dersi öğretim programının ardından ilk ve orta öğretim kurumlarında verilmekte olan tüm dersler için öğretim programları geliştirmeye devam etmektedir. Bununla birlikte yeni geliştirilen programların ülke genelinde nasıl uygulandığı konusunda herhangi bir çalışma yapılmamaktadır. Gözardı edilmemelidir ki bir programın başarılı ya da başarısız olması nasıl uygulandığına bağlıdır. Bu nedenle öğretim programlarının geliştirilmesi kadar öğretim programlarının uygulanması ve bu uygulamanın değerlendirilmesi de son derece önemlidir. Böylece program geliştirme uzmanlarının merkezde aldığı kararların nasıl ve ne kadar uygulandığı ve uygulayıcıların uygulama sırasında karşılaştıkları sorunlar belirlenebilir, öğretimin iyileştirilmesi konusunda girişimlerde bulunulabilinir. Bu amaçla öğretim programlarının uygulanışını inceleyen ve değerlendiren pek çok araştırma bulunmaktadır. Örneğin Penick in (1995) ilgili literatürde yaptığı kapsamlı tarama sonunda öğretim programları değişse de öğretmenlerin öğretim davranışlarının değişmediği ve geleneksel metotlarla öğretime devam edildiği görülmüştür. Blosser de (1999) çalışmasında fen sınıflarında öğretimin düz anlatım metoduyla yürütüldüğünü ve öğrencilerin derse katılımlarının çoğu zaman öğretmenlerinin söylediklerini defterlerine yazmakla sınırlı kaldığını aktarmaktadır. Benzer şekilde Gallagher de (2000) programların yüklü içerikleri ve zamanın kısıtlı olması nedeniyle fen öğretmenlerinin sınıflarında uygulama çalışmaları yapamadıklarını, kitaplardaki bilgileri geleneksel yöntemlerle öğrencilerine aktardıklarını belirtmektedir. Sınavları program içeriğini ve uygulanışını etkileyen önemli faktörlerden biri olarak rapor eden Tobin de (1987) fen sınıflarında öğretimin sık tekrarlarla bilimsel gerçeklerin ezberletilmesi yönünde gerçekleştirildiğini aktarmaktadır. Gallagher ve Tobin e (1987) göre her öğretmen sınıfında kendi öğretim programını uygulamaktadır. Lise fen sınıflarında öğretimin nasıl gerçekleştiğinin anlaşılması amacıyla araştırmacılar öğretmenlerin öğretim programlarını uygularken sınıflarında neler yaptıklarının incelenmesi gerektiğinin önemini vurgulamaktadır. Böylece öğretimin iyileştirilmesi için gerekli ihtiyaçlar tespit edilebilir ve öğretmenlere etkili bir şekilde yardımcı olunabilir (Strage ve Bol, 1996). Yeni öğretim programlarıyla hedeflenen değişiklik ve uygulamaların yerine getirilmesinde önemli role sahip olan öğretmenleri bu etkinlikleri gerçekleştirirken kısıtlayan çok sayıda faktör olabilir. Fullan ve Pomfret (1977) programlarda hedeflenen yenilik ve değişikliklerin uygulayıcılar tarafından anlaşılırlığının, öğretmenlerin bu değişiklik ve yenilikleri gerçekleştirme konusunda ki yeterlilik ve isteklerinin, okullarda uygulama için gerekli alt yapı desteğinin ve okulların örgütsel yapılarının bu yenilik ve değişiklikleri gerçekleştirmek için uygunluğunun uygulamayı etkileyen en önemli faktörler olarak sıralamaktadır. Son otuz yılda yapılan araştırmalar öğretim programlarının uygulanışı konusunda özellikle öğretmenler ve onların sınıf içi davranışları üzerine yoğunlaşmaktadır. Örneğin Kimpston (1985) programlarda nelerin uygulandığı ya da uygulanmadığı sorusunun yanıtının öğretmenlerin uygulama sırasında rolleri hakkındaki görüşlerini araştıran çalışmalarla bulunabileceğini söylemektedir. Van Der-Akker (1988) ise iyi tasarlanmış öğretim programlarının öğretmen davranışlarının analizi sonucunda geliştirilebileceğini belirtmektedir. Dreyfus, Jungwith ve Tamir (1985) öğretim programlarının başarısının öğretmenlerin programın hedeflerini öğrencilerine aktarmadaki becerilerine dayandığını söylemektedir. Aynı araştırmacılar (Dreyfus, Jungwith ve Tamir,1985) ve Hurd, Bybee, Kahlen ve Yager (1980) öğretmenlerin inanış, bilgi ve etkinliklerinin öğretime şekil veren esas unsurlar olduğunu vurgulamaktadır. Connely ve Ben-Peretz (1980) ve Cronin-Jones (1991) öğretim süreci ve öğretmenlerin bu süreci nasıl etkiledikleri hakkında yeterli bilgi sağlanması durumunda uygulayıcıların (öğretmenlerin) araştırma sonuçları doğrultusunda öğretim etkinliklerini sınıflarında daha etkili bir şekilde uygulayabileceklerini belirtmektedir.

Mitchener ve Anderson (1989) Heron un (1971) çalışmasının sonuçlarını temel alarak öğretmenleri yeni bir öğretim programının başarıya ulaşmasındaki esas unsur olarak tanımlamaktadır. Crocker ve Banfield da (1986) programın ve öğretim etkinliklerinin iyileştirilmesi için öğretmenlerin program hakkındaki düşünce, yargı ve kararlarının incelenmesi gerektiğini vurgulamaktadırlar. Cronin-Jones (1991) öğretmenlerin algı ve inanışlarını da programın uygulanışını etkileyen önemli faktörler arasında saymaktadır. Öğretmen inanışlarını dört grupta (öğrencilerin ilgi ve becerileri, nasıl öğrendikleri, öğretmenin sınıf içindeki rolü, ve program içeriğinin önemi) inceleyen Cronin-Jones (1991) hedeflenen ve uygulanan programlar arasındaki farklılıkların diğer bir nedeni olarak öğretmenlerin programa karşı olan olumlu ya da olumsuz tutumlarını göstermektedir. Tobin ve Gallagher de (1987) öğretmenlerin alan bilgilerinin, pedagojik formasyonlarının ve beklentilerinin öğretim programlarının uygulanmasında etkili olduğunu belirtmektedir. Hawthorne (1992) öğretim programı uygulamalarının her sınıfta öğretmenlerin farklı tercih, anlayış ve öğrencilerinin ilgi ve ihtiyaçları hakkındaki algıları sonucunda farklılıklar gösterdiğini vurgulamaktadır. Pek çok araştırmada düşünce, algı, tutum, bilgi, inanış ve beklentilerinin programların uygulanışını etkileyen önemli faktörler olduğu rapor edilen öğretmenler ise program etkinliklerinin hedeflendiği şekilde uygulanması konusunda kendilerini kısıtlayan dış etkenlerin varlığından yakınmaktadırlar. Örneğin Kimpston ın (1985) çalışmasında zamanın kısıtlı oluşu, Tobin in (1987) çalışmasında yüklü program içeriği, sınıf yönetimi, sınavlar ve ders kitapları öğretmenlerin program hedeflerini istenilen şekilde gerçekleştirmelerini engelleyen unsurlar olarak belirmiştir. Anderson (1989) ve Lederman da (1999) çalışmalarında öğretmenlerin sınıf kontrolünü kaybetme kaygılarının etkili öğretim etkinliklerini gerçekleştirmelerini engellediğini belirtmektedir. Scott un (1994) çalışmasında da benzer şekilde zamanın yetersiz oluşu, okullarda yeterli alt yapı desteği ve araçgerecin bulunmayışı, program içeriğinin yüklü olması, sınavlar ve öğrencilerin derse olan ilgisizliği öğretmenleri sınırlayan etkenler olarak rapor edilmektedir. Bazı araştırmacılar öğretmenlerle ilgili yukarıda bahsi geçen unsurlar yanında öğretmenlerin yaşları, cinsiyetleri, öğretmenlik deneyimleri ve eğitimlerinin de programların uygulanışını etkilediğini belirtmektedir (Evans,1992, Lederman, 1999; Cho, 2001; Mitchener ve Anderson, 1989). Örneğin Evans (1992) ve Lederman (1999) öğretmenlik deneyimi 10 ve 15 yıldan fazla olan öğretmenlerin programları daha etkili ve hedeflendikleri şekilde uyguladıklarını rapor etmektedir. Mitchener ve Anderson (1989) ise öğretim etkinliklerinin öğretmenlerin meslektaşları ve öğrencileriyle olan etkileşimleri sonucunda şekillendiğini belirtmektedir. Bu çalışmada öğretmenlerin yeni bir öğretim programının başarıya ulaşmasındaki esas unsur olmaları gerçeği göz önünde bulundurularak yeni lise biyoloji dersi öğretim programının uygulanması sürecindeki rollerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Bu amaçla hedeflenen öğretmen davranışlarıyla programın uygulanması sırasında gözlemlenen öğretmen davranışları karşılaştırılmıştır. Böylece hedeflenen ve uygulanan öğretim programı arasındaki farklılıkların giderilebileceği ve verilen dönütlerle öğretmen performanslarının iyileştirilebileceği düşünülmektedir. 2. YÖNTEM Bu çalışmada biyoloji dersi öğretim programının uygulama süreciyle ilgili bilgi toplamak ve öğretmen rollerini belirlemek amacıyla nitel araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Bununla birlikte öğretmenlerin günlük performanslarının Öğretmen Performansı Değerlendirme Ölçeğiyle (Capie ve Cronin, 1986) değerlendirilmesi örneğinde olduğu gibi sayısal ölçülere de yer verilmiştir. 2.1. Araştırma Soruları Çalışmayı yönlendiren üç soru şöyledir: Öğretim programıyla ne hedeflenmiştir? Öğretim programı öğretmen tarafından nasıl uygulanmıştır? Hedeflenen ve uygulanan öğretim programları arasındaki farklar nelerdir? 2.2. Örneklem Çalışmada biyoloji öğretiminin zengin kaynaklarla desteklendiği ve sınıf mevcutlarının ortalama 30 öğrenci olduğu özel bir okulda çalışmakta olan 6 bayan 1 erkek toplam 7 biyoloji öğretmeni yer almıştır. 2.3. Veri Toplama Araçları Programın uygulanışı ve öğretmen rollerinin belirlenmesi amacıyla çalışmaya katılan 7 öğretmenin girdiği 9. sınıf biyoloji dersleri altı hafta süreyle gözlemlenmiş ve gözlemler sırasında

araştırmacı tarafından notlar tutulmuştur. Ayrıca öğretmenlerle yaklaşık 45 dakika süren görüşmeler yapılmış, kaydedilen görüşmeler daha sonra araştırmacı tarafından çözümlenmiştir. Biyoloji Programı Değerlendirme Anketi (Yıldırım, 1995) çalışmaya katılan öğretmenlerin yeni öğretim programıyla ilgili tutumlarını değerlendirmek amacıyla kullanılmıştır. Öğretmen Performansı Değerlendirme Ölçeği (Capie ve Cronin, 1986) ise öğretmenlerin günlük performanslarını değerlendirmek amacıyla kullanılmıştır. 2.4. Verilerin Analizi Araştırma sorularını yanıtlamak amacıyla anketler, sınıf gözlemleri, ve görüşmeler yoluyla toplanan nitel ve nicel verilerin çözümlenmesinde betimleyici istatistiki yöntemlerle birlikte nitel veri analizi teknikleri kullanılmıştır. Veriler kategorize edildikten sonra Biyoloji ve Öğretmenliğe Tutum Biyoloji Eğitiminde Hedeflenen En Önemli Öğrenci Kazanımları Yeni Program Hakkındaki Görüşler ve Öğretmen Performansı Özellikleri başlıkları altında gruplandırılmıştır. Hedeflenen öğretim programındaki ideal öğretmen davranışlarıyla sınıf ortamlarında gözlemlenen öğretmen davranışlarını karşılaştırılmak amacıyla çok sayıda farklı kaynağın kullanılması verilerin birbirleriyle ilişkilendirilmesi ve bulguların sağlamasının yapılması konusunda yardımcı olmuştur. 3. BULGULAR Yeni biyoloji dersi öğretim programının ülke genelinde uygulanışının ilk yılında nitel araştırma metotları kullanılarak yapılan bu durum çalışmasında programın değişik sınıf ortamlarındaki uygulamalarının hem birbirlerinden hem de program geliştirme uzmanları tarafından hedeflenen öğretim programından farklılıklar gösterdiği görülmüştür. Bu durum öğretmenlerin görüş ve düşünceleri, öğretmenlik beceri ve deneyimleri arasındaki farklılıklardan kaynaklanmaktadır. Çalışmada ayrıca hedeflenen öğretim programı davranışlarının öğretmenlerin mevcut öğretme davranışlarında değişiklikler gerektirdiği de görülmektedir. Öğretim programı içeriğinin yüklü oluşu ve uygulama için zamanın yeterli olmayışı nedeniyle laboratuar ve uygulama çalışmaları yapamadıklarını belirten öğretmenlerin sınıflarında geleneksel öğretim metotlarını kullanıldıkları, programda hedeflenilen öğrenci merkezli öğretim etkinliklerinin sınıflarda nadiren gerçekleştiği gözlemlenmiştir. Programın uygulanmasını etkileyen diğer faktörler sınıf yönetimi ve üniversite sınavının olumsuz etkileridir. Programın hedeflendiği şekilde uygulanabilmesi için çalışmaya katılan öğretmenlerin öğretim davranışlarının değişmesi gerekmektedir. 4. SONUÇ ve ÖNERİLER Çalışma sonuçlarının çalışmanın yapıldığı özel okula özgü oluşu programın ülke genelinde uygulanışıyla ilgili genellemeler yapılmasını engellediğinden yeni lise biyoloji dersi öğretim programının ülke genelinde nasıl uygulandığının belirlenebilmesi konusunda beliren ihtiyacın karşılanması için daha kapsamlı bir çalışma gerçekleştirilmelidir. Bununla birlikte biyoloji öğretiminin iyileştirilmesi ve programın hedeflendiği biçimde uygulanmasının sağlanması için aşağıdaki öneriler göz önünde bulundurulmalıdır: Çalışmaya katılan öğretmenlerin programla ilgili hizmet içi eğitimi kursuna katılmadıkları ve 2485 no lu Tebliğler Dergisinde yayınlanan programın öğretmenlerin yeni program hakkında bilgilenmelerini sağlayan tek kaynak olduğu görülmüştür. Bu durumun diğer okullarda çalışmakta olan pek çok biyoloji öğretmeni için de geçerli olacağı göz önünde bulundurulduğunda açık ve anlaşılır olarak hazırlanmış program kitapçıklarının ülke genelinde bütün okullara dağıtılması gereği ortaya çıkmaktadır. Ayrıca bütün biyoloji öğretmenleri bu programı uygulamak ve öğrencilerinin ilgi ve ihtiyaçlarına uygun hale getirmek zorunda olduklarından programı ve önerilen etkinlikleri olabildiğince doğru ve amaçlandığı şekilde anlamalıdırlar. Bu nedenle her ilde öğretmenlere düzenli olarak hizmet içi eğitim kursları verilmeli, öğretmenler biyoloji eğitimi konusundaki yenilik ve gelişmeler hakkında bilgilendirilmeli, çalışmalara katılmaları sağlanmalı ve düzenli aralıklarla performansları değerlendirilmelidir. Önerilen etkinliklerin gerçekleştirilmesinde önemli kısıtlayıcılardan biri olarak görülen ders saatleri arttırılmalıdır. Öğretim programlarının uygulanışında okulların alt yapı ve fiziki koşullarının da etkili olduğu bilinmektedir. Her ne kadar çalışmanın yapıldığı okulda biyoloji eğitimi zengin kaynaklarla destekleniyor ve programın uygulanışını engelleyen herhangi bir fiziki ve altyapı sorunu bulunmuyorsa da ülke genelinde bu sorunları yaşayan okulların sayısı göz ardı edilemeyecek kadar

çoktur. Bu nedenle ülkedeki tüm biyoloji öğretmenlerinin programı uygulayabilmek için yeterli koşullara sahip olmaları sağlanmalı, okulların altyapı ve fiziki koşulları iyileştirilmelidir. KAYNAKÇA Blosser, P. E. (1999) Research matters to the science teachers. Using questions in science classrooms <http://science.coe.uwf.edu/narst/research/question.htm> (2002, Eylül) Cho, J. (2001). Curriculum implementation as lived teacher experience: Two cases of teachers. Unpublished doctoral dissertation. The Ohio State University Crocker, R.K. & Banfield, H. (1986). Factors influencing teacher decisions on school, classroom and curriculum. Journal of Research in Science Teaching. 3(9), 805-816. Cronin-Jones, L.L. (1991). Science teachers beliefs and their influence on curriculum implementation: two case studies. Journal of Research on Science Teaching, 28(3), 235-250 De Jong, G.M. (2000). Understanding change and curriculum implementation. Unpublished Doctoral Dissertation. University of Alabama at Birmingham. Dreyfus, A., Jungwirth, E. & Tamir, P. (1985). Biology education in Israel as viewed by the teachers. Science Education. 69(1), 83-93 EARGED (1993) Model for Curriculum Development, Ankara EARGED (1996) Lise Biyoloji Dersi Öğretim Programı Deneme Raporu, Ankara Evans, W. (1992) An investigation of curriculum implementation factors. Education. 106.(4), 447-453. Fullan, M. & Pomfret, A. (1977). Research on curriculum and instruction implementation. Review of Educational Research. 47(1), 335-397 Gallagher, J.J. (2000). Teaching for understanding and application of science knowledge. School Science and Mathematics. 100(9), 310-319 Gallagher, J.J. & Tobin, K. (1987). Teacher management and student engagement in high school science. Science Education. 71(4), 535-555. Hawthorne, R.K. (1992). Curriculum in the making: teacher choice and the classroom experience. New York, Teachers College Press. Hurd, P.D. (2000). Science education for the 21 st century. School Science and Mathematics. 100(6), 282-289 Kimpston, R.D. (1985). Curriculum fidelity and the implementation tasks employed by teachers: a research study. Journal of Curriculum Studies.17(2), 185-195 Lederman, N.G. (1999). Teachers understanding of the nature of science and classroom practice: factors that facilitate or impede the relationship. Journal of Research in Science Teaching. 36(8), 916-929 Mitchener, C.P. & Anderson, R.D. (1989). Teachers perspective: developing and implementing an STS curriculum. Journal of Research in Science Teaching. 26(4), 351-369 MEB (1998) T. C. Milli Eğitim Bakanlığı Tebliğler Dergisi. 61(2485) Penick, J.E. (1995). New goals for biology education. Bioscience 45(6), 52-58 Scott, F.B. (1994). Integrating curriculum implementation and staff development. Clearing House.67(3), 157-161. Shymansky, J.A. & Kyle, W.C. (1992). Establishing a research agenda: critical issues of science curriculum reforms. Journal of Research of Research in Science Teaching. 29(8), 749-778. Smerdon, B.A. & Burkam, D.T. (1999). Access to constructivist and didactic teaching: who gets it? Where is it practiced? Teachers College Record. 101(1), 5-35. Strage, A.A. & Bol, L. (1996). High school biology: what makes it a challenge for teachers? Journal of Research in Science Teaching. 33(7), 753-772. Tobin, K. (1987). Forces which shape the implemented curriculum in high school science and mathematics. Teaching and Teacher education. 3(4), 287-298. Treagust, D.F. (1991). A case study of two exemplary biology teachers. Journal of Research in Science Teaching. 28(4), 329-342. Van Den Akker, J.J. (1988). The teacher as learner in curriculum implementation. Journal of Curriculum Studies 20(1), 47-55