T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ ISPARTA İLİ KİRAZ İHRACATININ ANALİZİ Danışman Doç. Dr. Tufan BAL YÜKSEK LİSANS TEZİ TARIM EKONOMİSİ ANABİLİM DALI ISPARTA - 2016
2016 []
TEZ ONAYI tarafından hazırlanan "Isparta İli Kiraz İhracatının Analizi" adlı tez çalışması aşağıdaki jüri üyeleri önünde Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı nda YÜKSEK LİSANS TEZİ olarak başarı ile savunulmuştur. Danışman Doç. Dr. Tufan BAL... Süleyman Demirel Üniversitesi Jüri Üyesi Prof. Dr. Vecdi DEMİRCAN... Süleyman Demirel Üniversitesi Jüri Üyesi Prof. Dr. Murat SAYILI... Gaziosmanpaşa Üniversitesi Enstitü Müdürü Doç.Dr.Yasin TUNCER...
TAAHHÜTNAME Bu tezin akademik ve etik kurallara uygun olarak yazıldığını ve kullanılan tüm literatür bilgilerinin referans gösterilerek tezde yer aldığını beyan ederim.
ÖZET Yüksek Lisans Tezi ISPARTA İLİ KİRAZ İHRACATININ ANALİZİ Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Tarım Ekonomisi Anabilim Dalı Danışman: Doç. Dr. Tufan BAL Bu çalışmanın amacı, Isparta ilinde kiraz üretimi yapan üreticilerden ve bu ilden kiraz alıp ihraç eden firmalardan elde edilen verilerle Isparta ilinin kiraz ihracatının analizini yapmaktır. Araştırmanın birinci bölümünde, Isparta ilinde üreticilerin kiraz ihracatına bakış açılarını belirlemek için 169 üreticiyle yüzyüze anket yöntemiyle veriler toplanmıştır. Ayrıca üreticilere yöneltilen likert ölçeğindeki sorulara verilen cevaplar Faktör Analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Çalışmanın ikinci bölümünde ise Isparta ilinden kiraz alıp ihraç eden 37 ihracatçı firma ile anket yapılarak, Isparta ilinin kiraz ihracatı geniş bir açıdan tartışılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre kiraz üretimi ve ihracatının Isparta ili ekonomisi için önemli bir üretim faaliyeti olduğu, Türkiye nin toplam kiraz üretimi içerisindeki payının 2015 te %2.57 olmasına rağmen yetiştirilen kirazın kalite açısından Türkiye de tercih edilen ihraçlık bir ürün olduğu, fakat sektörde önemli sorunların da mevcut olduğu tespit edilmiştir. Üreticilerin ürettiği kirazı ihracatçıya taze olarak satmaktan başka çaresinin olmadığı ve üreticilerin örgütlenme düzeyinin düşüklüğünden şikâyetçi oldukları belirlenmiştir. En büyük ihracat pazarı olan Avrupa Birliği ve Rusya Federasyonu ile ilişkilerin kiraz ihracatının boyutunu etkilediği bulgular arasındadır. Üreticilerin görüşlerinin Faktör Analizi yöntemiyle analizi sonucunda Kârlılık, Avrupa Birliği, Kalite, İhracatçıya mahkûmiyet, Alım merkezleri ve Üniversiteyle işbirliği gibi 6 faktörü üreticilerin kiraz ihracatında önemli gördüğü tespit edilmiştir. İhracatçılarla yapılan anket sonuçlarına göre ise en fazla %78.38 ile 0900 Ziraat (Napolyon) çeşidinin ihraç edildiği, firmaların %97.59 oranında ihracatta karayolunu tercih ettiğini ve en cazip pazarın Rusya Federasyonu olduğu görülmektedir. Isparta ili için önemli bir gelir kaynağı olan kiraz üretimi için üreticilerin ihracatçıya mahkûm olmaması, örgütlenme düzeyinin artırılması ve kirazın tanıtımı için devletözel sektör-üretici işbirliğinin geliştirilmesi gerekmektedir. Anahtar Kelimeler: Kiraz üretimi, Kiraz ihracatı, Faktör analizi, Isparta 2016, 93 sayfa i
ABSTRACT M.Sc. Thesis THE ANALYSIS OF CHERRY EXPORT OF ISPARTA PROVINCE Süleyman Demirel University Graduate School of Applied and Natural Sciences Department of Agricultural Economics Supervisor: Assoc. Prof. Dr. Tufan BAL The objective of this study is to analyse the cherry export of Isparta province through the data collected from cherry producers and exporters. The field research of the study was conducted in two parts. In the first part, in order to investigate the producer opinions on cherry export in Isparta province, data were collected from 169 cherry producers using a survey method. The data in likert scale were analysed using factor analysis. In the second part, the data collected by survey methods from 37 cherry exporters were analysed and the results of both findings were discussed in details. According to the results, it is founded that cherry farming and export has a considerable role in Isparta. Although Isparta produces only 2.57% of total cherry production of Turkey in 2015, the cherries produced in Isparta has been preferred since the quality of cherry is better than that of other regions. However sector has serious problems such as; the producers find no way out selling their fresh products to exporters and the level of cooperation among producers is rather low. It also found that political relations with European countries and Russian Federation, which are main export markets, has direct effects on export volume. The results of factor analysis determine that 6 factors as Profitability, European Union, Quality, Dependency to Exporters, Sales Centres and Cooperation with University were found significant. The results of exporter surveys show that the most exported variety with 78.38% exported is 0900 Ziraat (Napoleon) and 97.59% of cherry export has been transported by highways and beside, the most attractive market for Turkey is Russian Federation. In order to increase the revenue of cherry producers and eliminate dependency to exporters, level of cooperation among producers should be increased, to promote cherry production, and public-private-producer partnership should be developed. Keywords: Cherry production, Cherry export, Factor analysis, Isparta 2006, 93 pages ii