158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI HESABI (-) Stokların fiziki ve ekonomik değerlerinde azalışların ortaya çıkması, stokların piyasa fiyatlarında düşmelerin meydana gelmesi dolayısıyla, kayıpları karşılamak üzere ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır. Pasif karakterli bir hesaptır. İşleyişi: Stok değer düşüklüğü tespit edildiğinde bu hesaba alacak kaydedilir, 654. Karşılık Giderleri Hesabı da borç olarak kaydedilir. Karşılık ayrılan stok kaleminin işletme içinde kullanılması ya da satılması halinde; ilgili stok hesabının alacağı ile karşılaştırılarak daha önce ayrılan karşılık 644. Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabına aktarılarak kapatılır. 170 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ HESABI İşletmenin üstlendiği yıllara yaygın inşaat ve onarım maliyetlerinin izlendiği hesaptır. Bu hesap 170, 171, 172, 173, 174, 175, 176, 177 hesap kodlarında da izlenebilir. İşleyişi: İşletmelerin üstlendiği inşaat ve onarımlarla ilgili olan ve 740 Hizmet Üretim Maliyeti hesabında izlenen maliyetler dönem sonlarında 741 Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabının alacağına karşılık, 170 Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Maliyetleri Hesaplarının borcuna kayıt yapılır. Bu hesaplarda oluşan direkt maliyet kabul yapıldığında 622 Satılan Hizmet Maliyeti Hesabına aktarılırlar. 18 Grubu-Dönem Ayırıcı Hesaplar 18 Grubu dönem ayırıcı hesapların bulunduğu gruptur. İçinde bulunulan dönemde ödenip fakat gelecek döneme ait olan peşin ödenen giderler ile ilerki dönemlere ait olup da içinde bulunulan dönemde peşin tahsil edilmiş gelirlerin izlendiği gruptur. Bu grupta yer alan hesaplar şunlardır: 180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı 181 Gelir Tahakkukları Hesabı 180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı: İçinde bulunulan dönemde ödenip fakat gelecek döneme ait olan peşin ödenen giderler bu hesapta izlenir. Bu hesaba peşin ödenen giderler hesabı da denilebilir. Gelecek yıllara ait olanlar ise 280 nolu hesapta gösterilir. Muhasebenin dönemsellik kavramı gereğince her dönemin gelir ve gideri ait olduğu finansal tabloda gösterilmelidir. Bir gider bir yıl içinde yapılıp diğer dönemleri de kapsar ise diğer dönemlere düşen giderleri bu dönemde gider yazmak muhasebenin dönemsellik kavramına aykırı olur. İşleyişi: Gelecek döneme ait olduğu halde peşin ödenen giderler ilgili döneme kadar bekletilip gider yazılana kadar geçici olarak bekletilmek üzere bu hesabın borcuna kayıt yapılır. İlgili dönem geldiğinde ilgili gider hesabına borç, (7/A seçeneğine göre 770 GENEL YÖNETİM GİDERİ HS, 7/B seceneğine göre 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER HS ), bu hesaba ise alacak kaydedilir 280 nolu hesap sene sonunda vadesi 1 yılın altına düşünce 180 nolu hesaba aktarılır.--------------------------------------------------------------------- ÖRNEK; 1- İşletme aylık 500 Tl dan 6 aylığına depo kiralamış ve 6 aylık kira bedelini peşin ödemiştir.buna göre; a) 6 aylık kira ödeme kaydını, b) 6 ay sonraki gidere dönüşme kaydını yapınız. 7-A ye göre -------------------------------------------------------------------------------------- 2- İşletme yönetim binasını sigortalatmış ve 8 aylık sigorta bedeli olarak 4.500 TL yi peşin olarak ödemiştir. Buna göre; a) 8 aylık kira ödeme kaydını, b) 8 ay sonraki gidere dönüşme kaydını yapınız. 7-b ye göre ---------------------------------------------------------------------------------------- 181 Gelir Tahakkukları Hesabı Bilanço tarihi itibariyle ortaya çıkmış, ancak istenebilir duruma gelmemiş gelirlerin, gelir hesaplarına alınmasında kullanılan hesaptır. İşleyişi : Dönem sonlarında o döneme ait gelirler bu hesaba borçuna,ilgili gelir hesabının ( 642,649,679 v.b ) alacağına kayıt edilir. İzleyen dönemde, gelirin tahsil edilmesi durumunda 181 nolu bu hesabın alacağına kaydedilerek kapatılır. Cari hesap dönemine ait olup da henüz tahsil edilememiş gelirlerden süreleri bir yılı aşanlar 281 Gelir Tahakkukları Hesabında, Süresi bir yıl içinde olanlar ise 181 Gelir Tahakkukları Hesabında takip edilirler. Bu hesapların alt hesapları elde edilen gelirlerin türlerine göre çeşitlendirilebilir. ÖRNEK.: 1-- işletme 01-11-2014 de aylık 700 tl dan 6 aylığına deposunu kiraya vermiştir. Kira bedelini 6 ay sonra tahsil edecektir. Buna göre; a) 31-12-2015 deki gelir tahakkuk kaydını, b) 6 ay sonraki gelirin tahsil kaydını yapınız. -------------------------------------------------------------------------------------- ÖRNEK.: 2-- Kafkasya Limited Şirketi Aralık ayına ait 500 TL'lik kira gelirini ocak ayında tahsil edecektir. Buna göre; a) 31-12-2015 deki gelir tahakkuk kaydını, b) Ocak ayındaki gelirin tahsil kaydını yapınız. 19. Diğer Dönen Varlıklar Grubu Önceki bölümlerde yer alan dönen varlık hesap grupları kapsamına girmeyen varlık kalemlerinin izlendiği gruptur. Bu grupta yer alan hesaplar şunlardır: 190 Devreden KDV Hesabı 191 İndirilecek KDV Hesabı 193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı 195 İş Avansları Hesabı 196 Personel Avansları 190 Devreden Katma Değer Vergisi Hesabı Niteliği: Bir dönemde satış vb. nedenlerle müşterilerden ve ilgili kişi ve kuruluşlardan tahsil edilen katma değer vergisi tutarının, aynı dönemde satıcılara veya ilgili kişi ya da kuruluşlara ödenen katma değer vergisi tutarından büyük olması durumunda vergi dairesine ödenmeyip ertesi aya devreden katma değer vergisinin izlendiği hesaptır. İşleyişi: 190 devreden KDV Hesabı bir varlık hesabı olduğu için ilk kayıt daima hesabın borcuna yapılır. Sonraki ayda KDV borcu çıkarsa mahsup edilmek üzere alacaklandırılarak kapatılır. Eğer ay sonunda; 191 İnd. KDV Hesabı >391 Hes. KDV Hesabı =190 Devreden KDV Hesabına devredilir. vergi dairesinden alacaklı olunur. Bir sonrakı ayda ödenecek vergiden düşülür. 391 Hes. KDV Hesabı >191 İnd.KDV Hesabın=360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabına devredilir. vergi dairesine borçlu olunur. 391 Hes. KDV Hesabı =191 İnd.KDV Hesabın= vergi dairesine borç yada alacağımız olmaz. 191 İNDİRİLECEK KDV hesabı fazla ise: 190 DEVREDEN KDV HESABINA borç yazılır. 391 HESAPLANAN KDV hesabı fazla ise: 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HSESABI Alacak Örnek: 29/02/2016 tarihi itibariyle KDV Hesaplarının durumu aşağı gibidir. Ay sonu KDV Tahakkuk kaydını yapınız.(kdv Mahsup kaydı) B 191 İND KDV A B 391 HES. KDV A 2000 1500 3000 2500 4500 3000 9500 7000 Örneğimize baktığımızda defteri kebirde 191 nolu hesabın borç kalanı 9500 TL, 391 nolu hesabın kalanı ise 7000 TL olduğu görülmektedir. Ay sonunda hiçbir KDV Hesabı açık kalamaz yani ters kayıtla kapatılması gerekir. 191 nolu hesabın borcundaki 9500 TL yi yevmiyede alacak tarafına, 391 nolu hesabın alacağındaki 7000 TL yi yevmiyede borç tarafına yazarız. Aradaki farkı ise 190 Devreden KDV Hesabının borcuna yazarız. 190 Devreden KDV Hesabı bir varlık hesabı olduğu için ilk kayıt hesabın borcuna yapılır. Aşağıdaki formülden hareketle 191 İndirilecek KDV Hes >391 Hes. KDV Hes =190 Devreden KDV Hesabına devredilir. ------------------29/02/2016 ---------- 391 Hesaplanan KDV Hesabı 190 Devreden KDV Hesabı 191 İndirilecek KDV Hesabı şubat ayı KDV Tahakkuku(mahsubu) Borç 7000 2500 Alacak 9500
Örneğimizde olduğu gibi ay içinde eğer 191 nolu hesabın kalanı 391 nolu hesabın kalanından küçükse vergi dairesine KDV Borcu çıkmaz yani katma değer vergisi ödenmez. Fakat ertesi ayın 24. günü akşamına kadar vergi dairesine beyan edilmesi gerekmektedir. Böyle bir durumda KDV borcu çıkmaz. Fakat beyanname verirken KDV Beyannamesinin vergisi yani boş beyannamenin vergisi olarak her yıl değişen fakat ortalama 15 TL civarında vergi aylık ödenir. 26.akşamında vergi dairesine vergi borcu ödenir. 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabının İşleyişi: Vergi, resim, harçların tahakkuk ettirilmesini gerektiren olaylar ve işlemler ortaya çıktıkça hesaplar alacak olarak kaydedilir, ödemeler yapıldıkça hesap borçlanır. Bir yıldan daha uzun sürede ödenecek ertelenmiş veya takside bağlanmış vergiler varsa, bunlar 438 Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabı'na aktarılır. 191 İnd. KDV 7000 391Hes KDV 9500 Buna göre (vergi dairesine borçluyuz.) 391 > 191 = 360 ödenecek vergi ve fonlar 9500 >7000 = 2500 tl ------------------29/02/2016 ---------- 391 Hesaplanan KDV Hesabı 191 İndirilecek KDV Hesabı 360 Ödenecek vergi ve fonlar Mart ayı KDV Tahakkuku(mahsubu) Borç 9500 Alacak 7000 2500 Beyanname ertesi ayın 24. Akşamında beyan edilir. VERGİ ÖDEME ( ertesi ayın 26. Akşamı ödenir.) ------------------26/03/2016 ---------- 360 Ödenecek vergi ve fonlar KASA HESABI KDV borcunun vergi dairesine ödenmesi ÖRNEKLER Borç 2500 Alacak 2500 1 İşletmenin ocak ayı sonunda KDV Hesaplarının durumu şöyledir. B 191 İND KDV A B 391 HES. KDV A 4500 5700 Buna göre KDV borç veya alacağımızı bularak, mahsup (tahakkuk) kaydını yapınız. Varsa vergi dairesine KDV ödeme kaydını yapınız. ------------------------------------------------------------------------------------------------ 2-- İşletmenin ocak ayı sonunda KDV Hesaplarının durumu şöyledir. B 191 İND KDV A B 391 HES. KDV A 6400 4400 Buna göre KDV borç veya alacağımızı bularak, mahsup (tahakkuk) kaydını yapınız. Varsa vergi dairesine KDV ödeme kaydını yapınız. 3-İşletmenin şubat ayı sonunda KDV Hesaplarının durumu şöyledir. B 191 İND KDV A B 391 HES. KDV A 4 4 Buna göre KDV borç veya alacağımızı bularak, mahsup (tahakkuk) kaydını yapınız. Varsa vergi dairesine KDV ödeme kaydını yapınız. 4-İşletmenin şubat ayı sonunda KDV Hesaplarının durumu şöyledir. B 191 İND KDV A B 391 HES. KDV A B 190 Dev. KDV A 30 39000 0 Buna göre KDV borç veya alacağımızı bularak, mahsup (tahakkuk) kaydını yapınız. Varsa vergi dairesine KDV ödeme kaydını yapınız. ÖDEV 1-- İşletmenin ŞUBAT ayı sonunda KDV Hesaplarının durumu şöyledir 191 İnd. KDV 15000 391 Hes KDV 19500 2- İşletmenin ŞUBAT ayı sonunda KDV Hesaplarının durumu şöyledir 191 İnd. KDV 10 391 Hes KDV 13600 3-- İşletmenin ŞUBAT ayı sonunda KDV Hesaplarının durumu şöyledir 191 İnd. KDV 16000 391 Hes KDV 12000 4-- İşletmenin ŞUBAT ayı sonunda KDV Hesaplarının durumu şöyledir 191 İnd. KDV 17000 391 Hes KDV 14500 5-- İşletmenin ŞUBAT ayı sonunda KDV Hesaplarının durumu şöyledir 191 İnd. KDV 12300 391 Hes KDV 12300 5-- İşletmenin ŞUBAT ayı sonunda KDV Hesaplarının durumu şöyledir 191 İnd. KDV 9300 391 Hes KDV 5500 190 devreden KDV 1200 193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı Niteliği: İşletmenin vergi yasaları geregince, pesin ödedigi ve bir yıl içerisinde indirim konusu yapılabilecek vergilerin kaydedildigi hesaptır. İşleyişi: Pesin ödenen ve bir yıl içerisinde indirim konusu yapılabilecek vergiler buhesabın borcuna kaydedilir. Hesap, dönem sonunda, 371 Dönem Karının Pesin Ödenen Vergi ve Diger Yükümlülükler Hesabına aktarılır. 195 İş Avansları Hesabı, İşletme adına mal alacak, hizmet gördürecek ya da bir kısım giderleri ve ödemeleri yapacak görevli kişilere verilen avansların izlendiği hesaptır. İşleyişi : İş avansı verildiğinde bu hesaba Borç yazılır. Avansı alanın sunduğu harcama belgelerine dayanarak gidere dönüştüğünde 7/A ya göre 770 GENEL YÖNETİM GİDERİ hesabına Borç yazılırken, bu hesaba Alacak Kaydedilir. Kullanılmayan avans iade edildiğinde de bu hesap, Kasa hesabına karşılık, Alacaklandırılır. Örnek: 1 a-) İşletme muhasebe müdürü Seda Bilgiç i iş takibi için İstanbul a göndermiş ve 5000 Tl yı avans olarak vermiştir. b--) Muhasebe müdürü İstanbuldan gelmiş iş avansının tamamını harcadığını bildirmiştir. 2-- a-) işletmeye ait taşıtın bakım onarımı için işletme personeli ufuk Koray'a 1.000 TL iş avansı ödenmiştir. b-) Bir hafta sonra, 600 TL'lık bakım onarım için harcadığı faturasını işletmeye vermiş geri kalan avans tutarını işletmeye iade etmiştir 196 PERSONEL AVANSLARI Personel ve işçilere maaş, ücret ve yolluklarından mahsup etmek için önceden ödenen avansların izlendiği hesaptır. Avans verildiğinde hesabın borcuna, gidere dönüştüğünde ise 770 nolu hesabın borcuna, 196 nolu bu hesabın alacağına kayıt edilir. Örnek: 1-- İşletme personelinden Elif A.'ya aylık maaşından kesilmek üzere 400 TL avans veriliyor. 2-- Bir hafta sonra Elif A.'nın 1,000 TL lik aylık maaşında 400 TL lık avansı mahsup edilerek ödenmiştir. **** 3-- İşletme personelinden Ali Ay 600 TL avans verilmiştır. 4- Ali Ay bir hafta sonra aldığı avansı peşin ödemiştir. 2 Duran Varlık Hesapları Bir yıldan daha uzun süre sonra tahsil edilecek alacaklar, tüketilecek stoklar,yararlanılacak pesin ödemelerle, bir yıldan daha uzun süre boyunca yararlanılacak maddive maddi olmayan duran varlıklar ve özel tükenmeye tabi varlıklar duran varlıkları olusturur. Tekdüzen Hesap Planında Duran Varlıklar asagıdaki gibi bölümlenmistir; 22 Ticari Alacaklar 23 Diger Alacaklar 24 Mali Duran Varlıklar 25 Maddi Duran Varlıklar 26 Maddi Olmayan Duran Varlıklar 27 Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar 28 Gelecek Yıllara Ait Gider ve Gelir Tahakkukları 29 Diger Duran Varlıklar 22 Ticari Alacaklar: İşletmenin asıl faaliyet konusu ile ilgili olan ve vadesi 1 yıldan daha uzun süren senetli veya senetsiz alacakların izlendiği hesap grubudur. Bu grupta yer alan hesaplar şunlardır. 220 Alıcılar Hesabı 221 Alacak Senetleri Hesabı 222 Alacak Senetleri Reeskontu Hesabı(-) 226 Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı 229 Süpheli Ticari Alacaklar Karsılıgı Hesabı (-) 220 Alıcılar Hesabı Niteliği: Müşterilerden olan veresiye(kredili) olan ve vadesi bir yıldan uzun olan senetsiz alacakların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Alacak doğduğunda hesaba borç, tahsil edildiğinde hesaba alacak kaydedilir. Örnek: a) 12,01,2015 tarihinde müşterimiz Menderes Okçu ya 15 ay vadeli veresiye 0 TL lik mal satılıyor. (% 18 KDV Hariç) b) 31/12/2015 vadenin bir yılın altına düşme kaydını yapınız. (220 nolu hesabı 120 nolu hesaba aktarınız) c) 18,04,2016 tarihinde müşterimizden olan alacağımızın tamamı tahsil ediliyor.
23-Diğer Alacaklar: İşletmenin ticari olmayan işlemleri sonucu ortaya çıkan ve bir yıldan uzun vadeli alacakların oluşturduğu hesap grubudur. Diğer alacaklar hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 231 Ortaklardan Alacaklar Hesabı >>>>> 235 Personelden Alacaklar Hesabı >>>>> 236 Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabı >>>>> Diğer alacaklar hesaplarının işleyişinde artış meydana geldiğinde hesabın borç tarafına, azalış meydana geldiğinde hesabın alacak tarafına kayıt yapılır. 231 ORTAKLARDAN ALACAKLAR HESABI İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile (ödünç verme, borç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından veya işletme sahiplarinden olan 1 yıldan uzun vadeli alacak tutarlarının izlendiği hesaptır İşleyişi : Alacağın ortaya çıkması halinde hesaba borç kaydedilir, tahsili ve alacağın dönen varlık hesabına katarılması halinde ise alacak kaydedilir. ÖRNEKLER 1- İşletme işletme ORTAKLARINDAN Hakan A. ya 2 yıl vadeli 7.500 TL borç para vermiştir. (231) 2- İşletme işletme PERSONELİ Ali GÜL e 1,5 yıl vadeli 5.000 TL borç para vermiştir (235) 3- İşletme komşu işletme sahibi Ayşe ŞEN e 2 yıl vadeli 10.000 TL borç para vermiştir (236) 24-MALİ DURAN VARLIKLAR: Uzun vadeli amaçlarla veya yasal zorunluluklar nedeniyle elde tutulan ya da bir yıllık süre içinde paraya dönüşmeyecek menkul kıymetler bu grupta izlenir. Mali duran varlıklar hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 240 Bağlı Menkul Kıymetler Hesabı 242 İştirakler Hesabı 245 Bağlı Ortaklıklar Hesabı Mali duran varlıklar hesaplarının işleyişinde artış meydana geldiğinde hesabın borç tarafına, azalış meydana geldiğinde hesabın alacak tarafına kayıt yapılır. Not: Geçici yatırım amaçlı alınan menkul kıymetler: 110 Hisse Senetleri Hesabı 111 Özel Kesim Tahvil Senet ve Bonoları Hesabı 112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonoları Hesaplarında izlenir. Eğer Menkul kıymetler, yatırım ve iştirak amaçlı yani diğer şirketlerin yönetimine katılmak, iş ilişkileri kurmak veya devamlı gelir elde etmek için satın alınıyorsa: 240 Bağlı Menkul Kıymetler Hesabı 242 İştirakler Hesabı 245 Bağlı Ortaklıklar Hesaplarında izlenir. Alınan hisseler o işletmenin sermayesinin, 3- işletmemiz PEKDEMİR LİMİTED ŞİRKETİN yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 65 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 150.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır. ÖDEV 1--İşletmenin şubat ayı sonunda KDV Hesaplarının durumu şöyledir. B 191 İND KDV A B 391 HES. KDV A B 190 Dev. KDV A 30 39000 0 2- İşletmenin ŞUBAT ayı sonunda KDV Hesaplarının durumu şöyledir 191 İnd. KDV 13000 391 Hes KDV 17500 3-- İşletmenin ŞUBAT ayı sonunda KDV Hesaplarının durumu şöyledir 191 İnd. KDV 18300 391 Hes KDV 14400 1-2-3. SORULAR İÇİN; KDV borç veya alacağımızı bularak, mahsup (tahakkuk) kaydını yapınız. Varsa vergi dairesine KDV ödeme kaydını yapınız. 4-- İşletme yönetim binasını sigortalatmış ve 5 aylık sigorta bedeli olarak 1.500 TL yi peşin olarak ödemiştir. Buna göre; a) 5 aylık kira ödeme kaydını, b) 5 ay sonraki gidere dönüşme kaydını yapınız. 7-a ya göre 5--a-) İşletme muhasebe müdürü Seda Bilgiç i iş takibi için İstanbul a göndermiş ve 5000 Tl yı avans olarak vermiştir. b--) Muhasebe müdürü İstanbuldan gelmiş iş avansının tamamını harcadığını bildirmiştir. 6-- a) 12,01,2015 tarihinde müşterimiz Esra Gul e 15 ay vadeli SENETLE 15000 TL lik mal satılmıştır. (% 18 KDV Hariç) b) 31/12/2015 vadenin bir yılın altına düşme kaydını yapınız. (220 nolu hesabı 120 nolu hesaba aktarınız) c) 18,04,2016 tarihinde müşterimizden olan alacağımızın tamamı tahsil edilmiştir. 7 a- İşletme işletme ORTAKLARINDAN Hakan A. ya 2 yıl vadeli 7.500 TL borç para vermiştir. (231) b-2 yıl sonraki ödeme kaydını yapınız. 8-- işletmemiz AK İŞLETMESİNİN yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 8 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 30.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır. 9-- işletmemiz BATISÖKE ANONİM ŞİRKETİN yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 22 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 40.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır 10--- işletmemiz PEKDEMİR LİMİTED ŞİRKETİN yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 59 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 85.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır. %0-%10 arasında ise 240 Bağlı Menkul Kıymetler Hesabının borcuna, %10 - %50 arasında ise 242 İştirakler Hesabının borcuna, %50 den fazla ise 245 Bağlı Ortaklıklar Hesabının borcuna kaydedilecektir. Örnek 1- işletmemiz KARA İŞLETMESİNİN yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 6 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 20.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır. 2- işletmemiz AYNES ANONİM ŞİRKETİN yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 25 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 50.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır.
25-MADDİ DURAN VARLIKLAR İşletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve tahmini kullanma süresi bir yıldan fazla olan varlıklar bu hesap grubunda izlenir. Bir varlığın maddi duran varlık olması için bazı şartları taşıması gerekir. - Maddi bir yapıda olmalıdır. - İşletmeye ait ve işletme faaliyetlerinde kullanmak için alınmış olmalıdır. - Kullanımı boyunca satışı düşünülmemelidir. - Kullanım ömrü bir yıldan fazla olmalıdır. Maddi duran varlıklar hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 250 Arazi ve Arsalar Hesabı 251 Yer Altı ve Yer Üstü Düzenleri Hesabı 252 Binalar Hesabı 253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı 254 Taşıtlar Hesabı 255 Demirbaşlar Hesabı 256 Diğer Maddi Duran Varlıklar Hesabı 257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-) 258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı 259 Verilen Sipariş Avansları Hesabı Maddi duran varlıklar hesaplarının işleyişinde artış meydana geldiğinde hesabın borç tarafına, azalış meydana geldiğinde hesabın alacak tarafına kayıt yapılır. NOT: Maddi duran varlıklara sene sonunda mutlaka amortisman ayrılır. 250 Arazi ve Arsalar Hesabının İşleyişi: Arazi ve arsalar elde edildiğinde hesaba borç kaydedilirken, satılmalarında veya elden çıkarılmalarında alacak olarak kaydedilir. NOT: Boş arazi ve arsalar için amortisman ayrılmaz. Örnek 1-.000 TL değerinde bir arsa satın alıyor. KDV %18 hariç. 251 YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERİHESABI Herhangi bir işin gerçekleşmesini sağlamak veya kolaylaştırmak amacıyla, yeraltında veya yerüstünde inşa edilmiş her türlü yol, köprü, tünel, bölme, iskele vb. yapıların izlendiği hesaptır. işleyişi: Yeraltı ve yerüstü varlıkları satın alındığında veya inşa ettirildiğinde bu hesaba borç olarak kaydedilir, bu varlıklar herhangi bir nedenle elden çıkarıldıklarında alacak olarak kaydedilir, Örnek 1- işletmenin fabrika bahçesinine asfalt yaptırılmış 30.000 TL ve %18 kdv (hariç ) tutarını peşin ödenmiştir. 252 BİNALAR HESABI Bu hesap işletmenin her türlü binalarının ve bunların ayrılmaz parçalarının izlendiği hesaptır. işleyişi: Binalar elde edildiğinde veya inşa ettirildiğinde hesaba borç kaydedilirken, satılmalarında veya elden çıkarılmalarında alacak olarak kaydedilir. Örnek 1- işletme faaliyetlerinde kullanmak için 250.000 TL değerinde bir daire satın alıyor. KDV %18 hariç. 253 TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR HESABI Üretimde kullanılan her türlü makine, tesis ve cihazlar ile bunların eklentileri ve bu amaçla kullanılan taşıma gereçlerinin izlendiği hesaptır. işleyişi: Tesis, makine ve cihazlar satın alındığında veya inşa ettirildiklerinde bu hesaba borç olarak kaydedilir, bu varlıklar herhangi bir nedenle elden çıkarıldıklarında alacak olarak kaydedilir. Örnek 1- işletme faaliyetlerinde kullanmak amacıyla 13.000 TL değerinde bir makineyi veresiye almıştır, KDV % 8 hariç. 254 TAŞITLAR HESABI İşletme faaliyetlerinde kullanılan tüm kara, deniz ve hava taşıtların izlendiği hesaptır. Ulaştırma sektöründe hizmet üretimi amacıyla kullanımda olan tüm taşıt araçları da bu hesapta izlenir. işleyişi: Taşıtlar alındığında bu hesaba borç kaydedilirken, elden çıkarılmalarında alacak olarak kaydedilir. Ödenen her türlü masraflar ( noter, komisyon, taşıt alım vergisi vb ) taşıtın maliyetine eklenir. V.U.K na göre gider olarak da gösterilebilir. Not : işletmede kullanmak amacıyla alınan binek otomobillere ödenen KDV LER indirime tabi tutulmadığı için 191 İNDİRİLECEK KDV HS nda gösterilmez. Taşıt hesabının altında alt hesap olarak gösterilir.doğrudan taşıtın maliyetine eklenir. İşletmede kullanmak amacıyla alınan ticari araçların ( kamyon, otobüs, uçak gibi taşıtların ) KDV si 191 İNDİRİLECEK KDV HESABINDA gösterilir. ÖRNEK:1- İşletmede kullanmak amacıyla 2. el kamyonet %18 kdv hariç 40.000 TL ya peşin alınmıştır. 2- İşletmede kullanmak amacıyla Ford marka binek otomobil %18 kdv hariç 30.000 TL ya peşin alınmıştır 255 DEMİRBAŞLAR HESABI İşletmede kullanmak amacıyla satın alınan her türlü büro makine ve cihazları ile döşeme, masa, koltuk, dolap, mobilya gibi maddi varlıkların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Demirbaşlar satın alındığında bu hesaba borç olarak kaydedilir, bu demirbaşlar elden çıkarıldıklarında alacak olarak kaydedilir. NOT: 01/01/2016 tarihinden itibaren 900 TL nın üzerinde satın alınan varlıklar 255 DEMİRBAŞLAR Hesabının borcunda; 900 TL nın altında olanlar ise gider sayılır ve 7/A ya göre; 770 GENEL YÖNETİM GİDERİ HS nın, 7/B ye göre ise 794 ÇEŞİTLİ GİDERLER HS nın borcunda gösterilir. ÖRNEK: 1- işletmede kullanmak amacıyla 5.000 TL değerinde bilgisayar %18 KDV hariç müşteriden alınan çek ciro edilerek alınmıştır. 2- işletmede kullanmak amacıyla 600 TL değerindeki masa %18 KDV hariç peşin alınmıştır. 7/A ve 7/B ye göre yapınız. ÖDEV 1- işletme faaliyetlerinde kullanmak için150.000 TL değerinde bir depo satın alıyor. KDV %18 hariç. 2- işletme faaliyetlerinde kullanmak amacıyla 13.000 TL değerinde bir makineyi veresiye almıştır, KDV % 8 hariç 3- İşletmede kullanmak amacıyla 2. el minibüs %18 kdv hariç 50.000 TL ya peşin alınmıştır. 4- İşletmede kullanmak amacıyla Ford marka binek otomobil %18 kdv hariç 70.000 TL ya peşin alınmıştır 5- işletmede kullanmak amacıyla 7.000 TL değerinde büro malzemesi %18 KDV hariç müşteriden alınan senet ciro edilerek alınmıştır. 6- işletmede kullanmak amacıyla 500 TL değerindeki dolap %18 KDV hariç peşin alınmıştır. 7/A ve 7/B ye göre yapınız 2- işletme faaliyetlerinde kullanmak amacıyla 13.000 TL değerinde bir makineyi peşin almıştır, KDV % 8 hariç. Ayrıca montajı için de 200 Tl ödenmiştir.
AMORTİSMAN Amortisman Tanımı: Duran varlıkların kullalnılması sonucunda ortaya çıkan değer kaybına amortisman denir. ( aşınma, yıpranma veya eskime payını ifade etmektedir.) İşletmeler kullanmak üzere aldığı maddi duran varlıkları normal şartlarda bir yıldan daha uzun sürelerde kullanırlar. Bu nedenle, maddi duran varlıkların ekonomik ömrü boyunca gider yazılması gerekir. Böyle yapılarak maddi duran varlık kullanıldığı muhasebe dönemlerine dağıtılarak gider yazılmış olur ve muhasebenin dönemsellik kavramı yerine getirilir. Amortisman Ayırma Şartları: - İşletmede bir yıldan fazla kullanılabilir olması - Yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunması - Değerleme gününde envantere dahil ve kullanıma hazır olması - İktisadi kıymetin değerinin 880 TL yi (2015 yılı için) aşmasıvuk un 315. maddesine göre mükellefler, amortismana tabi iktisadi kıymetler için Maliye Bakanlığınca iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri dikkate alınarak tespit ve ilan edeceği oranlar üzerinden amortisman hesaplayacaklardır. 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI (-) Maddi duran varlık bedellerinin, kullanılabilecekleri süre içerisinde hesaben yok edilebilmesini sağlamak amacıyla kullanılan hesaptır. Pasif karakterli bir hesaptır İşleyişi:Ayrılan amortismanlar ilgili gider hesabının borcuna ( 7/A ya göre 770 genel yönetim gideri, 7/B ye göre 796 Amortisman ve tükenme payları hesabı ) 257 nolu bu hesabın alacağına kaydedilir. Satılan, devredilen, kullanma yeteneğini kaybedenler ise birikmiş amortismanlar hesabına borç kaydedilir, ilgili varlık hesabına da alacak kaydedilir. Amortisman Tutarının Hesaplanması: En çok kullanılan amortisman yöntemleri: 1- normal amortisman yöntemi 2-azalan bakiyeler yöntemidir. 1. Normal amortsiman yöntemi: Eşit tutarlı amortsiman yöntemi olarak ifade edilmektedir. Bu yönteme göre amortisman tutarı maddi duran varlığın tutarına sabit bir amortisman oranı uygulanır veya tutarın ekonomik ömüre bölünmesiyle hesaplanabilir. Normal amortsiman Oranı % 20 dir. Amortisman Oranı= 1 süre 1 / 5 = 0,20 yani % 20 dir. Amortisman süresi = 1 oran /20= 5 yıl Amortisman Tutarı= Varlığın DeğeriXAmortisman Oranı 10.000 x % 20 = 2.000 TL yıllık amortisman tutarı veya; Amortisman tutarı: Tutar / Ekonomik Ömür 10.000 / 5 = 2.000 TL yıllık amortisman tutarı Örnek: 1- İşletme 10.000 TL değerinde bir demirbaşı almıştır. KDV % 18 hariç. Normal Amortisman oranı %20 dir. Buna göre: a- demirbaş alım kaydını b- Amortisman süresini ve yıllara göre amortisman tutarlarını, c- sadece 1. yılın amortisman kaydını hem 7/A ya göre ve 7/B ye göre yapınız. 2 - İşletme 50.000 TL değerinde bir taşıtı almıştır. KDV % 18 hariç. Normal Amortisman oranı %10 dir. Buna göre: a- Taşıt alım kaydını b- Amortisman süresini ve yıllara göre amortisman tutarlarını c- sadece 1. yılın amortisman kaydını hem 7/A ya göre ve 7/B ye göre yapınız. 2---Azalan Bakiyeler Yöntemi: Kalan değerler üzerinden amortisman olarak hesaplanır. Normal amortisman oraının 2 katı alınır, ancak bu oran % 40 ı geçemez. Amortisman oranı net değer üzerinden hesaplanır, yani varlığın tutarından ayrılmış birikmiş amortismanlar çıkarılır. Son yılda ise tutarın tamamı amortisman olarak yazılır. (%20 * 2= %40 ) 1.Yıl Amortismanı = 00 TLX0.40 = 4000 TL 2.Yıl Amortismanı= (00-4000)X0.40 = 2400 TL 3.Yıl Amortismanı = (6000-2400)X0.40 = 1440 TL. 4.Yıl Amortismanı =(3600-1440)X0.40 = 864 TL 5.Yıl Amortismanı = (2160-864) = 1296 =TL Yıllar 2009 2010 2011 2012 2013 Tutar 10.000 6.000 3.600 2.160 1.296 amortisman Tablosu: Yıllık Amortisman Tutarı 4.000 2.400 1.440 864 1.296 Birikmiş Amortisman 4.000 6.400 7.840 8.704 10.000 ÖRNEKLER 1 2-- Maddi Duran Varlıkların Satılmasında Amortisman: Kullanmak amacıyla alınan maddi duran varlık satılırsa öncelikle net değerinin bulunması gerekir. Net değer, Kayıtlı değerden( defterdeki tutar) birikmiş amortisman tutarı çıkarıldıktan sonra salan tutardır. Net değer Şatış tutarı ile karşılaştırılır. Kar veya zarar bulunur. Net değer = kayıtla değer birikmiş amartisman Satış > net değer ====== kar yapılır. Satış < net değer ===== zarar yapılır. Bu varlıklar satılırsa, maddi duran varlık hesabı ( demirbaş, taşıt, makine vb) malıyet fiyatı ile ( defterdeki tutarı) alacaklandırılır. birikmiş amortisman borçlandırılarak kapatılır. satış tutarı ile ilgili varlık hesabının borcuna yazılır. Varlığın satışından kâr elde edilirse 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar Hesabına alacak olarak kaydedilir, zarar meydana gelirse ise 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hesabına borç olarak kaydedilir. Örnek 1- Kayıtlı değeri 20.000 TL, birikmiş amortismasını 8.000 Tl olan taşıt 10.000 TL ya %18 KDV hariç peşin satılmıştır. Net değeri hesaplayıp Satış kaydını yapınız. 2 - Kayıtlı değeri 5.000 TL, birikmiş amortismasını 3.000 Tl olan makine 4.000 TL ya %18 KDV hariç peşin satılmıştır. Net değeri hesaplayıp Satış kaydını yapınız.
26-Maddi Olmayan Duran Varlıklar: Fiziksel bir varlığı olmayan, işletmenin yararlandığı kullanımı sonucu gelirlerde artış meydana getiren şerefiye, haklar ve özel maliyetler bu hesap grubunda izlenir. Bu varlıklar ya bir bedel karşılığı elde edilir ya da işletme çalışmaları sonucu ortaya çıkar. Maddi olmayan duran varlıklar hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 260 Haklar Hesabı 261 Şerefiye Hesabı 262 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri Hesabı 263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı 264 Özel Maliyetler Hesabı 267 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesabı 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-) 269 Verilen Avanslar Hesabı Maddi olmayan duran varlıklar hesaplarının işleyişinde artış meydana geldiğinde hesabın borç tarafına, azalış meydana geldiğinde hesabın alacak tarafına kayıt yapılır. 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı(-) Maddi olmayan duran varlık bedellerinin, kullanılabilecekleri süre içerisinde hesaben yok edilebilmesini sağlamak amacıyla kullanılan hesaptır. Pasif karakterli bir hesaptır. İşleyişi ; Ayrılan amortismanlar ilgili gider hesabının borcuna ( 7/A ya göre 770 genel yönetim gideri, 7/B ye göre 796 Amortisman ve tükenme payları hesabı ) 268 nolu bu hesabın alacağına yazılır. 260 Haklar Hesabı: İşletmelerin; patent, lisans, telif, imtiyaz, ticari marka, ünvan gibi para karşılığında elde ettiği ilgili işletmeye belirli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkilerinden dolayı yaptığı harcamaların izlendiği ve takip edildiği hesaptır. İşleyişi: Edinilen haklar, maliyet bedelleri ile bu hesaba borç olarak kaydedilir * ** Yararlanma süreleri içerisinde itfa edilir. (amortisman ayrılır. 268 birikmiş amortisman hesabında gösterilir.) *** Yararlanma sürelerinin belli olmaması durumunda, 5 yıllık sürede eşit taksitlerle itfa olunarak yok edilir. *** Her yıl sonunda yapılan itfa kaydında 7/A ya göre 770 -- 7/B ye göre 796 nolu hesabın borcuna, 268 Birikmiş amortisman hesabının alacağına kayıt edilir. *** En son yılda amortisman ayrılan tutarın toplamı 268 nolu hesabın borcuna, 260 nolu hesabı alacağına yazılarak kapatılır. Örnek 1- İşletme markanın patent hakkı için 3 yıllığına anlaşmış ve 90.000 TL yı % 18 KDV hariç peşin ödemiştir. Buna göre; a patent hakkının alış kaydını b sadece 1. Yılın itfa kaydını 7/A ya göre c-- en son yıldaki kaydı yapınız. Örnek 2- İşletmemiz Kale Narlı Kömür işletme hakkını % 18 KDV hariç 300.000 TL ya peşin satın almıştır. ( süre belli değil ) Buna göre; a Kömür ocağı işletme hakkının alış kaydını b sadece 1. Yılın itfa kaydını 7/A ya göre c-- en son yıldaki kaydı yapınız. 261 Şerefiye Hesabı: Ticari hayatta ün kazanan bir işletmenin satın alınmasında bu üne temel olan manevi değerine yada işletmenin bulunduğu yerdeki mevkisine ödenen bedeller bu hesapta gösterilir. Şerefiye tutarı, satın ayınan işyeri için ödenen tutar ile alınan varlığın emsal değeri arasındaki farktır. Şerefiye peştamallık olarak da adlandırılmaktadır. İşleyişi: Ödenen şerefiye bedellerinin tamamı bu hesabın borç tarafına kaydolunur. Yok edilmeleri ise amortisman yoluyla 5 yıl içinde eşit taksitlerle yapılır. 262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ HESABI İşletmenin kurulması, yeni bir şubenin açılması, işlerin sürekli olarak genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir değer elde edilmeyen giderlerin aktifleştirilmeleri durumunda izlendiği hesaptır. İşleyişi: Yapılan giderler maliyet değerleri ile bu hesaba borç kaydedilir. Yokedilmeleri amortisman yolu ile olur. Genelde 5 yılda eşit taksitlerle itfa olunarak yok edilir. 263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ HESABI İşletmede yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması, mevcutlarının geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla yapılan her türlü harcamaların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Bu tür giderler maliyet değerleri ile bu hesaba borç olarak kaydedilirken, giderler 5 yıl içinde eşit taksitlerle itfa edilerek yok edilir. 264 ÖZEL MALİYETLER HESABI Kiralanan gayrimenkullerin geliştirilmesi veya ekonomik değerinin sürekli olarak artırılması amacıyla yapılan giderler ile bu gayrimenkulun kullanılması için yapılıp kira süresinin sonunda mal sahibine teslim edilecek olan varlıklar için yapılan harcamalar bu hesapta gösterilir. İşleyişi: Yapılan harcamalar bu hesaba borç olarak kaydedilir. Bu harcamalar kira süresi içerisinde, kira süresinin 5 yıldan fazla olması durumunda ise 5 yılda eşit tutarlar ile amorti edilir. Not : normal bakım, tamir ve temizleme giderleri doğrudan gider yazılır. Örnek: 1-İşletme 4 yıllık olarak kiraladığı bir dükkan için% 18 KDV hariç 5.000 TL tutarında dekarosyon harcamasını peşin ödenmiştir. Buna göre; a dekorasyon harcama kaydını yapınız. b sadece 1. Yılın itfa kaydını 7/A ya göre c-- en son yıldaki kaydı yapınız. 2- İşletme kiraladığı işyeri için vitrin düzenlemesi yapmış ve % 18 KDV hariç 20.000 TL yı bankadaki hesaptan ödemiştir. Buna göre; a vitrin düzenleme harcama kaydını yapınız. b sadece 1. Yılın itfa kaydını 7/A ya göre c-- en son yıldaki kaydı yapınız Örnekler: 1- işletmemiz AY İŞLETMESİNİN yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 8 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 20.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır. 2- işletmemiz PİR ANONİM ŞİRKETİN yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 40 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 60.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır. 3- işletmemiz ŞENER LİMİTED ŞİRKETİN yönetimine katılma hakkını elde etmek için, o şirketin çıkardığı ve % 55 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden.000 TL tutarındaki hisse senedini almıştır. 4- a-) İşletme muhasebe müdürü Ali Gül ü iş takibi için İstanbul a göndermiş ve 7000 Tl yı avans olarak vermiştir. b--) Muhasebe müdürü İstanbuldan gelmiş iş avansının tamamını harcadığını bildirmiştir. 5- işletme 01-11-2015 de aylık 500 tl dan 3 aylığına deposunu kiraya vermiştir. Kira bedelini 3 ay sonra tahsil edecektir. Buna göre; c) 31-12-2015 deki gelir tahakkuk kaydını, d) 3 ay sonraki gelirin tahsil kaydını yapınız. 6 İşletme aylık 700 Tl dan 6 aylığına depo kiralamış ve 6 aylık kira bedelini peşin ödemiştir.buna göre; a) 6 aylık kira ödeme kaydını, b) 6 ay sonraki gidere dönüşme kaydını yapınız.7/a ve 7-b ye göre 7- a--191 İND KDV 5500 TL, 391 HES KDV 6800 TL dır. b--191 İND KDV 7800 TL, 391 HES KDV 7200 TL dır. Buna göre Kdv borç ve alacağını hesaplayıp, KDV mahsup kaydını yapınız. Varsa vergi ödeme kaydını yapınız. 8- İşletme Bir kitabın telif hakkı için 4 yıllığına anlaşmış ve 40.000 TL yı % 18 KDV hariç peşin ödemiştir. Buna göre; a Telif hakkının alış kaydını b sadece 1. Yılın itfa kaydını 7/a ve 7/b ye göre c-- en son yıldaki kaydı yapınız 9- Kayıtlı değeri 12.000 TL, birikmiş amortismasını 7.000 Tl olan taşıt 6.000 TL ya %18 KDV hariç peşin satılmıştır. Net değeri hesaplayıp Satış kaydını yapınız 10- Kayıtlı değeri 9.000 TL, birikmiş amortismasını 3.000 Tl olan makine 4.000 TL ya %18 KDV hariç peşin satılmıştır. Net değeri hesaplayıp Satış kaydını yapınız
PASİF ( KAYNAK ) HESAPLARIN İŞLEYİŞİ Kaynak hesapları KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR, UZUN VADELİ YABANCI KAYNALAR ve ÖZKAYNAKLAR olmak üzere 3 bölümden oluşur. 3-KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR : Kaynak Hesapları, işletmenin sahip olduğu varlıkların elde edilmesi için katlanılan borçlar ile sermayenin izlendiği hesaplardır. Varlıkların sağlandığı hesaplardır. 3. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar: Bu hesap grubu bilanço tarihi itibarıyla işletmenin en çok bir yıl veya normal faaliyet dönemi sonuna kadar ödeyeceği veya ödenmesi düşünülen yabancı kaynakları kapsamaktadır. Kısa vadeli yabancı kaynaklar hesap grubundaki hesap kodlarının hepsi 3 ile başlamaktadır. Kısa vadeli yabancı kaynaklar aşağıdaki hesap gruplarına ayrılmıştır: 30-Mali Borçlar 36-Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler 32-TicariBorçlar 37-Borç ve Gider Karşılıkları 33-Diğer Borçlar 38-Gelecek Aylara Ait Gelirler ve GiderTahakkukları 34-Alınan Avansla 39-Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 35-Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hak Edişler 30-Mali Borçlar: İşletme tüm faaliyetlerini kendi öz kaynakları ile yürütemeyeceği için borçlanmalara ihtiyaç duyabilir. Kredi kuruluşları ya da piyasalardan sağlanan ve en fazla bir yıl içinde geri ödenecek olan borçların anapara, taksit ve faizleri mali borçlar hesap grubunda izlenir. Mali borçlar hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 300 Banka Kredileri Hesabı 303 Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri Hesabı >>>>> 304 Tahvil Anapara, Borç, Taksit ve Faizleri Hesabı >>>>> 305 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler Hesabı >>>>> 306 Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymetler Hesabı >>>>> 308 Menkul Kıymetler İhraç Farkı Hesabı (-) >>>>> 309 Diğer Mali Borçlar Hesabı 300 BANKA KREDİLERİ : Banka ve diğer finans kuruluşlarından alınan vadesi 1 yıla kadar olan kısa vadeli kredilere ilişkin tutarların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Alınan kısa vadeli krediler bu hesaba alacak olarak kaydedilir, kredilerin ödenmeleri halinde borç olarak kaydedilir. Sene sonuda ya alacak kalanı verir yada hiç kalan vermez. NOT: Bankadan alınan krediye sene sonunda faiz ödenir. Ödenen faizler 7/A seçeneğine göre 780 FİNANSMAN GİDERİ Hesabının borcuna (7/ B ye göre 797 Finansman gideri hs ) 300 veya nolu hesabın alacağına yazılır. Örnek: 1-İşletme 01.01.2015 tarihinde A bankasından 5 ay vadeli olarak krediyi peşin olarak çekiyor. 2-01.04.2015 tarihinde kredinin anaparasını ve 1.200 TL faizini ödüyor. 5.000 TL tutarında 3- işletme Ziraat bankasıyla açık kredi anlaşması yapmış ve 30.000 TL kredi çekmiştir. 4-Kredi borcumuzun 5.000 TL lık kısmı peşin ödenmiştir. 5- kredi borcumuzun 10.000 TL lık kısmı aynı bankadaki mevduat hesabımızdan ödenmiştir. 6- Sene sonunda kredi borcumuza 3.000 TL faiz tahakkuk etmiş ve faiz kredi hesabımıza işlenmiştir. ( 7/A ve 7/ B ye göre kayıt ediniz ) 32-Ticari Borçlar: İşletmenin ticari işlemleri sonucu ortaya çıkan, bir yıla kadar vadeli senetli ve senetsiz borçlar bu hesap grubunda yer alır. Ticari borçlar hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 320 Satıcılar Hesabı 321 Borç Senetleri Hesabı 322 Borç Senetleri Reeskontu Hesabı (-) 326 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı 329 Diğer Ticari Borçlar Hesabı Ticari borçlar hesaplarının işleyişinde artış meydana geldiğinde hesabın alacak tarafına, azalış meydana geldiğinde hesabın borç tarafına kayıt yapılır. 320 Satıcılar Hesabı: İşletmenin her türlü mal ve hizmet alımları sırasında ortaya çıkan ve vadesi 1 yıla kadar olan senetsiz ( veresiye, kredili ) borçları bu hesapta izlenir. İşleyişi: Senetsiz borcun doğması ile bu hesaba alacak olarak kaydedilir, ödenmesi halinde ise borç olarak kaydedilir. Örnek 1-10.000 TL lık mal %18 kdv hariç veresiye alınmıştır. 2- satıcıya olan borcun 3.000 TL lık kısmı peşin ödenmiştir. 3- satıcıya olan borcun 4.000 TL lık kısmına çek verilmiştir. 4-6.000 TL lık mal % 18 KDV hariç yarısı veresiye yarısı çek ciro edilerek alınmıştır. KDV tutarı peşin ödenmiştir. 321 Borç Senetleri Hesabı: İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan senede bağlanmış ticari borçlarının izlenmekte olduğu hesaptır. İşleyişi: Borç senetleri ortaya çıktığında senet tutarları bu hesaba alacak kaydedilir, senetlerin ödenmesi halinde ise borç kaydedilirler. *****senet degişmlerinde iki senet arasındaki fark faiz olup 7-a ya göre 780 finansman giderinin borcun da gösterir. Örnek 1- işletme 01.03.2015 tarihinde 3 ay vadeli senet karşılığı 20.000 TL tutarında mal alıyor. KDV %18 hariç. 2-1.06.2015 tarihinde senet tutarı peşin olarak ödeniyor. 3- Vadesi dolan 4.000 TL borç senedini ödeyemeyeceğimizi satıcıya bildirmiş bunun yerine 1 ay vadeli 4500 tl lık yeni bir senetle değiştirilmiştir. 322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU HESABI (-) Sene sonunda envanter işlemlerinde bir sonraki yılda ödenecek borç senetleri varsa, bunlara reeskont faizi hesaplanır. İşleyişi: Hesaplanan reeskont faizi 322 nolu bu hesabın borcuna, 647 Reeskont faiz geliri hesabının alacağına yazılır. Ertesi yıl ( 1 ocak )322 nolu bu hesap alacaklı, 657 reeskont faiz gideri hesabının borcuna yazılır. Örnek: İşletme 31.12.2014 tarihinde 3.200 TL reeskont faiz tutarı hesaplamıştır. Buna göre; a-) 31/12/2014 deki reeskont kaydını b-)01/01/2015 tarihindeki kapatma kaydını yapınız. 326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR HESABI Bir işin yapılması veya verilen bir değerin geri alınması yayda bir alacağın tahsilini garanti altına almak amacıyla geçici olara alınan depozitove teminatlar bu hesapta gösterilir. İşleyişi: Alınan depozito ve teminatlar bu hesabın alacağına kaydedilir, geri ödenenler veya hesaba sayılanlar borcuna kaydedilir. *****Alınan teminatlar isletme acısından gelir sayılır ve 679 olagan dısı gelir ve karlar hesabının alacagında gösterilir. Örnek: 1-) İşletme bir iş için depozito olarak 4.000 TL yi peşin almıştır. 2-) bir hafta sonra depozitoyu iade etmiştir 3-) işletme 6 ayda tamamlanacak olan ek binası için ihale açmış, ihaleye AL, ÇAM ve ŞEN Firmaları katılmış ve her biri geçici teminat olarak 5.000 TL yı yatırmıştır. 4-) İhale sonuçlanmış ve AL ve ŞEN Firmaları ihaleyi kazanamadıkları için teminat tutarları geri ödenmiştir. 5-) ÇAM Firmasından alınan teminat gelir olarak kayıt edilmiştir. 33 DİĞER BORÇLAR 331 ORTAKLARA BORÇLAR HESABI;İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklara olan kısa vadeli borçları bu hesabın alcağına yazılar. Ödendiğinde ise borcuna yazılır. Örnek: 1-) İşletme nakit ihtiyacı için ortağı Hakan AK.dan 40.000 TL borç para alıyor. 2-) işletmenin 1.180 TL lık elektrik faturasını ortak Erhan MUTLU kendi cebinden ödenmiştir.% 18 KDV dahil 3-) ortak Hakan Ak ve Erhan MUTLU ya olan borçlar ödenmiştir. 335 PERSONELE BORÇLAR HESABI: İşletmenin personeline olan çeşitli borçların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Ortaya çıkan personele borçlar bu hesabın alacağına kaydedilir, ödenmesi halinde borcuna kaydedilir. Örnek: 1-) İşletme nakit ihtiyacı için personeli Hakan A.dan 4.000 TL borç para almıştır. 2-) Bir hafta sonra bu borcunu çek keserek ödemiştir. 340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI HESABI: İşletmenin faaliyet konusuyla ilgili olarak satıştan önce ( satılan malı teslim etmeden önce) peşin tahsil ettiği tutarların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Alıcılardan alınan avanslar bu hesabın alacağına kaydedilir, malın teslim edilmesi, hizmetin görülmesi halinde borcuna kaydedilir. Örnek: 1-) İşletme 15.03.2015 tarihinde bir müşterisi işletmeden 13.000 TL lik malı almak için sipariş vermiş ve 6.000 TL avans olarak işletmeye peşin ödemiştir. 2-) bir hafta sonra mal teslim edilerek avans mahsup edilmiş kalan para ve %18 KDV nakit olarak alınmıştır. 3-) İşletme 20.03.2015 tarihinde bir müşterisi işletmeden 8.000 TL lik malı almak için sipariş vermiş ve 2.000 TL avans olarak işletmenin bankadaki hesabına yatırmıştır. 4-) 5 gün sonra mal teslim edilerek avans mahsup edilmiş kalan para ve %18 KDV nakit olarak alınmıştır. 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR HESABI: İşletmenin yasal olarak ödenmesi zorunlu olan vergi (gelir vergisi, kurumlar vergisi, KDV,v.b ), resim, harç ve fonların izlendiği hesaptır. İşleyişi: Vergi, resim, harçların tahakkuk ettirildiğinde alacak olarak kaydedilir,vergi dairesine ödemeler yapıldında hesap borçlanır. Örnek: 1- İşletme 30.04.2009 tarihinde işyerinin kirası olarak 2.000 TL nakit ödüyor. Kiradan %20 gelir vergisi kesilmiştir. 2- Ertesi ayın 15'inde vergi peşin olarak ödenmiştir. 3-İşletme çiftci Ahmet den kilosu 1 TL den 2000 kg elma, kilosu 2 TL dan 1500 kg muzu % 8 KDV dahil peşin almıştır.çiftçi borsaya kayıtlıdır. 4- İşletme çiftci Osman dan kilosu 2 TL den 3000 kg domatesi % 8 KDV dahil peşin almıştır.çiftçi borsaya kayıtlıdır. Çiftci borsaya kayıtlı değildir. 5-işletme besiciden tanesi 500 TL dan adet koyunu %8 kdv dahil senetle almıştır. Çiftci borsaya kayıtlı değildir. 6- işletme besiciden kilosu 10 TL dan 600 kg perynir i %8 kdv dahil çek düzenleyip almıştır. Çiftci borsaya kayıtlıdır. 7-191 indirilecek kdv 55 00 TL, 391 hesaplanan kdv 6300 TL dir. Kdv mahsup kaydını yapıp varsa vergi ödeme kaydını yapınız. 361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hesabı: İşletmede çalışan işçilerden kesilen (işçi payı, işçi işsizlik payı) ve işverenden kesilen (işveren payı ve işveren işsizlik payı) kesintiler bu hesabın alacağında gösterilir. SGK ya ödeme yapıldığında ise bu hesabın borcunda gösterilir.
ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİ (AGİ) Kişinin kendisinin veya ailesinin asgari geçim düzeyini sağlayacak bölümünün toplam gelirden düşülerek vergi dışı bırakılmasıdır. - Eşi Çalışmayan personelin AGİ çocuk sayısı tavanı 3 çocuktur. - Eşi Çalışan personelin AGİ çocuk sayısı tavanı 5 çocuktur. Asgari geçim indirim oranları: asgari geçim indiriminden yararlanan İndirim oranı Çalışanın kendisi için %50 Çalışmayan ve geliri olmayan eş için %10 1. çocuk için %7,5 2. çocuk için %7,5 3. çocuk için %10 4. çocuk için %5 Asgari Geçim İndirimi Matrahı = Brüt ücret x AGİ Toplam oranı Asgari Geçim İndirimi: Asgari Geçim İndirimi Matrahı x %15 Ödenecek Gelir Vergisi: Gelir vergisi - Asgari geçim ASGARİ ÜCRET 01.01.2016-30.06.2016 1.647,00 TL (Brüt) 1.300,99 TL (Net) Medeni Hali Aylık Medeni Hali Aylık Bekar 123,53 Evli eşi çalışmayan ve çocuksuz Evli eşi çalışmayan ve 1 çocuklu Evli eşi çalışmayan ve 2 çocuklu Evli eşi çalışmayan ve 3 çocuklu Evli eşi çalışmayan ve 4 çocuklu Evli eşi çalışmayan ve 5 çocuklu 148,23 166,76 185,29 209,99 209,99 209,99 Evli eşi çalışan ve çocuksuz 123,53 Evli eşi çalışan ve 1 çocuklu 142,05 Evli eşi çalışan ve 2 çocuklu 160,58 Evli eşi çalışan ve 3 çocuklu 185,29 Evli eşi çalışan ve 4 çocuklu 197,6 Evli eşi çalışan ve 5 209,99 üst sınır çocuklu ÖRNEK-1- :Brüt 1.647,00 TLX ile çalışan işçimiz bekar ve çocuksuzdur. İşyeri tehlike sınıfı 2 dir. Buna göre 1-) işçiden ve işverenden kesilen kesintileri bulunuz, net ücreti hesaplayınız. 2-) ücret tahakkuk kaydını yapınız. 3- ) vergi dairesine vergi ödeme kaydını yapınız. 4-) SGK ya ödeme kaydını yapınız. 1- İşçiden kesilen kesintiler Brüt Ücret 1.647,00 TL 1-SGK işçi payı = Brüt ücret x 14 Sigorta Primi İşçi Payı 1.647,00 TLx 14= 230,58 TL 2- işçi İşsizlik sigortası payı = Brüt ücret x 1 İşçi işsizlik payı = 1.647,00 TL x 1 =16,47 TL 3-Gelir vergisi matrahı =Brüt ücret (işçi payı + İşsizlik işçi payı) Gelir vergisi matrahı 1.647,00 TL (230,58 TL + 16,47 TL) =1.399,95 TL 4. Gelir vergisi = Gelir vergisi matrahı X15 Gelir vergisi =1.399,95 TL x 15 = 209,99 TL 5- Asgari geçim indirim Asgari Geçim İndirimi Matrahı = tutar x AGİ Toplam oranı Asgari Geçim İndirimi = Asgari Geçim İndirimi Matrahı x 15 (Bekar ve Çocuksuz) Çalışanın kendisi için %50 A.G.İ Matrahı= 1.647,00 TL x 50 = 823,5 A.G.İ Tutarı= 823,5 x 15 = 123,53 TL 6- Ödenecek Gelir Vergisi:= Gelir vergisi - Asgari geçim indirimi 7. Damga vergisi = Brüt ücret X 7,59 0 Damga Vergisi 1.647,00 TL x 0.00759 ( %07.59 ) = 12,50 TL 8. Kesintiler toplamı = İşçi payı + işsizlik işçi payı + Ödenecek Gelir ver + Damga ver Kesintiler toplamı =230,58+16,47+86,46+12,5 = 469,54 TL 9. Net ücret = Brüt ücret Kesintiler toplamı Net ücret= 1647,00 469,54=1.300,99 TL 2--işverenden yapılacak kesintiler: 1-- SGK işveren payı = Brüt ücret x %[19 + (tehlike sınıfı ) ] 2 SGK işveren payı =1.647,00 TL x 20 = 240,30 2-- işveren İşsizlik sigortası payı= Brüt ücret X 2 işveren İşsizlik sigortası payı=1.647,00 TLX 2 = 32,94 AGİ Dahil NET Asgari Ücret (Bekar ve Çocuksuz) AGİ Dahil NET Asgari Ücret (Evli ve Eşi Çalışmayan) AGİ Dahil NET Asgari Ücret (Evli ve 1 Çocuklu) AGİ Dahil NET Asgari Ücret (Evli ve 2 Çocuklu) AGİ Dahil NET Asgari Ücret (Evli ve 3 Çocuklu) 1.300,99 TL 1.325,69 TL 1.344,22 TL 1.362,75 TL 1.387,45 TL ------------------------------------------------------------------- ÖRNEK-2- Brüt 1.647,00 TLX ile çalışan işçimiz evli eşi çalışmıyor ve 1 çocuğu vardır. İşyeri tehlike sınıfı 3 dür.. Buna göre 1-)1-) işçiden ve işverenden kesilen kesintileri bulunuz, net ücreti hesaplayınız 2-) ücret tahakkuk kaydını yapınız. 3- ) vergi dairesine vergi ödeme kaydını yapınız. 4-) SGK ya ödeme kaydını yapınız. ----------------------------------------------------------------------------------------- ÖRNEK-3-- Brüt 1.647,00 TLX ile çalışan işçimiz evli eşi çalışıyor ve 3 çocuğu vardır. İşyeri tehlike sınıfı 4 dür.. Buna göre 1-) işçiden ve işverenden kesilen kesintileri bulunuz, net ücreti hesaplayınız 2-) ücret tahakkuk kaydını yapınız. 3- ) vergi dairesine vergi ödeme kaydını yapınız. 4-) SGK ya ödeme kaydını yapınız. --------------------------------------------------------------------------------------- ÖRNEK4- Brüt 2.000 TL ile çalışan işçimiz evli eşi çalışmıyor ve 4 çocuğu vardır. İşyeri tehlike sınıfı 1dir.. Buna göre 1-) işçiden ve işverenden kesilen kesintileri bulunuz, net ücreti hesaplayınız. 2-) ücret tahakkuk kaydını yapınız. 3- ) vergi dairesine vergi ödeme kaydını yapınız. 4-) SGK ya ödeme kaydını yapınız. ---------------------------------------------------------------------------------------- ÖRNEK-5- Brüt 3.000 TL ile çalışan işçimiz evli eşi çalışmıyor ve 2 çocuğu vardır. İşyeri tehlike sınıfı 1dir.. Buna göre 1-) işçiden ve işverenden kesilen kesintileri bulunuz, net ücreti hesaplayınız. 2-) ücret tahakkuk kaydını yapınız. 3- ) vergi dairesine vergi ödeme kaydını yapınız. 4-) SGK ya ödeme kaydını yapınız.
Mad. No AÇIKLAMA BORÇ ALACAK 1...31.03.2016... 770 Genel Yönetim Giderleri Hesabı Brüt ücretler: SGK işveren payı: İşsizlik sigortası işveren payı: 136 Diğer çeşitli Alacaklar hesabı Asgari geçim indirimi 335 Personele Borçlar Hesabı 01. 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs Gelir vergisi: Damga vergisi 361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hs SGK işçi payı: İşsizlik sigortası işçi İşveren payı İşveren işsizlik Mart ayı ücret tahakkuku 2...15.04.2016... 335 Personele Borçlar Hesabı 01 Kasa Hesabı İşçilerin mart ayı ücretinin peşin ödenmesi 3... 15.04.2016... 360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hs Gelir vergisi: Damga vergisi: 136 Diğer çeşitli Alacaklar hesabı Asgari geçim indirimi Kasa Hesabı Gelir ve damga vergilerinin peşin ödenmesi 4... 15.04.2016... 361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hs SGK işçi payı: İşsizlik sigortası işçi payı: SGK İşveren payı: İşsizlik sigortası işveren payı: Kasa Hesabı Sigorta primlerinin peşin ödenmesi