EKONOMİK GELİŞMELER Şubat 2013

EKONOMİK GELİŞMELER Şubat 2013 Kaynak: Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) AR-GE MÜDÜRLÜĞÜ TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU

İÇİNDEKİLER 1 GAYRİ SAFİ YURTİÇİ HASILA (GSYH) 2 İSTİHDAM - İŞSİZLİK VE İŞGÜCÜ HAREKETLERİ.. 2 İTHALAT İHRACAT VE DIŞ TİCARET AÇIĞI 3 TURİZM GELİRİ ve GİDERİ 5 TÜKETİCİ FİYATLARI ENDEKSİ (TÜFE) 6 ÜRETİCİ FİYAT ENDEKSİ (ÜFE) 6 GRAFİKLER Grafik 1 : Dış Ticaret Grafiği.. 3 Grafik 2 : Çalışan Sayısına Göre Dış Ticaret. 4 TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 1

Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) Üretim yöntemi ile hesaplanan gayri safi yurtiçi hasıla tahmininde, 2012 yılı üçüncü üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla %7,7 lik artışla 377 584 Milyon TL olmuştur. 2012 yılının üçüncü üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla %1,6 lık artışla 31 594 Milyon TL olmuştur. 2012 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre cari fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 10,5 lik artışla 1 057 348 Milyon TL olmuştur. 2012 yılının ilk dokuz aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre sabit fiyatlarla gayri safi yurtiçi hasıla % 2,6 lık artışla 87 655 Milyon TL olmuştur. Takvim etkisinden arındırılmış sabit fiyatlarla GSYH 2012 yılı üçüncü üç aylık döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre %1,9 luk artış gösterirken, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış GSYH değeri bir önceki döneme göre %0,2 artmıştır. İstihdam İşsizlik ve İşgücü Hareketleri İşsizlik oranı %9,4 seviyesinde gerçekleşti. Türkiye genelinde işsiz sayısı 2012 yılı Kasım (1) döneminde geçen yılın aynı dönemine göre 201 bin kişi artarak 2 milyon 630 bin kişiye yükseldi. İşsizlik oranı ise 0,3 puanlık artış ile %9,4 seviyesinde gerçekleşti. Tarım dışı işsizlik oranı 0,3 puanlık artış ile %11,7, 15-24 yaş grubunu içeren genç işsizlik oranı ise 1,8 puanlık artış ile %18,8 oldu. İstihdam edilenler 1 milyon 24 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin sayısı 2012 yılı Kasım döneminde, geçen yılın aynı dönemine göre 1 milyon 24 bin kişi artarak 25 milyon 291 bin kişiye yükseldi. Bu dönemde, tarım sektöründe çalışan sayısı 37 bin kişi, tarım dışı sektörlerde çalışan sayısı 987 bin kişi arttı. İstihdam edilenlerin %23,8'i tarım, %19 u sanayi, %7,2 si inşaat, %50'si ise hizmetler sektöründe yer aldı. Önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırıldığında inşaat sektörünün istihdam edilenler içindeki payı 0,3 puan, hizmetler sektörünün payı 1 puan artarken, tarım sektörünün payı 0,9 puan, sanayi sektörünün payı ise 0,4 puan azaldı. İstihdam oranı %45,9 olarak gerçekleşti. İstihdam edilenlerin oranı, geçen yılın aynı dönemine göre 1 puanlık bir artış göstererek %44,9 dan %45,9 a yükseldi. İşgücüne katılma oranı %50,7 olarak gerçekleşti. Türkiye genelinde işgücüne katılma oranı, 2012 yılı Kasım döneminde bir önceki yılın aynı dönemine göre 1,3 puanlık artışla %50,7 oldu. Aynı dönemler için yapılan kıyaslamalara göre; erkeklerde işgücüne katılma oranı 0,5 puanlık artışla %71,8, kadınlarda ise 1,9 puanlık artışla %30,2 olarak gerçekleşti. İstihdam edilenler 1 milyon 23 bin kişi arttı. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 2

İthalat İhracat ve Dış Ticaret Açığı İhracat Şubat ayında %5,8 arttı. Türkiye İstatistik Kurumu ile Gümrük ve Ticaret Bakanlığı işbirliğiyle oluşturulan geçici dış ticaret verilerine göre; ihracat 2013 yılı Şubat ayında, 2012 yılının aynı ayına göre %5,8 artarak 12 435 milyon dolar, ithalat %9 artarak 19 394 milyon dolar olarak gerçekleşti. İhracatın ithalatı karşılama oranı 2012 Şubat ayında %66 iken, 2013 Şubat ayında %64,1 e geriledi. Dış ticaret açığı %15,2 arttı. Şubat ayında dış ticaret açığı %15,2 artarak 6 039 milyon dolardan 6 958 milyon dolara çıktı. Takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre; 2013 yılı Şubat ayında önceki yılın aynı ayına göre ihracat %9, ithalat %13,1 arttı. Mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış seriye göre ise; 2013 Şubat ayında bir önceki aya göre ihracat %6,2, ithalat %6,5 arttı. Avrupa Birliği ne ihracat %3,5 arttı. Avrupa Birliği nin (AB) ihracattaki payı 2012 Şubat ayında %41,9 iken, 2013 Şubat ayında %41 e geriledi. AB ye yapılan ihracat, 2012 yılının aynı ayına göre %3,5 artarak 5 095 milyon dolar olarak gerçekleşti. En fazla ihracat yapılan ülke Almanya oldu. Almanya, 2013 Şubat ayında en fazla ihracat yapılan ülke oldu. Bu ülkeye yapılan ihracat 2012 yılı Şubat ayına göre %1,8 artarak 1 089 milyon dolar olurken; Almanya yı sırasıyla Irak (851 milyon dolar), İngiltere (682 milyon dolar) ve Birleşik Arap Emirlikleri (606 milyon dolar) takip etti. İthalatta ilk sırayı Rusya aldı. Rusya Federasyonu ithalatta ilk sırada yer aldı. Bu ülkeden yapılan ithalat, geçen yılın aynı ayına göre %9,4 artarak 2 015 milyon dolar olarak gerçekleşti. Rusya Federasyonu nu sırasıyla Almanya (1 876 milyon dolar), Çin (1 829 milyon dolar) ve Amerika Birleşik Devletleri (954 milyon dolar) izledi. İhracatta motorlu kara taşıtları ve aksam parçaları ilk sırada yer aldı Grafik 1. Dış Ticaret Grafiği Dış Ticaret, Şubat 2012-2013 Dış Ticaret, Ocak-Şubat 2012-2013 TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 3

İhracatın %59,6 sını KOBİ ler gerçekleştirdi. 2011 yılında 52 495 girişim ihracat, 63 351 girişim ithalat yaptı. İhracatın %59,6 sı 0-249 kişi çalışan ve KOBİ olarak değerlendirilen girişimler tarafından gerçekleştirildi. İthalatın ise %39,9 u KOBİ ler tarafından yapıldı. İhracatta 0-9 kişi çalışan mikro girişimlerin payı %15,2 olurken, %25,7 si 10-49 kişi çalışan küçük ölçekli girişimler, %18,7 si 50-249 kişi çalışan orta ölçekli girişimler ve %40,2 si 250+ kişi çalışan girişimler tarafından gerçekleştirildi. İthalatın %60 ı 250+ kişi çalışan büyük girişimler tarafından gerçekleştirilirken, 0-9 kişi çalışan mikro ölçekli girişimlerin payı %6,5, 10-49 kişi çalışan küçük ölçekli girişimlerin payı %15,3 ve 50-249 kişi çalışan orta ölçekli girişimlerin payı %18,2 oldu. Dış ticarette sanayi sektörü ilk sırada. Girişim ana faaliyetleri esas alındığında ihracatın %59,4 ü, ithalatın ise %52,9 u sanayi sektöründe faaliyet gösteren girişimler tarafından yapıldı. Ana faaliyeti ticaret olan girişimlerin ihracattaki payı %36,5, ithalattaki payı ise %32,5 düzeyinde gerçekleşti. Grafik 2. Çalışan Sayısına Göre Dış Ticaret Sanayi sektörü ihracatının %63,6 sı 250+ kişi çalışan büyük girişimler tarafından yapıldı. Ticaret sektörünün ihracatında ise %46,8 payla 10-49 kişi çalışan küçük ölçekli girişimler en yüksek paya sahip grup oldu. Sanayi sektörü tarafından yapılan ithalatta %74,3 payla 250+ kişi çalışan büyük girişimler, ticaret sektörü tarafından yapılan ithalatta ise %30,6 payla 10-49 kişi çalışan küçük ölçekli girişimler ilk sırada yer aldı. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 4

Turizm Geliri ve Gideri Turizm geliri geçen yılın aynı çeyreğine göre %17,2 arttı. Turizm geliri Ekim, Kasım ve Aralık aylarından oluşan IV. çeyrekte bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %17,2 artarak 6 107 152 bin $ oldu. Turizm gelirinin %75,1 i yabancı ziyaretçilerden, %24,9 u ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edildi. Ziyaretçiler, seyahatlerini kişisel veya paket tur ile organize etmektedirler. Bu çeyrekte yapılan harcamaların 5 205 835 bin $ ını kişisel harcamalar, 901 317 bin $ ını ise paket tur harcamaları oluşturdu. Turizm geliri 2012 yılında bir önceki yıla göre %1,8 artarak 23 440 436 bin $ oldu. Turizm gelirinin %77,9 u yabancı ziyaretçilerden, %22,1 i ise yurt dışında ikamet eden vatandaş ziyaretçilerden elde edildi. Bu yılda yapılan harcamaların 18 799 085 bin $ ını kişisel harcamalar, 4 641 351 bin $ ını ise paket tur harcamaları oluşturdu. Ziyaretçilerin kişi başına ortalama harcaması 795 $ oldu. Bu çeyrekte yabancıların ortalama harcaması 695 $, yurtdışında ikamet eden vatandaşların ortalama harcaması ise 1 397 $ oldu. Bu yılda yabancıların ortalama harcaması 577 $, yurtdışında ikamet eden vatandaşların ortalama harcaması ise 1 012 $ oldu. Ziyaretçi sayısı geçen yılın aynı çeyreğine göre %3,5 arttı. Ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 2012 yılı IV. çeyreğinde bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %3,5 artarak 7 681 904 kişi oldu. Bunların 6 592 034 ünü yabancılar, 1 089 870 ini ise yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturdu. Ülkemizden çıkış yapan ziyaretçi sayısı 2012 yılında bir önceki yıla göre %1,7 artarak 36 776 645 kişi oldu. Bunların 31 655 188 ini yabancılar, 5 121 457 sini ise yurt dışında ikamet eden vatandaşlar oluşturdu. Turizm gideri geçen yılın aynı çeyreğine göre %11,5 azaldı Yurt içinde ikamet edip başka ülkeleri ziyaret eden vatandaşlarımızın harcamalarından oluşan turizm gideri, geçen yılın aynı çeyreğine göre %11,5 azalarak 1 247 017 bin $ oldu. Bunun 982 365 bin $ ını kişisel, 264 651 bin $ ını ise paket tur harcamaları oluşturdu. Bu yılda turizm gideri, geçen yıla göre %18,6 azalarak 4 051 275 bin $ oldu. Bunun 3 623 984 bin $ ını kişisel, 427 291 bin $ ını ise paket tur harcamaları oluşturdu. Yurt dışını ziyaret eden vatandaş sayısı 2011 yılı IV. çeyreğine göre %14,7 arttı. Bu çeyrekte yurt dışını ziyaret eden vatandaş sayısı bir önceki yılın aynı çeyreğine göre %14,7 artarak 1 472 767 kişi oldu. Bunların kişi başı ortalama harcaması 847 $ olarak gerçekleşti. Bu yılda yurt dışını ziyaret eden vatandaş sayısı bir önceki yıla göre %7,6 azalarak 5 802 950 kişi oldu. Bunların kişi başı ortalama harcaması 698 $ olarak gerçekleşti. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 5

Tüketici Fiyatları Endeksi (TÜFE) TÜFE de aylık değişim %0,30 olarak gerçekleşti. TÜFE de (2003=100 temel yıllı) 2013 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre %0,30, bir önceki yılın Aralık ayına göre %1,95, bir önceki yılın aynı ayına göre %7,03 ve on iki aylık ortalamalara göre %8,33 artış gerçekleşti. Aylık en yüksek artış %1,63 ile ulaştırma grubunda gerçekleşti Ana harcama grupları itibariyle 2013 yılı Şubat ayında endekste yer alan gruplardan ev eşyasında %1,01, gıda ve alkolsüz içeceklerde %0,89, alkollü içecekler ve tütünde %0,83, lokanta ve otellerde %0,49, sağlıkta %0,43, eğitimde %0,34, konutta %0,25, haberleşmede %0,18 artış, çeşitli mal ve hizmetlerde %0,18, eğlence ve kültürde %0,63, giyim ve ayakkabıda %6,36 düşüş gerçekleşti. Yıllık en yüksek artış %16,31 ile alkollü içecekler ve tütün grubunda gerçekleşti TÜFE de, bir önceki yılın aynı ayına göre konut (%10,31), lokanta ve oteller (%9,56), çeşitli mal ve hizmetler (%7,98) artışın yüksek olduğu diğer ana harcama gruplarıdır. Aylık en yüksek artış %0,96 ile TRC1 (Gaziantep, Adıyaman, Kilis) de oldu. İstatistiki Bölge Birim Sınıflaması (İBBS) Düzey 2 de bulunan 26 bölge içinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre en yüksek artış TRC2 (Şanlıurfa, Diyarbakır) (%3,16) bölgesinde, bir önceki yılın aynı ayına göre en yüksek artış TR21 (Tekirdağ, Edirne, Kırklareli) (%7,99) bölgesinde ve on iki aylık ortalamalara göre en yüksek artış TR71 (Kırıkkale, Aksaray, Niğde, Nevşehir, Kırşehir) (%9,03) bölgesinde gerçekleşti. Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) ÜFE de aylık %0,13 düşüş gerçekleşti. Üretici Fiyatları Endeksi (ÜFE), 2013 yılı Şubat ayında bir önceki aya göre %0,13 düşüş, bir önceki yılın Aralık ayına göre %0,31 düşüş, bir önceki yılın aynı ayına göre %1,84 ve on iki aylık ortalamalara göre %4,72 artış gösterdi. Aylık değişim; tarımda %2,56 artış, sanayide %0,64 düşüş olarak gerçekleşti Tarım sektörü endeksinde, bir önceki yılın Aralık ayına göre %0,12 düşüş, bir önceki yılın aynı ayına göre %6,93 düşüş ve on iki aylık ortalamalara göre %3,30 artış gerçekleşti. Sanayi sektörü endeksinde ise bir önceki yılın Aralık ayına göre %0,35 düşüş, bir önceki yılın aynı ayına göre %3,72 ve on iki aylık ortalamalara göre %5,02 artış gerçekleşti. Sanayide en yüksek aylık artış kok kömürü ve rafine edilmiş petrol ürünlerinde gerçekleşti. Sanayinin üç sektörünün bir önceki aya göre değişimleri; madencilik ve taşocakçılığı sektöründe %0,49 artış, imalat sanayi sektöründe %0,67 artış, elektrik, gaz ve su sektöründe %12,32 düşüş olarak gerçekleşti. TÜRKİYE ESNAF VE SANATKARLARI KONFEDERASYONU 6